Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol"

Transcriptie

1 Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol Doelen Na de les: kunt u het doel en de functie van de GCS formuleren; kunt u uiteenzetten hoe de GCS uitgevoerd moet worden; weet u hoe de score te interpreteren en te registreren; bent u in staat om het belang van de GCS en pupilcontroles uit te leggen; weet u hoe pupilcontroles uit te voeren, te interpreteren en te scoren; heeft u geoefend met het uitvoeren van de GCS en pupilcontroles, 1

2 ALGEMEEN Het doel van de GCS is: Neurologische verslechtering c.q. achteruitgang van de patiënt signaleren en het meten van bewustzijnsniveau bij hersenletsel / aandoeningen. De functie van de GCS is: Geeft een beeld van de ernst van de situatie, mate van verhoogde hersendruk / inklemmen maar geeft geen idee van de diepte van het coma. 2

3 Wat is bewustzijn? Een toestand waarin men zich een juiste voorstelling maakt van de buitenwereld en daarmee een doelgerichte interactie heeft, en waarin men in staat is gedachten te formuleren en te beoordelen Anatomie van het bewustzijn Reticulaire formatie Activeert cortex via ascenderende banen op de verschillende subcorticale gebieden Thalamus Schakelstation, filtert binnenkomende info, Stuurt deze naar sensibele/sensorische cortex directie secretaresse Cerebrale cortex Verantwoordelijk voor inhoud bewustzijn Cognitieve functies Bloedvatensysteem brein 3

4 Ventrikelsysteem De GCS is in alle situaties een betrouwbaar instrument. Bij gesedeerde patiënten voeren we geen GCS uit. Alleen pupilcontroles. Inklemming: Verschuiving van hersenmassa van het ene naar het andere compartiment. Tentorieel: Mesencephalon komt in de knel. Bewustzijn, ademhaling, pupilreacties. Tonsillair: Cerebellum duwt omhoog richting achterhoofdsgat. Allereerst ademhalingsveranderingen 4

5 PUPILREACTIE Hoe verloopt de reflexboog van de pupilreactie? A Nervus opticus Chiasma opticum occipitaalkwab/hersenstam nervus oculomotorius B Nervus oculomotorius Chiasma opticum occipitaalkwab/hetsenstam nervus opticus A N.Opticus is de 2 e hersenzenuw N.Oculomotorius de 3 e Parasympaticus zorgt voor contraheren pupillen Klopt Klopt niet Parasympaticus zorgt voor verkleinen van de pupil. Sympaticus voor verwijding / fight flight 5

6 Pupilverandering bij inklemmen Compressie 3 e hersenzenuw (n.oculomotorius): Pupil vernauwende vezels liggen aan de bovenkant van de hersenstam Parasympaticus wordt geremd anisocorie en/of lichtstijfheid Als de druk nog boven het niveau van de 3 e hersenzenuw zit dan is de pupil normaal reactief Uitvoer van pupilcontrole Zorg voor gelijkmatige lichtinval Beide ogen openen Controleer de grootte van de pupillen / (an) isocorie Kijk naar oogstand Lampje van buitenaf Kijk naar de reactie van de pupil Kijk naar de consensuele oogreactie Eye opening Motore response Verbal response GCS EMV 6

7 Om een patiënt de ogen te laten openen moet je de patiënt aanroepen en aanschudden. Klopt Klopt niet Je mag de patiënt niet aanraken voor het openen van de ogen binnen de GCS. Voor de pijnprikkel om de patiënt zijn ogen te laten openen gebruik je de orbitaboog. Klopt Klopt niet Je gebruikt het nagelbed in dit geval. Bij een pijnprikkel kan het een reflexreactie zijn i.p.v. een reactie op een prikkel. Als je wilt testen of de patiënt lokaliseert gebruik je: Het nagelbed Orbitaboog Orbitaboog De hand moet richting de gegeven prikkel gaan. Moet boven de tepellijn uitkomen. Cave aangezichtsfracturen. Nagelbed gebruik je om terugtrekken te testen. 7

