Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol periode toe! Drs Marilyn Richardson Coördinator Onderwijs Services

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol periode toe! Drs Marilyn Richardson Coördinator Onderwijs Services"

Transcriptie

1 Voorwoord Voor u ligt het programmaboek van de eerste periode van het studiejaar van de eerste drie jaren van de initiële dagopleiding van de Instituto Pedagogico Arubano (IPA), opleiding voor leerkrachten met de specialisatie 4-8 en Het programma van het vierde leerjaar is in de afstudeergids opgenomen. Aan het begin van elke periode ontvangt u het programmaboek van die periode. Naast dit programmaboek is er een algemene informatiegids over de opleiding en het programma. Voor de praktische vorming zijn praktijkgidsen samengesteld die de organisatie, inhoud en opdrachten van de stage bevatten. Gidsen zijn in eerste instantie bestemd voor studenten en docenten aan het IPA. De inhoud is echter evenzeer bestemd voor stagementoren en anderen die op de een of andere wijze betrokken zijn bij de opleiding. Het programmaboek geeft de beschrijvingen weer voor iedere module die door de verschillende vormingsgebieden verzorgd worden. Deze beschrijvingen geven een beeld weer van de doelstellingen, de inhoud, werkwijze en de wijze van evaluatie van de module. Zowel docenten als studenten dienen zich te houden aan de eisen van de modulebeschrijvingen. In het geval door onvoorziene redenen afgeweken moet worden dient dit in onderling overleg te geschieden met de goedkeuring van de adjunct directeur Initiële Opleidingen Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol periode toe! Drs Marilyn Richardson Coördinator Onderwijs Services Augustus 2010

2 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Programmaboek blok 1 leerjaar 1 3 Programmaboek blok 1 leerjaar 2 41 Programmaboek blok 1 leerjaar 3 82

3 Programmaboek blok 1 Eerste leerjaar

4 Studiejaar 1 - blok 1 Vak Module naam docent pag Psychologie Het zelf DG 5 Onderwijskunde Een Krachtige Thematische Leeromgeving: klas 1A OG 9 Ontwerpen van Onderwijsleerprocessen: Klas 1B IY 12 Nederlands Taalvaaridigheid schrijven 1 CG 15 Papiamento Introduccion den nos idioma Papiamento GG 20 Drama Desaroyo di abilidad expresivo y medianan teatral AL 23 Schrijven Schrijven 1.1 en 1.2 MN 28 Arte- muziek Muziek RP/MGK 32 Movecion y Salud Het bewegingsonderwijs MaW/ PS 35 Rekenen en Wiskunde Rekenvaardigheid MG 38

5 Psychologie Module : Het Zelf Periode : Oriëntatiefase, blok I.1 Docenten : Diana Goedhoop Specialisatie : n.v.t. Studiebelasting : 1 punt = 40 uur = 1½ ECTS Urenverantwoording : aantal begeleidingsuren 10 ½ u Voorbereiding voor bijeenkomsten a) thuisopdrachten 10 ½ u b) bestuderen literatuur 9u c) voorbereiding evaluatie 8 u d) evaluatie 2 u Inleiding: De Module Het Zelf verwijst naar het : lichamelijke, psychologische, sociale, culturele en spirituele zelf, die allemaal deel uitmaken van ons menszijn. Als toekomstige leerkracht is het belangrijk stil te kunnen staan bij het functioneren van je zelf en het zich kunnen verplaatsen in het zelf van de ander. M.b.v. zelfreflectie en het losmakingsproces tijdens de oriëntatiefase leert de student zijn/haar eigen mogelijkheden en tekorten kennen in de omgang met medestudenten op de opleiding en met leerkrachten en leerlingen op de praktijkschool. Wij stellen dat de mens een psycho-socio-somatische eenheid is met een spirituele basis en een culturele achtergrond. Deze zelven van ons functioneren niet los van elkaar maar zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en daarom ook wederzijds afhankelijk van elkaar. Nu eens staat het ene zelf op de voorgrond, dan weer het andere zelf maar iedere zelf wordt beïnvloed en aangevuld door de andere zelven. Het lichamelijke zelf legt meer de nadruk op de buitenkant van de mens, maar ook op de wijze waarop er met die buitenkant wordt omgegaan. Het psychologische zelf verwijst meer naar het innerlijke van de mens, wat en hoe hij denkt, voelt, leert, wilt. Het sociale zelf heeft voornamelijk betrekking op de wijze waarop we elkaar beïnvloeden in ons gedrag en de verschillende soorten relaties die we met elkaar kunnen aangaan. Het culturele zelf geeft onze cultuurhistorische achtergrond aan en de wijze waarop onze cultuur bewust of onbewust deel uitmaakt van onze huidige keuzes. Het spirituele zelf legt de basis voor ons handelen en geeft weer hoe wij denken over ons bestaan hier en nu maar ook hierna!

6 Het studieobject van de psychologie, te weten.: het menselijke gedrag wordt bepaald door het samenspel van al deze zelven. Beginsituatie: Uiteraard heeft elke student subjectieve kennis over zichzelf. Voor de meeste studenten is dit echter de eerste systematische kennismaking met het vak psychologie waarin heel expliciet stil gestaan wordt bij de eigen persoonlijkheid en de ontwikkeling van het zelf. Waarschijnlijk is de student er ook niet aangewend om deze kennis over zichzelf met anderen te delen in de klas en empatisch te reageren op emotionele uitingen van medestudenten. Leerinhouden: de term psychologie de vijf basisgebieden binnen de psychologie de persoonlijkheidsleer met a) het lichamelijk zelf: het uiterlijk, lichaamstaal en fitness, relatie uiterlijk en innerlijk b) het psychologisch zelf: persoonlijkheid(sprofiel) en gedrag, zelfbeeld, identiteit, zelfschema, de persoonlijkheid van de leerkracht c) het sociaal zelf: sociale psychologie, sociometrie, sociogram, groepsprocessen d) het spiritueel zelf: spirituele waarden en normen, levensbeschouwing e) het cultureel zelf: familie cultuur, ideeën, principes, normen, waarden Linkage: "Het zelf" is een confrontatie met de eigen persoonlijkheid en de rollen binnen het IPA. Het is tevens een eerste kennismaking met de psychologie en haar functie in de opleiding. De module valt onder het vormingsgebied: Formacion Personal en heeft duidelijk tot doel de studenten los te maken en een groei/vormingsproces op gang te brengen, zowel binnen de persoon als wel binnen de groep. De cohesie in de groep wordt versterkt met als gevolg dat alle andere modules daarvan kunnen profiteren. Praktijklink: Er wordt ervan uitgegaan dat door zichzelf te kennen en begrijpen, de student beter in staat is om de kinderen op de praktijkschool te kunnen begrijpen. Leerdoelen: Algemeen: de student ontwikkelt kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes m.b.t. het functioneren van: het lichamelijk zelf, het psychologisch zelf, het sociaal zelf, het spiritueel zelf en het cultureel zelf Concreet: Kennis:

7 de student kan de 5 basisgebieden binnen de algemene psychologie aangeven en de plaats van de persoonlijkheidspsychologie daarbinnen. de student kan die eigenschappen opnoemen van de zelven, die ontwikkeld moeten worden t.b.v. het goed kunnen functioneren als student op het IPA en als leerkracht op school. Vaardigheid : de student analyseert zijn eigen gedrag en persoonlijkheid en dat van de ander en beschrijft iedere zelf afzonderlijk. de student geeft aan hoe zijn eigen gedrag en persoonlijkheid en dat van de ander is veranderd in de verschillende ontwikkelingsfasen. de student is in staat te discussiëren over persoonlijkheidskenmerken die horen bij een "goede" leerkracht. de student kan d.m.v. een verslag de relatie aangeven tussen de verschillende zelven in het licht van hun toekomstig beroep. Houding: de student durft openlijk over zichzelf te praten en zich kwetsbaar op te stellen in bijzijn van de medestudenten en docent(en). Werkvormen: Tijdens de contacturen wordt eerst de literatuur doorgenomen aan de hand van vragen van de studenten. Daarna worden de thuisopdrachten in de groep besproken en/of gepresenteerd. Er worden veel persoonlijke ervaringen uitgewisseld in de vorm van een talkshow. Evaluatie Tijdens elke bijeenkomst en aan het eind van de module worden de studenten geëvalueerd. De evaluatie houdt in: aanwezigheidsnorm van 80% actief participeren uitvoeren en eventueel inleveren van alle opdrachten per bijeenkomst Eindpresentatie (gezamenlaijke afronding met module Desaroyo di propio abilidad di expresion /actuacion uzando e elementonan basico di teatro y e medionan teatral ) en eindverslag over de totale module. Gebruikte literatuur: - Beemen van L., 2001, Ontwikkelingspsychologie, Wolters Noordhoff, Temperament blz , De psychosexuele ontwikkelingstheorie van Freud blz Diekstra R.,Het geestige lichaam, tussen brein en body, A.W. Bruna uitgevers, Het problematische lichaam, blz Fontana D, 1985, Psychology for teachers, The self, blz , blz Kessler R, 2000, The soul of education., Helping students find connection, compassion, and character at school, Alexandria, Association for Supervision and Curriculum Development, Deep connection, blz.18-35

8 - Oomkes F., Training als beroep. Sociale en interculturele vaardigheid, Boom, Amsterdam, 1995, deel 2a Nonverbale communicatie blz ,deel 2b Zelfbeeld blz , Rolpatronen blz Verhulst J, Algemene psychologie voor onderwijsgevenden, Wolters-Noordhoff B.V., blz , Wetering van de W, 2002, Test je karakter, Hermans Muntinga publ., Zelfontwikkeling, blz , 25-46

