Provincie Zeeland. telefonische leefsituatie onderzoek Vlissingen-Oost juni Witteveen+Bos. van Twickelostraat 2. postbus 233.

Transcriptie

1 Provincie Zeeland telefonische leefsituatie onderzoek Vlissingen-Oost juni 2004 van Twickelostraat 2 postbus AE Deventer telefoon telefax

2 Provincie Zeeland telefonische leefsituatie onderzoek Vlissingen-Oost juni 2004 referentie projectcode status VS64-1/krub/004 VS64-1 definitief projectleider projectdirecteur datum ir. V.V. Besselink ir. A.M. Schakel 11 oktober 2004 autorisatie naam paraaf goedgekeurd drs. C.J. Valk van Twickelostraat 2 Het kwaliteitsmanagementsysteem van is gecertificeerd volgens ISO 9001 : 2000 postbus AE Deventer telefoon telefax Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Raadgevende ingenieurs b.v., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 INHOUDSOPGAVE blz. 1. INLEIDING 1 2. OPZET VAN HET ONDERZOEK Vragenlijst Onderzoeksgebied Uitvoering TLO Betrouwbaarheidsinterval 2 3. RESULTATEN TLO Algemeen Respons Steekproefsamenstelling Beleving van de woonomgeving Ervaren last Ervaren hinder Verandering van de ervaren hinder Bronnen van lawaai, stank, stof of roet en last van licht Beoordeling van de woonomgeving Woontevredenheid Verhuisgeneigdheid Beleving van gezondheid en veiligheid Landschappelijke inpassing van de industrie en bedrijventerreinen CONCLUSIES 22 laatste bladzijde 22 bijlagen aantal bladzijden I Vragenlijst TLO 6 II Postcodes onderzoeksgebied 2 III Voorbeeldbrief aankondiging TLO 1 IV Resultaten TLO per deelgebied en totaal 13 V Bedrijven die worden genoemd als bron van last 4

4 SAMENVATTING EN CONCLUSIES inleiding en doel van het onderzoek In opdracht van de Provincie Zeeland is in juni 2004 een Telefonisch Leefsituatie Onderzoek (TLO) 1 uitgevoerd in het industriegebied Vlissingen-Oost, ook wel genoemd het Sloegebied, op Zuid-Beveland. Het onderzoek is een vervolg op het vergelijkbare onderzoeken uit Het doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in de mate van beleving van de woonomgeving en (milieu)hinder in Vlissingen-Oost en het vergelijken daarvan met het in 2000 uitgevoerde onderzoek en met andere locaties in Nederland. opzet van het onderzoek De standaard vragenlijst van het TLO is in onderhavig onderzoek uitgebreid met een aantal vragen afkomstig uit een eerder gehouden TLO in de Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen in Tevens is er in overleg met de Provincie een vraag toegevoegd over lichthinder door bedrijven, alsmede vier vragen over de landschappelijke inpassing van bedrijven in de omgeving. Het onderzoeksgebied waarin het TLO is uitgevoerd bestaat uit de volgende deelgebieden: - Borssele Noord; - Borssele Zuid; - Ritthem; - Nieuwdorp Noord Oost; - Nieuwdorp Zuid West; - Lewedorp; - Nieuw en Sint Joosland; - s-heerenhoek; - Heinkenszand; - Buitengebied. Er zijn in totaal adressen aangeschreven, die ook alle telefonisch zijn benaderd. In totaal hebben adressen meegewerkt aan het onderzoek (respons ca. 40%). Het aantal respondenten per deelgebied is vergelijkbaar met het aantal respondenten uit het onderzoek van resultaten TLO Per deelgebied is gevraagd hoe vaak men last heeft van de verschillende aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden. Het percentage van de respondenten dat aangeeft soms of vaak hiervan last te hebben is weergegeven in tabel 3.4. Het blijkt dat de respondenten het meest last hebben van vocht in huis, verkeerslawaai, stank van industrie en stank van landbouw. In tabel 3.6. is het percentage van de respondenten weergegeven dat aangeeft hiervan ernstige hinder te hebben. Het blijkt dat de respondenten de meeste ernstige hinder hebben van stank van industrie, vocht in huis, verkeerslawaai en lawaai van industrie. Voor de aspecten verkeerslawaai, lawaai van industrie, stank van industrie en stof en roet zijn in afbeelding 1 en 2 de resultaten weergegeven ten opzichte van Afbeelding 1 geeft het percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van genoemde milieu-aspecten Het TLO is een verkorte versie van het Doorlopend Leefbaarheidsonderzoek (DLO) dat door het Centraal Bureau voor de statistiek landelijk wordt uitgevoerd. De TLO vragenlijst is meer toegespitst op de lokale milieu/woonsituatie dan die van het DLO. In sommige gevallen wordt op verzoek van de opdrachtgever de vragenlijst op een aantal punten iets aangepast. Dit is in onderhavige situatie het geval geweest. Hinderbeleving industriegebied Vlissingen Oost, een TLO onder de bewoners rondom het Sloegebied, RIGO Research en Advies BV, december 2000, Amsterdam. Onderzoek leefsituatie Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen, TLO,, mei 2002, Deventer.

5 Niet iedereen die een bepaald milieuaspect waarneemt, ervaart daar ook hinder van. Vandaar dat aan de huishoudens die aangeven hebben soms of vaak last te hebben van bepaalde milieuaspecten gevraagd is of dit leidt tot hinder (geen hinder, hinder of ernstige hinder). In afbeelding 2 zijn de percentages hinder en ernstige hinder opgeteld (gehinderden ten opzichte van de totale populatie). Afbeelding 1. Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van verkeerslawaai, lawaai van industrie, stank van industrie en stof of roet

6 Afbeelding 2. Percentage respondenten dat hinder plus ernstige hinder heeft van verkeerslawaai, lawaai van industrie, stank van industrie en stof of roet

7 In tabel 1 en 2 zijn de gemiddelde resultaten van de belangrijkste hinderaspecten in Vlissingen-Oost vergeleken met die van enkele andere gebieden. Tabel 1. Percentage respondenten in verschillende gebieden in Nederland dat soms of vaak last heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden deelgebied vocht in huis [%] geluid van buren [%] verkeerslawaai [%] lawaai van industrie [%] lawaai van vliegtuigen [%] lawaai van scheepvaart [%] stank van verkeer [%] stank van industrie [%] stank van landbouw [%] stank van scheepvaart [%] last van stof of roet [%] lichthinder van industrie Vlissingen-Oost Vlissingen-Oost n.b. a) Vlissingen Oost n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla b) b) 34 n.b. a) Zeeland n.b. a) Zeeland n.b. a) gebieden met veel industrie Delft n.b. a) Leidse regio n.b. a) Zaanstreek n.b. a) Drechtsteden n.b. a) IJmond-gebied n.b. a) Geleen n.b. a) Zandvoort e.o n.b. a) Nederland n.b. a) Nederland n.b. a) a) niet bekend b) totale last van scheepvaart (lawaai en stank)

8 Tabel 2. Percentage van de respondenten in verschillende gebieden in Nederland dat ernstige hinder heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden deelgebied vocht in huis [%] geluid van buren [%] verkeerslawaai [%] lawaai van industrie [%] Vlissingen-Oost Vlissingen-Oost n.b. a) Vlissingen Oost n.b. a) lawaai van vliegtuigen [%] lawaai van scheepvaart [%] stank van verkeer [%] stank van industrie [%] stank van landbouw [%] stank van scheepvaart [%] last van stof of roet [%] lichthinder van industrie Kanaalzone, Zws-Vla n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla b) b) 6 n.b. a) gebieden met veel industrie Delft n.b. a) Leidse regio n.b. a) Zaanstreek n.b. a) Drechtsteden n.b. a) IJmond-gebied n.b. a) Geleen n.b. a) Zandvoort e.o n.b. a) a) niet bekend b) totale last van scheepvaart (lawaai en stank) conclusies ervaren last en hinder De respondenten hebben het meeste last van: - vocht in huis; - verkeerslawaai; - stank van industrie; - stank van landbouw; - lawaai van industrie. Het percentage dat soms of vaak last heeft van vocht in huis is iets afgenomen (van 24% in 2000 tot 20% in 2004). Het percentage ernstige hinder van vocht in huis is iets toegenomen (van 3% in 2000 tot 4% in Gemiddeld is het percentage last van vocht in huis in Vlissingen-Oost vergelijkbaar met de percentages zoals deze in andere TLO s is vastgesteld (hierbij dient te worden opgemerkt dat deze vraag niet in alle TLO s wordt gesteld). Het percentage dat soms of vaak last heeft van verkeerslawaai is toegenomen (van 19% in 2000 tot 24% in 2004). Het percentage ernstige hinder van verkeerslawaai is tevens toegenomen (van 2% in 2000 tot 4% in 2004). Deze toename kan deels verklaard worden door de opening van de Westerscheldetunnel in de tussenliggende periode. De ontsluitingsweg loopt door het onderzoeksgebied. Daarnaast leidt de verhuizing van de Scheldewerf vanuit het centrum van Vlissingen naar het industriegebied tot een toename van het verkeer (en dus hinder) in de omgeving van Ritthem. Gemiddeld ligt het percentage last van verkeerslawaai in Vlissingen-Oost ruim onder dat van Nederland (33%). Dit wordt veroorzaakt doordat er in Vlissingen-Oost relatief weinig drukke wegen zijn in de directe omge-

