05 november 2002 Nr , LW Nummer 44/2002

Transcriptie

1 05 november 2002 Nr , LW Nummer 44/2002 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen tot wijziging van de Grondwaterheffingsverordening Groningen SAMENVATTING: De kosten van grondwaterbeheer worden gedeeltelijk ten laste gebracht van de inkomsten uit de grondwaterheffing. De overige kosten komen ten laste van de algemene middelen. De grondwaterheffing bedraagt momenteel e 0,0091 per m³ onttrokken grondwater. Voorgesteld wordt om dit tarief per te verhogen tot e 0,02 per m³ onttrokken grondwater. De oorzaak van deze stijging is: verminderde onttrekking van grondwater toename van de kosten, ook bij ongewijzigd beleid verdere invoering van elektronische stijghoogtemeters (DIVERs) ten behoeve van het grondwatermeetnet optimalisatie van de geo-informatie via REgionaal Geohydrologisch Informatie Systeem (REGIS) en uitbreiding van REGIS over de hele provincie Inle iding In de Grondwaterwet is in artikel 48 bepaald dat de provincies een heffing mogen instellen "wegens het onttrekken van grondwater, ter bestrijding van de ten laste van de provincie komende kosten die zijn verbonden aan de voor het grondwaterbeheer noodzakelijke onderzoekingen alsmede aan de vergoeding van schade." In het bijbehorende uitvoeringsbesluit zijn nadere voorschriften gegeven betreffende genoemde onderzoeken. Hierbij is aangegeven dat voor de volgende onderdelen van het grondwaterbeheer de kosten ten laste van de heffing mogen worden gebracht: - voorkómen en tegengaan van schade door grondwateronttrekking en infiltratie die niet met toepassing van Gww art. 35 voor rekening van de vergunninghouder wordt gebracht; - noodzakelijk onderzoek voor het grondwaterbeheer; 1 44-

2 - onderzoek en advies door de in Gww art. 37 bedoelde Commissie van Deskundigen; - het (bij)houden van het grondwaterregister; 44-2

3 - vergoeden van schade als gevolg van - het opleggen van een gedoogplicht (Gww art. 37), - niet direct aanwijsbare onttrekkingen (Gww art. 40) en - het intrekken van een vergunning (Gww art. 41). Bij de laatste herziening, begin 1997, is het tarief van de heffing bepaald op ƒ 0,02 (e 0,0091) per m3. Later is bepaald dat dit tarief tot en met 2002 wordt gehandhaafd. Voor 2003 (en daarna) moet dus een nieuw tarief worden bepaald. Voor het bepalen van het tarief van de heffing zijn twee elementen bepalend, de te verwachten heffingplichtige grondwateronttrekking en de gewenste opbrengst. De groei of afname van de heffingplichtige onttrekking is afhankelijk van de economische en technische ontwikkelingen. De gewenste opbrengst is afhankelijk van de mate waarin in een tijd van afnemende grondwaterwinning, de kennis van de grondwatersystemen in stand wordt gehouden en verder wordt ontwikkeld en om de gegevens op een eigentijdse wijze te vergaren en toegankelijk te maken. In deze voordracht is een schatting gemaakt van de heffingplichtige grondwaterwinning in de komende jaren en welke kosten bij ongewijzigd beleid ten laste van de heffing zullen komen. Ook is aangegeven welke extra kosten de verdere invoering van elektronische stijghoogtemeters (DIVERs) in het grondwatermeetnet met zich mee brengt. Vervolgens is globaal de verwachte kostenontwikkeling als gevolg van optimalisatie van de geo-informatie via REGIS aangegeven en wat de meerkosten zijn bij uitbreiding van REGIS over de hele provincie. Tenslotte is aangegeven wat dit alles voor gevolgen voor het tarief van de grondwaterheffing heeft en wordt de noodzakelijke aanpassing van het tarief gepresenteerd. 1. Opbrengst en besteding grondwaterheffing Zoals uit het onderstaande staatje blijkt, is in 2000 en 2001 meer uitgegeven ten behoeve van geohydrologisch onderzoek, monitoring, register en (RE)GIS dan dat is binnengekomen aan grondwaterheffing. Dit is ten koste gegaan van het grondwater-heffing-fonds. Dit fonds bedroeg per e ,-- (ƒ ,--) en is nu dus afgenomen tot e ,--. Hiervan is e ,-- gereserveerd voor eventuele schadeclaims. Onderdeel Jaar Inkomsten e ƒ e ƒ Opbrengst heffing Rente bijschrijving (fonds) Totaal Uitgaven e ƒ e ƒ Grondwaterregister, geohydrologisch onderzoek, monitoring, meetauto en personeelskosten Bijdrage in (RE)GIS en AHN (hoogtekaart) Totaal Afname fonds In 2002 zullen de inkomsten dalen (afname grondwateronttrekking) en de uitgaven stijgen (inflatie), waardoor het fonds verder zal slinken. Na aftrek van de reservering voor schadeclaims rest dan nog 44-3