9 Onderwijskunde Module: Blok: Vak: Thema : Docenten: Studiebelasting: Een krachtige thematische leeromgeving (Het Kind in ontwikkeling 4-8) 1.1 voor klas 1A Pedagogiek Een krachtige leeromgeving Drs. Olivia Groeneveldt 1 studiepunt ( = 40 uur) 5 bijeenkomsten van 1,5 uur = 7,5 uur 2 werkbijeenkomsten 15 uur voorbereiding bijeenkomsten 17,5 uur voorbereiding evaluatie Inleiding Het eerste blok pedagogiek (1.1) begint met een oriëntatie in het kleuteronderwijs. Deze oriëntatie zal vooral betrekking hebben op vernieuwende concepten in het kleuteronderwijs (zoals: basisontwikkeling en Ontwikkelingsgericht Onderwijs ). In het kader hiervan nemen de studenten ook kennis van de vernieuwingen die in het Arubaanse kleuter en basisonderwijs gaande zijn, door de Proyecto Innovacion di Enseñansa Preparatorio y Enseñansa Basico (PRIEPEB). De vernieuwende concepten zijn deels gebaseerd op de bovengenoemde concepten. Zo wil de PRIEPEB bereiken dat Arubaanse kinderen in het kleuteronderwijs een brede ontwikkeling doormaken en dat er niet alleen aandacht is voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen, maar ook voor de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen. In deze module worden de studenten geconfronteerd met de uitgangspunten en theorieën met betrekking tot de Basisontwikkeling en de praktische consequenties hiervan voor de inrichting van een moderne kleuterklas. Ze gaan op onderzoek uit: Kun je de verschillende visies op het werken met jonge kinderen herkennen in de praktijk? Welke elementen dragen bij aan een rijke speelleeromgeving en hoe kun je de ontwikkeling van individuele kinderen volgen en stimuleren? Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de speelleeromgeving van kleuters in vergelijking met klas 1 en 2 van de basisschool? Tenslotte worden studenten in deze module geleerd om een eenvoudige lesvoorbereiding te maken volgens het Didactische Analyse - model (DA model). Hierbij wordt vooral de nadruk gelegd op het leren bepalen/formuleren van leerdoelen en beginsituaties en het bedenken van leerzame activiteiten voor kleuters. Hierdoor kan deze module, evenals de eerste IP- module, gezien worden als een voorbereiding op de eerste oriënterende stage (in het kleuteronderwijs) voor de eerstejaarsstudenten.

10 Leerinhouden - Uitgangspunten en begrippen van Basisontwikkeling - Relaties tussen de methode basisontwikkeling en PRIEPEB-vernieuwingen. - Uitgangspunten ontwikkelingsgericht onderwijs - Uitwerken van doelen en activiteiten van ontwikkelingsgericht onderwijs - Hoeken en kernactiviteiten - Doelen, activiteiten die gericht zijn op de kernactiviteiten - Het DA- model van Van Gelder Linkage (theorie) - IP PEDA: Kind inontwikkeling (6-12) blok 1.2 en blok ICT&O deel I Informatie & Communicatie Technologie en Onderzoek (basis) - Taalvaardigheid Schrijven 1.1 en 1.2 Linkage (praktijk) - SP 1.1.: tijdens deze stage zullen studenten verschillende portretopdrachten van het kleuter onderwijspraktijk maken. Beginsituatie - Studenten hebben geen kennis van bepaalde (vernieuwende) concepten/ theorieën in het kleuteronderwijs (zoals Basisontwikkeling en Ontwikkelingsgericht onderwijs). - Studenten hebben weinig tot geen kennis van bepaalde pedagogische en didactische begrippen. - Studenten zijn onbekend met de uitgangspunten en doelstellingen van PRIEPEB - Studenten zijn niet in staat om een eenvoudige lesvoorbereiding te maken volgens een didactisch model en kunnen nog geen leerdoelen, beginsituaties en dergelijke bepalen/formuleren. - Studenten zijn weinig bekend met de activiteiten (en de daarbij behorende materialen en accomodaties ) van een moderne kleuterklas. Doelen Kennisdoelen Aan het einde van deze module: - Zijn de studenten in staat om kennis van de nieuwste ontwikkelingen in het kleuteronderwijs (o.a. uitgangspunten en theorieën met betrekking tot de Basisontwikkeling en Ervaringsgericht onderwijs) aan te geven. - Zijn de studenten in staat om de uitgangspunten en doelstelling van het vernieuwingsproject PRIEPEB met betrekking tot het Arubaanse kleuteronderwijs. - Zijn de studenten in staat om de elementen of onderdelen van het DA- model van Van Gelder aan te geven. - Zijn de studenten in staat om de belangrijkste uitgangspunten van PRIEPEB aan te geven - Zijn de studenten in staat om een verband te leggen tussen de uitgangspunten van Basisontwikkeling/ervaringsgericht onderwijs en PRIEPEB.

11 - Kunnen studenten het verschil aangeven tussen hun eigen kleuteronderwijsverleden en de situatie nu. - Kunnen de studenten de kernactiviteiten van Basisontwikkeling aangeven en uitleggen Houdingsdoelen Aan het einde van deze module: - Vinden de studenten het belangrijk dat er onderwijsvernieuwing in het Arubaanse kleuteronderwijs plaatsvindt - Onderkennen de studenten het belang van het tijdig maken van een lesvoorbereiding - De studenten laten de bereidheid zien om een klaslokaal in te richten volgens Basisontwikkeling - Onderkennen de studenten het belang van leerzame activiteiten voor kleuters - Onderkennen de studenten de discrepantie tussen het opleidingsideaal en de realiteit van het werkveld Vaardigheidsdoelen Aan het einde van deze module: - Zijn studenten in staat om zich in te leven in de nieuwe rol van onderwijzer(es) in het basisonderwijs. - Kunnen studenten een eenvoudige lesvoorbereiding maken volgens de structuur van het D.A. - model. - Kunnen studenten leerdoelen en beginsituaties (in relatie tot Basisontwikkeling) bepalen. - Kunnen studenten leerzame activiteiten (in relatie tot Basisontwikkeling) bedenken en opzetten voor kleuters. - Kunnen studenten een klas inrichten volgens Krachtige thematische Leeromgeving met uitgangspunten van Basisontwikkeling. Werkvormen Tijdens de lessen worden over het algemeen de volgende didactische werkvormen gehanteerd: interactie-, instructie-, samenwerkingsvorm en en/of opdrachtenvorm. Er wordt tijdens deze lessen gebruik gemaakt van de eigen ervaringen van de studenten in het kleuteronderwijs, waardoor er veel discussies en interactiewerkvormen aan bod komen. Evaluatie - 80% aanwezigheid. - Groepsopdracht: klas inrichten volgens Basisontwikkeling inclusief presentatie; - Schriftelijke verslaggeving n.a.v. uitgangspunten en theorieën van Basisontwikkeling (zowel op inhoud, taal, layout en verzorging) Literatuur Janssen- Vos, F., (2001) Basisontwikkeling in de onderbouw. Assen: Van Gorcum Alkema, E. En Tjerkstra, W Meer dan onderwijs: Theorie en praktijk van het lesgeven in de basischool. Assen: Van Gorcum. ISBN Delen uit het Plan Strategico di PRIEPEB (Handouts)

12 Onderwijskunde Module Blok Vak Thema Docenten Aandeel Studiebelasting : Ontwerpen van onderwijsleerprocessen : 1.1 voor klas 1B : Pedagogiek : Ontwikkelingsgericht onderwijs in het basisonderwijs. : Drs. Irayka Yanez : 7 Bijeenkomsten : 1 studiepunt ( = 40 uur) 10,5 uur bijeenkomsten (hoorcolleges, begeleidingsuren, etc.) 8 uur voorbereiding op de bijeenkomsten (Huiswerk e.d.) 11,5 uur voorbereiding evaluatie (eindopdrachten, tentamens en Literatuurstudie e.d.) Inleiding Het eerste blok pedagogiek 1.1 betrof een oriëntatie in het kleuteronderwijs. In dit blok (1.2) gaan de studenten zich oriënteren op het basisonderwijs. Evenals in blok 1.1 zal ook stilgestaan worden bij de vernieuwende concepten en uitgangspunten m.b.t. het betreffende onderwijs, zoals Basisontwikkeling en Ontwikkelingsgericht onderwijs in Nederland. Ook wordt aandacht besteed aan vergelijkbare vernieuwende concepten en uitgangspunten van PRIEPEB op Aruba. Tenslotte wordt in deze module verder ingegaan op het maken van lesvoorbereidingen volgens het DA-model van Van Gelder. Het leren maken van lesvoorbereidingen volgens dit model is noodzakelijk omdat in dit blok voor het eerst een oriënterende stage gelopen zal worden in het basisonderwijs. Leerinhouden Het onderscheiden van leerdoelen: cognitief, psychomotorisch en affectief (vaardigheden). Het formuleren van leerdoelen. De uitgangspunten van ontwikkelingsgericht leren worden getransfereerd naar de leeftijd Het DA-model van Van Gelder Het maken van lesvoorbereidingen volgens het DA-model van Van Gelder Visies van PRIEPEB, volgens het A-document: Curriculo Enseñansa Basico Aruba Programa Nacional, op het kind, op de didactiek, op de pedagogiek, op het basisonderwijs, op de mens en op het tot stand komen van kennis(epistemologie). Linkage Linkage (theorie)

13 Blok 1.1: Het kind in ontwikkeling 1.1 Blok 1.3: Differentiatie en leerstijlen Blok 2.2: Het kiezen van Didactische Werkvormen Blok 2.3: Evaluatievormen. Linkage (praktijk) SP 1.2: De studenten zullen tijdens deze stage volledige lessen geven aan leerlingen van het basisonderwijs. Hiervoor moeten zijn leerdoelen formuleren en lesvoorbereidingen maken. Door deze SP zijn de studenten makkelijker instaat om het verschil tussen de vernieuwende pedagogisch-didactische uitgangspunten van Priepeb huidige onderwijspraktijk beter te begrijpen. Beginsituatie De Studenten hebben kennis van bepaalde vernieuwende concepten/theorieën in het kleuteronderwijs(zoals Basisontwikkeling). De studenten zijn weinig op de hoogte van bepaalde vernieuwende concepten/theorieën m.b.t. het onderwijs zoals PRIEPEB, Ontwikkelingsgericht leren en Ervaringsgericht leren. De studenten kunnen een eenvoudige lesvoorbereiding maken volgens het DA-model: inleiding, kern en slot. De studenten hebben globale kennis van de meest elementaire pedagogische en didactische begrippen. De studenten zijn weinig op de hoogte van de leeractiviteiten en vakinhouden van een tegenwoordige basisonderwijsklas. Doelen Kennisdoelen De studenten zijn in staat om de uitgangspunten en theorieën m.b.t. Ontwikkelingsgericht onderwijs en de uitgangspunten van PRIEPEB aan te geven. De studenten zijn in staat in eigen woorden een relatie te leggen tussen de uitgangspunten van PRIEPEB en ontwikkelingsgericht onderwijs. De studenten zijn studenten in staat om kenmerken van een goed geformuleerd leerdoel aan te geven. De studenten zijn in staat om onderscheid te maken tussen kennisdoelen, vaardigheidsdoelen en houdingsdoelen. Vaardigheidsdoelen De studenten zijn in staat om een lesvoorbereiding te manken volgens het DA-model. De studenten zijn in staat om elementen van hun lesvoorbereiding te relateren aan de visies van PRIEPEB en Ontwikkelingsgericht leren. Houdingsdoelen

