Zwemwaterprofiel ringsloot bij Watergeus

Transcriptie

1 Zwemwaterprofiel ringsloot bij Watergeus 21 oktober 2008

2

3 Zwemwaterprofiel ringsloot bij Watergeus Zwemwaterprofiel ringsloot bij het outdoorcentrum de Watergeus in het recreatiegebied Spaarnwoude

4

5 Verantwoording Titel Zwemwaterprofiel ringsloot bij Watergeus Opdrachtgever Hoogheemraadschap van Rijnland Projectleider Sigrid Haverkamp Auteur(s) Wijnanda Hulsegge en Bernadette Lohmann Projectnummer Aantal pagina's 38 (exclusief bijlagen) Datum 21 oktober 2008 Handtekening Colofon Tauw bv afdeling Water Handelskade 11 Postbus AC Deventer Telefoon (0570) Fax (0570) Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 5\38

6 6\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

7 Inhoud Verantwoording en colofon... 5 Samenvatting Inleiding Aanleiding Leeswijzer Uitgevoerde werkzaamheden Methode Locatiebezoeken Beschrijving van de zwemlocatie Situering en beschrijving Hydrologie en hydromorfologie Kenmerken zwemlocatie ringsloot bij de Watergeus Begrenzing van de zwemwaterzone Analyse historische waterkwaliteit Bacteriologische kwaliteit Waterkwaliteit volgens de huidige Europese zwemwaterrichtlijn Historische data analyse in relatie tot weersomstandigheden Waterkwaliteit volgens de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn Blauwalgen Overige pathogene verontreinigingen Mogelijke verontreinigingsbronnen Beoordeling gezondheidsrisico s Toelichting gebruikte kentallen spreadsheet ZWEMPROF Resultaten en analyse Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aandachtspunten en maatregelen Aanbevelingen vervolgtraject Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 7\38

8 Bijlage(n) 1. Situering meetpunten zwemwaterkwaliteit 2. Resultaten risicoberekeningen spreadsheet ZWEMPROF 3. Bacteriologische waterkwaliteit en weersinvloeden 4. Data blauwalgen en fysisch chemische toestandsvariabelen 5. Beoordeling zwemwaterkwaliteit volgens de huidige en nieuwe EU-zwemwaterrichtlijn 6. Verslag locatiebezoek 8\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

9 Samenvatting Een verplichting voortkomend uit de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn is het opstellen van een zwemwaterprofiel voor zwemlocaties door de waterbeheerder. In een zwemwaterprofiel worden de bronnen, de verontreinigingsroutes en de locatiespecifieke eigenschappen in kaart gebracht en worden de eventueel benodigde maatregelen ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit geïnventariseerd. Dit zwemwaterprofiel heeft betrekking op de zwemlocatie in de ringsloot bij het outdoorcentrum de Watergeus in het recreatiegebied Spaarnwoude. De beheerder van deze zwemlocatie is het Recreatieschap Spaarnwoude. De directe omgeving van de zwemlocatie wordt onderhouden door medewerkers van het outdoorcentrum de Watergeus. In het zwemwaterprofiel is de begrenzing van de zwemwaterzone bepaald op basis van het protocol Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. Het resultaat is dat het grootste deel van de vijver als zwemwaterzone is aangewezen. De reguliere meetlocatie voor het bepalen van de zwemwaterkwaliteit (ROP30908) ligt in de zwemzone en is voldoende representatief. De bacteriologische kwaliteit van het zwemwater in de ringsloot bij de Watergeus is volgens de huidige richtlijn aanvaardbaar of goed en volgens de nieuwe richtlijn valt deze in de kwaliteitsklasse aanvaardbaar. Dit geeft dus geen aanleiding om maatregelen te treffen bij de zwemlocatie. Van de mogelijke bronnen van bacteriële verontreinigingen op deze zwemlocatie (dit zijn de zwemmers zelf en watervogels) zouden watervogels daadwerkelijk een bron van ziektekiemen kunnen zijn. Een belangrijke aandachtspunt is de geringe waterdiepte op de zwemlocatie (1 meter) waardoor plaatselijke verontreinigingsbronnen zoals watervogels een extremere negatieve uitwerking op de waterkwaliteit hebben. Bij een grotere waterdiepte is het watervolume van de plas groter en daarmee ook het verdunnende effect. Daarom wordt verwacht dat de voorgenomen baggerwerkzaamheden in het najaar van 2008 een positief effect op de zwemwaterkwaliteit zullen hebben. Om in de toekomst problemen door watervogels te voorkomen is een toename ervan op de zwemlocatie ongewenst. Voor de kwaliteit van het water in de zwemzone is het voldoende dat deze een andere plek uitkiezen. Dit betekent dat de watervogels permanent weggejaagd moeten worden, wat in de praktijk moeilijk uitvoerbaar zal zijn. Wel kan voorkomen worden dat de vogelstand zich teveel uitbreid en ook kan de grasstrook langs water door het outdoorcentrum worden schoongehouden (niet schoonspuiten maar verwijderen). Een andere maatregel betreft Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 9\38

10 een verbod op het voeren van eenden. Het baggeren van de zwemwaterlocatie is ook doeltreffend om het negatieve effect op waterkwaliteit te verkleinen. Gezondheidsrisico s door andere ziekteverwekkers zijn niet te verwachten. Hoewel de kans op bloei van toxische blauwalgen op de zwemlocatie ringsloot bij de Watergeus niet groot is, is dit toch een aandachtspunt. Van het meetpunt in de zwemzone is weinig informatie over de fysisch chemische waterkwaliteit beschikbaar en er is geen informatie over de fytoplanktonsamenstelling. Deze informatie is echter wel nodig om een goed beeld te krijgen van de (mogelijke) problematiek van blauwalgen bij in de ringsloot bij de Watergeus. Deze onderzoeksmaatregel is de verantwoordelijkheid van de waterkwaliteitsbeheerder en aanbevolen wordt om dit in 2009 uit te voeren, zodat zo spoedig mogelijk inzicht wordt verkregen. Onderwerp Maatregel Wie Bacteriologische waterkwaliteit Verwijderen vogelpoep grasstrook Outdoorcentrum Watergeus Blauwalgen Monitoren fytoplankton en fysisch chemische toestandsvariabelen Beide (bacteriologisch en blauwalgen) Uitvoeren van de voorgenomen baggerwerkzaamheden najaar 2008 Rijnland Recreatieschap Spaarnwoude 10\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

