Willemstad, mei Resultaten Conjunctuurenquête 2016

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Willemstad, mei Resultaten Conjunctuurenquête 2016"

Transcriptie

1 Willemstad, mei 2017 Resultaten Conjunctuurenquête 2016

2 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête Investeringsbelemmeringen en bevorderingen Concurrentiepositie Vertrouwen in de economie Vertrouwen in de toekomst Vertrouwen in de toekomst op bedrijfstakniveau Vertrouwen bij bouw, handel en horeca Vertrouwen naar grootte Mening ten aanzien van het investeringsklimaat Mening investeringsklimaat op bedrijfstakniveau Mening investeringsklimaat bij bouw, handel en horeca Mening investeringsklimaat naar grootte bedrijven Omzetmutaties Omzetmutaties op bedrijfstakniveau Omzetmutaties bij bouw, handel en horeca Omzet naar grootte bedrijven Conjunctuurindex Bedrijfsresultaten Verwachtingen voor het jaar Samenvattende opmerkingen... 27

3 Inleiding In november en december 2016 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) bijna 550 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om op reguliere basis, twee maal per jaar, actuele informatie te verschaffen over bedrijfsmatige en economische parameters en ontwikkelingen. Daarnaast dient het inzicht te geven in verwachtingen en opinies van ondernemers. In dit verslag wordt nader ingegaan op de resultaten van de opinievragen van de enquête. Kwantitatieve gegevens over de exploitatiekosten worden hier niet besproken en de omzetten en winst in beperkte mate. Allereerst wordt er een korte inleidende beschouwing gegeven over de methodologie zoals die voor de enquête wordt gebruikt. Ook nu weer zijn er verschillende grafieken toegevoegd die in oud ere versies tot 2015 nog niet aanwezig waren en de lezer van nog meer informatie voorzien. Met de verkregen gegevens van de bedrijven (NV s en eenmanszaken met een balans en winst- & verliesrekening) wordt een beeld gegeven van de verschillende onderwerpen waardoor de inhoud van deze resultaten bestaat uit: - Investeringsbelemmeringen en bevorderingen - Concurrentiepositie - Vertrouwen in de economie - Vertrouwen in de toekomst - Mening ten aanzien van het investeringsklimaat - Omzetmutaties - Conjunctuurindex - Bedrijfsresultaten - Verwachtingen voor het jaar 2017 Om een indruk te krijgen van het verloop en trend van de conjunctuur in een oogopslag is er sinds kort een conjunctuurindex opgesteld. Dit aan de hand van gegevens van vertrouwen in de toekomst, de perceptie van het investeringsklimaat en de veranderingen van de omzetten, de omzetmutaties. Deze zijn geaggregeerd in de vorm van een samengestelde index en geven zodoende een beeld van het relatieve verloop van de conjunctuur in de tijd. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 2

4 Daarnaast wordt er bij vertrouwen in de toekomst en de perceptie van het investeringsklimaat een nadere analyse gemaakt voor de drie voor conjunctuur en economie belangrijke bedrijfstakken bouw, handel en horeca. Dit vanaf december De bouw is hier genomen vanwege d e grote invloed op de conjunctuur, de handel vanwege de omvang van deze bedrijfstak en toerisme vanwege het economische- en maatschappelijk belang. Ook wordt er bij vertrouwen in de toekomst en de perceptie van het investeringsklimaat bij het aantal werkenden (grootte van bedrijven) een vergelijking gemaakt met voorgaande twee perioden. Deze wordt in grafiekvorm gepresenteerd. Methodologie De conjunctuurenquête wordt twee keer per jaar onder de bedrijven op Curaçao gehouden. Doel van de enquête is om op reguliere basis actuele informatie te verschaffen over bedrijfsmatige en economische parameters en ontwikkelingen. Daarnaast dient het inzicht te geven in verwachtingen en opinies van ondernemers. Deze informatie is van direct belang voor het krijgen van inzicht in (ontwikkelingen van) de economie, werk en werkgelegenheid en investeringsklimaat. In juni wordt geënquêteerd over het eerste halfjaar van het lopende kalenderjaar, in december over het gehele jaar. Dit wordt gedaan met behulp van enquêteurs met v ragenlijsten en via (ongeveer 40% van het totaal aantal benaderde bedrijven). Het onderzoek wordt uitgevoerd bij alle bedrijven met tien of meer werknemers, terwijl van de bedrijven vanaf drie tot tien werknemers een steekproef wordt genomen. De CE is aldus voor een deel een steekproefonderzoek. Eind 2016 zijn er in totaal bijna 550 bedrijven benaderd. Door het nemen van een steekproef wordt een schatting gemaakt van de karakteristieken van de gehele populatie (alle bedrijven) en kunnen daar op een verantwoorde wijze uitspraken over worden gedaan. Onder bedrijven wordt hier verstaan NV s en eenmanszaken met een balans en winst- & verliesrekening. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 3

5 Bij de steekproeftrekking (voor de bedrijven van drie tot tien werknemers) wordt uitgegaan van een betrouwbaarheid van 95 procent (5% foutenmarge, z-waarde van 1,96). Uitgaande van de gehele populatie van bedrijven vanaf 3 werknemers tot 10 werknemers komt dat op het moment van trekking neer op in totaal 330 bedrijven. De steekproef wordt proportioneel getrokken, waarbij rekening wordt gehouden met en uitgegaan van het aantal bedrijven per bedrijfstak. Bij vertrouwen in de toekomst, mening ten aanzien van het investeringsklimaat en omzetmutaties wordt ook inzicht gegeven in de situatie per bedrijfstak en naar aantallen werknemers. Bij de verschillende onderwerpen wordt er een vergelijking gemaakt met voorgaande periode van een half jaar daarvoor (de enquête wordt immers twee keer per jaar uitgevoerd). Uitzondering daarop zijn de omzetmutaties en bedrijfsresultaten. Deze worden altijd vergeleken met de resultaten van december van het voorgaande jaar. De gepresenteerde conjunctuurindex is een samengestelde index. Deze is opgesteld aan de hand van gegevens van vertrouwen in de toekomst, de perceptie van het investeringsklimaat en de veranderingen van de omzetten (de omzetmutaties). Deze zijn niet gewogen en geaggregeerd en vervolgens grafisch weergegeven. Als basisjaar is genomen 2010, het jaar van de verzelfstandiging van het Land Curaçao. De conjunctuurin dex is een intervalschaal met 100 als beginpunt. De bedoeling is dat de lezer door deze index een idee krijgt van het verloop van de conjunctuur. Dit niet in absolute termen (het is immers een intervalschaal), doch in relatieve termen. Hierdoor is op eenvoudige wijze het verloop (trend) van de conjunctuur aan de hand van een drietal factoren gevisualiseerd. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 4