14 De studenten erkennen de noodzaak tot onderwijsvernieuwing in het Arubaanse basisonderwijs. De studenten zijn bereid om hun mening te verwoorden m.b.t. visies van PRIEPEB, Ontwikkelingsgericht onderwijs en Basisontwikkeling. De studenten vinden het belangrijk om bij het maken van hun lesvoorbereidingen rekening te houden met uitgangspunten van PRIEPEB. De erkennen het belang van goed geformuleerde leerdoelen. Werkvormen Tijdens de lessen wordt over het algemeen de volgende didactische werkvormen gehanteerd: instructie, interactie, samenwerkingsvorm en/of opdracht vorm. Evaluatie Individuele opdracht: het maken van een lesvoorbereidingen volgens het DA-model die betrekking hebben op een vak, Het uitvoeren van 1 stageobservatie aan de hand van een observatieformulier, en deze te relateren aan de visies van PRIEPEB, 80% aanwezigheid. Literatuur Janssen-Vos, F.,(2001). Basisontwikkeling in de onderbouw. Assen: Van Gorcum. Alkema, E. En Tjerkstra, W., (1995). Meer dan Onderwijs. Assen: Van Gorcum. Handouts: Leerdoelen formuleren, Didactische werkvormen; Doelstellingen. Het A-document: Curriculo Enseñansa Basico Aruba, Programa Nacional. (2002). PRIEPEB

15 Nederlands Module : Taalvaardigheid schrijven Periode : 1.1 en 1.2 Specialisatie : alle Docenten : Cheryda Gemin 1.1/ 1.2 Studiebelasting : per blok 40 uur ( 2 x 40 = 80) = 2 Stp Urenverantwoording : Colleges : 14 x 1,5 = 21 Voorbereiding colleges/ verslaglegging : 14 x 1 = 14 Zelfstudie : 14 x 1,5 = 21 Voorbereiding evaluatie : 2 x 9 = 18 Evaluatie : 2 x 3 = 6 Algemene Doelen De student is zich bewust van de taak als leerkracht om een goed voorbeeld te zijn voor het kind in het Arubaanse onderwijs in het gebruik van het Nederlands, de instructietaal. De student is in staat om een gesprek in het Nederlands, zowel op DAT- als CAT - niveau, te voeren met een zo goed mogelijk gebruik van de grammatica en lexicon. Rekening houdend met deze vaardigheid moet de student tevens ook anderen helpen dit niveau te bereiken. het kennen van de regels voor de spelling en grammatica in zowel het Papiamento als het Nederlands. het zich kunnen voorbereiden op een schrijftaak en de structuur in een te schrijven tekst kunnen aanbrengen/ herkennen. het kunnen schrijven, verbeteren en vormgeven van teksten en eigen correcties hierin aanbrengen Doelen Kennisdoelen De student: kent specifieke kenmerken van een aantal tekstsoorten en kan daarbij het schrijven rekening mee houden. Het gaat daarbij om: het verslag; de brief en de betogende tekst. kent regels voor de spelling en grammatica in zowel het Papiamento als het Nederlands en om deze regels te kunnen toepassen herkent hij/zij in een zin de persoonsvormen, de onderwerpen en de werkwoordelijke gezegdes.

16 Vaardigheidsdoelen De student: kan zich voorbereiden op een schrijftaak. Het gaat daarbij om: brainstormen, eigen ideeën en gedachten ordenen; informatie selecteren, ordenen en verwerken; de hoofdlijnen van de te schrijven tekst uitzetten. kan een tekst structureren met een indeling in inleiding, kernstuk en slot en daarbij gebruik maken van alinea s en tussenkoppen. kan op basis van gegevens of zelf verzamelde informatie teksten schrijven met als doel: o informatie geven of verkrijgen aan / van geadresseerde; o de geadresseerde overtuigen; iets van de geadresseerde gedaan krijgen. Het gaat daarbij om: o lezers uit vrienden of familiekring; o lezers uit de eigen groep of opleiding; o onbekende lezers en officiële instanties. kan zich bij het schrijven houden aan regels en afspraken m.b.t. spelling en interpunctie en zonodig met het gebruik van een woordenboek. kan (eigen) teksten kritisch bezien en zonodig verbeteren. Het gaat daarbij om: een (eigen) tekst nakijken en beoordelen; suggesties doen voor verbetering van een tekst; een tekst herschrijven, ook op basis van reacties en suggesties van anderen; conclusies trekken voor het uitvoeren van volgende schrijftaken. kan bij het schrijven, verbeteren en vormgeven van teksten een tekstverwerkingsprogramma gebruiken. Houdingsdoelen De student: is kritisch ten aanzien van zijn eigen schrijfproduct en proces en dat van anderen, houdt bij het schrijven van teksten rekening met de verschillende eisen die aan een tekst gesteld worden. Vaardigheden Bij het leerstofonderdeel schrijven onderscheiden wij verschillende soorten vaardigheden. Deze zijn verdeeld in basisvaardigheden, deelvaardigheden en totaalvaardigheden. Hieronder volgt een overzicht van de leerstofonderdelen schrijven: Basisvaardigheden Technisch schrijven: handschrift Deelvaardigheid: het schrijfproces Oriënteren op het schrijven Inhoud voorbereiden (bouwplan opstellen) Informatie verstrekken woordkeus spelling interpunctie

17 zinsbouw tekst, koppelteken en alinea - opbouw Reflecteren op de tekst Reflecteren op het schrijven Totaalvaardigheden Formulieren Brieven Verslagen Advertenties Betogende en beschouwende teksten Werkstukken In het eerste leerjaar bestaat deze module uit twee keer zeven bijeenkomsten (blok 1 en 2) waarin de studenten zich zullen verdiepen in enkele deelvaardigheden en totaalvaardigheden. In de bijeenkomsten van blok 1 zullen de volgende onderdelen aan bod komen: oriënteren op het schrijven van een verslag, inhoud voorbereiden, reflecteren op de tekst en reflecteren op het schrijven. In blok 2 ligt de nadruk op brieven, betogende/ beschouwende teksten. Naast de contacturen is er ook nog een deel zelfstudie. Tijdens deze zelfstudie (blok 1 en 2) richt men zich op het onderdeel informatie verstrekken waarbij de student zelfstandig de theorie en oefeningen in De regels van het Nederlands bestudeert. Beginsituatie De student heeft, gezien zijn vooropleiding, al een behoorlijke beheersing van het Nederlands. Zo gaan wij ervan uit dat de studenten al enige kennis en vaardigheden bezitten op het gebied van technisch schrijven, spellen, leestekens gebruiken en zinnen bouwen, stijl en tekstopbouw. Deze module wordt aangeboden na de module Papiamento Hunga cu bo idioma y desaroye. De bedoeling hiervan is dat er een vergelijking komt tussen aangeboden theorie, die qua spelling en grammatica overeenkomsten vertoont, en deze twee talen gelinked worden betreffende eerder genoemde gebieden. Er wordt getracht zoveel mogelijk uit te gaan van de moedertaal van de student en hiernaast de regels van het Nederlands aan te leren en uit te diepen. Van studenten wordt dan verwacht deze regels toe te passen in het schrijven van een verslag. Leerinhouden Gedurende de hele opleiding wordt van de student verwacht dat hij/ zij in staat is om op een degelijk niveau teksten te kunnen lezen, schrijven en verwerken. Voor de meeste modules dient de student o.a. verslagen en/ of essays te kunnen schrijven, waardoor het van belang is dat de student op eigen niveau de vaardigheden beheerst om aan deze eisen te voldoen. Dezelfde vaardigheden worden ook als eisen gesteld op het moment dat de student in het werkveld terecht komt.

18 Linkage De module is direct verbonden aan de module Papiamento Hunga cu bo idioma y desaroye in blok 1.1. De student zal de verschillen en overeenkomsten in de grammatica van zowel het Nederlands als het Papiamento kunnen herkennen en benoemen. Deze informatie zal moeten leiden tot adequate mondelinge en schriftelijke taalvaardigheden in het Nederlands en in het Papiamento. Praktijkopdrachten Bij het samenstellen van de lesvoorbereidingen, het stageverslag en reflectieverslagen dient de student zich te houden aan het hanteren van de juiste regels van formuleren in het Nederlands. Werkvormen De werkwijze in blok 1 is als volgt: In overleg met de docent die de module Hunga cu bo idioma y desaroye verzorgt, worden er afspraken gemaakt betreffende leerstofaanbieding in zowel het Papiamento als het Nederlands. Zijn de regels tav grammatica en spelling in beide talen duidelijk, dan moet de student die bij het schrijven van een verslag kunnen toepassen.bij het schrijven van zo n tekst moet de student de hieronder beschreven stappen op adequate manier kunnen uitvoeren. De eerste stap in het schrijfproces is een oriëntatie op de schrijftaak. De studenten moeten zich allereerst een beeld vormen van het publiek (vrienden of familiekring, de eigen groep of opleiding, onbekende lezers en officiële instanties) waarvoor ze schrijven en van het doel (informeren, overtuigen, aansporen) dat ze willen bereiken met hun tekst. Daarnaast dienen de studenten de kenmerken van een tekstsoort die ze moeten schrijven voor ogen krijgen. Vervolgens bereiden de studenten de inhoud van de teksten voor door te brainstormen en informatie te verzamelen. Alle bovengenoemde punten worden voor het schrijven eerst verwerkt in een bouwplan. De studenten leren reflecteren op de teksten die ze schrijven, voordat ze de definitieve versie afleveren. Commentaren van derden op de tekst - in - wording vormt een essentieel startpunt voor de reflectie. Dat commentaar komt van de docent en de medestudenten. De student - schrijvers lezen de commentaren en reflecteren aan de hand daarvan op hun tekst. Zij besluiten in welke opzichten zij het al dan niet eens zijn met de commentaren, maken op grond daarvan een herschrijfplan waarin zij hun keuzes verantwoorden, en herschrijven hun teksten. Tot slot reflecteren de studenten op het schrijven. Hierbij dienen zij zich af te vragen hoe zij hun schrijftaak hebben aangepakt en of dat een goede aanpak is geweest. Hiervan wordt een verslag gemaakt. De werkwijze in blok 2 is als volgt: Studenten werken bij het schrijven van brieven aan de volgende aspecten: vormkenmerken van brieven, het belang van leesbaarheid en begrijpelijkheid, aanhef, koppelteken en afsluitmogelijkheden, lezen en reageren. Bij het schrijven van brieven, verslagen en betogende teksten wordt het hele schrijfproces doorlopen. De studenten oefenen in de tekstopbouw van een verslag en schrijven korte verslagen aan de hand van de opdrachten.