9 ving van de woonomgeving. Het percentage last van verkeerslawaai in Vlissingen-Oost ligt enigszins boven dat van de Kanaalzone (20%). Het percentage dat soms of vaak last heeft van stank van bedrijven is iets afgenomen (van 34% in 2000 tot 31% in 2004). Het percentage ernstige hinder van stank van bedrijven is daarentegen toegenomen (van 3% in 2000 tot 5% in 2004). Deze toename kan mogelijk verklaard worden door een aantal stankincidenten in 2003 op het industrieterrein. Gemiddeld ligt het percentage last van stank van industrie in Vlissingen-Oost ruim boven dat van Nederland (11%) en Zeeland (12%). Een belangrijke oorzaak hiervoor is het feit dat het onderzoek is uitgevoerd in een gebied met relatief veel industrie. Het is echter lager dan in de Kanaalzone (37%). Het percentage dat soms of vaak last heeft van stank van landbouw is afgenomen (van 37% in 2000 tot 29% in 2004). Het percentage ernstige hinder van stank van landbouw is gelijk gebleven (2%). Gemiddeld ligt het percentage last van stank van landbouw in Vlissingen-Oost, maar ook in de rest van Zeeland (23%) ruim boven dat van Nederland (12%). Dit wordt veroorzaakt doordat er in Vlissingen-Oost (en Zeeland) sprake is van relatief veel landbouwgebied. Het percentage dat soms of vaak last heeft van lawaai van industrie is iets afgenomen (van 16% in 2000 tot 15% in 2004). Het percentage ernstige hinder is toegenomen van lawaai van industrie is toegenomen (van 1% in 2000 tot 3% in 2004). Gemiddeld is het percentage last van lawaai van industrie lager dan in de Kanaalzone (24%) maar meer dan gemiddeld in Zeeland (5%) en Nederland (4%). Ook hiervoor geldt dat Vlissingen-Oost een gebied is met relatief veel industrie waardoor mensen meer last van lawaai van industrie hebben dan op andere plaatsen in Nederland. 5% van de respondenten heeft aangegeven soms of vaak last te hebben van lichthinder van industrie. 1% van de respondenten ondervindt hiervan ernstige hinder. Omdat deze vraag is toegevoegd aan deze TLO kunnen de waarden niet worden vergeleken met andere plaatsen. bronnen van lawaai en stank De belangrijkste industriële veroorzaker van lawaai is volgens de respondenten: - Total (38%); en in mindere mate - EPZ (7%); - Picheny (5%). De belangrijkste industriële veroorzakers van stank zijn: - Total (37%); - McCain (15%); en in mindere mate - stortplaats (7%). McCain valt niet onder het provinciaal bevoegd gezag. Het is een gemeentelijke inrichting. Vooral Lewedorp en directe omgeving ondervinden veel hinder van stank van McCain. beoordeling van de woonomgeving De tevredenheid over de woonomgeving in 2004 (96%) verschilt nauwelijks van 2000 (95%). Gemiddeld in Nederland lag in 1998 de tevredenheid over de woonomgeving op 86%. De verhuisgeneigdheid in Vlissingen-Oost (24%) is vergelijkbaar met die van de Kanaalzone (26%) en die van Nederland (26%). De meest genoemde redenen om te willen verhuizen zijn persoonlijke omstandigheden (45%) en kenmerken van de huidige woning (31%). Dit is hetzelfde beeld als in 2000.

10 beleving van de gezondheid Gemiddeld beleeft men in Vlissingen-Oost de gezondheid evengoed als in Nederland (92%) en in de Kanaalzone (89%). veiligheid Voor de aspecten verkeer en terrorisme voelt een groter percentage respondenten zich in Vlissingen- Oost onveiliger dan in de Kanaalzone. Voor de aspecten industrie, geweld en criminaliteit is dat omgekeerd.

11 1. INLEIDING In opdracht van de Provincie Zeeland is in juni 2004 een Telefonisch Leefsituatie Onderzoek (TLO) 4 uitgevoerd in het industriegebied Vlissingen-Oost, ook wel genoemd het Sloegebied, op Zuid-Beveland. Het onderzoek is een vervolg op het vergelijkbare onderzoeken uit Het doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in de mate van beleving van de woonomgeving en (milieu)hinder in Vlissingen-Oost en het vergelijken daarvan met het in 2000 uitgevoerde onderzoek en met andere locaties in Nederland. Op basis hiervan kan worden beoordeeld of het bestaande beeld op grond van de klachtenregistratie juist is. De resultaten van het onderzoek spelen een rol bij de besluitvorming over milieumaatregelen en de ontwikkeling van het industriegebied. In hoofdstuk 2 van dit rapport wordt de opzet van het onderzoek beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een weergave van de resultaten van het TLO. De samenvatting en conclusies staan apart vermeld aan het begin van het rapport. 4 5 Het TLO is een verkorte versie van het Doorlopend Leefbaarheidsonderzoek (DLO) dat door het Centraal Bureau voor de statistiek landelijk wordt uitgevoerd. De TLO vragenlijst is meer toegespitst op de lokale milieu/woonsituatie dan die van het DLO. In sommige gevallen wordt op verzoek van de opdrachtgever de vragenlijst op een aantal punten iets aangepast. Dit is in onderhavige situatie het geval geweest. Hinderbeleving industriegebied Vlissingen Oost, een TLO onder de bewoners rondom het Sloegebied, RIGO Research en Advies BV, december 2000, Amsterdam. 1

12 2. OPZET VAN HET ONDERZOEK 2.1. Vragenlijst De standaard vragenlijst van het TLO is in onderhavig onderzoek uitgebreid met een aantal vragen afkomstig uit een eerder gehouden TLO in de Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen in Tevens is er in overleg met de Provincie een vraag toegevoegd over lichthinder door bedrijven, alsmede vier vragen over de landschappelijke inpassing van bedrijven in de omgeving. De gebruikte vragenlijst is opgenomen in bijlage I Onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied bestaat uit de volgende deelgebieden: - Borssele Noord; - Borssele Zuid; - Ritthem; - Nieuwdorp Noord Oost; - Nieuwdorp Zuid West; - Lewedorp; - Nieuw en st. Joosland; - s Heerenhoek; - Heinkenszand; - Buitengebied. De deelgebieden zijn afgebakend op basis van de in afbeelding 2.1. weergegeven clustering overeenkomstig het eerder uitgevoerde leefbaarheidsonderzoek uit De postcodegebieden zijn weergegeven als kruisjes. In bijlage II staan de bijbehorende postcodes vermeld Uitvoering TLO In de afgebakende gebieden wordt via Omnidata BV (een deelneming van PTT Post) random (willekeurige steekproef) een voldoende aantal adressen geselecteerd per deelgebied 7. De mensen op de geselecteerde adressen ontvangen een brief waarin zij op de hoogte worden gesteld van een telefonisch onderzoek naar mobiliteit, ruimtelijke ordening en leefbaarheid en kwaliteit van de woonomgeving (In bijlage III is een voorbeeldbrief weergegeven). Bij de mensen op de geselecteerde adressen wordt de vragenlijst telefonisch afgenomen. Bij voorkeur wordt gewerkt met deelgebieden van 100 respondenten 8. Omdat er in dit onderzoek sprake is van 10 deelgebieden, is uitgegaan van een steekproef van respondenten. De aantallen respondenten zijn vervolgens over de deelgebieden verdeeld, waarbij zoveel mogelijk deelgebieden met 100 respondenten zijn vastgesteld Betrouwbaarheidsinterval De in dit onderzoek vermelde percentages zijn gebaseerd op verschillende steekproefgroottes. De betrouwbaarheid van de vermelde percentages is afhankelijk van de hoogte van het percentage en de Onderzoek leefsituatie Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen, TLO,, mei 2002, Deventer. Omnidata is lid van de DMSA (de Nederlandse Associatie voor Direct Marketing, Distance Selling en Sales Promotion), die gedragregels heeft opgesteld voor het gebruik van persoonsgegevens bij direct marketing. Omnidata zal zich alleen rechtstreeks richten op personen die er geen bezwaar tegen hebben gemaakt dat hun persoonsgegevens voor direct marketing worden gebruikt. Dit heeft tot gevolg dat er een groep mensen onbereikbaar is voor een dergelijke telefonische enquête. Aangenomen wordt dat deze niet-bereikbare groep gemiddeld evenveel of even weinig hinder ondervindt als de mensen die wel bereikbaar zijn. Uit empirisch onderzoek is gebleken dat bij een steekproef van 100 de standaardafwijking ongeveer 3% (absoluut) is. Dit betekent dat er geen hinder e.d. kan worden aangetoond, indien minder dan 3% van de respondenten aangeeft gehinderd te zijn (Document Meten en Rekenen Geur, Publicatiereeks Lucht en Energie 115, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, december 1994). Bij minder respondenten kan zonodig een betrouwbaarheidsinterval rond om het gevonden percentage worden berekend (zie kopje betrouwbaarheidsinterval). 2

