Inhoudstafel. vii. VOORWOORD... iv INHOUDSTAFEL... vii. E. Synthese DEEL II BASISBEGRIPPEN HOOFDSTUK 1 RECHTSSUBJECTEN...

Transcriptie

1 vii Inhoudstafel VOORWOORD... iv INHOUDSTAFEL... vii DEEL I WAT IS RECHT? HOOFDSTUK 1 HET RECHT: EEN GEHEEL VAN GEDRAGSREGELS Afdeling 1. Enkele definities Afdeling 2. Centrale elementen in het begrip recht A. Een geheel van gedragsregelen met bijkomende institutionele voorschriften B. Rechtsregelen worden opgelegd door de maatschappij C. Het doel van rechtsregelen: de ordening van de maatschappij D. Rechtsregelen worden gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag E. Synthese HOOFDSTUK 2 RELATIVITEIT VAN DEZE BENADERING DEEL II BASISBEGRIPPEN HOOFDSTUK 1 RECHTSSUBJECTEN Afdeling 1. Begrippen Afdeling 2. Fysieke personen Afdeling 3. Rechtspersonen A. Begrip en bestaansreden B. Rechtspersoon versus feitelijk samenwerkingsverband C. Soorten rechtspersonen. Enkele voorbeelden Publiekrechtelijke rechtspersonen Privaatrechtelijke rechtspersonen Verenigingen Vennootschappen D. Het legaliteitsbeginsel E. Ontstaan en einde van de rechtspersoon(lijkheid) F. De tegenwerpelijkheid van het bestaan van de rechtspersoon aan derden... 32

2 viii HOOFDSTUK 2 BEKWAAMHEID Afdeling 1. Begrippen Afdeling 2. De bekwaamheid van fysieke personen A. Genotsbekwaamheid B. Handelingsbekwaamheid Algemeen handelingsonbekwamen Gedeeltelijk handelingsonbekwamen Functie van de uitzonderingen op de principiële handelingsbekwaamheid Ogenblik waarop de handelingsonbekwaamheid ontstaat C. Sanctionering van het stellen van rechtshandelingen bij onbekwaamheid Relatieve nietigheid versus absolute nietigheid Regels van louter dwingend recht Regels van openbare orde Nietigheid rechtens versus nietigheid wegens benadeling D. Bekwaamheid raakt de openbare orde Afdeling 3. De bekwaamheid van rechtspersonen A. Genotsbekwaamheid Principe Uitzonderingen B. Handelingsbekwaamheid HOOFDSTUK 3 RECHTSHANDELINGEN Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Geldigheid van rechtshandelingen A. De geldigheidsvereisten Handelingsbekwaamheid De rechtshandeling moet beantwoorden aan de werkelijke wil van degene die haar stelt (toestemming) Wilsleer versus vertrouwensleer Verstoring van het bewustzijn of wilsvermogen Wilsgebreken De inhoud van de rechtshandeling (het voorwerp) Een individuele rechtvaardiging, de beweegredenen van de rechtshandeling voor het rechtssubject (de oorzaak) B. Conformiteit van de rechtshandeling met dwingende rechtsregelingen. Onderscheid tussen dwingend en aanvullend recht C. Organisatie van de controle op de geldigheid van de rechtshandeling Afdeling 3. Nietigheid van rechtshandelingen A. De nietige rechtshandeling bestaat tot zolang ze niet werd vernietigd B. Gevolgen van de nietigverklaring C. Onderscheid tussen relatieve en absolute nietigheid Afdeling 4. Tegenwerpelijkheid van rechtshandelingen A. Het beginsel van de relativiteit van de rechtshandelingen B. Relativering C. Bijkomende voorwaarden voor de tegenwerpelijkheid Afdeling 5. Vertegenwoordiging bij rechtshandelingen A. Maatschappelijke functie. Begrip B. Grondslagen van vertegenwoordigingsbevoegdheid... 60

3 C. De toerekening van rechtsgevolgen bij vertegenwoordiging Basisregels Uitzonderingen D. Varianten Middellijke vertegenwoordiging Bewind Afdeling 6. De vorm van rechtshandelingen A. Het beginsel van het consensualisme versus het formalisme B. Soorten wilsuiting C. Soorten vormen De akte De authentieke akte De onderhandse akte Andere vormen D. De functie van de vorm Vormen vereist voor de geldigheid van de rechtshandeling Vormen gebruikt met het oog op de bewijslevering Bewijs van materiële handelingen en rechtsfeiten Bewijs van rechtshandelingen Vormen gebruikt met het oog op de tegenwerpelijkheid aan derden van de rechtshandeling Vormen gebruikt met het oog op de bescherming van de consument Afdeling 7. Soorten rechtshandelingen A. Naar het aantal betrokken personen B. Naar de invloed op de subjectieve rechten C. Vormelijke en vormvrije rechtshandelingen D. Toetreding tot juridische instellingen en open rechtshandelingen E. Naar de invloed op het vermogen HOOFDSTUK 4 AANSPRAKELIJKHEID Afdeling 1. Begrip en situering Afdeling 2. Soorten aansprakelijkheid A. Onderscheid strafrechtelijke en burgerrechtelijke aansprakelijkheid B. Onderscheid contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid Begrippen en belang van het onderscheid De problematiek van de samenloop Het samenloopverbod op basis van het stuwadoorsarrest Uitzondering op het samenloopverbod C. Onderscheid enkelvoudige en samengestelde aansprakelijkheid D. Onderscheid schuldaansprakelijkheid en objectieve aansprakelijkheid Afdeling 3. Grondslagen van extracontractuele aansprakelijkheid A. De schuldaansprakelijkheid De objectieve component: de fout De subjectieve component: de toereken(ingsvat)baarheid of schuldbekwaamheid De onmondige kinderen Krankzinnigen Rechtspersonen ix