8 Bij het testen van de motoriek kan de patiënt decorticatie vertonen. Dit is? Pathologisch buigen Pathologisch strekken Pathologisch buigen Pathologisch strekken is decerebratie. Bij hersenstamletsel; verstoorde verbindingen tussen hersendelen Klopt deze volgorde van verbale reactie: 5 georiënteerd 4 onjuiste woorden 3 verwarde taal 2 onverstaanbare klank 1 geen reactie Ja Nee Nee 3 en 4 zijn omgedraaid. Uitvoer EMV GCS Demonstratie / Oefenen: Uitvoer Eye opening Uitvoer Motore Response Uitvoer Verbal Response 8

9 FOUR score Full Outline of UnResponsiveness Eye response Motore response Brainstem reflexes Respiration Bedankt voor de aandacht 9

Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016

Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016 Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016 Inhoud van de presentatie: - test - inleiding - strekken en buigen - voldoet de EMV/GCS

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling

(potentiële) belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie

Nadere informatie

bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000

bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000 bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000 1.0 inleiding Ter inleiding de Hippocratische geschriften: Men zou moeten weten dat alleen

Nadere informatie

Acute neurologische problemen

Acute neurologische problemen Acute neurologische problemen Nascholing neuro-oncologie Judith de Bont Kinderneuroloog Acute neurologische problemen Neuro-oncologie Verhoogde intracraniële druk/inklemming Hydrocefalus Epilepsie Neurologische

Nadere informatie

Titel kopje. Belofte maakt niet altijd schuld

Titel kopje. Belofte maakt niet altijd schuld Titel kopje Belofte maakt niet altijd schuld Inhoud 1. Aanleiding 2. In coma geen lijden 3. Bewustzijn en GCS 4. 2 situaties en 2 redeneringen 5. Bewustzijnsverlaging naar oorzaak 6. Belofte van de arts

Nadere informatie

Neurologie. Hersenvliezen. Beschermende structuren. Functies: 1. de schedel, hersenvliezen. 2. de bloed-hersen barrière. 3. autoregulatie. Nadelen?

Neurologie. Hersenvliezen. Beschermende structuren. Functies: 1. de schedel, hersenvliezen. 2. de bloed-hersen barrière. 3. autoregulatie. Nadelen? Neurologie Hoeveel hersencellen heeft een mens? Hoeveel raak je er per dag kwijt? Wat is het gewicht van onze hersenen? Hoeveel % van de totale energie verbruiken onze hersenen? Hoeveel liter bloed per

Nadere informatie

Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn. Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts

Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn. Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts Casus 1 Vrouw, 74 jaar diep bewusteloos gevonden in de tuin Bekend met diabetes type II Langzame snurkende ademhaling Langzame

Nadere informatie

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase J.M. Fock Kinderneuroloog UMCG Groningen Disclosures GEEN Traumatisch schedelhersenletsel Definitie: letsel door geweld van buiten

Nadere informatie

AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog

AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Hersendood en orgaandonatie Fellowonderwijs Astrid Hoedemaekers

Hersendood en orgaandonatie Fellowonderwijs Astrid Hoedemaekers Hersendood en orgaandonatie Fellowonderwijs 12-5-2016 Astrid Hoedemaekers Vraag en aanbod 40% ICH 25% TBI Bron: NTS DBD en DCD DBD 3.4 organs/donor - DCD 2.6 organs/donor Domınguez-Gil et al, Transpl Int

Nadere informatie

1 Algemeen pagina 1.1 Inleiding 4 1.2 Programma scholingsdag 4 1.3 Casuïstiek 5 1.4 Voorbereiding 6

1 Algemeen pagina 1.1 Inleiding 4 1.2 Programma scholingsdag 4 1.3 Casuïstiek 5 1.4 Voorbereiding 6 Inhoudsopgave 1 Algemeen pagina 1.1 Inleiding 4 1.2 Programma scholingsdag 4 1.3 Casuïstiek 5 1.4 Voorbereiding 6 2 Anatomie en fysiologie 2.1 Doelstellingen 7 2.2 Het centrale zenuwstelsel 8 2.3 De liquorcirculatie

Nadere informatie

Deskundigheidsbevordering

Deskundigheidsbevordering Deskundigheidsbevordering Neurologie Voor Verpleegkundigen Marlene Schalken-Voskamp, Werkgroep Neuro-Expertise Intensive Care Neurologie/Neuro-Chirurgie UMC St. Radboud November 2011 0 Inhoudsopgave Hoofdstuk

Nadere informatie

Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd

Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Glasgow Coma Scale (GCS) 23 maart 2012 Review: Invoer: Sandra Joeris E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende

Nadere informatie

Eye-phone or human eye

Eye-phone or human eye Eye-phone or human eye Pupillometrie via app vs. conventionele pupilcontrole met het menselijk oog J.M.L.M. Pouwels Intensive Care Verpleegkundige/Neural Practitioner i.o. Dr. C. Hoedemaekers Internist-Intensivist,

Nadere informatie

Verlaagd bewustzijn en coma

Verlaagd bewustzijn en coma Verlaagd bewustzijn en coma 1 1.1 Inleiding Het bewustzijn kan men onderverdelen in vier verschillende toestanden. Deze toestanden zijn een continuüm met subtiele veranderingen in gedrag (figuur 1.1).