13 steekproefgrootte. Het 95% betrouwbaarheidsinterval van een percentage kan als volgt worden berekend: ( p)( 1 p) p ± t n N waarin t n de student t-factor 9 is, p het gevonden proportie (bijvoorbeeld het percentage mensen dat gehinderd is door lawaai) is en N de steekproefgrootte. Bij een steekproef van 100 respondenten (N=100) uit een populatie en een p van 0,25 (25% van de mensen is gehinderd) bedraagt het 95% betrouwbaarheidsinterval 0,25±0,08 (16 33% van de mensen is gehinderd). De maximale waarde voor de onnauwkeurigheid wordt bereikt bij p=0,5. Het 95% betrouwbaarheidsinterval bedraagt nu 0,5±0,1 (40 60% van de mensen is gehinderd). Afbeelding 2.1. Clustering in deelgebieden 9 Deze factor bepaalt het percentage van het betrouwbaarheidsinterval en is afhankelijk van de steekproefgrootte. Voor het 95% betrouwbaarheidsinterval en een steekproefgrootte van , t=2,0. 3

14 3. RESULTATEN TLO 3.1. Algemeen De enquête voor het telefonisch leefsituatieonderzoek is afgenomen in de periode van 10 juni tot en met 2 juli De resultaten per deelgebied zijn weergegeven in bijlage IV Respons Er zijn in totaal adressen aangeschreven, die ook alle telefonisch zijn benaderd. De respons is per deelgebied weergegeven in tabel 3.1. In tabel 3.1. wordt tevens de maximale (p = 0,5, 50% van de mensen is gehinderd door een bepaald milieu-aspect) absolute waarde gegeven van het 95%- betrouwbaarheidsinterval bij de bereikte respons. Tabel 3.1. Respons op de enquête gebeld respons geen interesse niet thuis 95%-betrouwbaarheidsinterval (p=0,5) Borssele Noord (47%) 44 (28%) 39 (25%) 10% Borssele Zuid (33%) 40 (25%) 65 (41%) 12% Ritthem (45%) 39 (34%) 25 (22%) 12% Nieuwdorp Noord Oost (36%) 50 (34%) 45 (30%) 12% Nieuwdorp Zuid West (46%) 36 (27%) 35 (27%) 11% Lewedorp (30%) 57 (15%) 204 (55%) 8% Nieuw en Sint Joosland (31%) 43 (12%) 203 (57%) 8% s-heerenhoek (41%) 90 (23%) 146 (37%) 7% Heinkenszand (50%) 123 (31%) 79 (20%) 6% Buitengebied (47%) 109 (27%) 103 (26%) 6% Totaal (40%) 631 (24%) 944 (36%) 3% Uiteindelijk hebben respondenten aan het onderzoek meegewerkt, ofwel 40% van de gebelde mensen. Dit is een relatief lage respons voor een dergelijke telefonische enquête. Met name in Borssele Zuid, Lewedorp en Nieuw en Sint Joosland is de respons laag; bij deze drie deelgebieden werden ook de hoogste percentages niet thuis aangetroffen. De 95%-betrouwbaarheidsintervallen voor Borssele Zuid, Ritthem, Nieuwdorp (Noord Oost en Zuid West) is die worden vergeleken met het betrouwbaarheidsinterval uit een TLO volgens het Document Meten en Rekenen Geur (10%). Het was echter niet mogelijk om het hiervoor benodigde aantal respondenten te halen Steekproefsamenstelling In tabel 3.2. zijn enkele karakteristieke gegevens opgenomen van de respondenten per deelgebied. Hiermee wordt een indruk verkregen van de steekproefsamenstelling. Voor meer gegevens wordt verwezen naar bijlage IV. 4

15 Tabel 3.2. Steekproefsamenstelling %man leeftijd (j) personen/huishouden Borssele Noord ,1 Borssele Zuid ,0 Ritthem ,8 Nieuwdorp Noord Oost ,5 Nieuwdorp Zuid West ,7 Lewedorp ,3 Nieuw en Sint Joosland ,5 s-heerenhoek ,4 Heinkenszand ,6 Buitengebied ,2 Totaal ,8 Uit het lage aandeel mannen kan worden opgemaakt dat relatief veel vrouwen aan de enquête hebben meegewerkt. Verder is de gemiddelde leeftijd hoog in vergelijking met het Nederlandse gemiddelde van 39 jaar. De tabelwaarde is echter gelijk aan die uit het RIGO onderzoek uit 2000 en heeft bovendien betrekking op de respondenten, waarbij bedacht dient te worden dat (jonge) kinderen in het algemeen niet mee zullen doen aan de enquête Het gemiddeld aantal personen per huishouden van 2,8 is aanzienlijk hoger dat het landelijk gemiddelde van 2,3. Uit het RIGO onderzoek van 2000 is hiervoor geen vergelijkende waarde beschikbaar. consistentie van de beantwoording Vraag 14 en vraag 24d uit de vragenlijst in bijlage I hebben beide betrekking op tevredenheid met de woonomgeving. Deze vraag is tweemaal in de vragenlijst opgenomen om de consistentie van de antwoorden van de respondenten te kunnen beoordelen. In tabel 3.3. is weergegeven door welk percentage van de respondenten op de vraag Hoe tevreden bent u over het wonen in deze buurt? (vraag 14) werd geantwoord dat zij bijzonder tevreden, zeer tevreden of tevreden zijn. Tevens is in deze tabel weergegeven door welk percentage van de respondenten op de vraag Hoe tevreden bent u met de woonomgeving? (vraag 24d) werd geantwoord dat zij buitengewoon tevreden, zeer tevreden of tevreden zijn. Uitgaande van een standaardafwijking van ongeveer 3% (absoluut) mag bij een verschil van 4% of minder worden verondersteld dat de consistentie van de beantwoording zeer goed is. Voor een verschil van 4%-6% is nog steeds sprake van een goede consistentie. 5

16 Tabel 3.3. Consistentie van de beantwoording vraag 14 vraag 24d consistentie Borssele Noord 100% 100% zeer goed Borssele Zuid 94% 87% redelijk Ritthem 98% 96% zeer goed Nieuwdorp Noord Oost 94% 92% zeer goed Nieuwdorp Zuid West 92% 93% zeer goed Lewedorp 99% 97% zeer goed Nieuw en Sint Joosland 94% 91% zeer goed s-heerenhoek 98% 98% zeer goed Heinkenszand 99% 99% zeer goed Buitengebied 98% 96% zeer goed Totaal 97% 96% zeer goed Voor het gehele onderzoeksgebied is de consistentie van de beantwoording zeer goed. Alleen voor Borssele Zuid is de consistentie redelijk; voor geheel Borssele is de consistentie echter eveneens zeer goed (gemiddelde Borssele vraag 14: 97,1%, en vraag 24d: 93,3%) Beleving van de woonomgeving In het onderzoek wordt een aantal vragen gesteld over aspecten waar mensen last van kunnen hebben of die de woonkwaliteit beïnvloeden. Onder deze aspecten bevinden zich een aantal milieuaspecten. Aan de geënquêteerde mensen is gevraagd of en hoe vaak zij last hebben van deze aspecten (vraag 10). Tevens is gevraagd hoe erg mensen daardoor gehinderd zijn (vraag 11a). Ten slotte is aan hen gevraagd of de hinder in de afgelopen 4 jaar is veranderd (vraag 11b) Ervaren last In tabel 3.4. is per deelgebied het percentage van de respondenten weergegeven dat soms of vaak last heeft van de verschillende aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden (vraag 10). 6

17 Tabel 3.4. deelgebied Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden vocht in huis geluid van buren verkeerslawaai lawaai van industrie lawaai van vliegtuigen lawaai van scheepvaart stank van verkeer stank van industrie stank van landbouw stank van scheepvaart last van stof of roet lichthinder van industrie Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en St. Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Uit tabel 3.4. blijkt dat de respondenten het meest last hebben van vocht in huis, verkeerslawaai, stank van industrie en stank van landbouw. In afbeelding 3.1. zijn de resultaten voor deze aspecten weergegeven voor de verschillende deelgebieden. Afbeelding 3.1. Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van vocht in huis, verkeerslawaai, stank van bedrijven en stank van landbouw % vocht in huis verkeerslawaai stank van industrie stank van landbouw Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Joosland Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied 7