11 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC) die maart 2006 van kracht geworden is, schrijft voor dat voor elk zwemwater een zwemwaterprofiel wordt opgesteld. In de nieuwe EU-zwemwaterrichtlijn staat dat alle zwemwateren aan het einde van het badseizoen van 2015 ten minste moeten voldoen aan de kwaliteit aanvaardbaar. Tevens moeten dan realistische en evenredige maatregelen zijn genomen om het aantal zwemwateren als uitstekend of goed te doen toenemen. In deze nieuwe EU-zwemwaterrichtlijn worden naast monitoring ook beheersmaatregelen van belang. Dit betekent dat per zwemwaterlocatie naast kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater vooral ook informatie beschikbaar moet zijn over de wijze waarop de zwemwaterkwaliteit beïnvloed wordt. Dit komt erop neer dat de waterkwaliteitsbeheerder van iedere zwemwaterlocatie een inschatting moet maken van de bronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. De risico s en bedreigingen voor het zwemwater worden vastgelegd in een zwemwaterprofiel. Volgens de zwemwaterrichtlijn geeft een zwemwaterprofiel een compleet beeld van alle veiligheid- en gezondheidsrisico s op de zwemlocatie. De waterkwaliteitsbeheerder is verantwoordelijk voor waterkwaliteitsmaatregelen en de locatiebeheerder voor maatregelen voor veiligheid en hygiëne. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te krijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen: Escherichia coli (E. coli) en intestinale enterococcen (nieuwe EU-richtlijn) of thermotolerante en totaal bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen (huidige/oude parameters). Daarnaast verschaft het zwemwaterprofiel inzicht in mogelijke problemen door cyanobacteriën, overige macroalgen en/of fytoplankton. Andere gezondheidsbedreigende risico s zoals ziekte van Weil, botulisme, zwemmersjeuk, et cetera worden niet specifiek genoemd in de richtlijn maar worden in dit zwemwaterprofiel wel meegenomen. Het Hoogheemraadschap van Rijnland is verantwoordelijk voor het waterkwaliteitsbeheer van 46 zwemlocaties: 41 officiële locaties en 5 potentiële locaties (stand van zaken mei 2008). In dit rapport is het zwemwaterprofiel voor de ringsloot bij de Watergeus in het recreatiegebied Spaarnwoude beschreven. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 11\38

12 1.2 Leeswijzer Na deze inleiding worden in hoofdstuk 2 de uitgevoerde werkzaamheden beschreven. In hoofdstuk 3 volgt een beschrijving van de zwemlocatie en hoofdstuk 4 bevat een analyse van de waterkwaliteit en het blauwalgenprofiel. Vervolgens komen de potentiële risicobronnen in hoofdstuk 5 aan bod. Een beschrijving van de gezondheidsrisico s en bronnenanalyse is uitgewerkt in hoofdstuk 6. Tot slot staan in hoofdstuk 7 de conclusies en aanbevelingen. 12\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

13 2 Uitgevoerde werkzaamheden 2.1 Methode Voor het opstellen van zwemwaterprofielen zijn enkele handreikingen/rapporten opgesteld waarin een gestructureerde aanpak van diverse facetten wordt beschreven: Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (RIZA/Grontmij, 2005): bacteriologische verontreinigingsbronnen KRW en oppervlaktewater (RIZA/DHV, 2005): afbakening van de zwemlocatie Handreiking zwemwaterprofiel blauwalgen (RIZA/DHV, 2007): blauwalgen Voor zover mogelijk, is voor het opstellen van dit zwemwaterprofiel bij deze handreikingen aangesloten. Figuur 2.1 Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (bron: Handreiking) Een zwemwaterprofiel omvat de volgende aspecten: Algemene beschrijving van de zwemwaterlocatie Er wordt een algemene beschrijving van de locatie gegeven waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: algemene gebiedsbeschrijving, hydromorfologie en hydrologie, de begrenzing van de zwemwaterzone, gegevens ten aanzien van problemen en zwemverboden Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 13\38

14 zoals meldingen van gezondheidsklachten (zwemmersjeuk, botulisme) en bloei van blauwalgen Analyse data historische waterkwaliteit De data van de laatste drie à vijf jaar vormen de basis voor de historische waterkwaliteit. In geval van hoge concentraties aan bacteriën wordt gekeken of er een trend zichtbaar is die wijst op invloed van weersomstandigheden, een relatie met bepaalde bronnen of een relatie met een bepaalde periode in het jaar waarin de verhogingen plaatsvinden Identificatie van potentiële bronnen van bacteriologische verontreiniging Op basis van de hiervoor beschreven gegevens, het locatiebezoek en het gesprek met de locatiebeheerder, wordt een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen opgesteld Beoordeling gesignaleerde verontreinigingsbronnen Met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) wordt de invloed van de bronnen geschat Evaluatie en conclusies Alle gegevens uit de voorgaande stappen worden naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij wordt bepaald welk van de mogelijke bronnen daadwerkelijk relevant zijn voor de waterkwaliteit op de zwemlocatie Aanbevelingen Als er geen problemen worden geconstateerd bestaat er weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Als er wel duidelijke verontreinigingsbronnen zijn gevonden of als er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van de resultaten, wordt een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen 2.2 Locatiebezoeken Bij voorkeur wordt een zwemwaterlocatie en de omgeving ervan een keer bezocht op een moment dat de stranden daadwerkelijk door bezoekers gebruikt worden. Immers dan kan een goede indruk van de hygiëne verkregen worden omdat ook zwemmers zelf een bron van bacteriële verontreinigingen kunnen zijn. In verband met de planning van het project is het locatiebezoek uitgevoerd op donderdag 17 april Tijdens het locatiebezoek waren de stranden voor het zwemseizoen nog niet gereed gemaakt en er waren geen badgasten. Aandachtspunten tijdens het veldbezoek waren ten eerste de mogelijke bronnen van fecale verontreinigingen op de zwemlocatie en in de omgeving, maar ten tweede ook andere bedreigingen voor de zwemwaterkwaliteit zoals flora (bijvoorbeeld afgestorven plantenresten), fauna (ratten in verband met ziekte van Weil), botulisme, (blauw)algen, et cetera. Van elke locatie zijn tevens foto s gemaakt. De waarnemingen tijdens het locatiebezoek zijn opgenomen in bijlage 6 en verwerkt in het zwemwaterprofiel. 14\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

15 3 Beschrijving van de zwemlocatie 3.1 Situering en beschrijving De zwemlocatie in de ringsloot bij de Watergeus ligt in het recreatiegebied Spaarnwoude tussen Amsterdam, Haarlem en Velsen. Het gebied is eind jaren 60 aangelegd omdat men een groene buffer wilde bieden tegen de opkomende verstedelijking. Het gebied bestaat uit recreatieterreinen, maar ook uit landbouw- en natuurterreinen. De zwemlocatie ligt ten oosten van zijkanaal B. De zwemlocatie ligt in een verbreding in de ringsloot. Aan de noordzijde van zwemlocatie ligt het outdoorcentrum de Watergeus. Het outdoorcentrum gebruikt de locatie niet specifiek als zwemlocatie maar vooral voor sport- en spelactiviteiten op en rond het water. Het betreft geen afgesloten terrein en het is vrij toegankelijk voor publiek. Velsen Zuid Zwemlocatie Ringsloot bij de Watergeus Zijkanaal-B Noordzeekanaal A9 Velserbroek Zijkanaal-C Figuur 3.1 Regionale ligging van de zwemlocatie Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 15\38