Nadere informatie

De hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen

De hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen LES 13 De hersenen 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen NOTA BENE Moeilijk: Complexe anatomie Gezichtspunten: voor, achter, boven, onder, links, rechts Vele functies Bewust / onbewust autonoom

Nadere informatie

Neurologisch oogheelkundig onderzoek

Neurologisch oogheelkundig onderzoek Toa dag neurologie Neurologisch oogheelkundig onderzoek Lianne Bakker PA i.o. oogheelkunde Lizet Gertzen PA i.o. oogheelkunde Inhoud - Hersenzenuwen - Oogheelkundig onderzoek nader bekeken - Pupilreactie

Nadere informatie

2. Van welke van de onderstaande factoren is de hartslagfrequentie NIET afhankelijk? a. de wil b. lichamelijke activiteiten c.

2. Van welke van de onderstaande factoren is de hartslagfrequentie NIET afhankelijk? a. de wil b. lichamelijke activiteiten c. Take-home toets Thema 4.6 Anatomie en fysiologie van het centrale en perifere zenuwstelsel 1. Door activiteiten van de nervus vagus wordt a. de hartslagfrequentie verhoogd b. de hartslagfrequentie verlaagd

Nadere informatie

Neurotrauma bij kinderen

Neurotrauma bij kinderen Neurotrauma bij kinderen Hilde Mulder, kinderarts-intensivist Landelijke bijscholing Neurologica, Bunnik 04-10-2018 1 Ernstig traumatisch hersenletsel (ETHL): GCS 8 2 3 Mechanism of injury falls motor

Nadere informatie

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 THEORETISCH KADER : ONTWIKKELING / RIJPING VH BREIN Intro: Ontwikkeling / rijping van het brein

Nadere informatie

Euthanasie bij verlaagd bewustzijn

Euthanasie bij verlaagd bewustzijn Belofte maakt niet altijd schuld Euthanasie bij verlaagd bewustzijn drs. E.H.J. van Wijlick, beleidsadviseur KNMG, prof. dr. G.A. den Hartogh, emeritus hoogleraar ethiek, beiden lid (respectievelijk secretaris

Nadere informatie

A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist

A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist Circulatiestilstand bij kinderen Etiologie/Pathofysiologie Vochtverlies Redistributie Toegenomen ademarbeid

Nadere informatie

Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) op de Intensive Care

Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) op de Intensive Care Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) op de Intensive Care Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Niet Aangeboren Hersenletsel 1 Werking van de hersenen 2 Fases op de Intensive Care 4 Coördinatie

Nadere informatie

Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de. Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten

Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de. Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten If the brain were so simple we could understand it, we would be so simple we couldn t - Lyall Watson Bart van der Meer theorieles 15 GOI Met bijzonder veel dank aan Ellen Brink, Rita Dijk Bewerkt door

Nadere informatie

Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel

Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel

Nadere informatie

Casus. De patiënt met een neuro trauma. Op SEH: CT- Cerebrum. Op de IC. Conclusie en beleid. VICV 2013 Neuro expertise werkgroep

Casus. De patiënt met een neuro trauma. Op SEH: CT- Cerebrum. Op de IC. Conclusie en beleid. VICV 2013 Neuro expertise werkgroep De patiënt met een neuro trauma VICV 2013 Neuro expertise werkgroep Dhr Huisen, 12-10- 1993 Eenzijdig ongeval auto versus boom Initiële EMV E1 M3 V1 Aldaar gesedeerd en geïntubeerd i.v.m. onrust, zou beide

Nadere informatie

Klinisch redeneren D. Michel van Megen

Klinisch redeneren D. Michel van Megen Klinisch redeneren D Michel van Megen SEH/IC vpk CWZ Begrippen: Intracraniële infecties» meningitis» encefalitis Ruimte innemende processen» hersenabces» hersentumoren brughoektumor astrocytomen hypofysetumor