18 In tabel 3.5. zijn de resultaten van dit onderzoek vergeleken met die van het RIGO onderzoek uit De resultaten zijn ook vergeleken met die van een ander gebied in Zeeland, nl. Zeeuws-Vlaanderen (1997 en 2002) en de hele provincie Zeeland (1997 en 1998). Verder zijn de resultaten vergeleken met die van TLO s uit enkele andere gebieden met veel industrie, alsmede met Zandvoort en omstreken (weinig hinder) en geheel Nederland. Tabel 3.5. Percentage respondenten in verschillende gebieden in Nederland dat soms of vaak last heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden 10 deelgebied vocht in huis [%] geluid van buren [%] verkeerslawaai [%] lawaai van industrie [%] lawaai van vliegtuigen [%] lawaai van scheepvaart [%] stank van verkeer [%] stank van industrie [%] stank van landbouw [%] stank van scheepvaart [%] last van stof of roet [%] lichthinder van industrie Vlissingen-Oost Vlissingen-Oost n.b. a) Vlissingen Oost n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla b) b) 34 n.b. a) Zeeland n.b. a) Zeeland n.b. a) gebieden met veel industrie Delft n.b. a) Leidse regio n.b. a) Zaanstreek n.b. a) Drechtsteden n.b. a) IJmond-gebied n.b. a) Geleen n.b. a) Zandvoort e.o n.b. a) Nederland n.b. a) Nederland n.b. a) a) niet bekend b) totale last van scheepvaart (lawaai en stank) Vergeleken met de Vlissingen-Oost in 2000 zijn het meest opvallend de afname van lawaai door vliegtuigen en door stank van landbouw. Verder wijkt het algemene beeld in Vlissingen-Oost op hoofdlijnen niet veel af van dat in Zeeuws-Vlaanderen, behalve dat in Vlissingen-Oost minder last wordt ondervonden van lawaai van industrie en stof of roet. Ten opzichte van het Zeelands gemiddelde heeft men in Vlissingen-Oost veel last van lawaai en stank van industrie, alsmede last van stof of roet. Het percentage respondenten dat wordt gehinderd door licht van de industrie is met 5% laag; vanuit het verleden of andere regio's in Nederland is hiervoor geen vergelijkingsmateriaal beschikbaar. 10 Bronnen: TLO/WKJ onderzoek Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen 1997, september 1997, Oliemans Punter en Partners BV; Hinderbeleving industriegebied Vlissingen Oost, een TLO onder de bewoners rondom het Sloegebied, december 2000, RIGO; Geurhinderonderzoek Delft, november 1999, Projectresearch Amsterdam BV; Geurhinderonderzoek Leidse regio, november 1998, Project Research Amsterdam BV; 8

19 Ervaren hinder In tabel 3.6. is per deelgebied het percentage mensen weergegeven dat ernstige hinder heeft van de verschillende aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden. Tabel 3.6. deelgebied Percentage respondenten dat ernstige hinder heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden vocht in huis geluid van buren verkeerslawaai lawaai van industrie lawaai van vliegtuigen lawaai van scheepvaart stank van verkeer stank van industrie stank van landbouw stank van scheepvaart last van stof of roet lichthinder van industrie Borssele Noord 1/9 3/4 1/18 7/27 0/1 0/1 0/1 22/56 1/16 0/0 0/16 1/8 Borssele Zuid 10/21 6/13 4/8 8/15 0/0 0/2 0/0 21/40 10/27 2/2 4/13 0/2 Ritthem 6/13 4/4 2/15 0/13 0/0 0/0 0/2 0/10 4/22 0/0 2/2 2/6 Nieuwdorp Noord Oost 4/8 0/0 4/11 2/9 0/2 0/0 0/2 8/28 2/15 0/0 0/4 2/2 Nieuwdorp Zuid West 7/23 0/0 5/21 2/18 0/0 0/2 0/5 5/43 3/23 0/0 2/13 2/2 Lewedorp 2/13 0/0 2/11 0/2 0/3 0/0 0/0 1/21 5/13 0/0 1/3 0/1 Nieuw en Sint Joosland 3/9 0/0 11/26 4/12 0/0 0/0 4/9 4/9 0/5 0/0 2/2 4/9 s-heerenhoek 2/4 0/0 2/12 2/5 0/1 0/1 0/2 4/21 2/11 0/0 0/8 0/1 Heinkenszand 5/10 0/0 4/12 1/2 0/0 0/0 0/1 1/4 1/7 0/0 1/6 0/0 Buitengebied 3/12 0/0 6/17 4/11 1/3 0/1 2/5 4/14 2/10 0/0 4/13 3/5 Totaal 4/11 1/1 4/15 3/9 0/1 0/0 1/3 5/20 2/12 0/0 2/8 1/3 Achter de schuine streep staat het percentage hinder plus ernstige hinder. Deze waarde wordt in deze tabel opgenomen om een vergelijking met het onderzoek van 2000 mogelijk te maken. Uit tabel 3.6. blijkt dat de respondenten het meest ernstig hinder hebben van de milieuaspecten: - vocht in huis; - verkeerslawaai; - lawaai van industrie; - stank van industrie; - stank van landbouw; - stof of roet. In afbeelding 3.2. zijn de resultaten voor deze aspecten per deelgebied weergegeven. 9

20 Afbeelding 3.2. Percentage respondenten met ernstige hinder door vocht in huis, verkeerslawaai, lawaai van industrie, stank van industrie, stank van landbouw, stof of roet % vocht in huis verkeerslawaai lawaai van industrie stank van industrie stank van landbouw last van stof of roet 5 0 Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Het meest in het oog springend is de ernstige hinder door stank van industrie in Borssele en de ernstige hinder van verkeerslawaai in Nieuw en Sint Joosland. In tabel 3.7. zijn de resultaten van dit onderzoek vergeleken met die van het in 2000 uitgevoerde onderzoek in Vlissingen-Oost, maar ook met die van een aantal andere eerdergenoemde onderzoeken. 10

21 Tabel 3.7. Percentage respondenten in verschillende gebieden in Nederland dat ernstige hinder heeft van aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden 11 deelgebied vocht in huis [%] geluid van buren [%] verkeerslawaai [%] lawaai van industrie [%] lawaai van vliegtuigen [%] lawaai van scheepvaart [%] stank van verkeer [%] stank van industrie [%] stank van landbouw [%] stank van scheepvaart [%] last van stof of roet [%] lichthinder van industrie Vlissingen-Oost Vlissingen-Oost n.b. a) Vlissingen Oost n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla n.b. a) Kanaalzone, Zws-Vla b) b) 6 n.b. a) gebieden met veel industrie Delft n.b. a) Leidse regio n.b. a) Zaanstreek n.b. a) Drechtsteden n.b. a) IJmond-gebied n.b. a) Geleen n.b. a) Zandvoort e.o n.b. a) a) niet bekend b) totale last van scheepvaart (lawaai en stank) Van de 6 milieuaspecten waarvan de respondenten in 2004 het meest ernstig hinder ondervinden (zie ook tabel 3.6. en afbeelding 3.2.) blijkt de ernstige hinder sterk vrijwel ongewijzigd te zijn ten opzichte van Verandering van de ervaren hinder Aan de geënquêteerde mensen is gevraagd of de hinder van de aspecten die de woonkwaliteit beïnvloeden in de afgelopen 4 jaar is veranderd (vraag 11b). Tabel 3.8. geeft hiervan een overzicht. 11 Bronnen: TLO/WKJ onderzoek Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen 1997, september 1997, Oliemans Punter en Partners BV; Hinderbeleving industriegebied Vlissingen Oost, een TLO onder de bewoners rondom het Sloegebied, december 2000, RIGO; Geurhinderonderzoek Delft, november 1999, Projectresearch Amsterdam BV; Geurhinderonderzoek Leidse regio, november 1998, Project Research Amsterdam BV; 11

22 Tabel 3.8. Samenvatting verandering in ervaren hinder (percentage van de respondenten) wel of geen verandering vocht in huis geluid van buren verkeerslawaai lawaai van industrie lawaai van vliegtuigen lawaai van scheepvaart stank van verkeer stank van industrie stank van landbouw stank van scheepvaart last van stof of roet lichthinder van industrie JA (minder of erger) 9,3 4,5 11,5 6,2 1,8 0,8 2,8 5,6 3,8 0,7 4,0 2,9 NEE (gelijk of weet niet) 90,7 95,5 88,5 93,8 98,2 99,2 97,2 94,4 96,2 99,3 96,0 97,1 In hoofdlijnen geven de respondenten zelf aan nauwelijks verandering te hebben ervaren. Voor de milieuaspecten waarvan meer dan 5% van de respondenten heeft aangegeven dat de hinder is verandert, zijn deze veranderingen per deelgebied weergegeven in de tabellen Ter vergelijking is voor deze milieuaspecten tevens een vergelijking gemaakt met de bevindingen in 2000 (afbeeldingen ). Het betreft de milieuaspecten: - vocht in huis; - verkeerslawaai; - lawaai van industrie; - stank van industrie. Overigens is van al deze milieuaspecten aangegeven dat de ervaren hinder ernstig is, zie tabel 3.6. vocht in huis Tabel 3.9. Verandering van de ervaren hinder van vocht in huis (percentage respondenten) deelgebied minder geworden gelijk gebleven erger geworden weet niet Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal

23 Afbeelding 3.3. Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van vocht in huis % 50 last, RIGO last, WIBO Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Zuid West Nieuwdorp Noord Oost Lewedorp Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Uit tabel 3.9. blijkt dat tweemaal zoveel respondenten aangeven dat de hinder van vocht in huis minder is geworden dan dat die erger is geworden (6% respectievelijk 3%). Afbeelding 3.3. laat zien dat het totale percentage respondenten dat last heeft van vocht in huis licht is gedaald (van 24% naar 20%). verkeerslawaai Tabel Verandering van de ervaren hinder van verkeerslawaai (percentage respondenten) deelgebied minder geworden gelijk gebleven erger geworden weet niet Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal

24 Afbeelding 3.4. Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van verkeerslawaai % 50 last, RIGO last, WIBO Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Tabel laat zien dat het percentage respondenten waarvoor de hinder van verkeerslawaai erger wordt ervaren dan in het verleden met 10% aanzienlijk hoger is dan de respondenten waarvoor de hinder is afgenomen (1%). Uit afbeelding 3.4. blijkt dat het totale percentage ervaren last door verkeerslawaai licht toeneemt ten opzichte van 2004 (van 19% naar 24%). Vooral in de kernen Borssele Noord (van 15 naar 30%) en Ritthem (van 15% naar 27%) is er een opvallende toename. De toename in Borssele kan worden verklaard door de opening van de Westerschelde tunnel. De ontsluitingsweg (N62) ligt ten oosten van Borssele. De toename in Ritthem wordt wellicht veroorzaakt door de verhuizing van de Scheldewerf van het centrum van Vlissingen naar het industriegebied. Hierdoor is de hoeveelheid verkeer in de omgeving van Ritthem toegenomen. lawaai van industrie Tabel Verandering van ervaren hinder van lawaai van industrie (percentage respondenten) deelgebied minder geworden gelijk gebleven erger geworden weet niet Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en St. Joosland Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal

25 Afbeelding 3.5. Percentage respondenten dat soms of vaak last heeft van lawaai van industrie % 50 last, RIGO last, WIBO Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Tabel laat zien dat het percentage respondenten waarvoor de hinder door lawaai van industrie erger wordt ervaren dan in het verleden met 6% aanzienlijk hoger is dan de respondenten waarvoor de hinder is afgenomen (1%). Uit afbeelding 3.5. blijkt dat ervaren last door lawaai van industrie zeer licht daalt ten opzichte van 2000 (van 16% naar 15%). Deze bevindingen zijn onderling niet goed in overeenstemming. Een verklaring hiervoor is vooralsnog niet gevonden. stank van industrie Tabel Verandering van ervaren hinder van stank van industrie (percentage respondenten) deelgebied minder geworden gelijk gebleven erger geworden weet niet Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal

26 Afbeelding 3.6. Percentage respondenten dat last of hinder heeft van stank van industrie % last, RIGO 2000 last, WIBO Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Tabel laat zien dat het percentage respondenten waarvoor de hinder door stank van industrie erger wordt ervaren dan in het verleden met 5% aanzienlijk hoger is dan de respondenten waarvoor de hinder is afgenomen (1%). Uit afbeelding 3.6. blijkt dat ervaren last door stank van industrie licht daalt ten opzichte van 2000 (van 34% naar 31%). Deze bevindingen zijn onderling niet goed in overeenstemming. Een verklaring hiervoor is vooralsnog niet gevonden. Uit afbeelding 3.6 blijkt dat er in Borssele Noord een forse toename (van 31% tot 70%) is van het aantal respondenten dat last heeft van stank van bedrijven. In 2003 zijn er bij de raffinaderij van Total een aantal incidenten geweest waarbij er veel stank vrijkwam. Wellicht dat deze incidenten hebben bijgedragen aan de hogere percentage ten opzichte van Bronnen van lawaai, stank, stof of roet en last van licht Van de respondenten die hebben aangegeven soms of vaak last te hebben (van lawaai, stank, stof of roet, licht) van bedrijven is tevens gevraagd of zij konden aangeven welk bedrijf dit is. In tabel is het aantal keren weergegeven dat een bedrijf is genoemd wegens last, alsmede het aantal respondenten dat heeft aangegeven last te ondervinden. 16

27 Tabel Aantal keren en percentages dat bedrijven als bron van last worden genoemd lawaai stank stof of roet licht totaal aantal keren respondenten aantal keren respondenten aantal keren respondenten aantal keren respondenten aantal keren respondenten Westerschelde 3 2% 1 0% 0 0% 1 2% 5 1% containerterminal Stortplaats 0 0% 22 7% 0 0% 0 0% 22 2% Rangeerterrein NS 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% SITA Foodrecycling 0 0% 7 2% 0 0% 0 0% 7 1% Total raffinaderij 62 38% % 19 13% 15 27% % VOPAK terminal 0 0% 1 0% 0 0% 0 0% 1 0% EPZ 12 7% 5 2% 17 12% 2 4% 36 6% Baggerdepot Ritthem 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% SEAWAY 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% Pechiney 8 5% 10 3% 2 1% 0 0% 20 2% ATOFINA 1 1% 4 1% 0 0% 0 0% 5 0% anders 60 37% 97 29% 42 29% 17 31% % Totaal In totaal hebben 690 respondenten 531 keer een bedrijf aangegeven als bron van last. Dit betekent dat in een aantal gevallen hebben de respondenten, hoewel ze aangaven last van bedrijven te ondervinden, uiteindelijk geen bedrijf genoemd. Met name stank (270 keer genoemd door 329 respondenten) en in mindere mate ook lawaai (146 keer genoemd door 163 respondenten) zijn de belangrijkste last veroorzakende milieuaspecten. Vermeldenswaard zijn verder: - Mc Cain 12 (50 keer genoemd wegens stank); - de stortplaats (22 keer genoemd wegens stank); - EPZ (12 keer genoemd wegens lawaai en 17 keer genoemd wegens stof/roet); - Pechiney (8 keer genoemd wegens lawaai en 10 keer genoemd wegens stank). Het belangrijkste overlast veroorzakende bedrijf is volgens de respondenten de Total raffinaderij, dat in totaal 219 keer is genoemd (41% van 531). Daarnaast wordt 216 keer een ander bedrijf genoemd dat niet in tabel met naam is aangegeven. Dit betreffen enkele tientallen verschillende bedrijven of bedrijfsactiviteiten voor lawaai, stank en stof/roet. In bijlage V zijn het aantal keren en de percentages weergegeven dat bedrijven door de respondenten als bron van last worden genoemd per deelgebied: - aantal keren en percentages dat bedrijven als bron van last van lawaai worden genoemd (tabel V.1.); - aantal keren en percentages dat bedrijven als bron van last van stank worden genoemd (tabel V.2); - aantal keren en percentages dat bedrijven als bron van last van stof of roet worden genoemd (tabel V.3); - aantal keren en percentages dat bedrijven als bron van last van licht worden genoemd (tabel V.4). 12 In de categorie anders wordt 50 van de 87 maal Mc Cain genoemd als veroorzaker van stank. Dit is echter een inrichting welke niet onder provinciaal bevoegd gezag valt. 17

28 3.3. Beoordeling van de woonomgeving In het onderzoek is een aantal vragen gesteld over beoordeling van de woonomgeving. Aan de geënquêteerde mensen is gevraagd hoe tevreden zij zijn met de woonsituatie en de woonomgeving (vraag 24). Tevens is gevraagd of zij binnen 5 jaar willen verhuizen (vraag 20) Woontevredenheid In tabel is per deelgebied het percentage van de respondenten weergegeven dat buitengewoon tevreden, zeer tevreden of tevreden is met de woonsituatie en de woonomgeving. In deze tabel is tevens de vergelijking gemaakt met de resultaten van Tabel Percentage respondenten dat buitengewoon, zeer tevreden of tevreden is met woonsituatie en woonomgeving woonsituatie woonomgeving RIGO 2000 WIBO 2004 RIGO 2000 WIBO 2004 Borssele Noord 89% 100% 94% 100% Borssele Zuid 94% 94% 90% 87% Ritthem 89% 96% 96% 96% Nieuwdorp Noord Oost 98% 98% 95% 92% Nieuwdorp Zuid West 93% 97% 92% 93% Lewedorp 97% 97% 96% 97% Nieuw en St. Joosland 97% 95% 100% 91% s-heerenhoek 95% 99% 97% 98% Heinkenszand 95% 97% 97% 99% Buitengebied 95% 96% 94% 96% Totaal 94% 97% 95% 96% De tevredenheid over de woonsituatie en de woonomgeving is hoog, zowel in 2000 als in Het landelijk gemiddelde lag in op circa 87% Verhuisgeneigdheid In afbeelding 3.7. is weergegeven welk percentage van de geënquêteerde mensen aangeeft binnen vijf jaar te willen verhuizen. 18

29 Afbeelding 3.7. Percentage respondenten dat aangeeft binnen vijf jaar te willen verhuizen 100% 90% 80% 70% 60% % 50% 40% 30% 20% 10% 0% Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en st. Nieuw en st. Joosland s Heerenhoek Heinkenszand Buitengebied totaal Vlissingen-Oost 2004 Vlissingen-Oost 2000 Kanaalzone Zws-Vla 2002 Nederland 1998 De verhuisgeneigdheid is toegenomen van 19% in 2000 tot 24% in De meest genoemde redenen om te willen verhuizen zijn persoonlijke omstandigheden (gemiddeld 45%) en kenmerken van de huidige woning (gemiddeld 31%). Dit is hetzelfde beeld als in Beleving van gezondheid en veiligheid In het onderzoek wordt een tweetal vragen gesteld naar de beleving van de gezondheid. Aan de geënquêteerde mensen is gevraagd hoe zij in het algemeen hun gezondheid beleven (vraag 25), en of zij zich wel eens zorgen maken over hun gezondheidstoestand (vraag 26). Tevens is gevraagd of en hoe vaak zij zich onveilig voelen met betrekking tot een aantal aspecten (vraag 27). In tabel zijn per deelgebied de percentages van de respondenten weergegeven met betrekking tot de beleving van de gezondheid. Tevens is in deze tabel de gemiddelde beleving in Nederland vermeld. 19