6 Resultaten conjunctuurenquête 1.1 Investeringsbelemmeringen en bevorderingen Investeren in vernieuwing of vervanging is van groot belang voor het bestaan en in stand houden van een onderneming. Wil een onderneming winst maken en vooral, winst blijven maken, dan zijn investeringen zelfs een conditio sine qua non. Belemmeringen en bevorderingen spelen dus een hele belangrijke rol bij het ondernemen en doen van investeringen. Bijna 47 procent van de benaderde bedrijven heeft aangegeven te hebben geïnvesteerd in de tweede helft van 2016 (zie figuur 1). Dat is 5 procentpunten meer dan juni 2016 en iets meer (2% punten) in vergelijking met december Het is het hoogste percentage van de afgelopen 10 halfjaarlijkse perioden. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 5

7 Van de bedrijven heeft bijna 31 procent aangegeven dat er van investeringsbelemmeringen sprake is geweest. Dit is bijna 3 procentpunten minder in vergelijking met juni 2016 en tevens het laagste percentage van de afgelopen 10 perioden. Zoals doorgaans het geval, is het tekort aan financiële middelen de grootste investeringsbelemmering (zie figuur 2). Wel is het de afgelopen periode licht afgenomen, sinds juni 2016 met bijna 1 procentpunt. Het aandeel bedrijven dat een slechte marktverwachting als belemmering heeft aangegeven is vrij sterk afgenomen van 17 naar 11 procent. Daarmee is het op hetzelfde niveau gekomen als overheidsbeleid. Deze laatste belemmering is met nog geen procent toegenomen naar genoemde 11 procent van de bedrijven. De investeringen zijn naar de mening van de bedrijven vooral bevorderd door de beschikbaarheid van financiële middelen, kapitaal (figuur 3). Het percentage bedrijven dat dit aangeeft is ook afgelopen periode iets toegenomen, en wel van 16 naar 18 procent ten opzichte van juni Afgelopen periode is eveneens de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel als bevordering toegenomen. Ofschoon slechts met 1 procentpunt van 6 naar 7 procent is de trend positief. Daarmee is het nu iets boven het niveau gekomen van de rendements- en marktverwachting. Deze bevorderingen van de investeringen zijn beide rond de 6 procent gebleven. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 6

8 1.2 Concurrentiepositie Bij de concurrentiepositie op de binnenlandse markt (zie figuur 4) is ook afgelopen periode weinig verandering opgetreden. Wel hebben in vergelijking met juni 2016 wat meer bedrijven aangegeven dat er van een verslechtering sprake is. Dit percentage is toegenomen van 23 naar 26 procent. Daarmee is het weer op het niveau van december 2015 gekomen. Een gelijk gebleven percentage bedrijven heeft aangegeven dat de concurrentiepositie verbeterd is; 10 procent. De meeste bedrijven hebben aangegeven dat de concurrentiepositie onveranderd is gebleven. Dit percentage is met 1 procentpunt licht afgenomen naar 55 procent van de bedrijven. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 7

9 1.3 Vertrouwen in de economie Vertrouwen is een belangrijk economisch begrip. Het wordt wel beschouwd als een bindmidd el voor de samenleving die er voor zorgt dat mensen consumeren en geld besteden en ondernemers sneller zaken gaan doen, meer investeren en meer risico durven te nemen. Is er weinig vertrouwen dan zal er een meer afwachtende houding worden aangenomen, worden er meer zekerheden gevraagd en worden er minder zaken gedaan. Afwezigheid van vertrouwen kan een economie ernstig vertragen met alle nare gevolgen van dien. Het vertrouwen in de economie is naar de mening van de ondernemers de afgelopen periode (tweede helft van 2016) licht verbeterd. Dit vooral in die zin dat het percentage bedrijven wat heeft aangegeven dat het de afgelopen periode verminderd is, is afgenomen (zie figuur 5). Dat percentage is namelijk verminderd van 37 naar 26 procent van de bedrijven. Daarmee is de positieve trend van voorgaande perioden v.a. december 2012 weer voortgezet. Het aandeel bedrijven wat heeft aangegeven dat het vertrouwen in de economie is verbeterd, blijft laag en is iets toegenomen van 3 naar 4 procent. Het percentage ondernemers dat heeft aangegeven dat het vertrouwen gelijk is gebleven, is ten opzichte van afgelopen juni 2016 nogal sterk toegenomen van 60 naar bijna 70 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 8

10 1.4 Vertrouwen in de toekomst Het percentage bedrijven dat in december 2016 heeft aangegeven vertrouwen te hebben in de toekomst, is in vergelijking met juni 2016 toegenomen, van 52 naar 55 procent (zie figuur 6). Het aandeel bedrijven dat heeft aangegeven géén vertrouwen te hebben in de toekomst is bovendien afgenomen van 22 naar 20 procent. Het vertrouwen in de toekomst is aldus wat positiever geworden in Iets minder bedrijven hebben aangegeven geen mening te hebben over de gestelde vraag. Dit is ten opzichte van afgelopen periode veranderd van 26 naar 25 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 9

11 1.5 Vertrouwen in de toekomst op bedrijfstakniveau Indien gekeken wordt naar de resultaten van het vertrouwen in de toekomst op bedrijfstakniveau bij de grotere bedrijfstakken dan zijn er ook deze periode weer vrij grote verschillen. Vooral bij de handel en bouw is het vertrouwen relatief laag; respectievelijk 49 en 51 procent heeft aangegeven vertrouwen te hebben (zie figuur 7). Bovendien zijn er bij deze bedrijfstakken relatief veel bedrijven die expliciet hebben aangegeven géén vertrouwen te hebben in de toekomst: respectievelijk 24 en 26 procent. Bij de bedrijfstakken transport & communicatie en financiële diensten zijn er relatief veel bedrijven die vertrouwen hebben in de toekomst. Met 68 en 70 procent van de bedrijven zitten zij duidelijk boven het gemiddelde. Opvallend daarbij is bovendien dat het percentage geen vertrouwen bij de financiële diensten met 9 procent erg laag is. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 10