19 Bij de betogende teksten ligt de nadruk op het formuleren van de eigen mening van de student. Deze meningen dienen beargumenteerd te worden. Studenten moeten helder voor ogen krijgen waarvan zij hun lezers willen overtuigen en waarom ze dat willen. De argumenten dienen geordend gepresenteerd te worden. Belangrijk is vooral dat ze leren de mening kracht bij zetten niet door emotioneel te formuleren maar juist door een meer afstandelijke en argumenteerde stijl. Zelfstudie De studenten dienen naast de contacturen van deze module zelf te werken aan een deel van informatie verstrekken aan de hand van de theorie en oefeningen van De regels van het Nederlands. Evaluatie 1. minimaal 80% aanwezigheid 2. het voorbereiden en uitvoeren van lesopdrachten ( vnl zelfstudie en schrijven ve verslag) 3. afsluitend tentamen: - blok 1 een schriftelijk tentamen, in het Nederlands, die qua correcte grammatica en spelling van het Nederlands voldoet. - blok 2 een schriftelijk tentamen van 3 uur Taalvaardigheid schrijven en een schriftelijk tentamen De regels van het Nederlands. Literatuur Reader: Praktische regels van de Nederlandse taal Reader: Papiamento

20 Papiamento Modulo Introduccion den idioma Papiamento Periodo : I.1 Materia : Papiamento Sector : Idioma Specialisacion : tur Docente : Gregory Goedgedrag Peso di estudio : 1 punto - 40 ora ora di contacto : 11x1,5= 16,5 tarea di cada siman : 10x1 = 10 tarea di evaluacion : 4,5 literatura : 9 Introduccion E titulo di e modulo aki ta papia pa su mes: introduccion den idioma Papiamento. Porfin nos ta den e posicion pa coregi un eror historico: Papiamento, idioma nacional di Aruba, idioma materno di ±80% di nos poblacion, a drenta scol secundario y ta den preparacion pa drenta scol basico. Esei kier men, cu nos maestronan mester domina e idioma aki den tur su aspectonan. Den e modulo aki ta introduci e studiantenan den algun aspecto importante di nan propio idioma. E modulo aki ta un exploracion y descubrimento di loke nan idioma tin aden. E modulo aki lo haci den combinacion cu e modulo Taalvaardigheid Schrijven 1 cu e fin pa e studiantenan por pone e dos idiomanan aki banda di otro y mira e semehansa y diferencia. E aspecto didactico lo resalta den e evaluacion na momento cu nan mester traha un plan di les. Situacion inicial Pa mayoria studiante esaki ta e prome biaha cu nan ta haña les di Papiamento y les na Papiamento. E studiantenan cu ta bini di cierto sector di EPI si a haya les di Papiamento. Metanan Meta general E studiante ta conciente di e balor di idioma como medio pa ordena, comunica y expresa. E studiante ta conciente di e echo, cu e mester haci esfuerso pa adkiri un dominio mas grandi posibel di Papiamento. E studiante por pone e idioma Hulandes banda di idioma Papiamento y transferi su conocemento di idioma materno pa adkeri e DAT - CAT Hulandes cu e mester pa funciona den nos sistema di enseñansa na Aruba.

21 Meta cognitivo E studiante tin un conocemento mas grandi di gramatica di e idioma Papiamento. E studiante tin un conocemento mas grandi di ortografia di Papiamento. E studiante sa kico e mester haci pa controla y amplia su vocabulario. E studiante a cera conoci cu historia y literatura na Papiamento. Meta di habilidad E studiante ta domina mayoria di e reglanan ortografico. E studiante a amplia su vocabulario di Papiamento E studiante ta skirbi palabra / frase corectamente. E studiante tin un dominio mas grandi di e habilidadnan scucha, papia, lesa y skirbi. Meta di actitud E studiante ta aprecia su propio idioma. E studiante ta dispuesto pa adkiri mas conocemento y habilidad den su idioma. E studiante ta dispuesto pa coregi su mes. E studiante ta respeta idioma di otro. Contenido E caracteristicanan di mas importante di gramatica di Papiamento den combinacion cu e modulo di Hulandes Algun elemento stilistico y reflexion riba idioma den combinacion cu Hulandes E reglanan di e ortografia etimologico / tradicional y di e ortografia revisa E ideanan tocante ortografia di Papiamento den combinacion cu e modulo di Hulandes Desaroyo y ampliacion di vocabulario den combinacion cu Hulandes Ehercicio relaciona cu e cuater habilidadnan di idioma Historia y literatura na Papiamento di mucha y hoben Ehercicio relaciona cu contamento y lesamento di storia Lo trata un plan di les como ehempel pa e studiantena pa nan por prepara pa e evaluacion Forma di traha durante e modulo Pa un parti e modulo aki lo ta hopi tecnico, sigur ora ta trata di gramatica y ortografia, dos materia nobo pa e studiantenan. Pero e tareanan lo ta hopi practico, cu un investigacion chikito y tarea den grupo cu hopi espacio pa participacion activo di e studiantenan.

22 Evaluacion E studiante mester cumpli cu e siguiente exigencianan: Presencia: minimo 80% (por falta solamente 1 siman di les) Trahamento di e tareanan di siman Tarea final: 1. Tentamen final skirbi tocante contenido di e modulo aki similar cu Hulandes. Esaki ta encera e teoria duna y un texto skirbi (e mesun topico cu Hulandes) den bon Papiamento. 2. Un bon plan di les den bon Papiamento Literatura Lista di Palabra revisa 2007 Reader "Introduccion den nos idioma Papiamento" - Pereira/IPA

23 Exprecion Teatral/ Drama Module Desaroyo di abilidad expresivo y medianan teatral Docent Amy lasten Fase Propedeuse Blok I.1 Specialisatie 4-8/6-12 Studiepunt 1 stp (= 40 studielasturen) Aandeel 14 les di 1.5 ora = 21 ora: 7 les den blok 1 7 les den blok 4 19,5 ora pa: -yenamento di formulario di reflexion (mayoria di biaha ta den les. -Preparacion y trainmento di escena pa evaluacion di blok 1 -Skirbimento di relato personal (e lesnan den blok 4 lo sirbi pa yuda cu e presentacion pa IPAbilidad.) Introduccion E studiantenan ta na comienso di nan estudio. Ta importante pa nan desaroya libertad y creatividad den expresion y uzo di curpa. E idea ta pa e studiantenan ricibi un base riba tereno di espresion teatral, cu por sostene nan den nan propio expresion y actuacion dilanti di klas y a la bes nan ta ricibi e hermentnan cu por sostene nan den nan docencia. Den e cuadro aki ta importante pa e studiantenan experiencia tambe efecto di uzo di medio teatral como instrumento den e proceso di formacion. Lo haci uzo di reflexion den cada les riba e experencia personal. E propio experencia lo sirbi como punto di salida pa adkiri conocemento y maneho conciente di e diferente aspectonan teatral. Contenido Uzo di tableau vivant Improvisacion Creacion di escena Desaroyo di personahe Uzo di medio teatral (obheto, vestuario, decor y espacio) Uzo di e elementonan basico di teatro Creacion di escena a base di dialogo Presentacion di integracion di escena

24 E contenido di e modulo aki ta relaciona cu e siguiente areanan di competencia: -Competentencia interpersonal y intrapersonal -Competencia pedagogico -Competencia di contenido di specialisacion y di didactica -competencia organisatorio -Competencia pa colabora cu colega -Competencia di reflexion y desaroyo Conexion cu otro modulo Presenta bo mes Het Zelf Situacion inicial E studiantenan ta haya pa prome biaha den e estudio aki expresion dramatico. Sin embargo un cantidad lo a haya expresion dramatico na Colegio Arubano. Ta muy probabel cu mayoria di e aspectonan cu lo keda trata lo ta nobo y e accento lo ta riba e uzo conciente di e aspectonan teatral. Meta general E studiante ta supera miedo y berguensa den actuacion y presentacion. E studiante ta progresa den uzo di creatividad y fantasia. E studiante ta desaroya su propio abilidad di expresion y actuacion den teatro. E studiante ta desaroya libertad den propio presentacion. Meta specifico Meta cognitivo E studiante ta haya conocemento di e elementonan basico di teatro. E studiante ta haya conocemento di uzo di e medionan teatral como punto di salida di creacion di escena. E studiante ta haya conocemento di algun entrada pa yega na improvisacion. E studiante ta siña pensa den imagen. Meta di habilidad E studiante ta maneha e elementonan basico di teatro. E studiante ta duna forma na e medionan teatral den presentacion. E studiante ta maneha improvisacion y creacion di escena. E studiante ta sera conosi cu desaroyo di personahe, desaroyo di escena y uzo di e medionan teatral. E studiante ta desaroya concentracion y credibilidad den actuacion.