4 x 3. Vermoedens van aansprakelijkheid De aansprakelijkheid van de ouders voor de schade aangericht door hun minderjarige kinderen De aansprakelijkheid van onderwijzers en ambachtslieden voor schade aangericht door leerlingen en leerjongens onder hun toezicht B. Objectieve (of foutloze) aansprakelijkheid Schuldloze aansprakelijkheid: aansprakelijkheid voor eigen niet-toerekenbaar gedrag Aansprakelijkheid voor eigen (niet on)rechtmatige daden Risico-aansprakelijkheid Dieren Zaken die een bijzonder gevaar opleveren De persoon als risicofactor Afdeling 4. Schade Afdeling 5. Causaal verband A. Equivalentieleer versus theorie van de adequate oorzaak B. Samenloop van oorzaken Pluraliteit van daders Fout van het slachtoffer en fout van de dader Fout en toevallig feit Afdeling 6. Gevolgen van de extracontractuele aansprakelijkheid HOOFDSTUK 5 RECHTSMISBRUIK Afdeling 1. De beperking van de uitoefening van subjectieve rechten A. Wettelijke beperkingen B. De zorgvuldigheidsnorm C. Rechtsmisbruik Afdeling 2. De ontwikkeling van de leer van het rechtsmisbruik Afdeling 3. De gevolgen van het rechtsmisbruik HOOFDSTUK 6 SUBJECTIEVE RECHTEN Afdeling 1. Begrip en nut Afdeling 2. Indeling van de subjectieve rechten volgens het rechtsobject A. Politieke en burgerlijke rechten B. Patrimoniale en extrapatrimoniale rechten Patrimoniale rechten Zakelijke rechten Zakelijke zekerheidsrechten Vorderingsrechten Intellectuele rechten Het onderscheid tussen zakelijke rechten en vorderingsrechten Extra-patrimoniale rechten Persoonlijkheidsrechten Familierechten DEEL III DE PROFESSIONELE ACTOREN IN HET RECHT HOOFDSTUK 1 DE MAGISTRAAT HOOFDSTUK 2 HET GERECHTSPERSONEEL Afdeling 1. De griffier Afdeling 2. De referendaris Afdeling 3. De parketjurist

5 xi HOOFDSTUK 3 DE ADVOCAAT HOOFDSTUK 4 DE GERECHTSDEURWAARDER HOOFDSTUK 5 DE NOTARIS HOOFDSTUK 6 DE HYPOTHEEKBEWAARDER HOOFDSTUK 7 DE ONTVANGER VAN HET REGISTRATIEKANTOOR HOOFDSTUK 8 DE BEDRIJFSJURIST HOOFDSTUK 9 DE OVERHEIDSJURIST HOOFDSTUK 10 DE JURIST IN ACADEMIA DEEL IV KENNISMAKING MET HET BURGERLIJK PROCESRECHT HOOFDSTUK 1 INLEIDING HOOFDSTUK 2 BRONNEN VAN BURGERLIJK PROCESRECHT Afdeling 1. Grondwet Afdeling 2. Gerechtelijk Wetboek Afdeling 3. Bijzondere wetgeving Afdeling 4. Algemene beginselen van behoorlijke procesvoering A. Recht van toegang tot de rechter B. Hoor en wederhoor Rechten van verdediging C. Onpartijdigheid van de rechter D. Onafhankelijkheid van de rechter E. Motivering van de uitspraak F. Redelijke termijn G. Beschikkingsbeginsel Partijautonomie Afdeling 5. Rechtspraak Afdeling 6. Rechtsleer Afdeling 7. Internationaal en supranationaal recht Afdeling 8. Gebruiken HOOFDSTUK 3 ORGANISATIE EN BEVOEGDHEID VAN DE INTERN- RECHTELIJKE RECHTSCOLLEGES Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Organisatie en bevoegdheid van de rechtscolleges van de rechterlijke macht A. Inleiding B. Vredegerecht C. Politierechtbank D. Rechtbank van eerste aanleg Burgerlijke rechtbank Familie- en jeugdrechtbank Correctionele rechtbank Strafuitvoeringsrechtbank Beslagrechter E. Arbeidsrechtbank F. Rechtbank van koophandel G. Arrondissementsrechtbank H. Voorzitter van de rechtbank I. Hof van assisen J. Hof van beroep K. Arbeidshof L. Hof van Cassatie M. Openbaar Ministerie

6 xii N. Hoge Raad voor de Justitie O. Instituut voor gerechtelijke opleiding P. Adviesraad van de magistratuur HOOFDSTUK 4 RECHTSPLEGING Afdeling 1. Voorwaarden voor de rechtsvordering Afdeling 2. Soorten vorderingen Afdeling 3. Inleiding van de vordering Afdeling 4. Inleidende zitting Afdeling 5. Het in staat stellen van de zaak Afdeling 6. Rechtsdag Afdeling 7. Beraad en uitspraak Afdeling 8. Rechtsmiddelen A. Verzet B. Hoger beroep HOOFDSTUK 5 GEDWONGEN TENUITVOERLEGGING Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Verhaalsexecutie DEEL V RECHTSTERMINOLOGIE IN VIER TALEN TOELICHTING HOOFDSTUK JURIDISCHE BASISBEGRIPPEN IN HET NEDERLANDS, FRANS, ENGELS EN DUITS HOOFDSTUK 2 RECHTSTERMINOLOGIE NEDERLANDS-FRANS