12 1.6 Vertrouwen bij bouw, handel en horeca Bij de ontwikkeling van het vertrouwen in de toekomst is er speciaal naar drie voor conjunctuur en economie belangrijke bedrijfstakken gekeken, te weten de bouw, handel en horeca (zie figuur 8). De bouw is hier genomen vanwege de grote invloed op de conjunctuur, de handel vanwege het feit dat dit qua omzetten de grootste bedrijfstak is en toerisme vanwege het grote economische- en maatschappelijk belang. Daarbij vallen er enige overeenkomsten en verschillen op. Bij de bouw is het vertrouwen de afgelopen periode toegenomen en wel van 40 naar 51 procent. Daar staat wel tegenover dat ook meer bedrijven hebben aangegeven géén vertrouwen te hebben in de toekomst; van 20 naar 26 procent. Bij de handel is de situatie ten opzichte van de overige bedrijfstakken minder goed. Dit ondanks dat ook bij deze bedrijfstak het vertrouwen is toegenomen ten opzichte van juni Dit met 3 procentpunten naar 49 procent. Bovendien is het percentage geen vertrouwen wat afgenomen van 27 naar 24 procent van de bedrijven. Zonder meer opvallend is de situatie bij de horeca waar het vertrouwen nogal sterk is toegenomen en wel van 46 naar 56 procent. Bovendien is daar geen vertrouwen afgenomen van 29 naar 18 procent, een sterke vermindering. Een duidelijke verbetering van het vertrouwen in de toekomst bij deze bedrijfstak. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 11

13 1.7 Vertrouwen naar grootte Bij het vertrouwen in de toekomst naar het aantal werknemers van de bedrijven wordt een indeling gemaakt in 3 groepen, te weten 3 tot 10 werknemers (klein), 10 tot 50 werknemers (middelgroot) en 50 of meer werknemers (groot). Zoals vaker het geval is gebleken dat bij de grotere bedrijven, vanaf 10 werknemers, duidelijk meer bedrijven vertrouwen in de toekomst hebben dan bij de kleine bedrijven (zie figuur 9). Ofschoon het vertrouwen bij de kleine bedrijven ook nu weer laag is, slechts 41 procent van deze bedrijven heeft aangeven dit te hebben, is het wel hoger in vergelijking met juni 2016 (34%). Bovendien zijn er nu, in tegenstelling tot de vorige periode, meer bedrijven die vertrouwen hebben dan die géén vertrouwen hebben in de toekomst; 41 t.o.v. 31 procent. In juni 2016 was dat 34 procent wél en 37 procent geen vertrouwen. De middelgrote bedrijven nemen een middenpositie in voor wat betreft het vertrouwen. Opvallend genoeg zijn hier de percentages nauwelijks veranderd. Bijna 58 procent heeft aangegeven vertrouwen te hebben in de toekomst (was 56 in juni 2016). Ruim 17 procent heeft geen vertrouwen in de toekomst (was 18%). Bij de grote bedrijven van 50 en meer werknemers hebben 69 procent in december 2016 aangegeven vertrouwen te hebben in de toekomst (was 63% in juni 2016). Slechts 11 procent heeft hier aangegeven geen vertrouwen te hebben. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 12

14 1.8 Mening ten aanzien van het investeringsklimaat Het investeringsklimaat, ook wel genoemd ondernemersklimaat, is mede bepalend voor het gaan doen van investeringen in een onderneming. Van belang zijn daarbij zaken als vertrouwen, rechtszekerheid, functioneren overheid, stabiel financieel- en politiek beleid, arbeidswetgeving, mate van corruptie en beschikbaarheid en kwaliteit van infrastructuur en productiefactoren. Een slecht investeringsklimaat kan leiden tot minder investeringen, economische activiteiten, werkgelegenheid en kapitaalvlucht. De mening of perceptie ten aanzien van het investeringsklimaat in Curaçao is verbeterd in vergelijking met juni 2016 (zie figuur 10). Het aandeel bedrijven dat heeft aangegeven het klimaat goed te vinden blijft laag doch is toegenomen met 3 procentpunten naar 9 procent van de bedrijven. Duidelijk minder bedrijven hebben aangegeven het klimaat slecht te vinden. Dat is afgenomen van 33 naar 25 procent. Ook nu weer beoordelen de meeste bedrijven het investeringsklimaat als matig. Dit is toegenomen van 61 naar 66 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 13

15 1.9 Mening investeringsklimaat op bedrijfstakniveau Bij de perceptie van het investeringsklimaat op bedrijfstakniveau zijn de handel en de industrie de bedrijfstakken met de minst positieve perceptie. Dit gemeten aan de hand van de hoeveelheid bedrijven in deze bedrijfstakken die het investeringsklimaat slecht vinden, r espectievelijk 31 en 30 procent (figuur 11). Bij de bedrijfstak overige diensten vinden relatief gezien de meeste bedrijven het investeringsklimaat goed, 15 procent. Bij de financiële diensten, overige diensten en transport & communicatie is de perceptie het meest positief. Bij deze bedrijfstakken hebben respectievelijk 82, 69 en 70 procent van de bedrijven aangegeven het investeringsklimaat matig te vinden. De percentages voor slecht zijn daar het laagst, met 13, 15 en 19 procent van de bedrijven. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 14

16 1.9 Mening investeringsklimaat bij bouw, handel en horeca De ontwikkeling van het investeringsklimaat bij de drie bedrijfstakken bouw, handel en horeca laten ook hier (net als bij het vertrouwen) enige verschillen zien. Bij alle drie bedrijfstakken is sprake van een verbetering van de perceptie van het investeringsklimaat ten opzichte van vorige twee perioden. Bij de bouw is de perceptie met 72 procent voor matig relatief hoog (figuur 12). Bovendien heeft daar slechts 23 procent van de bedrijven aangegeven het investeringsklimaat slecht te vinden. Bij geen van de drie bedrijfstakken vinden veel bedrijven het investeringsklimaat goed. Bouw en handel scoren hier 5 en 7 procent, bij de horeca bedraagt dit 12 procent van de bedrijven. Ook bij de handel is sprake van een verbetering van de perceptie van het investeringsklimaat. Matig is hier toegenomen van 55 naar 61 procent van de respondenten, slecht is afgenomen van 39 naar 31 procent. Het meest positief is misschien wel de ontwikkeling bij de horeca waar de perceptie zich sinds juni 2014 gestaag aan het verbeteren is. In de afgelopen periode is het aandeel bedrijven welke het investeringsklimaat slecht vindt, afgenomen van 39 naar 24 procent. De perceptie van matig is toegenomen Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 15