16 Nevenfuncties Het gebied maakt deel uit van de PEHS (provinciale ecologische hoofdstructuur). De plaatselijke visvereniging gebruikt het water om in te vissen. Figuur 3.2 Overzichtsfoto s: kiosk en zicht vanaf de speelweide op het eilandje KRW waterlichaam De ringsloot bij de Watergeus is geen KRW waterlichaam. Toekomstige plannen Voor zover bekend zijn er geen specifieke inrichtingsmaatregelen gepland die relevant zijn voor de zwemlocatie. Wel heeft het Recreatieschap Spaarnwoude plannen om in september 2008 het watersysteem op en bij de zwemlocatie bij de Watergeus te baggeren. 3.2 Hydrologie en hydromorfologie De ringsloot is een onderdeel van de Zuid Spaarndammerpolder (peilvak GH ) met een oppervlak van 34,6 ha. Het waterpeil is NAP -3,65 meter. Het is een geïsoleerd gebied dat aan de westzijde wordt begrensd door boezemwater (zijkanaal B) en aan de noord en oostzijde door noordzeekanaalwater (Noordzeekanaal en Zijkanaal C). Via een afsluitbare duiker aan de westzijde van de ringsloot kan water vanuit Zijkanaal B (waterpeil NAP -0,30) worden ingelaten. Aan de zuidoostzijde van de polder wordt het overtollige water geloosd op Zijkanaal C. In de Zuid Spaarndammerpolder treedt kwel op (bron: kwel/infiltratiekaart 0,1-0,4 mm/dag). Op de zwemlocatie zelf is nauwelijks sprake van enige stroming. Alleen wanneer in droge periodes water uit zijkanaal B wordt ingelaten is er mogelijk sprake van enige stroming. De stromingsrichting op de zwemlocatie is dan hoofdzakelijk van west naar oost. Figuur 3.3 geeft een overzicht van de hydrologische situatie. 16\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

17 Op de zwemlocatie en in de omgeving zijn de oevers zijn afgezet met een harde oeverbeschoeiing van hout. Langs de kant is de waterdiepte ongeveer 30 cm. De maximum waterdiepte op de zwemlocatie wordt geschat op 1 à 1,5 meter. Er is sprake van een dikke sliblaag welke in het najaar van 2008 wordt gebaggerd. De geschatte sliblaagdikte is 0,4 à 0,6 meter. Exacte gegevens zijn nog niet bekend, de locatie moet nog worden ingemeten (bron Recreatieschap Spaarnwoude). Zijkanaal B Peilvakken Zuid Spaarndammerpolder: Westzijde (roze) NAP -2,43 m Midden ( grijs) NAP -3,65 m Oostzijde (blauw-groen) NAP -2,30. Oostzijde (groen) NAP -2,70 m Zwemlocatie Ringsloot Watergeus Noordzeekanaal Waterinlaat Wateruitlaat naar Zijkanaal C Zijkanaal C Figuur 3.3 Waterstromen ringsloot bij de Watergeus Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 17\38

18 3.3 Kenmerken zwemlocatie ringsloot bij de Watergeus Algemeen Beheerder De locatie maakt deel uit van een ha groot terrein dat wordt beheerd door het Recreatieschap Spaarnwoude. De directe omgeving van de zwemlocatie wordt onderhouden door medewerkers van het outdoorcentrum de Watergeus, dit is een onderdeel van Spaarnwoude Ressort. Waterkwaliteitsbeheerder Het Hoogheemraadschap van Rijnland. Provincie Noord Holland. Afmetingen Er is geen zandstrand, het terrein bestaat geheel uit speel - en ligweiden en is ongeveer 200 meter lang en 30 tot 80 meter breed. De oever is afgezet met een houten oeverbeschoeiing die tot ongeveer 25 cm boven de waterlijn uitsteekt. In het midden van de zwemlocatie is een eilandje dat door bruggetjes en loopvlonders met de noordelijke en zuidelijke oever verbonden is. Vanaf dit eilandje wordt ook gezwommen. Bezoekersaantallen Ongeveer 75 bezoekers op een gewone dag tot 100 op een topdag. Hiervan is een klein aantal waterrecreanten (zwemmers) (bron outdoorcentrum). Voorzieningen Kiosk Ja, er is een restaurant/paviljoen bij het outdoorcentrum. Toiletten Ja. Vuilnisbakken Ja, overal op terrein aanwezig. Drijflijnen Nee. Toezicht Ja, maar niet overal op het terrein. Speeltoestellen In het water zijn geen vaste speeltoestellen die vrij toegankelijk zijn voor publiek, alleen op de oever. Bodem De waterbodem bestaat uit veenachtige ondergrond. Onderhoud Het vuil wordt regelmatig opgeruimd. Het gazon wordt meerdere keren per jaar gemaaid. Bijzonderheden Melding / klachten Loslopende honden in het gebied en overlast van hangjeugd in de avond. Algemeen Overdag is er toezicht op bijna het hele locatie. Het terrein wordt goed onderhouden. Er zijn geen gevallen bekend van zwemmersjeuk, ziekte van Weil of massale vissterfte. Het zwemwater is één keer afgesloten (juli 2003) in verband met blauwalgen. 18\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

19 Figuur 3.4 Geen begrenzing door drijflijnen zwemwaterzone Watergeus 3.4 Begrenzing van de zwemwaterzone Voor het begrenzen van de zwemwaterzone is uitgegaan van het protocol zoals dat is beschreven in het rapport KRW en oppervlaktewater DHV juni 2005 (Verkennende studie naar de bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de KRW). Een afbakening van de veilige zwemzone is niet aanwezig. De bodem loopt geleidelijk af tot een maximale waterdiepte van ongeveer 1,40 meter (bron outdoorcentrum). Vanaf het eilandje, dat via bruggen en loopvlonders vanaf de vaste oever toegankelijk is, wordt ook gezwommen. Voor de begrenzing van de zwemwaterzone is uitgegaan van een contour van 50 meter rondom het eiland gecombineerd met een afstand van 50 meter vanaf de speelweide, vanaf die delen waar gemakkelijk het water ingelopen kan worden. Het resultaat is dat het grootste deel van de vijver als zwemzone aangewezen is (zie figuur 3.5). Het zwemwatermeetpunt ROP30908 ligt in de zwemzone en is representatief. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 19\38

20 Waterkwaliteitsmeetpunt Zwemzone Eilandje Figuur 3.5 Zwemzone en meetlocatie 20\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