4 "slechts" e ,-- tot e ,

5 2. Heffingplichtige grondwateronttrekkingen Niet alle onttrekkingen zijn heffingplichtig. Koude-warmte-opslagsystemen1 en Grond(-water)- saneringen zijn vrijgesteld. Zowel bij tijdelijke (bronbemalingen) als permanente inrichtingen wordt water geïnfiltreerd. Daaronder moet hier worden verstaan, het in de bodem brengen van water met het oog op het onttrekken van grondwater, voorgeschreven in de vergunning op grond van de Grondwaterverordening. Voor het vaststellen van de heffingsgrondslag worden de geïnfiltreerde hoeveelheden water afgetrokken van de hoeveelheden die onttrokken worden. Onttrekkingen kleiner dan m3 per jaar wordt geen heffing opgelegd in verband met de verhouding tussen de opbrengst en de perceptiekosten. Hoewel de onttrokken hoeveelheden wel geregistreerd worden en de feitelijke perceptiekosten waarschijnlijk lager dan e 270,-- (ƒ 600,--) zijn, moet wel worden bedacht dat het hier voor een belangrijk deel gaat om beregeningen en bronbemalingen, waar een betrouwbare bepaling van de onttrokken hoeveelheden moeilijk te realiseren is. Het extra benodigde toezicht op de bemetering zal bij een verlaging van die ondergrens waarschijnlijk een belangrijk deel van de opbrengst teniet doen. In het POP zijn ramingen voor de drinkwatervoorziening en de industrie weergegeven. Bij het opstellen van het POP werd verwacht dat de heffingplichtige drinkwaterwinning zich zou stabiliseren op de huidige 21 miljoen m3 per jaar en dat de winning door de industrie verder zou afnemen tot 7 miljoen m3 in 2003 en 6 miljoen m3 in De heffingplichtige bronbemaling is van veel factoren afhankelijk, maar een schatting van 2 tot 3 miljoen m3 lijkt reëel en leidt daarbij tot een afgerond totaal van ca. 30 miljoen m3 heffingplichtige grondwateronttrekking per jaar in de periode De heffingplichtige beregening verdwijnt daarbij in de afronding, ongeacht de vrijstelling. Voor het bepalen van het tarief van de heffing moet echter rekening gehouden worden met een sterkere afname van drinkwater-/grondwatergebruik dan in het POP voorzien. Het grondwatergebruik kan binnen enkele jaren als gevolg van technische ontwikkelingen, leveringen uit het buitenland en/of vermindering van economische activiteiten, nog wel 5 miljoen m3 per jaar lager uitvallen. De heffingplichtige grondwateronttrekking zal in de komende jaren dus waarschijnlijk tussen de 25 en 30 miljoen m3 liggen. Zonder verhoging van het tarief zal de opbrengst dalen van e ,-- in 1996 en e ,-- in 2001 naar e ,-- á e ,--. Rekening houdend met de inflatie zou het huidige tarief van e 0,0091 verhoogd moeten worden tot e 0,015 om de opbrengst ongeveer op het niveau van 1996 terug te brengen. 3. Kosten ten laste van de heffing Om de kosten die ten laste van de heffing moeten komen te kunnen bepalen, moet allereerst worden uitgezocht wat we nu uit de heffing putten en hoe deze kosten zich bij ongewijzigd beleid ontwikkelen. Geohydrologisch onderzoek voor beleid- en planvorming Aan onderzoek ten behoeve van beleid- en planvorming is de laatste jaren het een en ander besteed. Bij onderzoek voor de verdere beleidsontwikkeling gaat het vooral om beleid t.a.v. koude-warmteopslag en permanente bemalingen bij "polder"parkeerkelders. Voor andere toepassingen zal door moderne technieken de behoefte aan grondwater eerder afnemen dan toenemen. De inzet voor beleidsontwikkeling zal dan ook binnen de bestaande budgetten geleverd kunnen worden. 1 Dit houdt in dat in de zomer "koud" grondwater voor koeling en in de winter "warm" grondwater voor verwarming wordt opgepompt, waardoor energie wordt bespaard bij koeling of verwarming. Dit systeem is onder andere toegepast bij de nieuwbouw van het provinciehuis. 44-5