30 Tabel Beleving van de gezondheid uitgedrukt in percentage van de respondenten zeer goed goed gaat wel wisselt slecht Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Nederland De gezondheidsbeleving in Vlissingen-Oost komt goed overeen met het landelijk beeld. In tabel is aangegeven welk percentage van de geënquêteerde mensen zich wel eens zorgen maakt over hun gezondheidstoestand. Tabel Percentage respondenten dat zich wel eens zorgen maakt over gezondheid zelden/nooit regelmatig vaak Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal In tabel is het percentage van de respondenten weergegeven dat zich soms of vaak onveilig voelt in de woonomgeving ten gevolge van: - verkeer; - industrie (transport, opslag en verwerken gevaarlijke stoffen) (rampen); - geweld (vandalisme, overvallen, bedreiging (bijv. aanwezigheid junkies)); - criminaliteit (diefstal, inbraken); - terrorisme. 20

31 Tabel Percentage respondenten dat zich soms of vaak onveilig voelt in de woonomgeving ten gevolge van een aantal zaken verkeer industrie geweld criminaliteit terrorisme Borssele Noord Borssele Zuid Ritthem Nieuwdorp Noord Oost Nieuwdorp Zuid West Lewedorp Nieuw en Sint Joosland s-heerenhoek Heinkenszand Buitengebied Totaal Vlissingen-Oost Kanaalzone Ten opzichte van het onderzoek in de Kanaalzone in 2002 is er een toename van het percentage respondenten dat zich onveilig voelt als gevolg van de aspecten verkeer en terrorisme. Voor de overige aspecten is er een afname ten opzichte van de kanaalzone Landschappelijke inpassing van de industrie en bedrijventerreinen In het onderzoek is een aantal stellingen geponeerd met betrekking tot de landschappelijke inpassing van de industrie en bedrijventerreinen. Over deze stellingen is de mening van de respondenten gevraagd. De resultaten hiervan zijn weergegeven in bijlage IV en zijn samengevat in tabel Tabel Mening over stellingen m.b.t. landschappelijke inpassing van de industrie stelling eens gedeeltelijk eens / gedeeltelijk oneens oneens geen mening / weet niet De industrie en gebouwen passen goed bij elkaar De industrie is goed in het landschap ingepast Er is weinig tot geen horizonvervuiling Meer natuurlijke elementen, zoals bossen, wallen, sloten en dergelijke doen het industriële landschap goed

32 4. CONCLUSIES ervaren last en hinder De respondenten hebben het meeste last van: - vocht in huis; - verkeerslawaai; - stank van industrie; - stank van landbouw; - lawaai van industrie. Het percentage dat soms of vaak last heeft van vocht in huis is iets afgenomen (van 24% in 2000 tot 20% in 2004). Het percentage ernstige hinder van vocht in huis is iets toegenomen (van 3% in 2000 tot 4% in Gemiddeld is het percentage last van vocht in huis in Vlissingen-Oost vergelijkbaar met de percentages zoals deze in andere TLO s is vastgesteld (hierbij dient te worden opgemerkt dat deze vraag niet in alle TLO s wordt gesteld). Het percentage dat soms of vaak last heeft van verkeerslawaai is toegenomen (van 19% in 2000 tot 24% in 2004). Het percentage ernstige hinder van verkeerslawaai is tevens toegenomen (van 2% in 2000 tot 4% in 2004). Deze toename kan deels verklaard worden door de opening van de Westerscheldetunnel in de tussenliggende periode. De ontsluitingsweg loopt door het onderzoeksgebied. Daarnaast leidt de verhuizing van de Scheldewerf vanuit het centrum van Vlissingen naar het industriegebied tot een toename van het verkeer (en dus hinder) in de omgeving van Ritthem. Gemiddeld ligt het percentage last van verkeerslawaai in Vlissingen-Oost ruim onder dat van Nederland (33%). Dit wordt veroorzaakt doordat er in Vlissingen-Oost relatief weinig drukke wegen zijn in de directe omgeving van de woonomgeving. Het percentage last van verkeerslawaai in Vlissingen-Oost ligt enigszins boven dat van de Kanaalzone (20%). Het percentage dat soms of vaak last heeft van stank van bedrijven is iets afgenomen (van 34% in 2000 tot 31% in 2004). Het percentage ernstige hinder van stank van bedrijven is daarentegen toegenomen (van 3% in 2000 tot 5% in 2004). Deze toename kan mogelijk verklaard worden door een aantal stankincidenten in 2003 op het industrieterrein. Gemiddeld ligt het percentage last van stank van industrie in Vlissingen-Oost ruim boven dat van Nederland (11%) en Zeeland (12%). Een belangrijke oorzaak hiervoor is het feit dat het onderzoek is uitgevoerd in een gebied met relatief veel industrie. Het is echter lager dan in de Kanaalzone (37%). Het percentage dat soms of vaak last heeft van stank van landbouw is afgenomen (van 37% in 2000 tot 29% in 2004). Het percentage ernstige hinder van stank van landbouw is gelijk gebleven (2%). Gemiddeld ligt het percentage last van stank van landbouw in Vlissingen-Oost, maar ook in de rest van Zeeland (23%) ruim boven dat van Nederland (12%). Dit wordt veroorzaakt doordat er in Vlissingen-Oost (en Zeeland) sprake is van relatief veel landbouwgebied. Het percentage dat soms of vaak last heeft van lawaai van industrie is iets afgenomen (van 16% in 2000 tot 15% in 2004). Het percentage ernstige hinder is toegenomen van lawaai van industrie is toegenomen (van 1% in 2000 tot 3% in 2004). Gemiddeld is het percentage last van lawaai van industrie lager dan in de Kanaalzone (24%) maar meer dan gemiddeld in Zeeland (5%) en Nederland (4%). Ook hiervoor geldt dat Vlissingen-Oost een gebied is met relatief veel industrie waardoor mensen meer last van lawaai van industrie hebben dan op andere plaatsen in Nederland. 5% van de respondenten heeft aangegeven soms of vaak last te hebben van lichthinder van industrie. 1% van de respondenten ondervindt hiervan ernstige hinder. Omdat deze vraag is toegevoegd aan deze TLO kunnen de waarden niet worden vergeleken met andere plaatsen. bronnen van lawaai en stank De belangrijkste industriële veroorzaker van lawaai is volgens de respondenten: - Total (38%); 22

33 en in mindere mate - EPZ (7%); - Picheny (5%). De belangrijkste industriële veroorzakers van stank zijn: - Total (37%); - McCain (15%); en in mindere mate - Stortplaats (7%); McCain valt niet onder het provinciaal bevoegd gezag. Het is een gemeentelijke inrichting. Vooral Lewedorp en directe omgeving ondervinden veel hinder van stank van McCain. beoordeling van de woonomgeving De tevredenheid over de woonomgeving in 2004 (96%) verschilt nauwelijks van 2000 (95%). Gemiddeld in Nederland lag in 1998 de tevredenheid over de woonomgeving op 86%. De verhuisgeneigdheid in Vlissingen-Oost (24%) is vergelijkbaar met die van de Kanaalzone (26%) en die van Nederland (26%). De meest genoemde redenen om te willen verhuizen zijn persoonlijke omstandigheden (45%) en kenmerken van de huidige woning (31%). Dit is hetzelfde beeld als in beleving van de gezondheid Gemiddeld beleeft men in Vlissingen-Oost de gezondheid evengoed als in Nederland (92%) en in de Kanaalzone (89%). veiligheid Voor de aspecten verkeer en terrorisme voelt een groter percentage respondenten zich in Vlissingen- Oost onveiliger dan in de Kanaalzone. Voor de aspecten industrie, geweld en criminaliteit is dat omgekeerd. 23

34 BIJLAGE I Vragenlijst TLO

35 1. Wat is uw geslacht en leeftijd? Man : O Vrouw : O Leeftijd :.. jaar Geen antwoord : O 2. Wat is uw burgerlijke staat? Ongehuwd/gescheiden : O Gehuwd/samenwonend : O Weduwe/weduwnaar : O Geen antwoord : O 3. Uit hoeveel personen bestaat uw huishouden (uzelf/volwassen/kinderen)? Aantal personen :.. Volwassenen :.. Kinderen :.. Geen antwoord : O 4. In wat voor type woning woont u? Vrijstaand eengezinshuis : O Eengezinshuis aangebouwd : O Flat, boven- of benedenverdieping : O Woning, met winkel en/of werkplaats : O Deel van bedrijfsgebouw : O Tehuis of inrichting (bijvoorbeeld bejaardenhuis, : O verzorgingshuis, e.d.) Geen antwoord : O 5. Weet u het bouwjaar van de woning? Voor 1919 : O Voor 1945 : O : O : O : O : O 1991-heden : O Geen antwoord : O 6. Is de woning huur of eigendom? Huur : O Eigendom : O Geen antwoord : O 7. Hoeveel kamers/slaapkamers heeft de woning waarover u beschikt? Aantal : Geen antwoord : O 8. Huurkosten van de woning/hypotheeklast (excl. energie) per maand? Vrij : O < ƒ 250 (< 113) : O ( ) : O ( ) : O ( ) : O ( ) : O