21 4 Analyse historische waterkwaliteit De zwemwaterkwaliteit wordt ieder zwemseizoen tweewekelijks door Rijnland onderzocht. De situering van het meetpunt is in bijlage 1 aangegeven en in figuur 3.5. Het waterkwaliteitsmeetpunt is gelegen ter hoogte van het paviljoen. Tabel 4.1 Meetpunten waterkwaliteit ringsloot bij de Watergeus Omschrijving Code X-coördinaat Y-coördinaat Ringsloot bij de Watergeus ROP Bacteriologische kwaliteit De bacteriologische parameters van de huidige zwemwaterrichtlijn (totaal bacteriën van de coligroep, thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptokokken) worden in de nieuwe zwemwaterrichtlijn vervangen door Escherichia coli en intestinale enterococcen. Deze indicatoren leveren een betere koppeling tussen de fecale verontreiniging in zwemwater en gezondheidseffecten. In tabel 4.2 zijn de normen van de nieuwe richtlijn en de huidige richtlijn weergegeven. De eindbeoordeling van de huidige richtlijn is afwijkend van de nieuwe richtlijn. Bij de huidige (oude) parameters zijn er 3 categorieën (goed, aanvaardbaar en slecht) en bij de nieuwe parameters zijn er 4 categorieën (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht). Een toelichting op de zwemwaterbeoordeling volgens de beide richtlijnen is opgenomen in bijlage 5. Tabel 4.2 Risicowaarden oude en nieuwe zwemwaterparameters in kve 1 /100 ml Parameter Uitstekende kwaliteit Goede kwaliteit Aanvaarbare kwaliteit Nieuwe EU-richtlijn E coli 500 (95-percentiel) (95-percentiel) 900 (90-percentiel) Intestinale enterococcen 200 (95-percentiel) 400 (95-percentiel) 330 (90-percentiel) Huidige EU-richtlijn Coli thermotolerante (80 %) (95 %) Coli totaal (80 %) (95 %) 1 Kolonie vormende eenheid Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 21\38

22 4.1.1 Waterkwaliteit volgens de huidige Europese zwemwaterrichtlijn In de afgelopen jaren voldeed de bacteriologische waterkwaliteit aan de normen van de huidige EU-zwemwaterrichtlijn. In tabel 4.3 is het toetsresultaat van de zwemwaterkwaliteit weergegeven. Tabel 4.3 Bacteriologische kwaliteit zwemwater volgens de huidigeeu-richtlijn Jaar Thermotolerante coli Totaal coli Eindoordeel 2003 Aanvaardbaar Aanvaardbaar Aanvaardbaar 2004 Goed Goed Goed 2005 Goed Goed Goed 2006 Aanvaardbaar Goed Aanvaardbaar 2007 Aanvaardbaar Goed Aanvaardbaar De waarden (som colibacteriën en thermotolerante colibacteriën) waren doorgaans heel laag. De hoogste concentratie aan thermotolerante colibacteriën was kve/100 ml, gemeten in september 2003 en was hiermee gelijk aan de norm van kve/100 ml (grens aanvaardbaarslecht). Een grafische weergave van de concentraties aan thermotolerante coli staat in figuur 4.1. Hierin is duidelijk te zien dat in 2003 enkele keren (licht) verhoogde waarden aan thermotolerante coli zijn gemeten en een keer in juni In de overige jaren waren de concentraties steeds heel laag, dat wil zeggen niet meetbaar of net boven de bepalingsgrens. Eenzelfde beeld is ongeveer is voor totaal coli te zien. Ook van totaal coli zijn in het jaar 2003 de hoogste concentraties gemeten, maar in dit geval werd de norm van kve/100 ml enkele keren overschreden (figuur 4.2). In 2005 was dit ook één keer het geval. In september 2006 heeft de overschrijding van totaal coli een week geduurd. De andere overschrijdingen waren van kortere duur, bij een herbemonstering binnen vier dagen was de concentratie weer laag. Voor de toetsing zijn niet de oorspronkelijke hoge waarden maar de waarden van de heranalyses gebruikt. Hierdoor zijn de overschrijdingen van totaal coli niet in de beoordeling van de zwemwaterkwaliteit in tabel 4.3 niet terug te vinden. 22\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

23 Jaartrend TT coli Ringsloot Watergeus Spaarnwoude - ROP kve/100 ml norm aanvaardbaar norm goed 0 1-apr 1-mei 1-jun 1-jul 1-aug 1-sep 1-okt Figuur 4.1 Bacteriologische kwaliteit zwemwater ringsloot Watergeus Spaarnwoude - thermotolerante coli Jaartrend totaal coli Ringsloot Watergeus Spaarnwoude - ROP kve/100 ml norm aanvaardbaar norm goed apr 1-mei 1-jun 1-jul 1-aug 1-sep 1-okt Figuur 4.2 Bacteriologische kwaliteit zwemwater ringsloot Watergeus Spaarnwoude - totaal coli Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 23\38

24 4.1.2 Historische data analyse in relatie tot weersomstandigheden Om een mogelijke oorzaak van verontreinigingsbronnen te ontdekken is voor de verhoogde waarden in de jaren 2003 en 2006 allereerst gezocht naar mogelijke relaties met weersomstandigheden. Een relatie tussen fecale bacteriën en neerslag kan wijzen op overstorten in de buurt van de zwemlocatie of op een verhoogde afspoeling van met fecaliën verontreinigd regenwater van aanliggende oevers. Grafieken met concentraties van thermotolerante colibacteriën (TT-coli) uitgezet tegen de neerslag en luchttemperatuur zijn opgenomen in bijlage 3. Er is gebruik gemaakt van luchttemperatuurgegevens van het KNMI weerstation de Bilt en neerslaggegevens van het regionale weerstation Overveen. In 2003 was er op 1 september een overschrijding van de norm voor totaal coli en thermotolerante coli en tevens is op deze dag een kleine neerslagpiek te zien (7,3 mm/dag). Eerder dat jaar vallen de verhoogde waarden aan thermotolerante coli en totaal coli op 16 juli samen met een zeer hoge temperatuur (34,2 C), en in dit geval vermoedelijk een groot aantal zwemmers. In 2006 is er eenmalig een verhoogde waarde voor thermotolerante coli gemeten: 1700 kve/100 ml op 15 juni. Dit valt samen met een kleine neerslagpiek (9,6 mm/dag) en een zeer hoge luchttemperatuur. De aan de bemonstering voorafgaande dagen waren zeer warm. Meest waarschijnlijk is dan ook dat de verhoogde waarde is toe te schrijven aan de zeer hoge temperaturen van de voorgaande dagen (31,5 C op 13 juni) en een groot aantal zwemmers. Ten tijde van de monstername, uur, waren er al 19 getelde zwemmers wat voor een dergelijk vroeg tijdstip behoorlijk veel is. Mogelijk speelt de neerslag een rol, maar dit blijkt niet uit de grafieken van bijlage 3. De grafieken leveren namelijk geen coherent beeld op. Zo zijn er dagen met veel hogere neerslagpieken geweest waarna geen verhoogde concentraties zijn aangetroffen. Ook in de tussenliggende jaren 2004 en 2005 zijn er bij dergelijke extremen geen verhoogde waarden gemeten. Er is dus geen eenduidige relatie tussen neerslag (afstromend hemelwater) en verhoogde aantallen bacteriën. Verder is er ook geen duidelijke relatie te zien tussen de luchttemperatuur (c.q. het aantal zwemmers) en verhoogde bacteriële waarden. Er zijn veel dagen met hoge temperaturen (veel zwemmers) geweest waarbij in die periode geen verhoogde concentraties zijn gemeten Waterkwaliteit volgens de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn Om een beeld te krijgen van wat de wijziging aan parameters voor de kwaliteitsbeoordeling van het zwemwater betekent, zijn in de zwemseizoenen van 2004 en 2006 zowel de huidige als de nieuwe parameters door Rijnland gemeten. De resultaten staan weergegeven in figuur \38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