25 Meta di actitud E studiante ta dispuesto pa descubri y desaroya su propio habilidadnan den actuacion trahando den grupo chikito cu otro. E studiante ta dispuesto pa encorpora den su actuacion tur e elementonan y aspectonan di teatro cu e ta sera conoci cu ne. E studiante ta dispuesto pa para keto y reflexiona riba e desaroyo cu e ta pasando aden y kico esaki ta nifica pa cu su docencia den futuro. Forma di traha E studiante ta haya na diferente forma un impulso pa descubri y desaroya su creatividad riba tereno teatral. E studiante ta sera conoci den cada les cu un aspecto teatral diferente. Na final di cada les lo reflexiona riba propio experiencia den les y riba kico esaki ta nifica en relacion cu e propio desaroyo riba tereno personal y teatral Lo ehecuta e tareanan den henter grupo of den grupo chikito. Interaccion bou di otro ta esencial. Lo haci uzo di e siguiente construccion di les : a. Los curpa b. Ehercicio c. Tarea di actuacion d. Reflexion y evaluacion Evaluacion E evalaucion aki lo contene e integracion di e evaluacion di e modulo di expresion teatral y e Modulo: Het Zelf Presentacion di un situacion saka for di bida diario, unda ta presenta e 5 zelven cu ta ser trata den e module: Het Zelf. Den e presentacion aki mester por reconose e 5 diferente aspectonan di e ser humano (5 zelven ). Ta importante pa trece na cla cu e 5 aspectonan (5 zelven) aki di e ser humano ta forma un unidad den un persona. Percura tambe pa tin un interaccion entre e aspectonan (zelven) aki den un persona of entre e personanan. Den e presentacion mester tin un desaroyo y un climax. Pa e presentacion aki ta haci uzo di vestuario, decor of di e espacio conscientemente uza. Hasi uzo tambe di e puntonan di atencion den reader y/of cu a bin dilanti den les. Entrega di un relato cu ta describi e desaroyo/proceso cu bo a pasa aden a base di e lesnan di expresion teatral di por lo menos un A-4. Entrega di un map cu tur e formularionan di reflexion Un actitud habri pa siña y descubri, cu confiansa propio y suficiente inzet durante e modulo. 80% presencia. Literatura Reader

26 Schedule di les pa siman Siman 1 - Introduccion di modulo - Wega di sera conoci - Ehercicio pa kibra ijs y los curpa - Ehercicio pa uza curpa na un forma exagera - Duna forma na un experiencia inolvidabel na scol - Reflexion riba presentacion - Reflexion riba propio experiencia den les Siman 2 - Introduccion di e elementonan basico (ken, kico, unda y con) - Ehercicio di los curpa - Ehercicio pa perde berguensa - Actuacion den duo, sin sa di antemano intencion di e otro actor - Reacciona riba otro spontaneamente - Atencion pa dearoyo di escena - Reflexion riba e presentacionnan - Reflexion riba propio experiencia den les Siman 3 - Ehercicio di los curpa - Escena a base di improvisacion Sitio como punto di inspiracion ( Unda como elemento basico) Atencion pa desaroyo di escena y climax - Reflexion riba e presentacionnan. - Reflexion riba propio experiencia den les Siman 4, - Uzo di decor como inspiracion pa yega na actuacion/escena - Ehercisio cu stul - Trahamento di construccion cu stul den duo - Trahamento di construccion cu stul y mesa den grupo chikito - Interpretacion di e construccionnan - Uzo di e construccionnan na tur sorto di forma - Actuacion cu y den e construccionnan - Analisis di elemento visual (colo, movecion, ritmo, forma ect.) - Reflexion riba les y propio experiencia

27 Siman 5 - Desaroyo di personahe saliendo for di vestuario - Scohemento di vestuario y bistimento - Ehercicio con ta cana, move, mira, sinta, uza curpa den e vestuario specifico - Actuacion di personahe den diferente situacion - Reflexion riba propio experiencia den les Siman 6 - Creacion di un escena - combina algun aspecto teatral Siman 7 - Lo determina esaki segun e necesidad di e grupo.

28 Schrijven Module : Schrijven 1.1 en 1.2 Subtitel : Eigen schrijfvaardigheid op papier en bord. Schrijfdidactiek. Periode : propedeuse Blok : 1.1 en 1.2 Docent : Mirto Nicolaas Bijeenkomsten : 14 [7 per blok] Studiebelasting : 1 stp [0,5 per blok] 40 uur = 1.5 ECTS Eindcijfer : Gemiddelde van twee voldoende blokken. Urenverantwoording : - 7 colleges per blok x2= 14x 1.5= 21 uur - voorbereiding 14x1 uur 14 uur - evaluatie 5 uur Inleiding: Methodisch schrijven, zowel op papier als op het bord, behoort tot de basisvaardig-heden van iedere leerkracht. We leren het de kinderen aan de hand van de methode die de school gekozen heeft. Daarnaast hoort een leerkracht te beschikken over een prettig ogend dictaatschrift/ handschrift. Dat gebruiken we vooral bij Bordschrijven, in rapporten en briefjes naar ouders. Centraal in deze module staat het voornamelijk door zelfstudie aanleren van een nieuw methodeschrift, namelijk dat van A.D. Kwast: een spits schrift met lange begin- en eindhalen. Het vormt een goed uitgangspunt voor het aanleren van alle methodes. Hierdoor wordt ook vooral aandacht besteed aan letters die doorgaans gemeen-schappelijk op de praktijkscholen gebruikt worden. Daarnaast leert de student het blokschrift. Voor het oefenen in blokschrift raden we hokjespapier aan: het is belangrijk dat het vierkante hokjes zijn! Schrijfmateriaal: Een vulpen met goede vingergrip en een fijne punt (bijvoorbeeld Stypen of Lamy) en een gelbalpen 0,5 mm van Pilot. (blauwe inkt!) Daarnaast gebruikt de student ook een vulpotlood van 0,4 mm. Beginsituatie Deze module is een eerste kennismaking met het schrijven als docent, maar ook het eigen handschrift staat centraal. Elke student heeft zo zijn eigen handschrift ontwikkeld en het is nu de taak daar methode /lijn in aan te brengen. Een hele uitdaging dus! Dat start al met het invullen van een instapdocument om een eigen beginsituatie vast te stellen. Dat document heet Checklist signalering schrijven eigen vaardigheid. Het ingevulde document met het deel handschrift op papier moet de student de eerste les kunnen overleggen. Leerinhouden:

29 Bordschrijven gebeurt vanaf de eerste praktijkdag. Het is dus belangrijk dat de student leesbaar en methodisch te werk kan gaan. Dat komt elke les terug. Er zijn speciale opdrachten die desgewenst op de stage uitgevoerd kunnen worden bij gebrek aan een schoolbord. Daarnaast is deze module een eerste aanzet tot de didactiek van het aan-vankelijk schrijven zoals die in het tweede jaar gegeven zal worden. Methodisch schrijven. In de bundel Praktijkschrift (1.1) en bundel Schrijf-vaardigheid (1.2) staan oefeningen die de student om de twee weken voor correctie en bijsturing zal meebrengen. Tijdens de werkcolleges krijgt de student telkens voor zelfevaluatie verschillende korte toetsopdrachten, zowel op papier als op bord. Bij elke toetsles schrijft de student een kritische evaluatie en benoemt concreet zijn/ haar eigen leerpunten (met gebruikmaking van items zoals weergegeven in de Checklist signalering schrijven eigen vaardigheid ). Deze zelfevaluatie wordt verplicht uitgevoerd in dictaatschrift. Stage opdrachten. De student stuurt voor correctie en bijsturing tenminste 5 digitale foto s op van een eigengeschreven tekst op een 1-vlaks bord. (blok 1.1 en 1.2) In blok 1.1 ontwerpt de student aan de hand van de Vragenlijst praktijkschool een eigen bordschema, uitgevoerd op twee vellen zwart tekenpapier van A4 formaat. Het bordschema dient verrijkt te zijn met passende illustraties. In blok 1.2 stuurt de student stuurt naast de reedsgenoemde vijf foto s, doch vóór het tentamen, nog een digitale foto op van een eigengeschreven en geïllustreerd bordschema uit een praktijksituatie. Dit telt mee met de eindevaluatie. Linkage: De Kwast methode fungeert als een schakel naar de methodes op de respectievelijke praktijkscholen. Bij het ontwerpen van eigen bordschema s met teksten, illustraties en informatie naar de werkelijke praktijk toe, gebruikt de student leerinhouden uit de vakgebieden Beeldende Vorming, Taal en Rekenen. Door methodisch dictaatschrijven in één werk- of aantekenschrift uit een van de voornoemde vakgebieden, als een vereiste te stellen, wordt bij de student een daad-werkelijke betrokkenheid gestimuleerd. Doelstellingen: Kennisdoelen: De student kan gericht en beargumenteerd (met concrete items zoals benoemd in de checklist signalering) reflecteren op eigen en andermans werk. De student kan na elke les een kritische evaluatie uitvoeren en benoemt concreet zijn/ haar eigen leerpunten (met gebruikmaking van items zoals weergegeven in de checklist signalering schrijven eigen vaardigheid). De student kan de verschillende voor het schrijfonderwijs relevante fasen en domeinen in de ontwikkeling van het kind herkennen, benoemen en uitleggen. Vaardigheidsdoelen: De student beheerst het methodisch schrift op papier en het bord. (1.1 en 1.2)