17 van 56 naar 64 procent. Bovendien zijn hier zoals gezegd relatief veel bedrijven die het investeringsklimaat goed vinden Mening investeringsklimaat naar grootte bedrijven De perceptie van het investeringsklimaat als afgeleide van het aantal werknemers van de bed rijven laat net als bij vertrouwen in de toekomst duidelijke verschillen zien. Ook hier is bij de kleine bedrijven tot 10 werknemers de perceptie minder gunstig dan bij de grotere bedrijven van 10 werknemers of meer (zie figuur 13). Bij de kleine bedrijven vindt 41 procent het investeringsklimaat slecht en 54 procent matig. Dit is duidelijk gunstiger dan in juni 2016 toen deze percentages respectievelijk 50 en 47 bedroegen Bij de middelgrote- en grote bedrijven vanaf 50 werknemers zijn deze percentages beter; 66 en 75 procent vindt het matig. Bovendien vinden hier slechts 21 en 14 procent van de bedrijven het investeringsklimaat slecht. Ook hier is dit gunstiger dan in juni 2016 toen deze percentages slecht 28 en 25 procent waren. Bij alle bedrijven, klein dan wel groot, zijn de percentages van een goede perceptie van het investeringsklimaat laag. Bij de kleine bedrijven bedraagt dit 5 procent. Bij de middelgrote- en grote bedrijven vindt 13 respectievelijk Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 16

18 11 procent het investeringsklimaat goed. Ook in voorgaande perioden waren deze percentages vergelijkbaar laag Omzetmutaties De omzetmutaties geven inzicht in welke mate de omzet is veranderd in vergelijking met het voorgaande jaar. Bedrijven kunnen aangeven of de omzetten zijn toegenomen, d an wel afgenomen (zie figuur 14). In vergelijking met juni 2016 is er een verbetering opgetreden en is het percentage toename van de omzet gestegen van 34 naar 39 procent. Het percentage bedrijven waar de omzet is afgenomen is verminderd van 52 naar 47 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 17

19 1.12 Omzetmutaties op bedrijfstakniveau Bij de omzetmutaties op bedrijfstakniveau (voor de grotere bedrijfstakken, figuur 15) valt op dat vooral bij de horeca en zeker bij de overige diensten relatief veel bedrijven een toename van de omzet hebben gehad in Daar komt bovendien bij dat slechts (in vergelijking met andere bedrijfstakken) 32 procent van de overige bedrijven heeft aangegeven een afname te hebben gehad. Bij de bouw hebben weinig bedrijven, slechts 30 procent, een toename v an de omzet gehad. Ook bij de industrie en transport & communicatie zijn deze percentages laag: 30 en 32 procent. Bovendien heeft maar liefst 57 procent van deze bedrijven aangegeven dat men te maken heeft gehad met een afname van de omzet in vergelijking met 1 jaar geleden. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 18

20 1.13 Omzetmutaties bij bouw, handel en horeca Indien wordt gekeken naar de ontwikkeling van de omzetten over de afgelopen 10 perioden bij de drie voor conjunctuur en economie belangrijke bedrijfstakken, bouw, handel en horeca, vallen duidelijke verschillen op. Zo is er bij de horeca een toename te zien van het aandeel bedrijven met een toename van de omzetten. Dit is de afgelopen periode verbeterd van 43 naar 48 procent van de bedrijven (zie figuur 16). Bij de bouw daarentegen is v an een geheel andere situatie sprake. Daar hebben minder bedrijven een stijging van de omzet gehad en is het percentage terug gevallen van 34 naar 23 procent. Bij de handel is sprake van een geringe afname van het aandeel bedrijven met een toename van de omzetten. Dit is veranderd van 37 naar 34 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 19

21 1.14 Omzet naar grootte bedrijven De verschillen in de mutaties van de omzet naar rato van het aantal werknemers van de bedrijven vallen wederom ongunstig uit voor met name de kleinere bedrijven (zie figuur 17). Bij de kleine bedrijven is er bij 35 procent sprake van een minimale toename van de omzetten (was 34% per juni 2016). Ruim 48 procent heeft te maken gehad met een afname, een relatieve verbetering in vergelijking met de 61% van vorige periode. Bij de middelgrote bedrijven zijn deze percentages weinig beter. Precies 36 (toename) en 51 procent (afname). Een verslechtering in vergelijking met afgelopen periode toen dit respectievelijk 44 en 54 procent was. Bij de grote bedrijven vanaf 50 werknemers is er van een duidelijk betere situatie sprake en ligt het percentage toename omzet op 51 procent. Een verbetering van 8 procentpunten in vergelijking met juni De afname van de omzetten is bij de grote bedrijven met 36 procent ook beter in vergelijking met de vorige. Toen bedroeg dit 51 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 20

22 1.15 Conjunctuurindex Om een beeld te krijgen van het verloop van de conjunctuur is er sinds 2016 een aanzet gemaakt voor het opstellen van een conjunctuurindex. Dit aan de hand van gegevens van vertrouwen in de toekomst, de perceptie van het investeringsklimaat en de veranderingen van de omzetten (de omzetmutaties). Deze zijn geaggregeerd in de vorm van een samengestelde index waarbij 100 als beginpunt is genomen. Deze is grafisch weergegeven in figuur 18. De bedoeling is dat men met deze index een idee kan krijgen van het verloop van de conjunctuur. Dit niet in absolute termen, doch in relatieve termen. Hierdoor is op eenvoudige wijze de trend van de conjunctuur zichtbaar. Sinds eind 2010, na het opheffen van de Nederlandse Antillen, de totstand koming van het Land Curaçao, vertoont de conjunctuurindex een afnemende trend (tot 51 in december 2013). Sindsdien is er van herstel sprake, met uitzondering van december Het tweede halfjaar van 2016 heeft dit herstel zich doorgezet en is het nu op 72 punten uitgekomen. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 21

23 1.16 Bedrijfsresultaten Het aandeel bedrijven welke het jaar 2016 met een positief bedrijfsresultaat heeft afgesloten is uitgekomen op bijna 59 procent. Dit is 4 procentpunten hoger dan het bruto winstpercentage van december 2015 (zie figuur 19). Nog geen 42 procent van de geïnterviewde bedrijven heeft afgelopen december aangegeven een negatief bedrijfsresultaat over 2016 te hebben behaald, een afname van 4 procentpunt ten opzichte van afgelopen juni. Ofschoon reden tot optimisme en een duidelijke verbetering ten opzichte van de vorige periode, blijft er vooralsnog sprake van een hoog percentage bedrijven die niet in staat zijn winst uit de ondernemin g te behalen. Opgemerkt dient te worden dat deze percentages géén inzicht geven in de omvang van de bedrijfsresultaten en evenmin in eventuele faillissementen. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 22

24 Bij de resultaten van de bedrijven op bedrijfstakniveau (voor de grotere bedrijfstakken, figuur 20) zijn het met name financiële diensten waar relatief veel bedrijven (bijna 69%) winst hebben behaald in Bij de industrie is dat percentage met nog geen 49 procent duidelijk lager en onder het gemiddelde van 59 procent. De overige bedrijfstakken zitten allen net onder of bij dit gemiddelde. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 23

