Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1341 woorden 1 jaar geleden 10 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand AK Globalisering 1. krimpende wereld Globalisering: het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt => gebieden en mensen krijgen steeds meer met elkaar te maken -> toenemen vervlechting v gebieden => globale village, relatieve afstand tussen gebieden neemt af: snelle daling v reis-en vervoerstijden en kosten Tijdruimtecompressie Ligging verandert = relatieve ligging veranderd: ligging ten opzichte ve andere plaats of gebied [positie ve gebied ten opzichte v belangrijke centra / ligging ten opzichte ve belangrijke vervoeras Afstand krimpt: vervoer wordt goedkoper, het gaat sneller. Afstandsverval gaat nog steeds op!! (Interactie neemt af, wanneer de afstand afneemt) Grenzen verdwijnen & toegenomen geografische mobiliteit!! niet iedereen kan zomaar inwoner wonen 1.3 transporttechnologie => een vd belangrijkste motoren achter globalisering -> afgelopen 5j in een stroomversnelling Alles verloopt sneller Transport is goedkoper geworden Infrastructuur (rond transport) is enorm verbeterd => snelle en massale uitwisseling van goederen => stimuleren de wereldhandel Er komt een goederenstroom op gang wanneer (de basisvoorwaarden) => Complementariteit: het ene gebied moet iets kunnen leveren waar in het andere gebied vraag naar bestaat Transporteerbaarheid Er geen tussenliggende mogelijkheden zijn ALS de infrastructuur verbeterd -> neemt de bereikbaarheid toe ALS politieke barrières worden opgeheven -> neemt de bereikbaarheid toe ALS er innovaties zijn op transport gebied -> dan neemt de vervoersstroom toe 1.4 de eeuw van de innovatie 3 groepen factoren bepalen de intensiteit v communicatie tussen landen en volkeren => economische, culturele & geografische factoren Pagina 1 van 5

2 Economisch = hoe rijker, hoe intenser Geografisch = hoe dichter, hoe meer Cultuur = hoe meer gelijkenissen, hoe meer communicatie De moderne informatietechnologie zou je kunnen beschouwen als een overwinning op de klassieke belemmeringen van grens, afstand en tijd => mondiale netwerken Internetgebruik per werelddeel bepaald door: Wereldbevolking, omvang & de welvaart BETER COMMUNICATIE DRAAGT BIJ AAN DE GLOBALISERING 1.6 globalisering, economische bekeken Markteconomie is toegenomen => liberalisering wereldhandel is toegenomen [enorm] => productie + uitwisseling krijgt internationaal karakter => de motor: multinationals [mno] Mno s worden ondersteund door: Verbetering transport + communicatie => sneller en goedkoper Vrijhandel: weinig handelsbelemmering Banken en beurzen kunnen internationaal opereren => door regulering financiële markten => snelle toename export, sterkte stijging van buitenlandse investeringen & groei internationaal transport en communicatie Productieketen wordt opgedeeld en verspreid over een tal van gebieden => 40% vd wereldhandel vindt plaats tussen de verschillende delen vd eigen multinational => handel + vervoer zijn sneller gegroeid dan de productie Footloose, zitten we hier nog wel goed?? In tijden v globalisering wordt het voor nationale overheden steeds moeilijker om de eigen economie vorm te geven. Meedoen of niet: globalisering zorgt tegelijkertijd voor verbrokkeling & de rolverdeling veranderd = arbeidsintensieve onderdelen van bedrijven worden verplaatst naar lagelonenlanden [administratie = witte boorden banen] = er ontstaan grote verschillen tussen wie meedoet en gebieden die nauwelijks worden aangeraakt 1.7 politiek Door de globalisering is de macht vd soevereine staat afgenomen => deel v zijn invloed is verschoven naar - internationale organisaties [VN, NAVO, peacekeepers] - transnationale organisaties [NGO s = r.kr. & internat.: greenpeace] - lagere bestuursniveau s [deregulering] Einde koude oorlog -> veranderde de wereldorde => barrières worden opgeruimd, nationale grenzen vervagen, Landen zoeken aansluiting en steun om hun posities op de wereldmarkt te versterken = blokvorming In de globaliserende wereld ontstaat steeds meer behoefte aan een internationale organisatie die op een aantal terreinen de rol vd wereldregering op zich neemt. Door globalisering gaan gebieden hun eigen identiteit koesteren [= beschermen vd regionale identiteit] Lokalisering = de manier waarop lokaal of regionaal niveau wordt gereageerd op mondiale ontwikkeling -> hangt samen met globalisering Pagina van 5