25 Opvallend zijn de grote verschillen in concentraties tussen de oude en de nieuwe parameters op sommige dagen. De waarden van de oude parameters voldeden in 2004 en 2006 ruimschoots aan de zwemwaternorm (kwaliteitsklasse aanvaardbaar). Bij de nieuwe parameters zijn in 2004 en 2006 enkele hoge waarden gemeten die niet voldeden aan de norm (kwaliteitsklasse slecht). In 2004 zijn er drie dagen geweest waarbij de waarden van de oude parameters laag waren terwijl de nieuwe parameters hoge piekconcentraties te zien gaven. Hierbij was de waarde aan intestinale enterococcen twee maal hoger dan de norm van kwaliteitsklasse slecht en E. coli één maal gelijk aan de norm. In 2006 viel de hoge waarde aan intestinale enterococcen samen met sterk verhoogde van beide oude parameters. Merkwaardig genoeg was op die dag E. coli niet aantoonbaar. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 25\38

26 Ringsloot Watergeus Spaarnwoude - ROP apr 13-mei 26-mei 3-jun 14-jun 29-jun 14-jul 29-jul 12-aug 30-aug 14-sep 29-sep Totaal coli 37 oc Thermo tol. coli 44 oc Escherichia coli Intestinale enterococcen Ringsloot Watergeus Spaarnwoude - ROP v apr 13-mei 26-mei 3-jun 14-jun 29-jun 14-jul 29-jul 12-aug 30-aug 14-sep 29-sep Totaal coli 37 oc Thermo tol. coli 44 oc Escherichia coli Intestinale enterococcen Figuur 4.3 Oude en nieuwe parameters in 2004 en 2007 op de zwemlocatie ringsloot Watergeus (kve/100 ml). De cirkels geven de overschrijdingen van de norm aan (kwaliteitsklasse slecht ) Wat opvalt, is dat de waarde aan E. coli vaak hoger is dan die aan thermotolerante bacteriën van de coligroep en totaal coli. Dit is redelijk consistent, dus voor zowel de hoge piekwaarden als de lage waarden. Eigenlijk is dit niet mogelijk omdat E. coli een deelverzameling van thermotolerante colibacteriën en totaal coli is, zodat de waarde aan E. coli altijd lager zou moeten zijn. Dit verschil is te verklaren door verschillende analysetechnieken. Bovendien zijn de analyses niet door 26\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

27 hetzelfde laboratorium uitgevoerd. De analyses van E. coli en intestinale enterococcen zijn in 2004 en 2006 door een extern laboratorium gedaan en niet door het laboratorium van Rijnland waar in die jaren thermotolerante en totaal coli zijn bepaald. Indeling in kwaliteitsklasse volgens de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn De zwemwaterindeling wordt jaarlijks op basis van de meetreeks van de afgelopen vier badseizoenen vastgesteld. Op basis van de zeer beperkte gegevensset uit de badseizoenen van 2004 en 2006 is een voorzichtige schatting van de indeling gemaakt. De bacteriologische waterkwaliteit valt in kwaliteitsklasse aanvaardbaar. Tabel 4.4 Kwaliteitsindeling zwemlocatie ringsloot Watergeus volgens de nieuwe EU-zwemwaterrichtlijn Totaal oordeel E. coli intestinale enterococcen Ringsloot Watergeus Spaarnwoude (ROP30908) Aanvaardbaar Goed Aanvaardbaar 4.2 Blauwalgen Over het algemeen is er weinig last van groei van blauwalgen bij de zwemlocatie bekend. In de beschouwde periode van is alleen in de warme zomer van 2003 sprake geweest van een blauwalgendrijflaag (juli 2003). Als er een vermoeden van aanwezigheid van blauwalgen bij de zwemlocaties is, worden er monsters van de drijflaag en/of de waterkolom genomen en op microcystine onderzocht. Microcystineconcentraties van meer dan door de gezondheidsraad gestelde norm van 20 µg/l geven aanleiding tot het nemen van maatregelen (zwemverbod of waarschuwing). Een maand na het aantreffen van de eerste drijflaag is in augustus 2003 een monster op microcystine onderzocht. Met een waarde van 2 µg/l bleef deze ruim onder de norm. Toestandsvariabelen Om in te schatten of er in de nabije toekomst de kans op bloei van blauwalgen bestaat, zijn de historische data geanalyseerd conform de handreiking zwemwaterprofiel blauwalgen. Bijlage 4 bevat een overzicht van de beschikbare waterkwaliteitsgegevens in relatie tot de problemen met overmatige groei van blauwalgen. Behalve de zwemwaterparameters (temperatuur, doorzicht en ph) zijn van het meetpunt in de zwemzone bij de Watergeus geen fysisch chemische waterkwaliteitsgegevens bekend (zie bijlage 4). Het doorzicht varieert in de zomermaanden van 15 tot 35 cm. In dit geval wordt het geringe doorzicht bepaald door de natuurlijke gesteldheid. De zuurgraad is redelijk stabiel (ph 8,3-8,7) en Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 27\38