25 Figuur 21 laat de verwachting van de bedrijfsresultaten zien als afgeleide van de grootte van bedrijven. Wat ook nu wederom opvalt is het verschil tussen de kleinere bedrijven met 3 tot 10 werknemers en de grotere vanaf 10 werknemers. Wel zijn de verschillen kleiner geworden en zijn de percentages van de middelgrote- en de grote bedrijven vrijwel gelijk. Het percentage van de kleine bedrijven dat winst heeft behaald in 2016 is met 45 procent duidelijk hoger dan in december 2015 toen dit nog geen 39 procent was. Ook bij de middelgrote- en grote bedrijven is er een verbetering opgetreden. Hier zijn de percentages bedrijven met bruto winst toegenomen van 59 naar 63 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 24

26 1.17 Verwachtingen voor het jaar 2017 Resultaten Conjunctuurenquête 2016 Ieder jaar wordt er in december middels de enquête aan de ondernemers gevraagd de verwachting aan te geven voor het komende jaar van de mutaties van omzet, investeringen en personeel. De verwachting voor wat betreft de omzetten is weinig veranderd ten opzichte van december 2015, zie figuur 22. De toename daarvan is 39 procent gebleven. Een vrijwel gelijk percentage ondernemers verwacht een afname van de omzetten, 19 procent (was 18%). Bij de investeringen zijn wat beperkte wijzigingen te zien (zie figuur 23). Het percentage geen investeringen is toegenomen, van 27 naar 34 procent. Iets meer ondernemers verwachten een toename van de investeringen; van 13 naar 15 procent en eveneens iets meer verwachten een afname: van 10 naar 11 procent. Evenveel is met 4 procentpunten toegenomen naar 40 procent van de bedrijven. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 25

27 Anders dan bij de verwachtingen ten aanzien van omzetten en investeringen laat de verwachting van de omvang van het personeel een licht negatieve ontwikkeling zien (figuur 24). Wat minder bedrijven verwachten een toename van het aantal personeelsleden (van 15 naar 12%) en het percentage bedrijven die een afname verwachten is toegenomen van 12 naar 16 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 26

28 Samenvattende opmerkingen De opinies en bedrijfsresultaten van de conjunctuurenquête van december 2016 laten gemiddeld genomen een licht positieve ontwikkeling over het jaar 2016 zien. Meer bedrijven hebben aangegeven te hebben geïnvesteerd in de tweede helft van 2016 en minder bedrijven hebben aangegeven investeringsbelemmeringen te hebben. Bij de concurrentiepositie op de binnenlandse markt is nauwelijks van verandering sprake. Dat is niet het geval bij het vertrouwen in de economie over de afgelopen periode (de tweede helft van 2016), dat is namelijk verbeterd. Het aandeel bedrijven dat heeft aangegeven vertrouwen te hebben in de toekomst, is toegenomen en wel van 52 naar 55 procent. Bovendien is geen vertrouwen afgenomen van 22 naar 20 procent van de bedrijven. Vooral bij de handel en bouw is het relatief gezien minder goed gesteld met het vertrouwen in de toekomst en ligt dit onder het gemiddelde. Wel is deze de afgelopen periode toegenomen. Bij transport & communicatie en de financiële diensten is het vertrouwen in de toekomst relatief goed. Ook de mening ten aanzien van het investeringsklimaat is ten opzichte van juni 2016 verbeterd. Hier zijn d e handel en industrie de bedrijfstakken met de minst positieve perceptie. De perceptie van de overige- en financiële diensten is relatief juist goed. In 2016 is er een verbetering opgetreden met 5 procentpunten van het percentage toename van de omzet, naar 39 procent van de bedrijven. Opvallend is dat vooral bij de bedrijfstak overige diensten er veel bedrijven zijn geweest (62%) die een om zetstijging hebben gehad. Verder is het positief dat in 2016 minder bedrijven hebben aangegeven een afname van de omzet te hebben gehad. Dit is met 5 procentpunten afgenomen naar 47 procent. Bij de kleine- en middelgrote bedrijven tot 50 werknemers is de situatie minder gunstig dan bij de grote bedrijven van 50 of meer werknemers. Ongeveer 50 procent heeft daar te maken gehad met een afname van de omzetten. Bij de grote bedrijven is dat met 36 procent aanzienlijk gunstiger. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 27

29 In lijn met het bovenstaande is er ook bij de conjunctuurindex sprake van een gunstige ontwikkeling voor het jaar Deze samengestelde index is een aggregatie van de parameters vertrouwen in de toekomst, perceptie van het investeringsklimaat en de omzetmutaties. Op deze wijze word t een geaggregeerd beeld gegeven van het verloop en de trend van de conjunctuur. Duidelijk blijkt dat sinds de tijd van de nieuwe staatkundige structuur, eind 2010, de conjunctuurindex een afnemende trend vertoond en wel tot eind Daarna is sprake van herstel dat zich in 2015 ging stabiliseren. Sinds 2016 is weer sprake van een verbetering van de index en deze heeft zich voortgezet naar een niveau van 72. Het aandeel bedrijven welke 2016 heeft afgesloten met een positief bedrijfsresultaat is toegenomen in vergelijking met december 2015; van 54 naar 59 procent. Bij de middelgrote- en grote bedrijven is dat 63 procent, bij de kleine bedrijven is dit met 45 procent beduidend lager. Wederom is daarmee duidelijk geworden dat kleine ondernemingen nog steed s te maken hebben met economisch gezien moeilijke tijden. De verwachtingen voor 2017, gebaseerd op de meningen van bedrijven in december 2016, zijn niet zo positief. Althans in die zin dat er niet méér bedrijven dan in december 2015 een toename van de omzetten en investeringen verwachten. Ook verwachten iets minder bedrijven dan in 2015 een toename van de omvang van het personeelsbestand en juist méér een afname. Centraal Bureau voor de Statistiek Curaçao pg. 28

Resultaten Conjuntuurenquete 2018

Resultaten Conjuntuurenquete 2018 Resultaten Conjuntuurenquete 2018 Datum, maart 2019 Inleiding In november en december 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) ruim 500 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om op reguliere

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Chris M. Jager Inleiding In juni en juli 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) bijna 360 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om

Nadere informatie

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Willemstad, Mei 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Concluderende opmerkingen... 17 1 CBS Curaçao mei 2016 Inleiding

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 2014 Willemstad, april 15 Inhoud Inleiding... 2 Methodologie... 2 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Investeringsbelemmeringen en bevorderingen...3 Concurrentiepositie...5 Vertrouwen in de economie...5 Vertrouwen

Nadere informatie

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014 Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquête jaar 2017

Resultaten Conjunctuurenquête jaar 2017 Willemstad, april 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Investeringsbelemmeringen... 3 Vertrouwen in de economie... 4 Vertrouwen in de toekomst... 5 Perceptie investeringsklimaat... 6 Conjunctuurindex... 7

Nadere informatie

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 Willemstad, september 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Investeringsbelemmeringen Vertrouwen in de economie... 4 Vertrouwen in de toekomst... 5 Perceptie investeringsklimaat...