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld Traumatisch hersenletsel bij kinderen Maayke Hunfeld 08-03-2017 Traumatisch (schedel)hersenletsel Definitie THL: Hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam. Van buitenaf wordt een kracht

Nadere informatie

Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie

Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie Natasja Janssen en Hanneke Zwinkels Verpleegkundig specialisten Neuro-Oncologie Introductie Veranderingen in karakter, emotie en

Nadere informatie

NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999)

NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999) NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999) Toelichting NEECHAM Confusion Scale: Vul deze schaal in op basis van observaties tijdens de zorg aan de patiënt en de routine verpleegkundige

Nadere informatie

Syllabus Landelijke bijscholing Neurotrauma bij kinderen. Georganiseerd door de landelijke werkgroep Intensive Care Kinderen 7 oktober 2010 Groningen

Syllabus Landelijke bijscholing Neurotrauma bij kinderen. Georganiseerd door de landelijke werkgroep Intensive Care Kinderen 7 oktober 2010 Groningen Syllabus Landelijke bijscholing Neurotrauma bij kinderen Georganiseerd door de landelijke werkgroep Intensive Care Kinderen 7 oktober 2010 Groningen Voorwoord Vol trots presenteert de landelijke werkgroep

Nadere informatie

Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers

Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties Informatie voor verwijzers Zie jij wat ik zie? Kinderen met CVI Visuele problemen en beperkingen in het dagelijks

Nadere informatie

Een verlamming van de derde hersenzenuw

Een verlamming van de derde hersenzenuw Een verlamming van de derde hersenzenuw Inleiding Elk oog heeft zes uitwendige spieren, die ervoor zorgen dat het oog in alle mogelijke richtingen kan bewegen. Iedere oogspier heeft zijn eigen functie.

Nadere informatie

Glasgow Coma Scale (GCS) "KEY"

Glasgow Coma Scale (GCS) KEY Glasgow Coma Scale (GCS) "KEY" Teasdale G, Jennett B. (1974) Assessment of coma and impaired consciousness. A practical scale. Meetinstrument Glasgow Coma Scale Afkorting GCS Auteur Teasdale G, Jennett

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Doel Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Definities Het protocol begint met hetgeen de patiënt het meest bedreigd (treat first what kills first). Treft men tijdens de opvang een

Nadere informatie

1 Ontstaan van hersenletsel

1 Ontstaan van hersenletsel 1 Ontstaan van hersenletsel 11 Voor de trainer Voordat je begint is het goed om te inventariseren wat het beginniveau is van de groep mensen die je tegenover je hebt: Beginniveau 1: Onbekend met NAH Beginniveau

Nadere informatie

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met

Nadere informatie

NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten

NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten Universiteit Maastricht c.vanheugten@np.unimaas.nl Inhoud presentatie Plasticiteit van het brein Hersenletsel Schade en herstel

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.glasgowcomascale Final Beheerd door: Blz. 2 Inhoudsopgave 1. nl.zorg.glasgowcomascale-v3.0... 4 1.1 Revision History... 4 1.2 Concept... 5 1.3 Mindmap... 5 1.4 Purpose...

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.glasgowcomascale-v3.0 Status:Final Publicatie:2016 Publicatie status: Published Beheerd door: Inhoudsopgave 1. nl.zorg.glasgowcomascale-v3.0 3 1.1 Revision History 3 1.2

Nadere informatie

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog 15 SEPTEMBER 2016 LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog INLEIDING CENTRUM NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spierziekten

Nadere informatie

[Hyperlinks: Glasgow Coma Schaal en Revisited Trauma Score webpagina s]

[Hyperlinks: Glasgow Coma Schaal en Revisited Trauma Score webpagina s] Casus 7 fase B Titel casus Zonder helm Docenten Drs. P.A. van Luijt, chirurg Technisch verantwoordelijke Drs. E.M. Schoonderwaldt. Ziektebeeld Schedeltrauma en miltruptuur bij een 17-jarige vrouw na een

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities

Nadere informatie

Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io

Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io Kracht van herhaling! Homeostase: een proces binnen het interne milieu van meercellige organismen dat voor een stabiel evenwicht