28 kent geen uitgesproken seizoensfluctuaties. Vaak gaat een sterke verhoging van de ph samen met overmatige algengroei en dat lijkt op deze locatie niet het geval te zijn. Van de overige basisparameters zoals stikstof, fosfaat, chlorofyl, chloride et cetera, zijn van deze locatie geen gegevens bekend. Van een ander meetpunt (ROP3091B) aan de andere kant van de polder, gelegen voor het gemaal bij Zijkanaal-C waar het overtollige polderwater wordt uitgeslagen, zijn wel enkele parameters gemeten (maar geen nitraat, doorzicht en chlorofyl). Bijlage 4 bevat een samenvattend overzicht van de beschikbare gegevens. Opgemerkt wordt dat dit meetpunt ROP3091B gezien de afstand en de tussenliggende bronnen niet representatief is voor de locatie bij de Watergeus, maar om enig beeld te krijgen van waterkwaliteit zijn de gegevens van ROP3091B toch gebruikt. Een beschouwing van de nutriënten op meetpunt ROP3091B leert dat alle ingrediënten aanwezig zijn om een bloei van blauwalgen te verwachten. Dit komt niet overeen met de praktijkervaringen op de zwemlocatie bij de Watergeus. De stikstofconcentraties zijn op het meetpunt bij het gemaal redelijk hoog (in het zomerhalfjaar 1-1,5 maal MTR) en de fosfaatconcentraties zijn heel hoog (tot 10 maal MTR in het zomerhalfjaar). Vooral opgelost (en dus beschikbaar) fosfaat is in hoge waarden aanwezig. Verhoudingsgewijs is er dus veel fosfaat in het systeem. De ratio van N:P totaal is laag en ligt rond de 5. Vooral bij lagere N:P verhoudingen (5 10) zijn veel blauwalgensoorten in het voordeel omdat zij stikstof uit de atmosfeer kunnen binden (bijvoorbeeld Anabaena sp. en Aphanizomenon). Hiermee zijn blauwalgen in het voordeel ten opzichte van groenalgen. In de polder is sprake van (zoute) kwel. Met een chlorideconcentratie van maximaal mg/l in de zomerperiode is het water licht brak te noemen. Bepaalde blauwalgensoorten (bijvoorbeeld Microcystis en Anabaena) tolereren licht brak water. De ph tenslotte is in de zomer redelijk constant en heeft met ph van 8,3 normale waarden. Vaak gaat een stijging van de ph samen met een toename van algengroei (hoge chlorofylgehalten), wat hier dus niet het geval is. Beoordeling blauwalgen De ringsloot bij de Watergeus is in de jaren enkel onderzocht op het reguliere zwemwaterprogramma. Voor de zwemwaterparameters levert dit voldoende informatie op maar een inschatting van de kans op blauwalgenbloei in de toekomst is op basis van deze parameters niet te maken. Gezien deze locatie tot nu toe bijna van blauwalgen gevrijwaard is gebleven (uitgezonderd een eenmalige drijflaag in de extreem warme zomer van 2003), was er ook geen directe aanleiding om alle basisparameters te onderzoeken. 28\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

29 Resumerend kan op basis van de beschikbare informatie uit de voorgaande jaren worden geconcludeerd dat de kans op een toxische bloei van blauwalgen niet groot is. Echter, onder extreme weersomstandigheden, zoals een langdurige periode met hoge temperaturen, kan dit zeker niet worden uitgesloten. 4.3 Overige pathogene verontreinigingen Klachten over andere gezondheidsrisico s zoals zwemmersjeuk, ziekte van Weil, botulisme, et cetera zijn bij de zwemlocatie in de ringsloot bij outdoorcentrum de Watergeus niet bekend. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 29\38

30 30\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

31 5 Mogelijke verontreinigingsbronnen Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de mogelijke verontreinigingsbronnen voor bacteriële verontreinigingen. Risico bronnen Regenwaterlozingen Nee. Wegwater / afstromend Nee, er zijn geen verharde oppervlakken die op de zwemlocatie of de hemelwater directe omgeving ervan afwateren. Wel loopt de speel- en ligweide glooiend af richting het water maar er zijn geen aanwijzingen (geen honden- en vogelfeces) dat het eventuele afstromende water bacteriologisch verontreinigd zou zijn. Effluent RWZI Nee. Ongerioleerde lozingen Nee. (Mest)water omringend Nee, de zwemlocatie grenst aan bosrijk recreatiegebied. Het terrein agrarisch gebied binnen de ringsloot bestaat voor een deel uit weilanden die extensief beheerd/begraasd worden. Recreatievaart Nee, er worden alleen waterfietsen en roeiboten verhuurd. Jachthavens Nee. Beroepsvaart Nee. Wateraanvoer Nee, de wateraanvoer is uit Zijkanaal B. Er zijn geen indicaties dat dit water bacteriologisch verontreinigd is. Waterbodem Nee, er is wel sprake van een dikke sliblaag. In het najaar van 2008 wordt de locatie gebaggerd. De sliblaagdikte is onbekend maar wordt door het recreatieschap geschat op 0,4 à 0,6 meter. Ter voorbereiding van het baggerbestek wordt de locatie deze zomer ingemeten. Een negatieve invloed van de sliblaag op de bacteriologische zwemwaterkwaliteit wordt nihil geacht. Mogelijk is er wel sprake van nalevering van nutriënten naar het oppervlaktewater. (Blauw)algen Weinig, in vergelijking met zwemlocaties in de omgeving heeft deze zwemlocatie heel weinig last van blauwalgen. Is éénmalig voorgekomen op ; het zwemwater is toen tijdelijk gesloten geweest (informatie outdoorcentrum). Planten In het water zijn grote hoeveelheden waterplanten aanwezig. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 31\38

32 Dieren Honden zijn toegestaan mits aangelijnd. Overigens zijn er in de nabije omgeving wel loslopende honden. Besmetting van het zwemwater met hondenfeces is nihil gezien er geen sprake is van een aflopende oever (zoals een strand) maar van een houten verticale oeverbeschoeiing Tijdens het veldbezoek zijn normale aantallen watervogels gezien, te weten vijf à tien eenden en meerkoeten. De locatiebeheerder van het outdoorcentrum en het Recreatieschap Spaarnwoude gaven beide aan dat er wel veel watervogels op de zwemlocatie vertoeven, vooral eenden, ondermeer omdat deze locatie een ideale voederplek is. In 2007 heeft het recreatieschap Spaarnwoude veel dode eenden onder de steigers vandaan gehaald Menselijke belasting Gezien de aanwezigheid van toiletten en permanent toezicht is de kans op direct contact van het zwemwater met feces nihil. Hoewel dit bij kleine kinderen nooit helemaal kan worden uitgesloten. Deze zwemlocatie is echter niet geschikt voor kleintjes, deze kunnen terecht in een kleuterbadje op de speelweide. Algemene indruk hygiëne Goed, er is bijna op het gehele terrein toezicht. Het terrein wordt door het outdoorcentrum onderhouden. Figuur 5.1 Aangrenzend aan bosrijk recreatie gebied 32\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