6 Regelgeving Aanpassing van de regelgeving zal de komende jaren geen bovennormale inzet vragen. Grondwaterheffing en -register De kosten voor het in stand houden van het grondwater(onttrekkingen)register en het innen van de heffing zullen weinig veranderen. Grondwatermeetnet De kosten van het grondwatermeetnet zijn toegenomen, mede doordat steeds meer putten worden voorzien van DIVERs. Dit zijn elektronische drukopnemers met een intern geheugen voor een groot aantal meetwaarden die slechts enkele keren per jaar uitgelezen moeten worden. Voor een deel zijn dit echt hogere kosten, maar een ander deel zijn kosten die eerst verscholen waren, of door derden (vrijwillige waarnemers) worden gemaakt en gedragen. In de huidige tijd zijn echter steeds minder mensen bereid om tegen een minimale vergoeding waarnemingen te doen en dat dan ook consequent op de juiste datum uit te voeren. Ook andere (overheids)diensten zijn minder dan in het verleden in de gelegenheid, dan wel bereid, dergelijke diensten (gratis) te verlenen. Hierdoor zullen de kosten in de komende jaren toenemen (zie hieronder). REgionaal Geohydrologisch Informatie Systeem (REGIS) Het gebruik van het tot dusverre gerealiseerde deel van REGIS zal door de vooruitgang in de automatisering relatief goedkoper worden. Maar door veroudering van de modellen zal de toepasbaarheid afnemen. Hierdoor zal op den duur de kwaliteit van onze voorstellen, zoals de waterkansenkaart en de watertoetsen, en de toetsing van vergunningaanvragen, achterblijven bij de ontwikkelingen. Verdrogingsbestrijding Waterbedrijf Groningen betaalt in Gorecht mee aan de verdrogingsbestrijding. Verder in de provincie treedt nauwelijks verdroging als gevolg van grondwaterwinning op. Medefinanciering van projecten uit de heffing is dan ook meer een kwestie van "goodwill". Hierbij moet bedacht worden dat de heffing voor ca. 70% wordt opgebracht door waterbedrijf Groningen. Bij een verhoging van het tarief zal waterbedrijf Groningen zeker willen weten waaraan de opbrengst is en zal worden besteed en of dit wettig is. Schadevergoeding Het schadefonds is in de eerste jaren van de heffing tot het afgesproken bedrag gevuld. Daarna is de heffing verlaagd. Sindsdien is dit fonds ongewijzigd gebleven omdat er nimmer aanspraak op is gemaakt. Op zich wel bijzonder, omdat dit zowel in Drenthe als in Fryslân wel gebeurt. 4. Ontwikkelingen ten laste van de heffing Grondwatermeetnet Doordat steeds minder mensen bereid gevonden kunnen worden om als vrijwilliger de grondwaterstanden te meten, maar ook omdat de DIVERs nauwkeuriger meten en zonder bezwaar of extra kosten 2 keer per etmaal kunnen meten in plaats van 2 keer per maand bij de "ouderwetse" manier, stellen we voor in de komende jaren zoveel mogelijk buizen van DIVERs te voorzien. Om per jaar 30 tot 35 buizen van DIVERs te voorzien is jaarlijks ca. e ,-- extra nodig. 44-6