Nadere informatie

Ergotherapie. Beter voor elkaar

Ergotherapie. Beter voor elkaar Ergotherapie Beter voor elkaar Ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten Deze folder informeert u over ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten. Heeft u na het lezen van deze folder

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Auteurslijst 10. 1 Verlaagd bewustzijn en coma 12 Sven Matthijs, Charles Vecht

Inhoud. Voorwoord 5. Auteurslijst 10. 1 Verlaagd bewustzijn en coma 12 Sven Matthijs, Charles Vecht Inhoud Voorwoord 5 Auteurslijst 10 1 Verlaagd bewustzijn en coma 12 Sven Matthijs, Charles Vecht 2 Cerebrale ischemie 22 Machiel Pleizier, Korné Jellema, Jelis Boiten 3 Trombolyse bij cerebrale ischemie

Nadere informatie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Jojanneke is een studente van 24 jaar en kampt al een tijdje met depressieve klachten. Het valt haar huis-

Nadere informatie

INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012

INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012 INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012 Inleiding: Een post-anoxisch coma wordt veroorzaakt door globale anoxie of ischemie van de hersenen,

Nadere informatie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute

Nadere informatie

BDS-protocol. JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar

BDS-protocol. JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar BDS-protocol JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar Versie BDS: 3.2.2 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.glasgowcomascale-v3.1 Status:Final Publicatie:2017 Publicatie status: Published Beheerd door: Inhoudsopgave 1. nl.zorg.glasgowcomascale-v3.1 3 1.1 Revision History 3 1.2

Nadere informatie

Spraak en slikken. Werkwijze en inhoud Moebius spreekuur Radboudumc. dr. Lenie van den Engel-Hoek, logopedist dr. Corrie Erasmus, kinderneuroloog

Spraak en slikken. Werkwijze en inhoud Moebius spreekuur Radboudumc. dr. Lenie van den Engel-Hoek, logopedist dr. Corrie Erasmus, kinderneuroloog Spraak en slikken Werkwijze en inhoud Moebius spreekuur Radboudumc dr. Lenie van den Engel-Hoek, logopedist dr. Corrie Erasmus, kinderneuroloog Afdeling Revalidatie Logopedie, kinderen Afdeling Neurologie

Nadere informatie

Om NAH te omschrijven maken we gebruik van de definitie van Horizon:

Om NAH te omschrijven maken we gebruik van de definitie van Horizon: Wat is NAH (niet aangeboren hersenletsel)? Om NAH te omschrijven maken we gebruik van de definitie van Horizon: "Niet-Aangeboren Hersenletsel is een hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak ook, anders

Nadere informatie

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH)

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Voordracht 1 (theorie) Nederlandse Vereniging voor Audiologie 28 sept. 2007 K.H. Woldendorp revalidatiearts Overzicht voordracht Inleiding

Nadere informatie

8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer:

8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer: 8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer: SID 1. Hersenzenuw uitval (meerdere antwoorden mogelijk): oogbolmotoriek stoornissen n. facialis uitval bulbaire zwakte anders,.. geen 2. Kracht van nek/halsspieren

Nadere informatie

SAMENVATTING. Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56

SAMENVATTING. Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56 SAMENVATTING Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56 Schiemanck_totaal_v4.indd 134 06-03-2007 10:13:56 Samenvatting in het Nederlands Beroerte (Cerebro Vasculair Accident; CVA) is een veel voorkomende

Nadere informatie

DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE

DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE Wat is dysartrie? Dysartrie betekent letterlijk moeilijk kunnen articuleren. Dysartrie kan als symptoom optreden bij bepaalde neurologische aandoeningen

Nadere informatie

HersenletselCongres 2017

HersenletselCongres 2017 HersenletselCongres 2017 6-11-2017 A2a Kinderen met traumatisch hersenletsel; een stille epidemie? Maayke Hunfeld Neuroloog, kinderneuroloog Erasmus Medisch Centrum en Sophia kinderziekenhuis (potentiële)

Nadere informatie

Neurologie. Leerdoelen. Middel. Programma. Dr. B. van Harten

Neurologie. Leerdoelen. Middel. Programma. Dr. B. van Harten Stagebegeleiders: Dr. E.L. van der Kooi Dr. B. van Harten Leerdoelen Verdere ontwikkeling van de 7 bekwaamheden in de drie domeinen op niveau 3 (zie G2010) met betrekking tot het specialisme neurologie.