33 6 Beoordeling gezondheidsrisico s Bij de Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel hoort een spreadsheetmodel, genaamd ZWEMPROF, om de invloed van de bronnen te kunnen schatten. Indien uit deze eenvoudige berekeningen geen relevante beïnvloeding van een verontreinigingsbron of -route wordt gevonden kan hiermee worden volstaan. Opgemerkt wordt dat met de spreadsheet alleen gezondheidsrisico s ten gevolge van fecale verontreinigingen (E. coli en intestinale Enterococcen) bepaald wordt. Gezondheidsrisico s door blauwalgen en andere ziekteverwekkers zoals zwemmersjeuk, botulisme en chemische verontreinigingen, moeten afzonderlijk beoordeeld worden. Voor alle geïdentificeerde bronnen zijn de kentallen in het spreadsheet ingevuld, zie bijlage 2. De uitkomsten van de berekening zijn in dezelfde bijlage te vinden. 6.1 Toelichting gebruikte kentallen spreadsheet ZWEMPROF Afmetingen zwemzone en waterdiepte. Voor de begrenzing van de zwemwaterzone is uitgegaan van een contour van 50 meter rondom het eiland gecombineerd met een afstand van 50 meter vanaf de speelweide, althans vanaf die delen waar gemakkelijk het water ingelopen kan worden. Voor de berekeningen van dit zwemwaterprofiel is uitgegaan van een gemiddelde waterdiepte van 1,0 meter. Dit lijkt aan de krappe kant maar voor de berekening is dit een veilige aanname. Naarmate de waterdiepte kleiner is en daardoor ook het watervolume van de plas geringer is, wordt de kans op bepaalde risico s groter (bijvoorbeeld risico s door een groot aantal zwemmers) Zwemmers. Op een gemiddelde dag komen er 75 bezoekers en op een topdag circa 100 bezoekers. Een klein deel van de bezoekers is waterrecreant (zwemmers). In ZWEMPROF is gerekend met het aantal bezoekers als zwemmer. Uit ZWEMPROF komt naar voren dat zwemmers geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. Ook wanneer een extreem groot aantal van 1000 zwemmers wordt ingevuld is er geen invloed te verwachten Watervogels. Tijdens het veldbezoek waren er enkele watervogels aanwezig, 5 à 10 eenden en meerkoeten. Volgens de beheerders zijn er vaak eenden op de zwemlocatie. Voor het invullen van ZWEMPROF is ervan uitgegaan dat er 10 watervogels permanent in de zwemzone aanwezig zijn. De afstand van de vogels tot aan de zwemplek is in het eerste geval op 0 meter (0,1 meter) gezet en de toegekende fractie op 1. Gebleken is dat watervogels in de zwemzone een wezenlijke invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 33\38

34 6.2 Resultaten en analyse Risico s door fecale verontreinigingsbronnen Uit ZWEMPROF volgt dat de waterkwaliteit op de zwemlocatie bij de Watergeus gevoelig is voor aanwezigheid van watervogels in de zwemzone. Bij permanente aanwezigheid van een aantal watervogels (10 stuks) in de zwemzone is een wezenlijke invloed op de waterkwaliteit te verwachten. Een belangrijke sturende factor is de waterdiepte die op gemiddeld 1 meter is gesteld. Bij een grotere gemiddelde waterdiepte van bijvoorbeeld 1,5 meter is het effect van de bacteriologische belasting aanmerkelijk minder. Kortom de ringsloot van de Watergeus is kwetsbaar watersysteem en mogelijke hoge waarden bacteriën kunnen zijn veroorzaakt door watervogels. Overige pathogene ziekteverwekkers Specifieke gezondheidsrisico s door andere ziekteverwekkers zijn niet te verwachten. Risico s door blauwalgen Voor de zwemlocatie de Watergeus zijn de gezondheidsrisico s voor zwemmers door toxische blauwalgen niet groot. Alleen in de warme zomer van juli 2003 was er sprake van een blauwalgendrijflaag. De kans op een jaarlijkse bloei van toxische blauwalgen bij normale weersomstandigheden is niet te verwachten. Echter bij extreme warme weersomstandigheden, zoals in juli 2003, is deze kans wel aanwezig. Effect baggeren Verwacht wordt dat de voorgenomen baggerwerkzaamheden in het najaar van 2008 een positieve uitwerking op de waterkwaliteit zullen hebben. Omdat de waterdiepte toeneemt, wordt de verdunningsfactor groter bij een eventuele verontreiniging. Hierdoor wordt de zwemlocatie minder kwetsbaar voor verontreinigingen, ook van watervogels. Het verwijderen van een voedselrijke baggerlaag verkleind bovendien de kans op een bloei van blauwalgen. Er zal minder nalevering van nutriënten vanuit de waterbodem naar het oppervlaktewater plaatsvinden en de locatie zal door de grotere waterdiepte minder gevoelig zijn voor een stijging van de watertemperatuur in warme periodes. 34\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

35 7 Conclusie en aanbevelingen 7.1 Conclusie Bacteriologische waterkwaliteit In de beschouwde periode 2003 t/m 2007 werd de bacteriologische waterkwaliteit (op basis van de oude EU-richtlijn) beoordeeld als aanvaardbaar of goed. De waarden (som colibacteriën en thermotolerante colibacteriën) waren doorgaans heel laag met enkele hoge uitschieters tot maximaal kve/100 ml. In 2004 en 2006 zijn ook de nieuwe bacteriologische parameters Escherichia coli (E. coli) en intestinale enterococcen gemeten. Hieruit blijkt dat de waarden aan intestinale enterococcen af en toe erg hoog zijn maar ook E. coli is af en toe sterk verhoogd gemeten. Op basis van de beperkte set aan beschikbare gegevens wordt de zwemwaterkwaliteit van de ringsloot watergeus volgens de nieuwe EU-richtlijn beoordeeld als aanvaardbaar. Deze beoordeling komt behoorlijk overeen met beoordeling onder de huidige richtlijn. Bacteriologische verontreinigingsbronnen Volgens het spreadsheetmodel Zwemprof lijken watervogels in de zwemzone de grootste negatieve beïnvloedingsfactor te zijn. Een belangrijke aandachtspunt hierbij is dat de uitkomst van het model wordt bepaald door de geringe waterdiepte op de zwemlocatie (gemiddeld 1 meter). Vanwege de geringe waterdiepte op de zwemlocatie hebben plaatselijke verontreinigingsbronnen zoals watervogels een extremere negatieve uitwerking op de waterkwaliteit. Bij een grotere waterdiepte is het watervolume van de plas groter en daarmee ook het verdunnende effect. Daarom wordt verwacht dat de voorgenomen baggerwerkzaamheden in het najaar van 2008 een positief effect op de zwemwaterkwaliteit zullen hebben. Overig Gezondheidsrisico s door andere ziekteverwekkers zijn niet te verwachten. Blauwalgen Op basis van de beschikbare informatie en ervaringen uit de voorgaande jaren, is er maar een kleine kans dat er een toxische bloei van blauwalgen optreedt. Onder extreme weersomstandigheden, zoals een langdurige periode met hoge temperaturen, kan dit echter niet uitgesloten worden. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 35\38