Nadere informatie

JAARGANG 13 / NR 2 / 2015

JAARGANG 13 / NR 2 / 2015 JAARGANG 13 / NR 2 / 2015 In dit nummer: Ontwikkeling van de arbeidsmarkt postitie van de vrouw tussen 1960 en heden Resultaten Conjuctuurenquete 2014 Jongeren en de arbeidsmarkt in Curaçao 2011 Census

Nadere informatie

Bedrijfsleven optimistischer

Bedrijfsleven optimistischer Conjunctuurenquête Nederland tweede kwartaal 214: Bedrijfsleven optimistischer - Minder belemmeringen voor activiteiten - Ondernemers verwachten verbetering van economisch klimaat - Ondernemers minder

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg

Vierde kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg Vierde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen

Nadere informatie

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Tweede kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari

Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari 28-2-22 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven februari 28 Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari De stabilisering van de conjunctuurbarometer volgt

Nadere informatie

Stemming onder ondernemers in het MKB

Stemming onder ondernemers in het MKB Stemming onder ondernemers in het MKB Vertrouwen van ondernemers in de economie weer toegenomen In het voorjaar van 2010 is het vertrouwen in de Nederlandse economie onder MKB-ondernemers flink toegenomen.

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 11 Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 3-5-11 :36 Economisch herstel zet door Horeca en detailhandel haken aan Na een lichte afzwakking in het eerste kwartaal

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de werkloosheid in Amsterdam per stadsdeel tussen 1 januari 2001 en oktober 2003 (%)

Ontwikkelingen in de werkloosheid in Amsterdam per stadsdeel tussen 1 januari 2001 en oktober 2003 (%) Werkloosheid Amsterdam sterk gestegen Volgens de nieuwste cijfers van het CBS steeg de werkloosheid in Amsterdam van bijna 5% in 2002 naar 8,4% in 2003. Daarmee is de werkloosheid in Amsterdam sneller

Nadere informatie

Coen in het kort. Inhoud rapportage. Toelichting. Provincie Limburg. Negatief beeld bij alle indicatoren

Coen in het kort. Inhoud rapportage. Toelichting. Provincie Limburg. Negatief beeld bij alle indicatoren Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting Hoe staat het Nederlandse

Nadere informatie

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8 BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet

Nadere informatie

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016 CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE EERSTE HELFT 2016 Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016 CONJUNCTUURMONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE Voorwoord CBM wil een goed en betrouwbaar

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe

Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe 27--23 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven november 27 Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe Na een fors herstel in oktober is de conjunctuurbarometer

Nadere informatie

Eerste kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg

Eerste kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg Eerste kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november

Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november 25--24 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - november 25 Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november Na de aanmerkelijke stijging in oktober, is

Nadere informatie

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie Bedrijfseconomische Statistieken Statistische analyse Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Gert Buiten, Andries

Nadere informatie

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis M200814 Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat A. Ruis Zoetermeer, december 2008 Prognoses vanuit het MKB Ondernemers in het MKB zijn over het algemeen goed in staat

Nadere informatie

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april?

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? SSC / Onderzoek en Informatie Crisismonitor uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? stijgingstempo werkloosheid neemt toe, meer jongeren werkloos fors minder hypotheken

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26 Inhoud Ontwikkeling productie 2 Verwachting productie 3 Oordeel productiecapaciteit 4 Ontwikkeling aantal orders 5 Verwachting aantal orders 6 Verwachting aantal exportorders 7 Oordeel orderpositie 8 Oordeel

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november

Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november 218-11-23 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven november 218 Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november Het ondernemingsklimaat verbeterde in alle

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 215 Bedrijfsleven onveranderd positief Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het tweede kwartaal 215.

Nadere informatie

Consumentenvertrouwen in verzekeraars. Juli 2015

Consumentenvertrouwen in verzekeraars. Juli 2015 Consumentenvertrouwen in verzekeraars Juli 2015 Index Consumentenvertrouwen in verzekeraars Het Consumentenvertrouwen in verzekeraars staat in juli 2015 op een stand van -10 (zie berekeningswijze). 10

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat

Nadere informatie

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland Derde kwartaal 14 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het derde kwartaal 14. De Conjunctuurenquête Nederland brengt

Nadere informatie

Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011

Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011 Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011 In deze rapportage van het UWV WERKbedrijf worden de actuele ontwikkelingen op de regionale arbeidsmarkt kort toegelicht. Vanuit diverse bronnen

Nadere informatie

Conjunctuurenquête voorjaar 2013

Conjunctuurenquête voorjaar 2013 Conjunctuurenquête voorjaar 2013 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Alle rechten

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête najaar 2015

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête najaar 2015 HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête najaar 2015 Algemeen Ondernemers in de technologische industrie verwachten in 2015 een gemiddelde omzetgroei van 2½%. Dit is lager dan in het voorjaar, toen

Nadere informatie

Kwartaaloverzicht arbeidsmarkt 2005/2

Kwartaaloverzicht arbeidsmarkt 2005/2 Hans Langenberg In het tweede kwartaal van 2005 vond voor het eerst in twee jaar geen verdere daling plaats van het aantal banen. Ook is de werkloosheid gestabiliseerd. Wel was er een stagnatie in de toename

Nadere informatie

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen

Nadere informatie

Sportparticipatie Kinderen en jongeren

Sportparticipatie Kinderen en jongeren Sportparticipatie 2017 Kinderen en jongeren Onderzoek & Statistiek Juni 2017 Samenvatting Begin 2017 heeft de afdeling Onderzoek & Statistiek een onderzoek uitgezet onder ouders en jongeren uit de gemeente

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit!