36 > 1200 (< 545) : O Geen antwoord : O 9. Aanwezigheid voorzieningen? Centrale verwarming : ja O nee O Badkamer met ligbad : ja O nee O Tuin of balkon : ja O nee O Aansluiting met kabel : ja O nee O Geen antwoord : O 10 Ik ga nu een aantal zaken noemen waar mensen last van kunnen hebben of die de woonkwaliteit beïnvloeden. Ik wil graag weten of dit zelden of nooit, soms of vaak het geval is. zelden/nooit/niet soms vaak Vocht in huis O O O Geluid van buren O O O Verkeerslawaai O O O Lawaai van industrie en bedrijven O O O Lawaai van vliegtuigen O O O Lawaai van scheepvaart O O O Stank van verkeer O O O Stank van bedrijven O O O Stank van landbouw O O O Stank van scheepvaart O O O Last van stof of roet O O O Last van licht van industrie O O O 11.a Als u hier last van heeft, hoe erg bent u er dan door gehinderd? Ik wil graag weten of u niet of nauwelijks hinder, hinder of ernstige hinder heeft. niet/nauwelijks hinder ernstige hinder Vocht in huis O O O Geluid van buren O O O Verkeerslawaai O O O Lawaai van industrie en bedrijven O O O Lawaai van vliegtuigen O O O Lawaai van scheepvaart O O O Stank van verkeer O O O Stank van bedrijven O O O Stank van landbouw O O O Stank van scheepvaart O O O Last van stof of roet O O O Last van licht van industrie O O O 11.b Bent u van mening dat de hinder ten aanzien van de volgende onderwerpen is veranderd in de afgelopen 4 jaar? minder hetzelfde erger weet niet geworden gebleven geworden Vocht in huis O O O O Geluid van buren O O O O Verkeerslawaai O O O O Lawaai van industrie en bedrijven O O O O Lawaai van vliegtuigen O O O O Lawaai van scheepvaart O O O O

37 Stank van verkeer O O O O Stank van bedrijven O O O O Stank van landbouw O O O O Stank van scheepvaart O O O O Last van stof of roet O O O O Last van licht van industrie O O O O 12.a U heeft aangegeven dat u soms of vaak last heeft van bedrijven. Kunt u aangeven welke bedrijf dit is? 12.b U heeft net aan gegeven dat u last heeft van stank van bedrijven. Kunt u de geur omschrijven? mest O riolering O bieten O gas O gier O varkens O zuivering O ammoniak O chloor O prikkelend chemisch O bakkerij (zoet) O anders O 13. Hoe vaak komt het voor dat u vanwege de stank: zelden/nooit/niet soms vaak De ramen dicht moet houden? O O O Niet graag thuis bent? O O O Vrienden en kennissen niet graag mee naar huis neemt? O O O Uw woning onvoldoende kan luchten? O O O De vertrouwde en/of aangename geuren niet meer kan ruiken? O O O Met de ramen dicht moet slapen? O O O Minder diep ademhaalt? O O O 30. Wij geven u nu enige stellingen over de landschappelijke inpassing van de industrie en bedrijventerreinen in uw woonomgeving. Kunt u aangeven of u het eens bent met de volgende stellingen over de omgeving en de industrie bij u in de buurt? eens De industrie en gebouwen passen goed bij elkaar. De industrie is goed in het landschap ingepast. Er is weinig tot geen horizonvervuiling. Meer natuurlijke elementen, zoals bossen, wallen, sloten en dergelijke doen het industriële landschap goed. 14. Hoe tevreden bent u over het wonen in deze buurt? Zeer tevreden : O Tevreden : O Noch ontevreden, noch tevreden : O gedeeltelijk eens / gedeeltelijk oneens oneens geen mening / weet niet O O O O O O O O O O O O O O O O

38 Ontevreden : O Zeer ontevreden : O Geen antwoord : O 15. Hoe zijn de voorzieningen in de buurt (parken en pleinen, parkeervoorzieningen voor bewoners, idem voor bezoekers, winkels)? uitstekend goed redelijk Matig slecht weet niet Parken en pleinen O O O O O O Parkeervoorz. Voor bewoners O O O O O O Parkeervoorz. Voor bezoekers O O O O O O Winkels O O O O O O 16. Is er voldoende speelruimte voor opgroeiende kinderen? Ruim voldoende : O Voldoende : O Onvoldoende : O Geen antwoord : O 17. Heeft u goed contact met de buren en mensen uit de buurt? Goed contact : O Redelijk : O Noch goed/noch slecht : O Slecht : O Geen contact : O Geen antwoord : O 18. Bent u tevreden over de bereikbaarheid, kwaliteit van het openbaar vervoer? Buitengewoon tevreden : O Zeer tevreden : O Tevreden : O Tamelijk tevreden : O Niet zo tevreden : O Ontevreden : O Geen antwoord : O Wat zou kunnen worden verbeterd aan de bereikbaarheid (open vraag)? Bent u tevreden over de bereikbaarheid voor eigen vervoer? Buitengewoon tevreden : O Zeer tevreden : O Tevreden : O Tamelijk tevreden : O Niet zo tevreden : O Ontevreden : O Geen antwoord : O Wat zou kunnen worden verbeterd (open vraag)? Wilt u binnen 5 jaar gaan verhuizen? Beslist niet : O Eventueel wel, misschien : O Beslist wel : O Zou wel willen, kan niets vinden : O Heb al andere huisvesting gevonden : O Weet niet : O

39 Geen antwoord : O 21. Wat zijn (geweest) of zouden voor u de redenen zijn om te gaan verhuizen? Studie of werk : O Persoonlijke omstandigheden : O Kenmerken van de huidige woning (te klein/groot, kopen i.p.v. huren e.d.) : O Kenmerken van de woonomgeving, zo ja welke? : O - ontbreken van voorzieningen, zoals winkels, openbaar vervoer : O - (overlast) van industrie : O - anders, nl. : O... Anders, namelijk: : O 22. U heeft aangegeven dat u binnen 5 jaar wilt verhuizen. Waar moet de gewenste woonruimte bij voorkeur liggen? (Voor mensen die reeds een andere woning hebben) Uw nieuwe woning ligt in? Borssele-Noord : O Borssele-Zuid : O Ritthem : O Nieuwdorp Noord-Oost : O Nieuwdorp Zuid-West : O Lewedorp : O Nieuw en St. Joosland : O s Heerenhoek : O Heinkenszand : O Buitengebied : O 23. Ik ga u een aantal zaken noemen die u in uw vrije tijd kunt doen, wilt u aangeven of u dit nooit/zelden, soms of vaak doet? nooit/zelden soms Vaak geen antwoord Bioscoopbezoek O O O O Wandelen in de buurt O O O O Tuinieren rond het woonhuis O O O O Tuinieren in een volkstuin O O O O Lezen O O O O Fietsen O O O O Trimmen/hardlopen O O O O Winkelen voor uw plezier O O O O tamelijk tevreden niet zo tevreden 24. Ik wil u vragen hoe tevreden u bent met een aantal zaken. buitengewoon tevreden zeer tevreden tevreden ontevreden Woonsituatie O O O O O O O Financiële en maatschappelijke positie O O O O O O O Vrienden en kennissenkring O O O O O O O Woonomgeving O O O O O O O 25. Ik zou u graag wat vragen willen stellen omtrent uw gezondheid en uw beleving hiervan. Hoe beleeft u in het algemeen uw gezondheid? Zeer goed O Goed O weet niet

40 Gaat wel Soms goed, soms slecht Slecht Geen antwoord O O O O 26. Maakt u zich wel eens zorgen over uw gezondheidstoestand? zelden/nooit O regelmatig O vaak O geen antwoord O 27. Ik ga u een aantal zaken noemen waar mensen zich onveilig door kunnen voelen in hun woonomgeving. Kunt u aangeven of dit zelden of nooit, soms, of vaak het geval is? zelden/nooit soms vaak Verkeer O O O Industrie (transport, opslag en verwerken gevaarlijke O O O stoffen) (rampen) Geweld (vandalisme, overvallen, bedreiging (bijv. O O O aanwezigheid junkies)) Criminaliteit (diefstal, inbraken) O O O Terrorisme O O O 28. Ten slotte wil ik u een paar vragen stellen over werk en opleiding. Bent u werkend? O ja O nee O geen antwoord Zo ja, betaald of niet betaald O betaald O niet betaald 29. Wat is uw hoogst behaalde opleiding? Lager onderwijs : O Lager beroepsonderwijs : O Middelbaar beroepsonderwijs : O VHMO, Gymnasium, HBS, Atheneum, MMS, HAVO, Handelsschool : O HBO, Kweekschool, Pedagogische Academie, Sociale Academie, HTS, : O HEAO, Lerarenopleiding Universiteit, Hogeschool, Notariaat, Accountancy, Belastingacademie, conservatorium : O Anders, namelijk : O...