3 1.8 cultureel Culturele globalisering => Homogenisering = door de verwestering vervagen de grenzen tussen de cultuurgebieden [begin mondiale cultuur : wanneer de onzichtbare cultuurelementen verdwijnen] heterogenisering = in de grote steden ontstaat een mix van westerse en niet westerse cultuurelementen We zijn nog niet op weg naar een wereldcultuur omdat: Westerse overname beperkt zich tot materiële zaken Westerse cultuurelementen worden alleen door de bovenlaag opgenomen De westerse wereld staat onder invloed vd niet westerse culturen De lokale en regionale culturen vullen de invloeden van buitenaf steeds weer op een andere manier in 1.10 globalisering tot 1990 Globalisering 16 e eeuw= ontdekkingsreizen, verbetering zeetransport (handel) & versterkte handelsposten = begin vd Europese koloniale macht Hegemoniale staat = een land dat gedurende een bepaalde periode grote delen vd wereld domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied -> laatste 5 eeuwen wisseling vd wacht : Portugal, door de ligging aan de Atlantische oceaan + het verdrag van Tordesillas (1494) & Spanje, minder gunstig gebied door verdrag van Tordesillas > eindigt door de Spaanse Armada (1588) -> NL profiteert hier van => gouden eeuw Nederland: scheepvaart, visserij, handel & VOC (160, grote bijdrage + de 1 e MNO) Engeland ( ) de banden tussen gebieden in de wereld werden verstevigd door factoren (combinatie van) de industriële revolutie = de vraag naar grondstoffen nam toe > moederlanden importeerde grondstoffen uit hun kolonies + exporteerde de eindproducten => wereldhandel groeit sterke verbetering vh transport => reikwijdte en invloed op de kolonies nam toe (na 1870) VS = na WOII was de EU verwoest + ze verloren hun kolonies > maar de banden tussen moederland en de kolonie bleven intact [1945: dekolonisatie Azië en Afrika] -> VS oefende niet zo zeer macht uit over de veroverde landen, maar probeerde controle te houden over de cruciale gebieden & door de instorting vh communisme werd de macht vd VS versterkt (1988) Nieuwe kandidaten > globalisering komt in een nieuwe fase Imperialisme = het proces waarbij landen hun macht in andere delen vd wereld willen uitbreiden door gebieden te veroveren en te controleren Exploitatiekolonies = een kolonie die door het moederland wordt gebruikt als wingewest. De kolonie wordt door het moederland aan de ene kant gebruikt om grondstoffen te leveren en dient aan de andere kant als afzetmarkt voor de producten vh moederland Vestigingskolonies = een gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen. Zij bouwen het gebied opnieuw op, vaak naar het voorbeeld van het moederland. De meeste vestigingskolonies behoren nu tot de rijkere landen in de wereld 11.1 Globalisering: ontwikkelingen na 1990 na 1990: globalisering verloopt in een stroomversnelling door: - Multinationals zijn huge geowrden: ww-netwerk en zij nemen het initiatief tot de globalisering - Internationale handel groet door de deregulering + liberalisering - snelle ontwikkeling transport- en communicatietechnologie De (geografische/ ruimtelijke) gevolgen van de snelle globalisering Er ontstaat een nieuwe arbeidsverdeling: van centrum naar de (semi)periferie => arbeidsmarkten worden ww met elkaar verbonden => uitschuiving Pagina 3 van 5

4 oorzaak: verschil in loon Mno s zetten/ verplaatsen ook hun winkels naar de (semi)periferie De locatie van bedrijven wordt steeds sneller aangepast aan de gewijzigde regionale of lokale situatie Mno s beperken zich tot hun core business, al het andere wordt afgestoten of ingehuurd Globalisering zorgt voor verbrokkeling: fast world tegenover slow world Mensen krijgen steeds meer met elkaar te maken FAST WORLD Is door hun wijze van produceren, consumeren, recreëren en zich informeren sterk verbonden met de rest vd moderne wereld Noord-Amerika, Eu + Oost-Azië => triade => het hart vd fast world SLOW WORLD Hun deelname aan de wereldeconomie e modernisering is beperkt of zelfs afwezig [80% vd wereld bevolking] Periferie, achtergebleven agrarische gebieden, gebieden met een zwakke economie Backwash-effecten = de negatieve gevolgen voor de periferie -> ongelijkheid neemt toe Spread-effecten = de positieve effecten => toestroom v kapitaal [hulp, migratie] + kennis 1.1 Globalisering: een blik in de toekomst Het economische en politieke zwaartepunt verschuift (grote positie China, India = ook een gigant & andere Aziatische tijgers) => globalshift Noem oorzaken die voor globalshift zorgen - hoge economische groei in regio s rond Pacific - verschuiving v bedrijvigheid vanuit EU + oosten VS naar de Pacific Rim Gevolgen globalshift Politiek -> het politiek machtscentrum zal vanuit de EU + VS verschuiven naar Zuid- en Oost-Azië -> de hegemoniale staat verdwijnt en verandert in een multipolaire wereldorde Economisch -> steeds meer bedrijvigheid schuift uit naar de landen rond de pacific -> innovaties komen niet langer alleen maar uit westerse landen geografisch -> bij een globalshift naar de Pacific zal het economisch zwaartepunt van de VS westwaarts verschuiven Europa: Eu ligt aan de rand vd economische wereld & verlies van het economisch belang leidt tot verlies van politieke invloed => de toekomst moet het uitwijzen Tot 1990= bipolaire macht nu = hegemoniale macht toekomst= multipolaire macht Globalisten versus andersglobalisten Andersglobalisten Tegen multinationals, ondergang bedrijven in ontwikkelingslanden Pagina 4 van 5

5 Bezorgd over de milieuverontreiniging Arme landen zijn de dupe Geloven niet echt in de zegeningen vd vrije markt Pagina 5 van 5