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit! Fedecom Economische Barometer De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit! De Fedecom Economische Barometer over het 2 e kwartaal van 2015 laat een verslechtering zien van de orderportefeuille

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2012 / 1

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2012 / 1 ECONOMISCHE MONITOR EDE 2012 / 1 De economische monitor geeft een beeld van de economie van de gemeente Ede in de afgelopen periode van 2008 tot 20. De economische monitor is verdeeld in twee delen. Het

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Flevoland

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Flevoland Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Voorjaar 2015 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus

Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus 5-8-25 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - augustus 5 Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

Ouderschapsverlof. Ingrid Beckers en Clemens Siermann

Ouderschapsverlof. Ingrid Beckers en Clemens Siermann Ouderschapsverlof Ingrid Beckers en Clemens Siermann Ruim een kwart van de werknemers in Nederland die in 24 recht hadden op ouderschapsverlof, hebben daarvan gebruik gemaakt. nemen veel vaker ouderschapsverlof

Nadere informatie

Herstel in de industrie zet door. Samenvatting. Totale industrie. Omzet stijgt. Eerste kwartaal 2014

Herstel in de industrie zet door. Samenvatting. Totale industrie. Omzet stijgt. Eerste kwartaal 2014 Eerste kwartaal 214 Herstel in de industrie zet door Samenvatting Totale industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie

Arbeidsgehandicapten in Nederland

Arbeidsgehandicapten in Nederland Arbeidsgehandicapten in Nederland Ingrid Beckers In 2003 waren er in Nederland ruim 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten; 15,8 procent van de 15 64-jarige bevolking. Het aandeel arbeidsgehandicapten is daarmee

Nadere informatie

Vierde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zuid-Holland

Vierde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zuid-Holland Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Vakantiewerk in het mkb 2004

Vakantiewerk in het mkb 2004 Vakantiewerk in het mkb 2004 Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Delft, 3 augustus 2004 Contactpersoon: dhr. drs. A. van Delft : 015 21 91 255, e-mail: delft@mkb.nl Copyright Koninklijke Vereniging MKB-Nederland,

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor oktober 211 (cijfers t/m september 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Horeca, makelaardij en reisbranche Oost Nederland Kwartaalcijfers Pagina 1 van 18

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Horeca, makelaardij en reisbranche Oost Nederland Kwartaalcijfers Pagina 1 van 18 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting inkopen bij leveranciers 4 Oordeel orderpositie 5 Ontwikkeling omzet 6 Verwachting omzet 7 Verkoopprijzen/tarieven 8 Productiebelemmeringen

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan.

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan. Fedecom Economische Barometer Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan. De Fedecom Economische Barometer over het 4 e kwartaal van 2014 laat een duidelijke verbetering zien ten opzichte van het teleurstellende

Nadere informatie

53% 47% 51% 54% 54% 53% 49% 0% 25% 50% 75% 100% zeer moeilijk moeilijk komt net rond gemakkelijk zeer gemakkelijk

53% 47% 51% 54% 54% 53% 49% 0% 25% 50% 75% 100% zeer moeilijk moeilijk komt net rond gemakkelijk zeer gemakkelijk 30 FINANCIËLE SITUATIE In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiële situatie van de Leidse burgers. In de enquête wordt onder andere gevraagd hoe moeilijk of gemakkelijk men rond kan komen met het

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor Oktober 2010 (cijfers t/m augustus 2010) Inhoud: 1. Werkloosheid (algemeen) 2. Werkloosheid naar leeftijd (jongeren en ouderen) 3. Vacatures, bedrijven en leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor juni 211 (cijfers t/m maart 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt?

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden juni 2010 (cijfers tot en met april 2010)

Crisismonitor Drechtsteden juni 2010 (cijfers tot en met april 2010) Crisismonitor Drechtsteden juni 2010 (cijfers tot en met april 2010) Er zijn enkele voorzichtig positieve ontwikkelingen waar te nemen op de arbeidsmarkt en woningmarkt. Dat is kort gezegd de conclusie

Nadere informatie

HISWA Conjunctuurenquête. 1 e kwartaal Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg

HISWA Conjunctuurenquête. 1 e kwartaal Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg HISWA Conjunctuurenquête 1 e kwartaal 2016 Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg Inleiding Voor u ligt alweer de rapportage van het eerste kwartaal 2016. Het rapport geeft de

Nadere informatie

Huidig economisch klimaat

Huidig economisch klimaat Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel

Nadere informatie

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche TWEEDE HELFT 2016

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche TWEEDE HELFT 2016 CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE TWEEDE HELFT 2016 Sterk voor u en onze branche 2 CBM Conjunctuur Monitor 2016 TWEEDE HELFT 2016 CONJUNCTUURMONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE

Nadere informatie

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09 HAAGSE MONITOR ECONOMISCHE RECESSIE 7 Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend zijn, in de

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Groot tekort aan arbeidskrachten remt de groei van de technologische sector De Nederlandse industrie heeft in toenemende mate te maken met belemmeringen

Nadere informatie

Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe

Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe 4--24 Links: BelgoStat On-line Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - november 4 Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus

Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus 26-8-24 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - augustus 26 Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

KvK-barometer provincie Utrecht

KvK-barometer provincie Utrecht KvK-barometer De economie in de blijft zwaar onder druk staan. Dit blijkt vooral uit het aantal bedrijven dat een verslechtering ziet van het economisch klimaat. Daarnaast verwachten meer ondernemers een

Nadere informatie

FME Postbus AD Zoetermeer T E I HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2016

FME Postbus AD Zoetermeer T E I  HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2016 FME Postbus 190 2700 AD Zoetermeer T 079 353 11 00 E info@fme.nl I www.fme.nl HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête 2016 Algemeen Ondernemers in de technologische industrie hebben in 2015 een omzetgroei

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Update Financieringsmonitor MKB September 2009

Update Financieringsmonitor MKB September 2009 Update Financieringsmonitor MKB September Lia Smit Joris Meijaard Johan Snoei Pim van der Valk Zoetermeer, 10 september Financieringssituatie MKB blijft zorgelijk De vierde meting van de MKB-Financieringsmonitor

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Najaar 2014 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Conjunctuurtest voorjaar 2012

Conjunctuurtest voorjaar 2012 Conjunctuurtest voorjaar 0 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 0 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding

Nadere informatie

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief 5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juli 2014 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

61e Ondernemerspanel. MKB-Nederland TNS NIPO

61e Ondernemerspanel. MKB-Nederland TNS NIPO 61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO 61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO Samenvatting van de resultaten van het 61 e panelonderzoek onder ondernemers in het midden- en kleinbedrijf door

Nadere informatie

Werkloosheid in de Europese Unie

Werkloosheid in de Europese Unie in de Europese Unie Diana Janjetovic en Bart Nauta De werkloosheid in de Europese Unie vertoont sinds 2 als gevolg van de conjunctuur een wisselend verloop. Door de economische malaise in de jaren 21 23