41 BIJLAGE II Postcodes onderzoeksgebied

42 BIJLAGE II Postcodes onderzoeksgebied Ritthem 4389TG, 4389TJ, 4389TK, 4389TL, 4389TM, 4389TN, 4389TP, 4389TR, 4389TT, 4389TV, 4389TX Ritthem verspreide woningen 4381NG, 4382NP, 4382WB, 4389TA, 4389TB, 4389TC, 4389TD, 4389TE, 4389TH, 4389TS, 4389TW, 4389TZ, 4389VA, 4389VB, 4389VD, 4389VE, 4389VG, 4389VH, 4389VJ, 4389VL, 4389VM Borssele Noord (Zuid in vorige onderzoek) 4454AB, 4454AC, 4454AD, 4454AE, 4454AG, 4454AH, 4454AJ, 4454AK, 4454AM, 4454AN, 4454AP, 4454AR, 4454AS, 4454AT, 4454AX, 4454AZ, 4454BA Borssele Zuid 4454AL, 4454AV, 4454AW, 4454BB, 4454BC, 4454BE, 4454BG, 4454BH, 4454BJ, 4454BK, 4454BL, 4454BM, 4454BN, 4454BP, 4454BR, 4454BT, 4454BV, 4454BW Borssele verspreide woningen 4454AA, 4454BD, 4454BS, 4454PE, 4454PJ, 4454PK, 4454PL, 4454PM, 4454PN, 4454PP, 4454PR, 4454PS, 4454PT, 4454PV, 4454PW, 4454PX, 4454PZ, 4455PD, 4455PE s Heerenhoek 4453AA, 4453AB, 4453AC, 4453AD, 4453AE, 4453AG, 4453AH, 4453AJ, 4453AK, 4453AL, 4453AM, 4453AN, 4453AP, 4453AR, 4453AS, 4453AT, 4453AV, 4453AW, 4453AX, 4453AZ, 4453BA, 4453BB, 4453BC, 4453BD, 4453BE, 4453BJ, 4453CA, 4453CB, 4453CC, 4453CE, 4453CG, 4453CH, 4453CJ, 4453CK, 4453CL, 4453CM, 4453CN, 4453CP, 4453CR, 4453CS, 4453CT s Heerenhoek verspreide woningen 4453BG, 4453BK, 4453CD, 4453RA, 4453RB, 4453RC, 4453TA, 4453TB, 4453TC, 4453TD, 4453TE, 4453VA, 4453VB, 4453VC, 4453VD, 4453VE, 4453VG, 4453VH, 4453VJ, 4453VK, 4453VL Heinkenszand 4451AA, 4451AB, 4451AC, 4451AD, 4451AE, 4451AG, 4451AH, 4451AJ, 4451AK, 4451AL, 4451AM, 4451AN, 4451AP, 4451AR, 4451AS, 4451AT, 4451AV, 4451AW, 4451AX, 4451BA, 4451BB, 4451BC, 4451BD, 4451BE, 4451BG, 4451BH, 4451BJ, 4451BK, 4451BL, 4451BM, 4451BN, 4451BP, 4451BR, 4451BS, 4451BT, 4451BV, 4451BW, 4451BX, 4451CA, 4451CB, 4451CC, 4451CD, 4451CE, 4451CG, 4451CH, 4451CJ, 4451CK, 4451CL, 4451CM, 4451CP, 4451CR, 4451CS, 4451CT, 4451CV, 4451CW, 4451CX, 4451CZ, 4451DA, 4451DB, 4451DC, 4451DJ, 4451DL, 4451DM, 4451DN, 4451DP, 4451DR, 4451DS, 4451DT, 4451DV, 4451DX, 4451EA, 4451EB, 4451EC, 4451ED, 4451EE, 4451EG, 4451EH, 4451EJ, 4451EK, 4451HA, 4451HB, 4451HC, 4451HD, 4451HE, 4451HG, 4451HH, 4451HJ, 4451HK, 4451HN, 4451HR, 4451KB, 4451KD, 4451KE, 4451KG, 4451RB, 4451RP Heinkenszand verspreide woningen 4451DD, 4451DG, 4451DH, 4451DK, 4451DW, 4451DZ, 4451EL, 4451EM, 4451EN, 4451EP, 4451ER, 4451ES, 4451ET, 4451EV, 4451EW, 4451GA, 4451HL, 4451HP, 4451HS, 4451HT, 4451KA, 4451KC, 4451LA, 4451LB, 4451LC, 4451LD, 4451LE, 4451LG, 4451LH, 4451LJ, 4451LL, 4451LN, 4451NA, 4451NB, 4451NC, 4451ND, 4451NE, 4451NG, 4451NH, 4451NJ, 4451NK, 4451NL, 4451NM, 4451NN, 4451NP, 4451NR, 4451NS, 4451NT, 4451NV, 4451NW, 4451NX, 4451PA, 4451RA, 4451RC, 4451RD, 4451RE, 4451RG, 4451RH, 4451RJ, 4451RK, 4451RL, 4451RM, 4451RR, 4451RS

43 Nieuw en Sint Joosland 4339AA, 4339AB, 4339AC, 4339AD, 4339AE, 4339AG, 4339AH, 4339AJ, 4339AK, 4339AL, 4339AM, 4339AN, 4339AP, 4339AR, 4339AS, 4339BA, 4339BB, 4339BC, 4339BD, 4339BE, 4339BH, 4339BJ, 4339BK, 4339BL, 4339BM, 4339BN, 4339BP, 4339BR, 4339BS, 4339BT, 4339BV, 4339BW, 4339BX, 4339ND, 4339NE, 4339NG Nieuw en Sint Joosland verspreide woningen 4339BG, 4339NA, 4339NB, 4339NH, 4339NJ, 4339PA, 4339PB, 4339PC, 4339PD, 4339PE, 4339PG, 4339PH, 4339PJ, 4339PK, 4339PL, 4339PM, 4339PN, 4339PP, 4339PV Lewedorp 4456AB, 4456AE, 4456AG, 4456AH, 4456AJ, 4456AK, 4456AL, 4456AM, 4456AN, 4456AP, 4456AR, 4456AS, 4456AT, 4456AV, 4456AW, 4456AX, 4456AZ, 4456BA, 4456BB, 4456BC, 4456BD, 456BE, 4456BG, 4456BH, 4456BJ, 4456BR Lewedorp verspreide woningen 4455RX, 4456AA, 4456AC, 4456AD, 4456BK, 4456BM, 4456BN, 4456BS, 4456BT, 4456BV, 4456NP, 4456NR, 4456NS, 4456NT, 4456NV, 4456NW, 4456NX, 4456NZ, 4456RE, 4456RG, 4456RH, 4456RJ, 4456RK, 4456RL, 4456RM, 4456RN, 4456RP, 4456RR, 4456RS, 4456RT, 4456VT, 4456VV, 4456VW, 4456VX, 4456VZ Nieuwdorp noordoost 4455AA, 4455AC, 4455AD, 4455AE, 4455AG, 4455AH, 4455AK, 4455AL, 4455AN, 4455AT, 4455AV, 4455AZ, 4455BA, 4455BB, 4455BC, 4455BG Nieuwdorp zuidwest 4455AM, 4455AP, 4455AR, 4455AS, 4455AW, 4455AX, 4455TH, 4455TJ, 4455TK, 4455TL Nieuwdorp verspreide woningen 4455BD, 4455BH, 4455RV, 4455RW, 4455TA, 4455TB, 4455TC, 4455TD, 4455TG, 4455TJ, 4455VM, 4455VN, 4455VP, 4455VR, 4455VS

44 BIJLAGE III Voorbeeldbrief aankondiging TLO

45 van Twickelostraat 2 postbus AE Deventer KvK Deventer «naam» «adres» «woonplaats» datum uw referentie onze referentie juni 2004 VS64-1/schj16/001 behandeld door telefoon onderwerp telefonische enquête Geachte heer/mevrouw «aanhef», In opdracht van de provincie Zeeland, Directie Ruimte, Milieu en Water, voeren wij een onderzoek uit naar mobiliteit, ruimtelijke ordening, leefbaarheid en kwaliteit van de woonomgeving. Het doel van dit onderzoek is het verzamelen van gegevens voor de ontwikkeling van het beleid op deze gebieden. Door middel van een telefonische enquête willen wij inventariseren wat de behoeften en wensen van de bevolking zijn en wat hun mening is. Daarvoor zullen uit het KPN-adressenbestand door middel van een willekeurige steekproef adressen worden geselecteerd. In de komende weken is het mogelijk dat wij telefonisch contact met u opnemen, met de vraag of wij met u of een van uw huisgenoten een telefonische enquête mogen afnemen. De enquête duurt ongeveer 10 minuten. Als u op dat moment geen tijd heeft, wordt u op een ander tijdstip teruggebeld. Om de anonimiteit te waarborgen worden de door u verstrekte informatie en uw naam gescheiden. Eventuele vragen kunt u schriftelijk aan ons stellen. Wij vertrouwen erop dat u aan deze enquête wilt deelnemen, omdat bij de ontwikkeling van het beleid ook uw mening van belang is. Met vriendelijke groet, ir. A.M. Schakel projectdirecteur

46 BIJLAGE IV Resultaten TLO per deelgebied en totaal

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59