7 44-7

8 REGIS Voor het onderhoud en verbeteren (updaten) van REGIS worden de volgende bedragen geraamd voor het bewerken en invoeren van gegevens en het samenstellen van "kaartlagen" (zeer globale schatting als opgenomen in het eindrapport van de Kwaliteitsevaluatie REGIS, prijspeil 2001, vertaald in e, incl. 19% BTW): Samenstellen hoogtekaart Samenstellen isohypsenkaarten Invoeren onttrekkingslocaties Interpreteren en invoeren nieuwe boringen tot Interpreteren en invoeren sonderingen tot Interpreteren en invoeren ondiepe boringen tot Totaal e tot e Er wordt steeds meer grondwater voor koude-warmte-opslag toegepast. Deze toepassing is niet gebonden aan zoet grondwater. Ook bronbemalingen komen zowel in het zoete als het zoute deel van de provincie voor. Daarom is er reden om REGIS uit te breiden tot onze hele provincie. De kosten hiervan zijn echter vrij hoog. TNO geeft in een eerste schatting een bedrag aan van circa e , aanvullend op de bovengenoemde bedragen e e De meerwaarde van het interpreteren en invoeren van alle ondiepe boringen weegt niet op tegen de kosten. Hier kan zonder groot bezwaar een bedrag worden weggelaten van e , Dit brengt het totaal voor REGIS op e tot e Om dit bij een gefaseerde uitvoering in 5 jaar uit de heffing te kunnen betalen is een verhoging van de opbrengst per jaar nodig van ca. 20% van de investering: tot Ook zullen de jaarlijkse kosten van onderhoud toenemen met tot e tot e Dus gemiddeld circa e ,--. Tarief-ontwikkeling De gevolgen van de verminderde onttrekking tot nu toe zijn opgevangen door de reserves en door het beperken van de onderzoekskosten. Deze buffer moet nu wel weer worden verruimd om het tarief gedurende meerdere jaren te kunnen handhaven. Door het tarief te baseren op de verwachte minimum onttrekking, kan in de eerste jaren een buffer worden opgebouwd. Benodigde opbrengst: - dekking huidige uitgaven e herstel buffer grondwatermeetnet REGIS onderhoud, update en uitbreiding Totaal per jaar e Bij een tot 25 miljoen m3 afnemende winning betekent dat een verhoging van de heffing van het tarief van nu e 0,0091 per m3 tot e 0,02. Dit is een forse verhoging, maar het bedrag is aanzienlijk lager dan de Rijksbelasting op grondwater, die meer dan e 0,15 bedraagt. De huidige tarieven in Fryslân en Drenthe zijn e 0,01135 resp. e 0, per m3, maar in Flevoland, Gelderland en 44-8