Nadere informatie

A9 Miranda Hazeu-Jense & Marjolein Moelands

A9 Miranda Hazeu-Jense & Marjolein Moelands HersenletselCongres 2013 5 november A9 Zintuiglijke stimulering bij cliënten met een verlaagd bewustzijn, een multidisciplinaire aanpak Miranda Hazeu-Jense Marjolein Moelands Even voorstellen.. l Miranda

Nadere informatie

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen

Nadere informatie

- CORE - G. Parker, Black Dog Institute, Sydney, Australië 1994 (Vertaling D. Rhebergen en M. L. Stek, GGZ ingeest/vumc, Amsterdam 2010 )

- CORE - G. Parker, Black Dog Institute, Sydney, Australië 1994 (Vertaling D. Rhebergen en M. L. Stek, GGZ ingeest/vumc, Amsterdam 2010 ) - CORE - G. Parker, Black Dog Institute, Sydney, Australië 1994 (Vertaling D. Rhebergen en M. L. Stek, GGZ ingeest/vumc, Amsterdam 2010 ) Naam patiënt(e) : Datum : Tijdstip : Geboortedatum : Onderzoeker

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

CVI Begeleiding van kinderen met CVI in de basisschoolleeftijd

CVI Begeleiding van kinderen met CVI in de basisschoolleeftijd CVI Begeleiding van kinderen met CVI in de basisschoolleeftijd Irmgard Bals, e.a. Bartiméus wil kennis en ervaring over de mogelijkheden van mensen met een visuele beperking vastleggen en verspreiden.

Nadere informatie

Het brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht:

Het brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht: Ons brein Het brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht: De hersenen zijn onderdeel van het zogenoemde centrale zenuwstelsel.

Nadere informatie

De meerwaarde van een early warning system op een standaard verpleegafdeling

De meerwaarde van een early warning system op een standaard verpleegafdeling De meerwaarde van een early warning system op een standaard verpleegafdeling Auteurs : Dr. Gillis Marc Mevr. Reynders Nicole Dhr. Knaepen Stefan 1 Doelstelling EWS systeem Het EWS systeem is een wetenschappelijk

Nadere informatie

Logopedie. Dysartrie, een verworven spraakstoornis. Afdeling: Onderwerp:

Logopedie. Dysartrie, een verworven spraakstoornis. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Logopedie, een verworven spraakstoornis 1 Inleiding U (of uw partner/familielid) bent opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis in verband met hersenletsel. Wanneer er sprake is van een taal-

Nadere informatie

Ballistiek en schotwonden

Ballistiek en schotwonden Wij kunnen te maken krijgen met schotwonden. De aard van het wapen en de kogel kunnen een invloed hebben op de aard van de wonde. Wat moet een arts weten over wapens en ballistiek? 1. Ballistiek 2. Schotwonden

Nadere informatie

NASCHOLING EPILEPSIE INHOUD AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS

NASCHOLING EPILEPSIE INHOUD AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION NASCHOLING EPILEPSIE AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS OBSERVATIE VAN AANVALLEN BIJ VOLWASSENEN Inge Frumau verpleegkundig specialist SEPION

Nadere informatie

Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar

Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar BDS-protocol JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.1 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20120 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bogaard, Simon Johannes Adrianus van den Title: Huntington's disease : quantifying

Nadere informatie

Inhoud. Zenuwstelsel. Inleiding. Basiselementen van het zenuwstelsel. Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen

Inhoud. Zenuwstelsel. Inleiding. Basiselementen van het zenuwstelsel. Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen Inhoud Zenuwstelsel Inleiding 1 1 Overzicht van het zenuwstelsel 2 Ontwikkeling en indeling 2 Functiecircuits 2 Ligging van het zenuwstelsel in het lichaam 4 Ontwikkeling en bouw van de hersenen 6 Ontwikkeling

Nadere informatie

Januari 2011 nl. Diagnose Informatie Systeem

Januari 2011 nl. Diagnose Informatie Systeem Januari 2011 nl Diagnose Informatie Systeem Inhoud Introductie Voordelen Het systeem in het kort Kosten Demonstratie Introductie DiagnoseIS is een interactief platform voor het afnemen, scoren en rapporteren,