30 De student beheerst het blokschrift op papier en het bord. (1.2) De student heeft een vlot, goed ogend en goed leesbaar eigen (dictaat)schrift dat in elk geval consequent, rechtshellend en verbonden is. De student schrijft in een goede zit-/schrijfhouding en met een goede pengreep. De student kan bij het opstellen van bordschema s de ruimte dusdanig indelen, dat het schema inzichtelijk is voor de kinderen. De student past het methodisch schrift goed toe bij het uitwerken van een bord-schema. Houdingsdoelen: De student heeft plezier in bordschrijven en methodisch schrijven. De student is zich bewust dat zijn creativiteit tijdens de schrijfles een telkens kerende vereiste is. De student is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie voor de kinderen. De student is bereid zich verder te bekwamen in het bordschrijven en handschrift-verbetering. Werkvormen: Tijdens het startcollege wordt de instaptoets ingeleverd en de routekaart ingevuld. Na het startcollege zijn er basiscolleges in het eerste blok waar alle aspecten van het schrijven aan bod komen. Het is de bedoeling dat de student zelf actief aan de slag gaat met de leerpunten uit het startcollege. Ontwerpen van een bordschema, inclusief de bijbehorende illustratie(s). Oefensessies; wekelijks laat de student de Oefenbundel en een werk- of aanteken-schrift uit het leergebied Taal met eigen dictaatschrift door de vakdocent paraferen. De student krijgt aan de hand van de opgestuurde digitale foto s electronisch feedback van de docent. Toetslessen ter zelfevaluatie. Evaluatie: Voor deelname aan het tentamen dient de student: - tenminste 80% aanwezig geweest te zijn (voor zowel blok 1.1 als 1.2) - de praktijk opdrachten (gedateerde digitale foto s) en zelfevaluatie opdrachten tijdig en volledig uitgevoerd en ingeleverd te hebben. (blok 1.1 en 1.2) - de Praktijkschrift (blok 1.1) uiterlijk bij aanvang van het tentamen compleet afgewerkt ingeleverd te hebben. - de Schrijfvaardigheid -schrift (blok 1.2) uiterlijk bij aanvang van het tentamen compleet afgewerkt ingeleverd te hebben. - een digitale foto van een geïllustreerd bordschema uit een praktijksituatie in-geleverd te hebben. (blok 1.2) Tentamen bestaat uit: Blok 1.1: Schriftelijk tentamen didactiek; - Hoofdstukken 1 t/m 6 uit Schrijven kun je leren van A.D. Kwast. - Readers Praktijk tentamen; - dictaatschrift op papier. (tempo schrijven)

31 - schrijven op het bord. (bordschema in methodisch schrift) Blok 1.2: Schriftelijk tentamen didactiek; - Hoofdstukken 7 t/m 12 uit Schrijven kun je leren van A.D. Kwast. - Readers Praktijk tentamen; - dictaatschrift op papier. (tempo schrijven) - schrijven op het bord. (bordschema in methodisch en blokschrift) Literatuur: - Het Bordschrift A.D. Kwast,, 6 de druk Stichting Stylus et Cultura, Alkmaar. - Schrijven kun je leren A.D. Kwast, 8 ste druk Stichting Stylus et Cultura, Alkmaar. - Pak je pen Handschriftontwikkeling in de praktijk. Else Kooijman, Madeleine van Mierlo en Chiel Natzijl Uitgeverij Cantal bv. Rosmalen. - Readers Stichting Schriftontwikkeling.

32 Muziek Programma Muziek Eerste leerjaar. Blok I. 1 I. 4 Schooljaar Vak: Muziek Studielasturen: 60 uur Module: Muziek Theorie en Praktijk Lesbijeenkomsten: 32 van 1 ½ uur Blok: I. 1 I. 4 Per blok 8 bijeenkomsten van 1,5 uur Docenten: R. Provence en M. Kock Voorbereiding = 1,5 uur Fase: Orientatiefase Evaluatie = 1,5 uur Studiepunt: 1.5 Inleiding: In het kader van de kwaliteitszorg en gezien de behoefte die er bestaat om het huidige programma (vakgebied) op het IPA te reviseren, is het ook belangrijk om het huidige programma van muziek aan te passen in het curriculum van het IPA. In het kader daarvan hebben we getracht om een nieuw curriculum op te zetten waarbij de eerste jaar studenten het hele jaar muzieklessen volgen. Het is belangrijk dat er een continuïteit is in het proces en dat de studenten regelmatig de muzikale theorie en praktijk kunnen oefenen. Muziekonderwijs, betekent de basis elementen van muziek kennen oftewel de elementen die het muziek structuur vormen. Muziek leren en begrijpen is een cognitieve activiteit, met speciale karakteristieken die conrete en goede pedagogische handelingen vergt. Beginsituatie: De student heeft over het algemeen in zijn / haar vooropleiding maar weinig kennis, inzicht (cognitief gebied) en vaardigheden opgedaan wat betreft theorie en praktijk op muzikaal gebied wat de basis is voor elke creatieve activiteit. Dit is heel belangrijk voor de persoonlijke ontwikkeling van elk individu. Leermiddelen: Modules, theorie en praktijk, die samengesteld zijn aan de hand van verschillende boeken uit onderstaande literatuurlijst. Keyboards en ritmische percussie instrumenten.

Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol collegejaar toe! Drs Marilyn Richardson Adjunct directeur afdeling Initiële Opleidingen

Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol collegejaar toe! Drs Marilyn Richardson Adjunct directeur afdeling Initiële Opleidingen Voorwoord Voor u ligt de modulegids 2008-2009 van de initiële dagopleiding van de Instituto Pedagogico Arubano (IPA), opleiding voor leerkrachten met de specialisatie 4-8 en 6-12. Naast deze studiegids

Nadere informatie

PERSBERICHT. Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016.

PERSBERICHT. Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016. PERSBERICHT Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016. Kantoor AIC. Willemstad, 23 april 2015. Inleiding Fundashon Tur Ta Konta is opgericht in september 2014 en is

Nadere informatie

Programmaboek Blok 2. November 2010

Programmaboek Blok 2. November 2010 2010 2011 Programmaboek Blok 2 November 2010 Voorwoord Voor u ligt het programmaboek van de tweede periode van het studiejaar 2010-2011 van de eerste drie jaren van de initiële dagopleiding van de Instituto

Nadere informatie

Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6. Colegio Arubano

Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6. Colegio Arubano Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6 Colegio Arubano 2017-2018 Bon Bini Mayornan y Studiantenan Puntonan cu lo wordo trata: Examentraining Cifranan nesecario pa slag Tips pa

Nadere informatie

Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014

Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014 Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014 Wijzigingen mogelijk! Voor actuele informatie, volg instructies in lessen en zie klassenboek! Week Dagen Aantal lessen onderwerp deelonderwerpen Opdrachten

Nadere informatie

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1 SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1 SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Persoonlijk leerdoel: Groep: Aantal leerlingen: Tijdens de les zorg ik dat er aanzet gemaakt

Nadere informatie

DATplus. Kerndoelanalyse SLO

DATplus. Kerndoelanalyse SLO DATplus Kerndoelanalyse SLO September 2014 Verantwoording 2014SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

Zin in taal/ Zin in spelling tweede editie

Zin in taal/ Zin in spelling tweede editie Zin in taal/ Zin in spelling tweede editiee Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt

Nadere informatie

Taal in beeld Spelling in beeld

Taal in beeld Spelling in beeld Taal in beeld/ / Spelling in beeld Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld

Nadere informatie

2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede

2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Taalfontein Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om

Nadere informatie

Informatie. vakgebieden. Groep 3

Informatie. vakgebieden. Groep 3 Informatie vakgebieden Groep 3 Rekenen en wiskunde Gehanteerde methode: Wereld in getallen. Sinds een aantal jaren rekenen we met de nieuwe methode: De wereld in getallen. De inhoud van een rekenles bestaat

Nadere informatie

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van

Nadere informatie

Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs

Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs Uit: Besluit van 16 maart 2017 tot wijziging van het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel en het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel BES in verband

Nadere informatie

IPABO. 25 juni 2010. Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio

IPABO. 25 juni 2010. Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio IPABO 25 juni 2010 Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio Contenido: Minister Dowers di bishita na IPA IPA ta organisa IPABILIDAD 2010 Aruba ta gana premio pa Excelencia

Nadere informatie

Mijn naam is / mi nomber ta: Mijn klas is / mi klas ta: Mijn mentor is / mi mentor ta: Mijn adres is / Mi adres ta:

Mijn naam is / mi nomber ta: Mijn klas is / mi klas ta: Mijn mentor is / mi mentor ta: Mijn adres is / Mi adres ta: Mijn naam is / mi nomber ta: Mijn klas is / mi klas ta: Mijn mentor is / mi mentor ta: Mijn adres is / Mi adres ta: Mijn moeders telefoonnr. is / Mi mama su telefoon ta: Mijn vaders telefoonnr. is / Mi

Nadere informatie

Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO

Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO Oktober 2015 Verantwoording 2015 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het

Nadere informatie

2. WERKWIJZE IN SUPERVISIE

2. WERKWIJZE IN SUPERVISIE SUPERVISIEGIDS 1. INLEIDING Supervisie is een praktijkgebonden leermethode. In kleine groepen wordt onder begeleiding van een supervisor gewerkt aan persoonlijke leerdoelen die voortkomen uit de werkervaringen

Nadere informatie

handschrift Structuur van het vak Het aanleren van handschrift is opgebouwd uit een drietal kernconcepten, namelijk vormgeving, materialen

handschrift Structuur van het vak Het aanleren van handschrift is opgebouwd uit een drietal kernconcepten, namelijk vormgeving, materialen handschrift Belang van het vak Het kind kan zich pas cultureel ontwikkelen als het een goede beheersing heeft van het schrift van de samenleving waarin hij opgroeit. Handschrift is een basisvaardigheid.

Nadere informatie

Staal. Kerndoelanalyse SLO

Staal. Kerndoelanalyse SLO Staal Kerndoelanalyse SLO oktober 2014 Verantwoording 2014SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming van

Nadere informatie

Schrift 3290 SCHRIFT 1

Schrift 3290 SCHRIFT 1 Schrift Kinderen een leesbaar en verzorgd handschrift helpen verwerven behoort tot de opdrachten van de basisschool. Deze opdracht is echter niet eenvoudig. We merken dat de ontwikkeling tot een vloeiend

Nadere informatie

[DIA MET TITEL+COVER HIER]

[DIA MET TITEL+COVER HIER] [DIA MET TITEL+COVER HIER] Bijeenkomst 1 Beter schrijven in alle vakken Programma Aanleiding Schrijven in fasen Oriëntatiefase Opdrachtfase Schrijffase Revisiefase en publicatiefase (bijeenkomst 2) Voorwerk

Nadere informatie

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4 ECTS-FICHE MODULE Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen Situering binnen het programma Periode binnen het tweejarige modeltraject Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester

Nadere informatie

kempelscan K1-fase Eerste semester

kempelscan K1-fase Eerste semester kempelscan K1-fase Eerste semester Kempelscan K1-fase eerste semester 1/6 Didactische competentie Kern 3.1 Didactisch competent Adaptief omgaan met leerlijnen De student bereidt systematisch lessen/leeractiviteiten

Nadere informatie

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang

Nadere informatie

5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED

5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED DEELSCHOOLWERKPLAN; SCHRIJVEN INHOUDSOPGAVE; 5.3.2.0. omschrijving vakgebied 5.3.2.1. visie op schrijven 5.3.2.2. bijdrage van het leergebied aan de integrale doelen 5.3.2.3. beginsituatie 5.3.2.4. globale

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsmodel

Lesvoorbereidingsmodel Gegevens student Gegevens basisschool Naam Naam Groep Voltijd Deeltijd Dagavond Plaats Studiejaar/periode Sem 1 Sem 2 Soort onderwijs Regulier Montessori Dalton OGO Studentnummer Stagementor(en) Email

Nadere informatie

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4 ALGEMENE INFORMATIE MODULE Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen Situering binnen het programma Periode binnen het tweejarige modeltraject Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester

Nadere informatie

Onderhandelen over onderwijsvernieuwing

Onderhandelen over onderwijsvernieuwing Onderhandelen over onderwijsvernieuwing Velon-congres, Breda, 19 maart 2019 Rob Moggré, r.moggre@ipabo.nl Ronald Keijzer, r.keijzer@ipabo.nl https://kenniscentrum.ipabo.nl Hogeschool ipabo We zoomen in

Nadere informatie

Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen?

Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen? Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen? Nick Erasmus Beleggingsspecialist Presentatie Pensioenmarkt 17 di januari 2015 Nick Erasmus Introduccion Pakico APFA ta inverti? Kico ta nos mision den esaki?

Nadere informatie

competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan

competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan Samenwerken Omgevingsgericht/samenwerken Reflectie en zelfontwikkeling competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan Competentieprofiel stichting Het Driespan, (V)SO

Nadere informatie

Modelo di coreccion. Examen HAVO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA

Modelo di coreccion. Examen HAVO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA ARUBA Examen HAVO Habilidad di lesa 208 Periodo 9 mei 07:30 0:00 uur PAPIAMENTO Modelo di coreccion Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels

Nadere informatie

Modelo di coreccion. Examen VWO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA

Modelo di coreccion. Examen VWO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA ARUBA Examen VWO Habilidad di lesa 208 Periodo 9 mei 07:30 0:00 uur PAPIAMENTO Modelo di coreccion Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels

Nadere informatie

Eindverslag stage jaar 1

Eindverslag stage jaar 1 Eindverslag stage jaar 1 In de stagegids jaar 1 kun je alle achtergrondinformatie over de stage vinden. In de bijlage van de stagegids staat ook een overzicht (tabel) met alle documenten die van belang

Nadere informatie

Leerplanschema Minor Psychologie

Leerplanschema Minor Psychologie Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

De module in onderdelen 9 studiepunten =252 uur

De module in onderdelen 9 studiepunten =252 uur Module 2.03 Relatieastrologie-theorie en analyse 1. Doelstelling 2.03 Relatieastrologie-theorie en analyse Kerncompetentie Succescriteria Proces Resultaat De student is in staat om op de juiste wijze de

Nadere informatie

Spasticiteit Oefeningen voor de mobilisatie van het been

Spasticiteit Oefeningen voor de mobilisatie van het been Spasticiteit Oefeningen voor de mobilisatie van het been Spastisidat Ehersisionan di mobilisashon pa pia Introductie Deze folder bevat oefeningen die u kunt doen in geval van spasticiteit in uw benen.

Nadere informatie

kempelscan P2-fase Studentversie

kempelscan P2-fase Studentversie kempelscan P2-fase Studentversie Pedagogische competentie Kern 2.1 Pedagogisch competent Pedagogisch handelen Je draagt bij aan een veilige leef- en leeromgeving in de groep O M V G Je bent consistent

Nadere informatie

Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool

Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Mentor Datum Groep Aantal lln Vak- vormingsgebied: beeldende

Nadere informatie

2 De organisaties en hun taken 15. 3 Het financieel belang 20

2 De organisaties en hun taken 15. 3 Het financieel belang 20 Inhoud Voorwoord / Prologo 3 Samenvatting / Resumen 5 1 Inleiding 12 2 De organisaties en hun taken 15 3 Het financieel belang 20 4 Verantwoording en controle 22 4.1 Afleggen van verantwoording door de

Nadere informatie

Laatste toespraak Minister-president van de Nederlandse Antillen, mw. Emily de Jongh-Elhage Brionplein, Otrobanda, 23:30 uur, 09 oktober 2010

Laatste toespraak Minister-president van de Nederlandse Antillen, mw. Emily de Jongh-Elhage Brionplein, Otrobanda, 23:30 uur, 09 oktober 2010 Laatste toespraak Minister-president van de Nederlandse Antillen, mw. Emily de Jongh-Elhage Brionplein, Otrobanda, 23:30 uur, 09 oktober 2010 Koninklijke Hoogheden, Excellenties, Dames en Heren, Met nog

Nadere informatie

Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht

Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht Naam: School: Daltoncursus voor leerkrachten Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht Inleiding: De verantwoordelijkheden van de leerkracht zijn samen te vatten door vier beroepsrollen te

Nadere informatie

Introduccion. Relato anual 2014 Plan di recuperacion NPR 2014 Resultado financiero 2015 Presentacion Inversionnan Pregunta Clausura

Introduccion. Relato anual 2014 Plan di recuperacion NPR 2014 Resultado financiero 2015 Presentacion Inversionnan Pregunta Clausura 1 Introduccion Relato anual 2014 Plan di recuperacion NPR 2014 Resultado financiero 2015 Presentacion Inversionnan Pregunta Clausura 3 Relato anual 2014 Resultado operacional Balans Posicion financiero

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Effectief spellingonderwijs WWW.CPS.NL

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Effectief spellingonderwijs WWW.CPS.NL Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Effectief spellingonderwijs WWW.CPS.NL Contactgegevens Tseard Veenstra t.veenstra@cps.nl 06 55168626 Is spellingonderwijs nog relevant als we met behulp

Nadere informatie

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen

Nadere informatie

Terugblik masterclasses HAN Pabo

Terugblik masterclasses HAN Pabo Terugblik masterclasses HAN Pabo Het afgelopen jaar 2017 hebben studenten van de HAN Pabo de mogelijkheid gehad zich via masterclasses te verdiepen in W&T. Alle hieronder beschreven masterclasses zijn

Nadere informatie

De module in onderdelen

De module in onderdelen Module 1.02 Basiskennis astrologie Doelstelling 1.02 Basiskennis en basisduiding van een horoscoop Kerncompetentie Succescriteria Proces Resultaat De student is in staat op grond van zijn kennis van de

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing

Programma van Inhoud en Toetsing Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Aantal lessen per week: 4 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp

Nadere informatie

Schrijven groep 7-8. Didactische richtlijnen

Schrijven groep 7-8. Didactische richtlijnen Schrijven groep 7-8 Leerdoelen De leerlingen schrijven allerlei soorten teksten, waaronder verhalende, informatieve, directieve, beschouwende en argumentatieve teksten herkennen en gebruiken kenmerken

Nadere informatie

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Studentnummer: Naam aanmelder: Stap 1. Welkom heten en uitleggen wat het onderzoek inhoudt (Tijd: 5 minuten) Landelijk en bij de FEM is er sprake van een hoge

Nadere informatie

15 16 Evaluatie Docentencursus Zuyd, juni Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1

15 16 Evaluatie Docentencursus Zuyd, juni Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1 15 16 Evaluatie Docentencursus Zuyd, juni 2016 Inhoudsopgave 1...1 2 Hoofdsectie...2 1 Geef bij de onderstaande stellingen aan of u ermee zeer mee oneens/oneens/eens/zeer mee eens bent, dan wel neutraal

Nadere informatie

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan.

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan. STAKEHOLDERS CONFERENTIE donderdag 11 augustus 2011 Methodeontwikkeling - 3 (MO-3) Stellingen Eens Weet Oneens 1. Het onderwijs moet aansluiten bij de situatie waar kinderen naar de universiteit gaan.

Nadere informatie

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6 Studiewijzer BACHELOR OPLEIDING KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Afstudeerproject BSc KI Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 2, periode 5 en

Nadere informatie

Pedagogiek 1: Grondslagen pedagogiek en oriëntatie op didactiek jonge kind

Pedagogiek 1: Grondslagen pedagogiek en oriëntatie op didactiek jonge kind Stageactiviteiten Jaar 1 Voor alle activiteiten geldt: Je bereidt je voor op de activiteiten door: Vooraf bij je mentor te informeren wat de beginsituatie van de groep is. Welke activiteiten kennen ze

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van

Nadere informatie

Werken met tussendoelen in de onderbouw

Werken met tussendoelen in de onderbouw Laura Punt 2013 Werken met tussendoelen in de onderbouw Interactief lees- en schrijfonderwijs Inhoud Het waarom en het wat van tussendoelen Aansluiting tussen po en vo Werken met tussendoelen Voorbeelden

Nadere informatie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING Doel van de lessenserie De lessenserie is ontworpen met het oog op inzicht te geven over het schrijfproces. Als de leerlingen nu weten hoe een tekst te schrijven en die kennis

Nadere informatie

ECTS-fiche. Opleiding Didactische Competentie algemeen

ECTS-fiche. Opleiding Didactische Competentie algemeen ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 60 Studiepunten 4 Ingeschatte totale 100 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen

Nadere informatie

Thema 1: Het leren (bevorderen) 19

Thema 1: Het leren (bevorderen) 19 I nhoud Voorwoord 5 Inleiding 15 Thema 1: Het leren (bevorderen) 19 1 Het leerproces van studenten 21 1.1 Waarom het leerproces van studenten? 21 1.2 Het leerproces volgens Biggs 22 1.3 Leeractiviteiten

Nadere informatie

GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING

GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING Opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening Instituut ISO/Hogeschool Rotterdam Code ISOGDY Module-beheerder: Claudine van Boxtel Studiejaar: 2014-2015 Kwartaal: 1 Opleiding:

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF - SECTOR ZORG & WELZIJN

NIEUWSBRIEF - SECTOR ZORG & WELZIJN Het biedt haar leden een nieuwe manier om op de hoogte te blijven van elkaars ontwikkelingen: de sector-nieuwsbrief. Dit is de eerste editie voor de sector Zorg & Welzijn. Het bijzondere is dat vrijwel

Nadere informatie

Verantwoordelijke opleidingsonderdeel

Verantwoordelijke opleidingsonderdeel Specifieke lerarenopleiding ECTS-fiches ECTS-Fiche opleidingsonderdeel: VAKDIDACTISCHE STUDIE Code: 10377 Academiejaar: 2017-2018 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 a 90 uur Deliberatie: Mogelijk Vrijstelling:

Nadere informatie

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een

Nadere informatie

Willibrordus: cultuur in ons hart

Willibrordus: cultuur in ons hart 1. Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom

Nadere informatie

VOORWOORD. De opbouw van de leereenheden

VOORWOORD. De opbouw van de leereenheden VOORWOORD Angerenstein SB (Sport en Bewegen) is een complete serie leermiddelen voor het kwalificatiedossier Sport en Bewegen. Angerenstein SB bestaat uit boeken met theorie en opdrachten, online verdiepingsstof

Nadere informatie

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid

Nadere informatie

BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE*

BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE* BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE* *Voor de speciale trajecten Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) en International

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing

Programma van Inhoud en Toetsing Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp werkwoordelijk gezegde

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Doelgroep: Wij denken dat dit een geschikte opdracht is voor de 2 de en 3 de graad aso, voor tso (vooral voor grafische richtingen, vormgeving) en voor kso. De

Nadere informatie

BEOORDELING STAGE DOOR DE VAKMENTOR

BEOORDELING STAGE DOOR DE VAKMENTOR Opleidingsinstelling Adres Telefoon fax BEOORDELING STAGE DOOR DE VAKMENTOR Identificatie Naam student/cursist: Opleidingsonderdeel/module: Stageplaats: Vakmentoren: naam en contactgegevens Periode: O

Nadere informatie

Overzicht competenties Schrijven

Overzicht competenties Schrijven Overzicht competenties Schrijven Inleiding De insteek bij alle hbo-opleidingen is om in de komende jaren een competentiegerichte aanpak te gaan hanteren. De bedoeling daarbij is om onder andere de student

Nadere informatie

OVERDRACHTSKUNDE. Stichting Kwaliteitscentrum Schoonheidsverzorging Utrecht

OVERDRACHTSKUNDE. Stichting Kwaliteitscentrum Schoonheidsverzorging Utrecht OVERDRACHTSKUNDE EXAMENEISEN THEORIE SCHOONHEIDSVERZORGING B VERSIE JULI 2010 STICHTING KWALITEITSCENTRUM SCHOONHEIDSVERZORGING Exameneisen STRUCTUUR THEORIE-EXAMEN: OVERDRACHTSKUNDE Examen Overdrachtskunde

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

2 jarig Verzorgende IG BOL

2 jarig Verzorgende IG BOL 2 jarig Verzorgende IG BOL Loopbaanoriëntatie Begeleiding (LOB) Leerjaar 1 Fase A Docentenhandleiding LOB Fase A leerjaar 1 Ontwikkelaar: Rianne Schuur Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1 Beginsituatie...

Nadere informatie

Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht

Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht Tijdens de DON bijeenkomst van 13 november 2013 hebben we in kleine groepen (daltoncoördinatoren en directeuren) een lijst met competenties/bekwaamheden

Nadere informatie

Verantwoording gebruik leerlijnen

Verantwoording gebruik leerlijnen Verantwoording gebruik leerlijnen In de praktijk blijkt dat er onder de deelnemers van Samenscholing.nu die direct met elkaar te maken hebben behoefte bestaat om de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden

Nadere informatie

Brief aan de tienermoeders Aruba,... april 2002. Wit Gele Kruis Koningstraat 22 Oranjestad Tel: 824444 ... Beste.,

Brief aan de tienermoeders Aruba,... april 2002. Wit Gele Kruis Koningstraat 22 Oranjestad Tel: 824444 ... Beste., Brief aan de tienermoeders Aruba,..... april 2002 Wit Gele Kruis Koningstraat 22 Oranjestad Tel: 824444... Beste., Eerst willen wij je bedanken dat je mee wil werken aan ons onderzoek. Wij zullen ons even

Nadere informatie

1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs

1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs 1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs Het Vlaams parlement legde de basiscompetenties die nagestreefd en gerealiseerd moeten worden tijdens de opleiding vast. Basiscompetenties zijn een

Nadere informatie

Student : Soraima Grell Opleiding : Informatiekunde Blok : 2.1

Student : Soraima Grell Opleiding : Informatiekunde Blok : 2.1 Student : Soraima Grell Opleiding : Informatiekunde Blok : 2.1 Module : Didactische Werkvormen Docent : Lilianne Hercules Opdracht : Lessenserie (4 lessen) Voorwoord Tijdens onze opleiding tot 2 de graad

Nadere informatie

Les Dieren met een baan, thema vermaak

Les Dieren met een baan, thema vermaak Les Dieren met een baan, thema vermaak Lesvoorbereidingsformulier Doelgroep: groep 6 Beginsituatie: Wat kunnen en kennen de leerlingen al m.b.t. de doelstelling? Kijk in de methode, praat met je mentor,

Nadere informatie

Eindbeoordeling van het assessment Startbekwaam (op grond van portfolio, presentatie en criterium gericht interview)

Eindbeoordeling van het assessment Startbekwaam (op grond van portfolio, presentatie en criterium gericht interview) Eindbeoordeling van het assessment Startbekwaam (op grond van portfolio, presentatie en criterium gericht interview) Student: Opleidingsassessor: Studentnummer:. Veldassessor:. Datum: Een startbekwaam

Nadere informatie

Competentie Werkplan Resultaat Tijd

Competentie Werkplan Resultaat Tijd CONCEPT STAGE WERKPLAN Student: Sofie van Gils Studentnummer: 249676@student.fontys.nl Jaar: 2VT Stageschool: (Nog niet zeker) CKE Eindhoven Stagebegeleider: (Nog niet zeker) Frits Achten B Niveau 2 B3

Nadere informatie

Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden

Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden Training-1 Training-2 Training-3 : Basistraining communicatieve vaardigheden : Communicatieve vaardigheden voor professionals : Hoe voer ik een intakegesprek

Nadere informatie

Sterkte-Zwakte Analyse

Sterkte-Zwakte Analyse Sterkte-Zwakte Analyse Naam en klas student: Dirkje Martens PEH16DA Stagegroep: Groep 5 en 6. Naam SLB: Frank Verwater Datum: februari 2017 t/m april 2017 Naam Werkplekbegeleider: Stageschool: BVO Handvaardigheid

Nadere informatie

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Basis Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Deviant methode leer/werkboek VIA vooraf op weg naar 1F. De 8 thema s in het boek hebben terugkerende

Nadere informatie

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad)

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Bron: www.ond.vlaanderen.be/dvo 1 Luisteren 1 De leerlingen kunnen op structurerend niveau luisteren naar uiteenzettingen en probleemstellingen

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding Didactische Competentie algemeen. Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding Didactische Competentie algemeen. Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale 150 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen

Nadere informatie

Hieronder wordt de procedure voor de beoordeling van de bekwaamheid van de student in de beroepspraktijk kort weergegeven.

Hieronder wordt de procedure voor de beoordeling van de bekwaamheid van de student in de beroepspraktijk kort weergegeven. Procedure en criteria voor het beoordelen van studenten in de beroepspraktijk Hieronder wordt de procedure voor de beoordeling van de bekwaamheid van de student in de beroepspraktijk kort weergegeven.

Nadere informatie

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van

Nadere informatie

Thema 1: Reflectie op Schrijfvaardigheid Sessie 1.1 Hoe denk ik over schrijfvaardigheid? Sessie 1.2 Wat weet ik over schrijfvaardigheid?

Thema 1: Reflectie op Schrijfvaardigheid Sessie 1.1 Hoe denk ik over schrijfvaardigheid? Sessie 1.2 Wat weet ik over schrijfvaardigheid? Cursusplanning en materiaal Schrijfvaardigheid 1 Week Reguliere bijeenkomsten Op HUBL 1 Thema: Reflectie op Schrijfvaardigheid - Kennismaking en samenstellen leerteams - Introductie cursus: doelen, opzet

Nadere informatie

Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum

Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum Verslag december 2015 INLEIDING Op verzoek van VO-content heeft het CLU-Leermiddelen Adviescentrum een pre-screening (verkennend onderzoek)

Nadere informatie

Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden

Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden Onderwijs en Opvoeding MODULEHANDLEIDING Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden Fase Hoofdfase, jaar 2 Leerroute Voltijd en deeltijd Schrijver(s)/docenten Ilona de Milliano, Catherine van Beuningen,

Nadere informatie

Opbouw van de educatieve minor

Opbouw van de educatieve minor Opbouw van de educatieve minor Thema blokken (UM) Stage (Voortgezet Onderwijs) Periode 1 / 4 Blok 1: Introductie in het onderwijs - Onderwijsgroepsbijeenkomsten - Vaardigheidsonderwijs 6 ECTS, studiebelasting

Nadere informatie

Leeromgeving en organisatie

Leeromgeving en organisatie Leeromgeving en organisatie Lesdoel Ik kan een les voorbereiden a.d.h.v. het lesplanformulier van Geerligs. Hoe word ik een goede leraar? Kunst of kunde? Kun je het leren: Ja/Nee Wat doe je hier dan nog?

Nadere informatie

Good practice Werken met leeruitkomsten in de onderwijspedagogische leerlijn FLOT

Good practice Werken met leeruitkomsten in de onderwijspedagogische leerlijn FLOT Good practice Werken met leeruitkomsten in de onderwijspedagogische leerlijn FLOT Annet Meinen & Rosan Bosma a.meinen@fontys.nl / r.bosma@fontys.nl FLOT-Focus, 2016-2021: De karaktervolle leraar. De afgelopen

Nadere informatie

Profiel Academische Taalvaardigheid PAT

Profiel Academische Taalvaardigheid PAT Het Profiel Academische Taalvaardigheid omvat de taalvaardigheid die nodig is om op academisch niveau het Nederlands te functioneren en is de eerste plaats gericht op formele communicatie. Dit profiel

Nadere informatie