Nadere informatie

Eerste Resultaten Arbeidskrachtenonderzoek 2002 EERSTE RESULTATEN ARBEIDSKRACHTEN ONDERZOEK CURAÇAO 2002

Eerste Resultaten Arbeidskrachtenonderzoek 2002 EERSTE RESULTATEN ARBEIDSKRACHTEN ONDERZOEK CURAÇAO 2002 EERSTE RESULTATEN ARBEIDSKRACHTEN ONDERZOEK CURAÇAO 2002 1 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Samenvatting 4 Bonaire 4 Curacao 4 Methodologie 4 Definities 5 Bonaire 6 I Werkenden 8 I.1 Geslacht 8 I.2 Leeftijd 9

Nadere informatie

Graydon Kwartaalmonitor Q3 2018

Graydon Kwartaalmonitor Q3 2018 Graydon Kwartaal monitor 1 Voorwoord Inhoud De economie zit duidelijk in de lift. Na eerdere positieve berichten over de groeiende omvang van het Nederlandse bedrijfsleven, blijkt ook uit deze Graydon

Nadere informatie

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs 7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/

Nadere informatie

Grootste stijging aantal nieuwe WIA-uitkering in het hoger beroepsonderwijs

Grootste stijging aantal nieuwe WIA-uitkering in het hoger beroepsonderwijs Langdurig zieke werknemers die in aanmerking komen voor een uitkering op grond van arbeidsongeschiktheid vielen voorheen onder de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). Op 1 januari 2006 maakte

Nadere informatie

Resultaten Bedrijven Census 2014: hoe is de administratie van bedrijven op Curacao geregeld?

Resultaten Bedrijven Census 2014: hoe is de administratie van bedrijven op Curacao geregeld? Resultaten Bedrijven Census 2014: hoe is de administratie van bedrijven op Curacao geregeld? Dainadira Eustatius-Martis Inleiding Het Centraal Bureau voor Statistiek van Curaçao (CBS) heeft in de tweede

Nadere informatie

Gemeentelijke Dienstverlening. Omnibus 2009

Gemeentelijke Dienstverlening. Omnibus 2009 Gemeentelijke Dienstverlening Omnibus 2009 Afdeling O&S Februari 2009 2 Samenvatting Inwoners vinden dat de gemeente haar dienstverlening heeft verbeterd De inwoners van s-hertogenbosch beoordelen de gemeentelijke

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Licht herstel economie in derde kwartaal 2009

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Licht herstel economie in derde kwartaal 2009 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-071 13 november 2009 9.30 uur Licht herstel economie in derde kwartaal 2009 Kwartaal op kwartaal 0,4 procent groei economie Krimp 3,7 procent in vergelijking

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

x Verandering t.o.v. voorgaand jaar Totaal

x Verandering t.o.v. voorgaand jaar Totaal Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in 22 Cees Maas De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in 22 laten geen gunstig beeld zien. De werkgelegenheid nam nog wel toe, maar de groei was veel kleiner dan in voorafgaande

Nadere informatie

Highlights COEN 4 e kwartaal 2010

Highlights COEN 4 e kwartaal 2010 Highlights COEN 4 e kwartaal 2 Bedrijfsleven optimistisch over 4 e kwartaal 2 Het ingezette economisch herstel heeft in het 2 e en 3 e kwartaal enigszins een pas op de plaats gemaakt, maar de uitkomsten

Nadere informatie

Herstel van de verzekeringsbranche in 2003

Herstel van de verzekeringsbranche in 2003 Herstel van de verzekeringsbranche in 2003 Uit voorlopige cijfers 1 van de Pensioen- & Verzekeringskamer (PVK) blijkt dat de verzekeringsbranche na een moeizame periode (vanaf 1999) zich enigszins hersteld

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur.

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur. Fedecom Economische Barometer Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur. De Fedecom Economische Barometer over het 1 e kwartaal van 2015 laat een lichte verbetering zien voor de dealerbedrijven

Nadere informatie

Arbeidsproductiviteit in MKB en grootbedrijf

Arbeidsproductiviteit in MKB en grootbedrijf M21221 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot Verklaring van verschillen tussen MKB en groot en ontwikkelingen 1993-29 Anne Bruins Ton Kwaak Zoetermeer, november 212 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Derde kwartaal Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe

Conjunctuurenquête Nederland. Derde kwartaal Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe Conjunctuurenquête Nederland Derde kwartaal 215 Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het derde kwartaal 215.

Nadere informatie

Meting economisch klimaat, november 2013

Meting economisch klimaat, november 2013 Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,

Nadere informatie

Stadsmonitor. -thema Openbare Ruimte-

Stadsmonitor. -thema Openbare Ruimte- Stadsmonitor -thema Openbare Ruimte- Modules Samenvatting 1 Beeldkwaliteit stad 2 Beeld van openbare ruimte in buurt 4 Onderhoud openbare ruimte 10 Bronnen 19 Datum: februari 2016 Gemeente Nijmegen Onderzoek

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Banengroei vergelijkbaar met tweede helft jaren negentig

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Banengroei vergelijkbaar met tweede helft jaren negentig Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-083 30 november 2007 9:30 uur Forse banengroei In het tweede kwartaal van 2007 waren er 206 duizend banen van werknemers meer dan in hetzelfde kwartaal

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004.

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004. Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004. 1 In deze notitie wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt over de periode vanaf 1 januari tot 1 juli 2004.

Nadere informatie

Onderzoek Zondagopenstelling Gemeente Borger-Odoorn

Onderzoek Zondagopenstelling Gemeente Borger-Odoorn Onderzoek Zondagopenstelling Gemeente Borger-Odoorn Oktober 2015 2 Management Summary Inleiding Ongeveer een jaar geleden heeft de gemeenteraad van Borger-Odoorn besloten om de winkels in haar gemeente

Nadere informatie

Gemeente Roosendaal. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Onderzoeksrapportage. 26 juni 2017

Gemeente Roosendaal. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Onderzoeksrapportage. 26 juni 2017 Gemeente Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2016 Onderzoeksrapportage 26 juni 2017 DATUM 26 juni 2017 Dimensus Beleidsonderzoek Wilhelminasingel 1a 4818 AA Breda info@dimensus.nl www.dimensus.nl (076) 515

Nadere informatie

Dordrecht in de Atlas 2013

Dordrecht in de Atlas 2013 in de Atlas Een aantrekkelijke stad om in te wonen, maar sociaaleconomisch kwetsbaar Inhoud:. Conclusies. Positie van. Bevolking. Wonen. De Atlas voor gemeenten wordt jaarlijks gepubliceerd. In mei is

Nadere informatie