9 Zeeland zijn de tarieven hoger dan e 0,

10 Zoals eerder opgemerkt wordt het grootste deel van de heffing opgebracht door waterbedrijf Groningen en dus door onze eigen inwoners. Een verhoging van het heffingtarief met 1,1 ecent betekent voor een gemiddeld gezin van 4 personen een lastenverhoging in de orde van e 2,-- per jaar. 5. Inspraak Wij hebben inzake ons voornemen het tarief van de grondwaterheffing te verhogen grondwateronttrekkers op 5 september 2002 uitgenodigd hierover met de gedeputeerde Jansen van gedachten te wisselen. Het waterbedrijf Groningen NV, AVEBE, en Friesland Coberco Dairy Foods hebben aan dit overleg deelgenomen. In dit verband kan er op worden gewezen, dat de NLTO heeft gemeld niet inhoudelijk te zullen reageren, omdat de meeste landbouwers minder dan m³ water per jaar onttrekken en daardoor niet heffingplichtig zijn. Uit dit overleg bleek dat de verhoging aanzienlijk wordt geacht, dit des te meer daar vele grote onttrekkers maatregelen hebben getroffen om de grondwateronttrekking te verminderen. Daarbij komt dat zij het in een tijd van kostenbeheersing ongewenst achten, dat er een tariefsverhoging wordt doorgevoerd. Echter men erkent de wettelijke mogelijkheden van de heffing en de hierop gebaseerde tariefswijziging. Daarnaast hebben wij de Provinciale Commissie Omgevingsbeleid Groningen verzocht schriftelijk advies uit te brengen met betrekking tot deze verhoging. Op dit verzoek heeft de Rijksdienst voor de Monumentenzorg gereageerd dat vanuit cultuurhistorisch oogpunt geen aanleiding is voor het maken van opmerkingen. Het waterschap Hunze en Aa's is verrast door de voorgenomen verhoging en zou willen dat deze verhoging trapsgewijs wordt doorgevoerd. Tevens wordt voorgesteld in de toekomst van gedachten te wisselen met betrekking tot REGIS over mogelijk te behalen efficiency voordelen. Daarnaast wordt gevraagd wanneer een beroep op het grondwater-heffing-fonds mogelijk is bij nadelige gevolgen van onttrekkingen. Provinciale Staten zijn ingevolge artikel 48 Grondwaterwet bevoegd een heffing in te stellen wegens het onttrekken van grondwater, ter bestrijding van de ten laste van de provincie komende kosten van maatregelen, direct verband houdende met het voorkomen en tegengaan van nadelige gevolgen van onttrekkingen en infiltraties, voor zover deze kosten niet met toepassing van artikel 35 Grondwaterwet voor rekening van de vergunninghouder gebracht worden. Een beroep op het grondwater-heffing-fonds kan worden gedaan indien de nadelige gevolgen niet direct het gevolg zijn van een onttrekking van een vergunninghouder. Is dit namelijk het geval dan moet de schade worden vehaald op deze vergunninghouder. De ontwerpvoordracht heeft gedurende vier weken, van 31 augustus tot en met 27 september 2002 ter inzage gelegen met de mogelijkheid daarop te reageren. Naar aanleiding hiervan zijn geen reacties binnengekomen. Hieronder volgt een samenvatting van de reacties

11 Reacties Antwoord op reacties Doorwerking in de verordening Er bestaat teleurstelling over de voorgenomen verhoging van meer dan 100% Waterbedrijf Groningen NV AVEBE Friesland Coberco Dairy Foods Kosten in relatie tot grondwaterbeheer Het is inderdaad een forse maar wel noodzakelijke verhoging van het grondwaterheffingstarief om blijvend goed grondwaterbeheer te kunnen voeren. Geen De scheiding tussen wat onder de algemene middelen en wat onder de heffing gebracht mag worden, is niet inzichtelijk. Gepleit wordt alleen de heffing te verhogen voor die activiteiten die een relatie hebben met grondwaterbeheer en de overige activiteiten, die ook met andere beleidsaspecten te maken hebben, ook qua financiering aan deze beleidsaspecten te koppelen of te financieren uit de algemene middelen. Niet alles wat in de ontwerpvoordracht is genoemd, zoals verdroging en REGIS moet volledig ten laste van de heffing worden gebracht. Waterbedrijf Groningen NV AVEBE Friesland Coberco Dairy Foods Het gaat erom de kosten terecht onder de heffing te brengen. De desbetreffende Algemene Maatregel van Bestuur (AMVB) is daar duidelijk over. In de ontwerpvoordracht staat vermeld wat de huidige kosten zijn, welke kostenontwikkelingen er zijn en waarvoor de kosten gemaakt worden. Hierin staan geen algemene beleidszaken vermeld. De Grondwaterwet legt geen verband tussen de heffing en onttrekkingen. Er is dus ook geen directe relatie tussen het belang van de betaler en de werkzaamheden voor het grondwaterbeheer. De AMVB geeft een lijst met bestedingsdoelen voor de heffing. Deze AMVB is ruimer dan de grondwaterwet, hieronder valt bijvoorbeeld namelijk ook verdrogingbestrijding die niet door grondwateronttrekking is veroorzaakt. Geen Demotiverende werking De grondwaterheffing is een instrument om de vermindering van grondwateronttrekking te stimuleren Er gaat van de voorgenomen verhoging een demotiverende werking uit ten aanzien van vermindering van grondwateronttrekking. Waterbedrijf Groningen NV Er moet geprobeerd worden de kosten gelijk te laten blijven. Waterbedrijf Groningen NV Friesland Coberco Dairy Foods De heffing mag niet als regulerend middel worden gebruikt om de grondwateronttrekking te verminderen en mag ook niet als zodanig worden gezien. Het is een feit dat er minder wordt onttrokken met gelijkblijvende en zelfs gestegen kosten. Met deze kosten en investeringen wordt voortgeborduurd op de huidige stand van zaken. Geen Vergelijking met andere provincies Er is in vergelijking met andere provincies geen sprake van kostenbeheersing en bezuinigingen. Waterbedrijf Groningen NV AVEBE In Groningen vindt regelmatig een kritische kijk naar de kosten plaats. In die zin is ook gekeken naar kostendruk in vergelijking met andere provincies. Geen 44-11