Nadere informatie

Klinisch Redeneren. Neurologisch systeem 10/5/ oktober Inhoud

Klinisch Redeneren. Neurologisch systeem 10/5/ oktober Inhoud Klinisch Redeneren Neurologisch systeem 4 oktober 2016 Inhoud I. Oriëntatie op de situatie en het klinisch beeld/urgentie Situation (probleem) Background (voorgeschiedenis) Assessment (beoordeling) Recommendation

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3

Nadere informatie

Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel. Dr. S. Rasquin 14 januari 2015

Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel. Dr. S. Rasquin 14 januari 2015 Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel Dr. S. Rasquin 14 januari 2015 s.rasquin@adelante-zorggroep.nl Doel en opbouw presentatie Doel: Herkennen van symptomen in de acute fase na NAH Opbouw: Cognitie

Nadere informatie

De casus wordt waarschijnlijk ingezet in het coschap Oogheelkunde.

De casus wordt waarschijnlijk ingezet in het coschap Oogheelkunde. Casus 13A Fase A Titel Slecht zien Onderwerp Neuritis optica (ontsteking van de oogzenuw) Inhoudsdeskundige Dr. C.T. Langerhorst Technisch verantwoordelijke Drs. R. Sijstermans Opleidingsniveau studenten

Nadere informatie

Executieve functies bij kleuters. Fabienne De Boeck Jeugdarts 22 maart 2019

Executieve functies bij kleuters. Fabienne De Boeck Jeugdarts 22 maart 2019 Executieve functies bij kleuters Fabienne De Boeck Jeugdarts 22 maart 2019 Wat zijn executieve functies? Hoe ontwikkelen executieve functies? Executieve functies : topje van de ijsberg? Wat bepaalt de

Nadere informatie

gedrag bij NAH (een kwestie van persoonlijkheid of toch niet?) Hennie Snoeren van Deel 1: Training-coaching En GGzBreburg

gedrag bij NAH (een kwestie van persoonlijkheid of toch niet?) Hennie Snoeren van Deel 1: Training-coaching En GGzBreburg Afwijkend gedrag bij NAH (een kwestie van persoonlijkheid of toch niet?) Hennie Snoeren van Deel 1: Training-coaching En GGzBreburg GEDRAG Onder gedrag verstaan we: De acties of de reacties van een persoon

Nadere informatie

Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen

Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen 25 februari 2017 Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen Dr. Barnden van het National Centre for Neuroimmunology and Emerging Diseases (NCNED)

Nadere informatie

1 Geheugenstoornissen

1 Geheugenstoornissen 1 Geheugenstoornissen Prof. dr. M. Vermeulen 1.1 Zijn er geheugenstoornissen? Over het geheugen wordt veel geklaagd. Bij mensen onder de 65 jaar berusten deze klachten zelden op een hersenziekte. Veelal

Nadere informatie

Rol van Fysiotherapie:

Rol van Fysiotherapie: Wat is een scoliose? Een scoliose is een driedimensionale zijdelingse verkromming van de wervelkolom. De wervelkolom bestaat uit 33 (en soms 34) botstukken die lopen van de nek tot het staartbeen. Een

Nadere informatie

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search

Nadere informatie

Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding

Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Klinisch redeneren doen we in feite al heel lang. VUmc Amstel Academie heeft hiervoor een systematiek ontwikkeld, klinisch redeneren in 6 stappen, om gedetailleerd

Nadere informatie

Rapport vragenlijst PAIC symposium

Rapport vragenlijst PAIC symposium Rapport vragenlijst PAIC symposium Vragenlijst PAIC symposium 18 januari October 6th 2017, 2:49 pm CEST Richtlijn - 2. Kent u de richtlijnen over pijn van de verschillende beroepsverenigingen? (Multidisciplinaire

Nadere informatie

Verwijzing naar de orthoptist

Verwijzing naar de orthoptist Verwijzing naar de orthoptist Oogheelkunde Beter voor elkaar 2 Verwijzing naar de orthoptist De huisarts verwijst een patiënt met oogheelkundige problemen naar de oogarts. De oogarts bepaalt of de ogen

Nadere informatie

Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant

Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant Alles wat voorheen automatisch ging, kost me nu inspanning 1. Cognitie en chemotherapie Verschillende soorten even schadelijk

Nadere informatie

Patiënt met SAB op de IC

Patiënt met SAB op de IC Patiënt met SAB op de IC AZO-scholingsavond acute neurologie November 2018 Jan Pouwels IC verpleegkundige Neural Practitioner Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond

Nadere informatie

Werken met Aandacht. Vraag: Wat is er nodig voor een goede werkhouding? Programma. Neuropsychologie: Drie assen. Triune brain.

Werken met Aandacht. Vraag: Wat is er nodig voor een goede werkhouding? Programma. Neuropsychologie: Drie assen. Triune brain. 1 Werken met Aandacht Programma Inleiding Werkhouding 20 maart 2015 Congres Aandacht André Rietman Gz- en neuropsycholoog Ergotherapeut A. Vier Niveaus: het model B. Diagnostiek C. Problemen D. Aanpak

Nadere informatie

Gedragsneurowetenschappen

Gedragsneurowetenschappen Hoofdstuk 2: Bouw van het zenuwstelsel Gedragsneurowetenschappen Andries Van Wesel (= auteursnaam: Andreas Vesalius) Wordt als een van de grootste anatomen beschouwd aller tijden Heeft precies beschrijvingen

Nadere informatie

Mind Your Words DRS. JOYCE VA N BI N SBERG EN CA ROLS

Mind Your Words DRS. JOYCE VA N BI N SBERG EN CA ROLS Mind Your Words DRS. JOYCE VA N BINSBERGEN CAROLS DRS. JOYCE VA N BINSBERGEN CAROLS EXECUTIVE COACH MINDSET EXPERT BEHAV I ORAL EXPERT I N T ERNAT I ONA L SPEAKER BUSINESS OWNER 28 YRS EXPERIENCE EX-TOPSPORT

Nadere informatie

Neuro-anatomie herhaling

Neuro-anatomie herhaling Tekeningen hersenstam Van Loon Neuro-anatomie herhaling 1 2 Nupie 't Olifantje 3 Nupie 't Olifantje 4 Nupie 't Olifantje 5 Nupie 't Olifantje 6 Nupie 't Olifantje 7 Nupie 't Olifantje 8 Nupie 't Olifantje

Nadere informatie

Subcutaan emfyseem kan optreden bij? Bij een patiënt heeft de adamsappel zich zijwaarts geplaatst. Dit kan wijzen op

Subcutaan emfyseem kan optreden bij? Bij een patiënt heeft de adamsappel zich zijwaarts geplaatst. Dit kan wijzen op Subcutaan emfyseem kan optreden bij? A. Bekkenfractuur B. Schedeltrauma C. Hartinfarct D. Pneumothorax Een slachtoffer van een verkeersongeval opent zijn ogen bij het toedienen van een pijnprikkel, brengt

Nadere informatie

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP Carine van Rijn Inleiding Verhoogde intracraniële druk zou een contra-indicatie zijn voor cannulatie van de v. jugularis interna v. subclavialijn

Nadere informatie

Sportmedisch Protocol. Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding

Sportmedisch Protocol. Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding Sportmedisch Protocol Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding Sportmedisch protocol: Versie: Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) 03-11- 2015 Licht Traumatisch Hersenletsel Een klap op het

Nadere informatie

Handout Karen van Hulst, Radboudumc Nijmegen COPYRIGHT 1

Handout Karen van Hulst, Radboudumc Nijmegen COPYRIGHT 1 Het verloop van de normale speekselcontrole bij 652 gezonde Nederlandse kinderen tussen 0-4 jaar Karen van Hulst, MSc Logopedist/ Klinisch Epidemioloog Afdeling Revalidatie, kinderen 1 november 2013 Primaire

Nadere informatie

Aandacht training. Sessie 8. Bas Kniest

Aandacht training. Sessie 8. Bas Kniest Aandacht training Sessie 8 Bas Kniest Aandacht training Ervaringen week 7? Wat is belangrijk in de basishouding bij aandacht training op je stoel? 1. Hoofd lichtjes achterover 2. Handen op de stoel naast

Nadere informatie

Doel. Programma. NAH symposium workshop balans. Plaats van balans binnen de ICF. Meetinstrument: CTSIB 10-11-2015

Doel. Programma. NAH symposium workshop balans. Plaats van balans binnen de ICF. Meetinstrument: CTSIB 10-11-2015 NAH symposium workshop balans Doel Ilse Oosterom & Myrthe Schwartz 13 oktober 2015 Bewustwording van complexiteit van balansproblemen bij jongeren met NAH en de gevolgen middels ervaren en casuïstiek Programma

Nadere informatie