36 7.2 Aandachtspunten en maatregelen Op basis van de kwaliteitsklasse indeling (wisselend aanvaardbaar en goed volgens de huidige EU-richtlijn en aanvaardbaar onder nieuwe EU-richtlijn) is er geen noodzaak tot treffen van maatregelen voor bacteriologische kwaliteit. Om problemen te voorkomen zijn de volgende aandachtspunten van belang: Watervogels. Vooral vogels binnen de zwemzone kunnen een bedreiging voor de zwemwaterkwaliteit vormen. Voor de waterkwaliteit is het voldoende wanneer de watervogels een andere plek uitkiezen verder bij de zwemzone vandaan. Dit betekent dat de vogels niet meer in de plas mogen vertoeven en dat deze frequent weggejaagd moeten worden. Dit is geen reële optie. Wel kan voorkomen worden dat de vogelstand zich teveel uitbreidt en ook kan de grasstrook langs het water door het outdoorcentrum worden schoongehouden (niet schoonspuiten maar verwijderen). Een andere maatregel betreft een verbod op het voeren van eenden. Het baggeren van de zwemwaterlocatie is ook doeltreffend om het negatieve effect op waterkwaliteit te verkleinen Blauwalgen. Hoewel de kans op bloei van toxische blauwalgen op de zwemlocatie ringsloot bij de Watergeus niet groot is, is dit toch een aandachtspunt. Van het meetpunt in de zwemzone is weinig informatie over de fysisch chemische waterkwaliteit beschikbaar en er is geen informatie over de fytoplanktonsamenstelling. Deze informatie is echter wel nodig om een goed beeld te krijgen van de (mogelijke) problematiek van blauwalgen bij ringsloot Watergeus. Deze onderzoeksmaatregel is de verantwoordelijkheid van de waterkwaliteitsbeheerder en aanbevolen wordt om dit in 2009 uit te voeren, zodat zo spoedig mogelijk inzicht wordt verkregen Onderwerp Maatregel Wie Bacteriologische waterkwaliteit Blauwalgen Verwijderen vogelpoep grasstrook en voederverbod eenden Monitoren fytoplankton en fysisch chemische toestandsvariabelen Outdoorcentrum Recreatieschap Spaarnwoude Rijnland Beide (bacteriologisch en blauwalgen) Uitvoering van de voorgenomen baggerwerkzaamheden najaar 2008 Recreatieschap Spaarnwoude 36\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

37 7.3 Aanbevelingen vervolgtraject Actualisatie Het zwemwaterprofiel voor de zwemlocatie ringsloot bij de Watergeus is met deze rapportage gereed. Afhankelijk van de zwemwaterindeling waarin de plas volgens de EU-zwemwaterrichtlijn wordt ingedeeld, moet het zwemwaterprofiel regelmatig geactualiseerd worden. Zwemwaterindeling Uitstekend Goed Aanvaardbaar Slecht Actualisatie zwemwaterprofiel vindt ten minste plaats om de Alleen als de indeling verandert in goed, aanvaardbaar of slecht Vier jaar Drie jaar Twee jaar De zwemwaterindeling wordt jaarlijks op basis van de meetreeks van de afgelopen vier badseizoenen vastgesteld. Aan de hand van de beperkte gegevensset uit badseizoenen van 2004 en 2006 is een voorzichtige schatting van de indeling gemaakt. De bacteriologische waterkwaliteit valt in kwaliteitsklasse aanvaardbaar. Totaal oordeel E. coli Intestinale enterococcen Ringsloot Watergeus Spaarnwoude (ROP30908) Aanvaardbaar Goed Aanvaardbaar Op basis van bovenstaand toetsoordeel moet het zwemwaterprofiel voor de zwemlocatie in de ringsloot bij Watergeus elke drie jaar geactualiseerd worden. Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus 37\38

38 38\38 Zwemwaterprofiel Ringsloot bij Watergeus

39 Bijlage 1 Situering meetpunten zwemwaterkwaliteit

40

41 Bron: Hoogheemraadschap van Rijnland

42

43 Bijlage 2 Resultaten risicoberekeningen spreadsheet ZWEMPROF

44

45 ZWEMPROF Watergeus - scenario gemiddelde waterdiepte 1 meter ZWEMPROF Naam locatie: Datum beoordeling: ZWEMwaterPROFielen Ringsloot bij Watergeus (recreatiegebied Spaarnwoude) 5-May-08 Type systeem plas 1 Overstort gemengd stelsel (incidenteel) Jachthavens (continue belasting) breedte plas (m) 120 afstand overstort gemengd stelsel 0 Uitwisselingsdebiet met overig water (m3/sec) 0 lengte plas (m) 300 Overstortvolume 0 afstand tot zwemplek (m) 0 gemiddelde diepte plas (m) 1 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 oppervlak zwemzone (m2) Overstort gescheiden stelsel (incidenteel) Watervogels (continue belasting) lengte zwemstrand (m) 180 afstand overstort gescheiden stelsel 0 Aantal 10 Overstortvolume 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Zwemmers Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 1 gemiddeld aantal per dag 75 aantal bij extreme drukte 100 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf Lokale bron (incidenteel) Debiet lozing (m3/sec) 0 concentratie ecoli (KVE/sec) 0 Recreatievaart afstand tot zwemplek (m) 0 concentratie enterokokken (KVE/sec) 0 aantal boten per dag 0 Fractie naar zwemwater 0 volume (m3) 0 aantal; bij extreme drukte 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstand tot zwemplek (m) 0 Ongezuiverde lozingen (incidenteel) Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Lokale bron (continu) RWZI Fractie naar zwemwater 0 belasting ecoli (KVE/halfjaar) 0 Debiet (m3/sec) 0 belasting enterokokken (KVE/halfjaar) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Afstromend wegwater (incidenteel) afstand tot zwemplek (m) 0 Fractie naar zwemwater 0 Volume lozing (m3) 0 Fractie naar zwemwater 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Agrarisch achterland Fractie naar zwemwater 0 Bodemtype zand 3 aantal hectare 0 Beroepsvaart (continue belasting) mestsoort Melkkoeien 3 Aantal boten per dag 0 afstand tot zwemplek (m) 0 afstand tot zwemplek (m) 0 Fractie naar zwemwater 0 Fractie naar zwemwater 0 Bijdrage bronnen legenda EC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (E.c tussen 200 en 500KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (E.c tussen 500 en 900KVE/100ml) Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) Naam locatie: Ringsloot bij Watergeus (recreatiegebied Spaarnwoude) Datum beoordeling: legenda IC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (IE tussen 100 en 200KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (IE tussen 200 en 330KVE/100ml) Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml) gemiddeld EC zeer druk EC gemiddeld IE zeer druk IE eindoordeel EC eindoordeel EC Zwemmers 0,07 0,10 0,04 0,05 gemiddeld zeer druk 3,58 3,60 Recreatievaart 0,00 0,00 0,00 0,00 RWZI 0,00 0,00 eindscore IC eindscore IC Agrarisch achterland 0,00 0,00 gemiddeld zeer druk RioolOverstort 3,54 3,55 gemengd stelsel 0,00 0,00 gescheiden stelsel 0,00 0,00 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf 0,00 0,00 Ongezuiverde lozingen 0,00 0,00 Afstromend wegwater 0,00 0,00 Beroepsvaart 0,00 0,00 Jachthavens 0, ,00 Watervogels 3,50 3,50 Lokale bron (Incidenteel) 0,00 0,00 Lokale bron (continue belasting) 0,00 0,00