12 Een vast tarief Er wordt een voorschot op bepaalde zaken genomen door een vast tarief voor de komende jaren vast te stellen in plaats van het van jaar tot jaar te bezien. Er wordt gepleit voor kosten dekken als je kosten hebt. Waterbedrijf Groningen NV Het zou vriendelijker zijn de verhoging trapsgewijs door te voeren. Waterschap Hunze en Aa's In de ontwerpvoordracht is sprake van een vast tarief om duidelijkheid te scheppen. Tevens is het een feit dat het tarief de afgelopen jaren niet is verhoogd. Het is niet toegestaan jaarlijks automatisch een verhoging door te voeren. Daarvoor is steeds een besluit van Provinciale Staten vereist. Het tarief is sinds 1997 gelijk gebleven. De provincie is namelijk altijd zeer terughoudend geweest met het onder de heffing brengen van activiteiten. Zo wordt bijvoorbeeld verdrogingbestrijding niet uit de grondwaterheffing betaald. Wel is er nu sprake van een zeker inhaaleffect waardoor het schokeffect groter lijkt dan wanneer vanaf 1997 al regelmatig een kleine verhoging zou zijn doorgevoerd. Geen 6. Tijdelijke Referendumwet Uw besluit tot wijziging van dit tarief kan op grond van de Tijdelijke Referendumwet worden onderworpen aan een raadgevend correctief referendum, nu de regeling algemeen verbindende voorschriften bevat. Ons besluit ex artikel 22 van de Tijdelijke Referendumwet, dat over deze tariefswijziging een referendum kan worden gehouden, zullen wij nemen, nadat u deze tariefswijziging heeft vastgesteld en tegelijk met deze vaststelling bekendmaken. In verband met het spoedeisende karakter van dit besluit zal, onder verwijzing naar artikel 25 van de Tijdelijke Referendumwet, dit besluit op 1 januari 2003 in werking moeten treden, omdat het belastingjaar op 1 januari aanvangt. 7. Slot Wij stellen u voor de genoemde verordening te wijzigen door vaststelling van het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit. Groningen, 05 november 2002 Gedeputeerde Staten der provincie Groningen: J.G.M. Alders, voorzitter. H.J. Bolding, griffier

13 44-13

14 Nr. 44/2002 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van; 5 november 2002, nr. 2002/16.284, LW; Gelet op de Grondwaterwet en de Provinciewet; BESLUITEN: I. De Grondwaterheffingsverordening Groningen te wijzigen: Artikel 5 wordt gewijzigd en komt te luiden als volgt: Artikel 5 Tarief Het tarief, vastgesteld op grond van artikel 4, bedraagt 2 eurocent per kubieke meter onttrokken grondwater. II. Onder toepassing van artikel 25 van de Tijdelijke referendumwet treedt dit besluit in werking met ingang van 1 januari Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier