Afwegingskader Durgerdam (spoor 2)

Transcriptie

1 Afwegingskader Durgerdam (spoor 2) Inleiding Eindrapportage , Joris Latour Actualisatie nav Integraal Ruimtelijk Programma februari 2019, kernteam Durgerdam Het is de taak van het hoogheemraadschap om periodiek te toetsen of de dijken nog voldoen aan de normen. Bij de toetsing in 2006 zijn grote delen van de Markermeerdijken tussen Hoorn en Amsterdam afgekeurd. De komende jaren wordt daarom ruim 33 kilometer dijk versterkt. De Markermeerdijken zijn een zogenoemde primaire waterkering. De Noord-Hollandse dijken beschermen 1,2 miljoen mensen tegen het buitenwater. De oplossing voor Durgerdam is inhoudelijk complex. Met inwoners van het dorp Durgerdam en andere betrokkenen, de gemeente Amsterdam, Provincie Noord-Holland en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) vond tussen februari en juli 2017 een aanvullend participatieproces plaats. Dit gebeurde in opdracht van HHNK, onder leiding van een extern bureau. Uit dit proces is naar voren gekomen dat er meer tijd nodig is om samen met bewoners te zoeken naar een gedragen oplossing. Afgesproken is om nog geen keuze voor een voorkeursvariant te maken, maar om een extra jaar de tijd te nemen om een integraal participatieproces te doorlopen. Samen met omwonenden, gemeente, provincie en onafhankelijke experts wordt dan ook gekeken hoe andere wensen en ambities meegenomen kunnen worden. Afgesproken is om voor Durgerdam een apart ontwerpprojectplan voor waterveiligheid en openbare ruimte bij Durgerdam te maken en om ernaar te streven dit eind 2019 ter inzage te leggen. Bij het participatieproces zijn drie sporen onderkend: Spoor 1: In dit spoor staat de (complexe) techniek van de waterveiligheid centraal. Er zijn antwoorden gegeven op technische vragen van inwoners en middels colleges wordt gewerkt aan inzicht en duidelijkheid over het waterveiligheidsprobleem, de technische randvoorwaarden en de mogelijke oplossingen daarvan. Hierbij zijn ook de eerder door bewoners ingebrachte alternatieven aan bod gekomen. Er is gesproken over het faalmechanisme waarop de dijk is afgekeurd, welke type maatregelen ingezet kunnen worden voor waterveiligheid en hoe dit voor verschillende onderdelen van de dijk in het dorp uitpakt. Al deze informatie is verwerkt in een collegebundel die breed beschikbaar is gesteld. Spoor 2: Het doel van spoor 2 (gemeenschappelijk afwegingskader) is te helpen bij transparante besluitvorming. De kaders waarbinnen bestuurders hun besluit nemen, later in het proces, zijn verzameld en beschreven. Vragen als: hoe toets je ruimtelijke kwaliteit? zijn in dit spoor besproken. In de bijeenkomsten van spoor 2 is ook met elkaar gesproken over opgaven en thema's en daaraan gekoppelde belangen. Dit spoor wordt afgesloten met een document waarin een gemeenschappelijk afwegingskader wordt beschreven; dat is deze notitie. Spoor 3: Dit is het spoor waar de wensen en ambities integraal samenkomen en ruimtelijk zijn vertaald in een (of meerdere) schetsontwerpen. Dit zijn de ambities en wensen van inwoners, van andere belanghebbenden en van overheden. Waterveiligheid is hier één onderdeel van. Andere opgaven gaan over de openbare ruimte (onder andere parkeren, opknapbeurt van de weg, veiligheid van langzaam verkeer), ondergrondse infrastructuur en over zaken als recreatie, natuur en de balans tussen rust en reuring. De bijeenkomsten van spoor 3 hebben plaatsgevonden in de vorm van ontwerpateliers, met ruimte voor verrassende ideeën en brainstormsessies. 1

2 In deze rapportage is het eindresultaat van spoor 2, het afwegingskader, beschreven. Bij de uitwerking van het afwegingskader is rekening gehouden met de inzichten uit spoor 1. Bij spoor 1 is door bewoners onder meer een aantal alternatieven aangedragen. Deze bewonersalternatieven zijn beschreven in hoofdstuk zes van de collegebundel. Het gaat om drie alternatieven: het alternatief 'volledig buitenom', een variant op de 'volledig buitenom' en een alternatieve oplossing die zicht richt op het oostelijk deel, waarbij een damwand door het rietveld wordt voorgesteld. Tijdens de bijeenkomsten van spoor 1 zijn deze alternatieven besproken en door experts beoordeeld. In de dialoog met de werkgroep is het inzicht ontstaan dat de variant 'volledig buitenom' veelomvattend en dus ook kostbaar is ten opzichte van de veiligheidsopgave. Vandaar dat er over de volledig buitenom variant niet meer wordt gesproken. Deze varianten zijn dus op basis van de afweging van kosten afgevallen. Tijdens de bijeenkomsten is ook het gezamenlijke inzicht ontstaan dat de oplossing van het veiligheidsprobleem kan worden opgelost op een voor de bewoners aanvaardbare manier en met aanvaardbare kosten door zo dicht mogelijk bij het bestaande profiel te blijven. Deze denkrichting is dan ook gebruikt als uitgangspunt voor het afwegingskader. Aanpak spoor 2 Het participatieproces voor spoor 2 is gestart met een wandeling op de dijk (op 5 december 2017). Vervolgens zijn er vijf werksessies met bewoners en betrokkenen gehouden: op 19 februari, 19 maart, 27 maart, 9 april en 30 mei Tijdens de werksessies is intensief met elkaar gesproken (Figuur 1) en we zijn ingegaan op de volgende vragen: 1. Wat zijn de opgaven die in het afwegingskader uitgewerkt moeten worden? 2. Wat is het gemeenschappelijke afwegingskader? 3. Hoe kan ruimtelijke kwaliteit toetsbaar worden gemaakt? 4. Wat is de rolverdeling en wat is de zeggingskracht van betrokkenen bij besluitvorming? 5. Wat is de planning en op welke manier kan een transparante afweging gemaakt worden? 2

3 Figuur 1: vereenvoudigde verbeelding van de intensieve dialoog tijdens het participatieproces Vraag 1: Wat zijn de opgaven? Centraal staat de opgave van de waterveiligheid. De dijk is afgekeurd en er moet iets gebeuren om de waterveiligheid te borgen. Tegelijk met de waterveiligheid zijn er mogelijkheden om andere opgaven aan te pakken. Deze kunnen voortkomen uit wensen van bewoners of een vertaling zijn van reeds vastgesteld beleid van de overheden. Het achterliggende idee is dat deze extra wensen en/of beleidsintenties tegelijk met de waterveiligheid kunnen worden aangepakt. In spoor 2 is afgebakend welke andere opgaven worden meegenomen in het ontwerpproces. Na een uitgebreide inventarisatie van alle beleidsambities van de overheden en de wensen van de bewoners zijn de volgende opgaven onderkend: Waterveiligheid Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie Openbare ruimte Verkeer en vervoer Recreatie Natuur Duurzaamheid De waterveiligheidsopgave zal volgens verwachting eerder uitgewerkt zijn dan de andere opgaven. Het meest kansrijke scenario voor de waterveiligheid zal medio juni bekend zijn. Voor de overige ambities is meer tijd nodig om overeenstemming te bereiken. De bestuurders van HHNK, gemeente Amsterdam en Provincie Noord-Holland hebben op 25 april 2018 ingestemd met het voorstel dat ze op 27 juni 2018 de reikwijdte van de overige ambities (zijnde niet de waterveiligheid) vaststellen. De overige ambities worden in de tweede helft van 2018 in participatie met bewoners en andere belanghebbenden rond Durgerdam uitgewerkt tot een integraal ruimtelijk programma. Vraag 2: Wat is het gemeenschappelijk afwegingskader? Het gemeenschappelijk afwegingskader bestaat uit een overzicht van wettelijke eisen en van door alle betrokken partijen gezamenlijk gedragen concrete en vastgestelde (beleids)intenties en (bewoners)wensen. Het overzicht van deze eisen, intenties en wensen kan gebruikt worden om bij een afweging tussen varianten te komen tot de meest geschikte variant. Het gemeenschappelijke afwegingskader is bepaald in een aantal stappen (Figuur 2). Als eerste stap is per opgave geïnventariseerd welke wensen de bewoners hebben. Deze zijn weergegeven in bijlage 1. Vervolgens is bepaald welke eisen en beleidsintenties de overheid heeft (zie bijlage 2). Vervolgens zijn deze beleidseisen- en intenties en de bewonerswensen met elkaar vergeleken. 3

4 Figuur 2: Visuele weergave van trechteren van wensen en intenties tot een afwegingskader Uit de vergelijking van wensen en beleidsintenties is gebleken dat op een groot aantal punten overeenstemming is tussen de wensen van de bewoners en de beleidsintenties van de overheden. Deze zijn weergegeven in Tabel 1 en vormen daarmee het gemeenschappelijk afwegingskader. Daarbij is op hoofdlijnen meegewogen of de wensen of intenties ook financieel haalbaar zijn. Er is als gevolg van deze financiële afweging één wens afgevallen vanwege de kosten: het volledig afkoppelen van het bestaande gasnet. Deze optie is financieel niet haalbaar 4

5 Tabel 1: Gemeenschappelijk afwegingskader zoals bestuurlijk vastgesteld 5

6 Bestuurlijk vastgestelde aanvulling op het afwegingskader: Financiële kaders De kostenramingen voor de waterveiligheidsoplossing in het Projectplan Waterwet moet passen binnen de subsidievoorwaarden van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (beoordeling door het programmabureau) Financiële consequenties van de oplossingen voor waterveiligheid zijn niet doorslaggevend in de afweging Maatregelen aan de openbare ruimte in het dorp Durgerdam komen voor rekening van de gemeente Amsterdam voor zover ze niet worden veroorzaakt door de eisen van waterveiligheid en daarnaast binnen het daarvoor beschikbare budget van de gemeente vallen. Over de kosten van meekoppelkansen worden separate afspraken gemaakt tussen betrokken partijen. De initiatiefnemer van de meekoppelkans is hierin leidend. Provincie Noord-Holland kan via het Ambitieprogramma Ruimtelijke Kwaliteit mogelijk bijdragen aan de financiering van meekoppelkansen. Een concept versie van het afwegingskader (tabel 1) is op 18 april 2018 al overgedragen aan spoor 3 zodat de verdere visuele uitwerking kon plaatsvinden. Als hier nog nieuwe inzichten uit voortkomen zou dit kunnen leiden tot aanpassingen van het afwegingskader. Uit de vergelijking van wensen en beleidsintenties is gebleken dat er ook een aantal opgaven en onderwerpen zijn waar medio april 2018 minder duidelijke overeenstemming over bestond of waarover nog meerdere opvattingen en ideeën voor oplossingen bestonden. Het betreft nog te maken keuzen en uitwerkingen: a. De uitwerking van recreatie bij het Blauwe Hoofd. b. Verkeer en parkeren (er is nog een verkeersonderzoek gaande). c. De concrete invulling om markante plekken in het dorp te behouden. Deze keuzes staan nog open en worden via spoor 3 en de uit te voeren verkeersstudie nader uitgewerkt. Het uiteindelijke definitieve afwegingskader bevat alle punten waar overheid en bewoners het met elkaar eens zijn. Deze is op 27 juni 2018 door de bestuurders vastgesteld. Vraag 3: Hoe wordt ruimtelijke kwaliteit geoperationaliseerd? Een van de aanleidingen om een afwegingskader te maken, was de behoefte om op voorhand duidelijk te krijgen hoe ruimtelijke kwaliteit geoperationaliseerd zou worden. Dit is een lastig vraagstuk. Het bleek al eerder moeilijk om dit concreet te maken en te objectiveren; wederom zijn de wensen van bewoners ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteit vergeleken met de beleidsintenties van de overheden. Dit is zowel gedaan in woorden als beelden. Boek Kijk op de dijk De bewoners hebben hun ideeën ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteit in beeld gebracht met de uitgave van het boek Kijk op de dijk van de werkgroep Durgerdam. Hierin zijn achttien leidende principes voor de ruimtelijke kwaliteit vermeld en met beeldmateriaal gevisualiseerd. Aan de overheden is ook gevraagd om hun beleidsintenties ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit zo concreet mogelijk te verwoorden en te verbeelden. Hiervan zijn (grotendeels via spoor 3) schetsen 6

7 en visualisaties gemaakt (zie bijvoorbeeld Figuur 3). De visualisaties en verbeeldingen van bewonerswensen en beleidsintenties zijn met elkaar vergeleken om te verifiëren of men zowel in woord als in beeld gemeenschappelijke uitgangspunten voor ogen heeft. De punten van visuele overeenstemming zijn woordelijk opgenomen in Tabel 1 van het afwegingskader en de visualisaties zijn meegenomen in spoor 3. Figuur 2: Voorbeeld van een visuele weergave van een aantal uitgangspunten uit het afwegingskader volgens het boek Kijk op de dijk van werkgroep Durgerdam (links) en spoor 3 (rechts). Vraag 4: Wat is de rolverdeling? Tijdens de participatiebijeenkomsten zijn zorgen geuit over hoe het afwegingskader bij de bestuurlijke besluitvorming gebruikt zal worden. Ook is er aangegeven dat er behoefte is om te verduidelijken welke rol en zeggingskracht de bewoners bij de besluitvorming hebben. De bewoners hebben in de participatie ten aanzien van de afweging een duidelijke rol met zeggingskracht. De bewoners zijn bij het opstellen van het afwegingskader namelijk nadrukkelijk betrokken geweest en hebben hun wensen kunnen inbrengen. De transparantie van de besluitvorming is geborgd door van te voren het afwegingskader expliciet te maken en af te spreken dat het gebruikt wordt om tot een keuze te komen voor het definitieve ontwerp. Daarom wordt het afwegingskader zelf ook bestuurlijk vastgesteld op 27 juni Daarnaast wordt het afwegingskader gebruikt bij spoor 3 tijdens het ontwerpproces. Het zijn uiteindelijk de bestuurders die verantwoordelijk zijn voor de besluitvorming. Zij zullen daarbij het afwegingskader gebruiken. Als blijkt dat er, omwille van de waterveiligheid, moet worden afgeweken van het afwegingskader, zal het bestuur daarover besluiten. Dit zal worden beargumenteerd en met bewoners worden besproken. Tevens is er de bezorgdheid geuit dat er op een laat moment in het besluitvormingsproces onverwacht een nieuwe beleidsopgave kan worden ingebracht waardoor het uiteindelijke ontwerp kan veranderen. Om dit te voorkomen is er een brede inventarisatie gemaakt van alle mogelijke 7

8 beleidsopgaven van de overheden. Deze zijn opgenomen in bijlage 2. De brede inventarisatie maakt de kans geringer dat beleidsopgaven onder de radar zijn gebleven. Echter; de wereld staat niet stil. Allerlei partijen en organisaties zijn doorlopend bezig met het ontwikkelen van plannen die betrekking kunnen hebben op de omgeving van Durgerdam. Dit is een continu proces waar het participatieproces in Durgerdam geen invloed op heeft. Vraag 5: Wat is de planning en hoe wordt het afwegingskader gebruikt? Het participatieproces is gestart in september 2017 en zal doorlopen tot februari Hieronder is een planning bijgevoegd (Figuur 4). Enkele belangrijke momenten worden toegelicht. Het afwegingskader is volgens de planning in juni 2018 bestuurlijk vastgesteld. De eerste profielen van het schetsontwerp voor de waterveiligheidsopgave zijn medio juni 2018 verwerkt in de Expositie 'Kijk op de dijk'. Vanaf 2019 wordt er gewerkt aan het Ontwerp Projectplan Waterwet. Als blijkt dat er, omwille van de waterveiligheid, moet worden afgeweken van de uitgangspunten van het IRP, dan zal het bestuur daarover besluiten. Dit niet eerder dan nadat dit met bewoners is besproken. De Alliantie bereidt in opdracht van HHNK dit Ontwerp Project Plan voor en zal daarbij ter verduidelijking ook het afwegingskader gebruiken. Voor de overige ambities, wensen en beleidsopgaves is in de tweede helft van 2018 de vraag wat willen we eigenlijk in Durgerdam? verder verkend. Dit is vastgelegd in het Integraal Ruimtelijk Programma (IRP) Durgerdam dat in februari 2019 bestuurlijk is vastgesteld. Dit IRP bevat de uitgangspunten voor de verdere uitwerking van de dijkversterking (Projectplan Waterveiligheid) en het ontwerp voor de openbare ruimte. Als bijlage bij het Ontwerp Projectplan Waterwet zal een milieu effect rapportage (MER) opgesteld worden. Hierbij zullen ook de varianten die in de MER van 2016 benoemd zijn worden opgenomen. Dit is nodig omdat men bij het opstellen van een MER verplicht is om meerdere realistische en haalbare opties met elkaar te vergelijken. De Alliantie zal hierbij in ieder geval de werkwijze gebruiken die in de MER van 2016 gevolgd is. Aan de Alliantie zal worden gevraagd om ook het afwegingskader (zijnde dit document) te gebruiken bij de MER. Figuur 4: Aangepaste planning 8

9 9

10 Bijlage 1: Tabel met wettelijke eisen, knelpunten en genoemde wensen van bewoners De bewoners hebben per opgave hun wensen uitgewerkt. Hieronder een weergave. Opgave Wet/eis Achterstallig onderhoud/ Knelpunt Waterveiligheid Vereisten HWBP In afwachting van uitkomst / Behoud monumentale dijk resultaten van Spoor 1 Behoud ruimtelijke kwaliteit Behoud en respecteer rijksbeschermd dorpsgezicht Wens Huidige hoogte dijk en tuimelkade behouden, dus niet verhogen, voor zowel West- als Oosteind. Zoveel mogelijk huidige vorm en dimensie/profiel van dijk bewaren. West- en oostzijde opdelen in segmenten. Dijkversterkingsopgave en oplossingen zoveel mogelijk verfijnen in vijf segmenten (nader omschrijven wat de segmenten zijn; zie boek Kijk op de dijk van werkgroep Durgerdam). Behoud boothellingen en doorgangen. Uitvoer en aan- en afvoer van materiaal dijkversterking vanaf het water. Zo min mogelijk overlast. Geen schade aan huizen. Zie boek Kijk op de dijk van werkgroep Durgerdam 10

11 Ruimtelijke kwaliteit Rijksbeschermd dorpsgezicht Unesco werelderfgoed en Stellingzone Monumentale dijk 73 rijksmonumenten Zie boek Kijk op de dijk van werkgroep Durgerdam. Huidige authenticiteit dorp bewaren. Openbare ruimte: weg en verkeeroverlast en verkeersveiligheid Beperking t.a.v. zwaar verkeer Onderhoud van de weg Verkeersveiligheid langzaam verkeer Kapot wegdek met gaten, kuilen en plassen Onduidelijke bebording Verkeersonveiligheid en verkeeroverlast Snelheidsovertredingen Zwaar verkeer Peloton racefietsers Handhaving parkeerbeleid Ondergrond Onderhoud leidingen en kabels Aanpakken lekkende en kapotte leidingen Handhaven huidige straatbreedte Handhaven huidige hoogte wegdek. Geen verhoging van parkeerplekken. Onderzoek verbreding stoepen. Handhaven variatie in breedte en hoogte stoepen. Verkeersluw d.m.v. bijvoorbeeld: Logischere indeling laad- en losplaatsen en uitrijhavens. Inrijverbod oostzijde handhaven en duidelijkere bebording. Handhaving van maximumsnelheid (30km). Zwaar verkeer weren. Duidelijke bebording (ook digitaal). Door middel van weginrichting (fysieke maatregelen) langzamer. rijden bevorderen en inrijden tegengaan. Handhaving van parkeerbeleid. (1 autovergunning per huis) Extra parkeerplekken bij het sportpark. Veilig maken parkeerplaats oost. Leidingen zodanig aanleggen dat ze geschikt zijn voor toekomstige duurzame energie. Aanleg glasvezel. Recreatie Behoud van de mooiste ankerplek van Nederland. Behoud baai Durgerdam voor kleinschalige en zeilende watersport en ankeren. Behoud karakter van baaien en kapen met segmenten. Huidige evenwicht in recreatieve voorzieningen behouden. Geen nieuwe (intensievere) vormen van recreatie. Behoud zwemstrandje polder IJdoorn. Herstel steigers in huidige diversiteit en/of ontwikkel een nieuw steigerplan. 11

12 Natuur N2000 Soortenbeleid (ffwet) Ecologische hoofdstructuur Weidevogelgebieden Geen privatisering van de openbare ruimte met name de onderdijk. Het Blauwe Hoofd: nieuw zand storten strandje, opruimen en opknappen met landschappelijke middelen (zie boek Kijk op de dijk Durgerdam) Behoud van de grasdijk. Behoud van de rietkragen. Behoud van het rietland. Behoud openveenweidegebied achterland. Behoud weidevogel/moerasvogelgebied polder IJdoorn. Duurzaamheid Eisen bij aanleg (CO2/ grondstoffen) Hergebruik c.q. herplaatsing van materiaal (bijv. lantaarns, straatstenen, waterpompen, boothellingen, waslijnen, steigers); Leidingen zodanig aanleggen dat ze geschikt zijn voor toekomstige duurzame energie. 12

13 Bijlage 2: Tabel met eisen en beleidsintenties overheid In deze bijlage zijn de beleidsdoelstellingen en ambities per opgave weergegeven. Deze eisen en ambities zijn samengevat in onderstaande tabel. Daarna volgt in een achterliggende rapportage een korte toelichting waar de eis of beleidsintentie vandaan komt. Onderwerp Eis Beleidsintenties Waterveiligheid Zie spoor 1 Zie spoor 1 Monumentenverordening: toetsing via vergunningverlening provincie PNH/ODNZKG) Ruimtelijke kwaliteit Beschermd dorpsgezicht: via bestemmingsplan Ruimtelijke opbouw in stand houden (smalle dijkopbouw, dijkweg niet en vergunningverlening verbreden) Unesco: geen Zicht op water in stand houden: tuimeldijk zo min mogelijk verhogen Ruimtelijk onderzoek naar toepassen van een hellend muurtje of band langs de tuimelkade aan de kant van de weg), ca m hoog en achterover hellend, groene bovenzijde van tuimelkade, Markermeerzijde: tuimelkade zo steil mogelijk, bijv. 1:2.5. Steil profiel geeft groene plint en ondersteunt het bochtige ensemble van dijk, openbare ruimte en bebouwing. Sterkte oplossen door buitenberm aan de Markermeerzijde, riet en water zo dicht mogelijk bij de dijk houden; versterking zoveel mogelijk onder water. Westzijde: gebruik maken van steigers: deze sturen het uitzicht op het water en de horizon, haaks op de dijk. Cultuurhistorisch interessante plekken in het dorpslint benutten voor kleinschalige details die het karakter van het historisch lint duiden. (oorspronkelijke koppeling aan achterland ter hoogte van het hotel, de kapel, het ritme van overhalen in stand houden en restaureren; de twee entrees van het lint aan de zuid- en noordzijde verbeteren. Overgang naar dijkvak 15 detailleren. 13

14 Verkeer en vervoer Herstel van de weg Werken volgens de Puccini-methode: bakstenen klinkers, antraciet trottoirbanden De afstand tussen de huizen en het begin van de tuimelkade blijft gehandhaafd; binnen dat profiel vinden het verkeer (voetganger, fietser, auto s, parkeren) en het overig gebruik van de stoep (in de zon zitten, bloembakken) hun weg Dijk moet geschikt blijven voor (recreatieve) fietsers, voetgangers en lokaal verkeer, dus de verwachte groei kunnen opvangen. Maatregelen om dijk verkeersveilig te maken. Touringcars verbieden. Eenrichtingverkeer onderzoeken; inclusief consequenties voor de wegen in de omgeving (Liergouw). Indeling profiel beredeneren vanuit veiligheid fietser. Auto past zich aan langzaam verkeer (fiets en voetganger) Parkeren op dijk handhaven (ondersteunt woonfunctie), op enkele plekken verschuiven om het profiel veiliger in te richten voor fietsers (uitwijkmogelijkheden), nagaan of parkeerbeleid en uitvoering/ handhaving ervan beter afgestemd kunnen worden. Bereikbaarheid voorzieningen (hotel, B&B, sportvelden, watersportverenigingen meenemen in verkenningen en voorstellen doen voor regeling. *Verduurzaming N.v.t. (geen prioriteitgebied) anticiperen bij aanleg en herstel van leidingen in de dijk op duurzame energie (biogas, etc.) Klimaatadaptatie en rainproof ontwerpen Recreatie PNH en Amsterdam: doorlopende wandel/fietsverbinding Aanlegsteigers (duurzaam benutten van de tijdelijke aanlegsteigers die gebruikt worden in het kader van de dijkversterking) Zwemplekken (terugbrengen van informele kleinschalige zwemplekken) Wandelpad aanleggen aan de voet van de dijk langs Westeinde (nagaan of compensatie nodig is ivm ringslang) (buiten projectgebied) Ontwikkeling Blauwe Hoofd (extensief dan wel intensiever) Natuur Mitigatie en compensatie van schade aan natuur bij dijkversterking (bv Rekening houden met ringslang tijdens aanleg) Ontwikkeling weidevogelgebied polder IJdoorn. Ontwikkeling rietlanden 14

15 15

16 1. Uitwerking Waterveiligheid (toelichting bij Tabel bijlage 2) Opgave HWBP Zie spoor 1 Behoud Monumentale dijk De dijk te Durgerdam is een monumentale dijk en beschermd op basis van de Provinciale Monumentenverordening Noord-Holland De dijk staat in het provinciaal monumentenregister vermeld als Westfriese Omringdijk en als Noorder IJ- en Zeedijken. Ter uitvoering van het Projectplan Waterwet dient een aantal vergunningen/ontheffingen te worden aangevraagd, waaronder een Omgevingsvergunning voor het wijzigen van de als provinciaal monument beschermde Markermeerdijken. De provinciale monumentenverordening ressorteert onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Vergunbaarheid wordt getoetst op basis van het geldende beleidskader waarin de waarden van de beschermde monumenten (voor Durgerdam de Noorder IJ- en Zeedijken) zijn beschreven ( Beschrijving van de Noorder IJ- en Zeedijken deel 1 en 2 uit september 2004.). De bescherming van de dijken berust volgens die redengevende omschrijvingen inhoudelijk op drie pijlers: 1. de cultuurhistorische waarde; 2. de historisch morfologische waarde en 3. de beeldbepalende waarde. De waarden staan respectievelijk voor: 1. de eeuwenlange ontstaansgeschiedenis van de dijk met bijbehorende transformaties in dijklichaam en biotoop (bochten en hoeken in de dijk, wielen en buitendijkse voorlanden); 2. de fysieke verschijning van de dijk (de samenstelling van het dijklichaam en de vorm van het profiel daarvan); 3. de waarde van de dijk als continuerende lijn in het landschap. In vooroverleg met de Alliantie zijn deze waarden door het bevoegd gezag (gedeputeerde staten van de provincie Noord-Holland) als toetsingskader voor de hele Markermeerdijken meegegeven. Het bevoegd gezag heeft de Alliantie op diverse momenten aangegeven welke informatie nodig was om te kunnen komen tot een toetsing. De Alliantie heeft aan de hand daarvan de Rapportage Cultuurhistorie opgesteld. Dit moet waarschijnlijk ook voor Durgerdam gebeuren (vraag staat uit bij Casper). De betreffende waarden worden in beeld gebracht, de effecten van de dijkverzwaring daarop worden beoordeeld en (de effecten van) alternatieven worden afgewogen. Vervolgens toetst het bevoegd gezag of deze effecten vergunbaar zijn. Dat gebeurt in de ontwerp omgevingsvergunning. Bepalend daarbij is het toetsingskader van artikel 6 van de Monumentenverordening Noord-Holland Die geeft sinds de wijziging van 2015 ruimte voor een belangenafweging. De vergunning kan worden verleend indien zwaarwichtige redenen van aantoonbaar algemeen maatschappelijk belang zich tegen weigering verzetten. Het waterstaatkundig belang van de dijk is zo n belang. Dat blijkt uit de toelichting bij de wijziging van de Monumentenverordening in 2015, maar ook reeds uit de redengevende omschrijving die ten grondslag ligt aan de aanwijzing van de dijken als provinciaal monument: 16

17 In het document over de Noorder IJ- en Zeedijken wordt opgemerkt dat het de bedoeling is om door middel van vergunningen de noodzakelijke wijzigingen aan het provinciale monument zowel aan de tegenwoordige tijd als aan de cultuurhistorie aan te passen, met andere woorden behoud door ontwikkeling (blz. 7). PNH ziet de dijk als een levend monument. Daarmee wordt bedoeld dat de dijk niet statisch is: in de loop der jaren is de dijk immers vaker veranderd en of aangepast, door doorbraken en door versterkingen. Die ontwikkeling is ook beschreven in de redengevende omschrijvingen. Zie bijvoorbeeld: Historisch morfologisch zijn de dijken van betekenis omdat zij in de loop der tijd hersteld, opgehoogd en afgegraven zijn en successievelijk van aarden-, wier- en steenbekleding zijn voorzien. (Noorder IJ- en Zeedijken, blz. 9) Met name het Kader Ruimtelijke Kwaliteit noemt de dijk een levend monument (blz. 11 en 27). Door de veranderende veiligheidsfunctie die de dijk vervult, moet het monument in staat zijn om van vorm te veranderen, zonder de identiteit te verliezen. De vormverandering dient echter zoveel mogelijk de historisch morfologische waarde en de beeldbepalende waarde te respecteren. Op deze wijze blijft het monument behouden door ontwikkeling. Het is de bedoeling door middel van vergunningen de noodzakelijke wijzigingen aan het provinciaal monument zowel aan de tegenwoordige tijd als aan de cultuurhistorie aan te passen. Daar waar geen behoud mogelijk is (zoals bij afgraving), is in feite alleen sprake van aantasting van de historisch morfologische waarde. De beeldbepalende waarde wordt niet aangetast, omdat de verplaatste dijk als continuerende lijn in het landschap behouden blijft. De cultuurhistorische waarde wordt niet aangetast zolang het verhaal van de dijkversterkingen ter plekke fysiek afleesbaar blijft voor de huidige en komende generaties. De mitigerende maatregelen die in de Rapportage Cultuurhistorie zijn opgenomen voor de Markermeerdijken dienen dit laatste doel en zijn dan ook door het bevoegd gezag voorwaardelijk gesteld in de ontwerp-omgevingsvergunning. CONCLUSIE: Er zijn geen harde eisen af te leiden uit de aanwijzing als monumentale dijk. Beoordeling van mogelijk negatieve effecten vindt plaats tijdens het ontwerpproces en formeel op basis van de aanvraag van een vergunning. 17

18 2. Ruimtelijke kwaliteit Beschermd dorpsgezicht. Het dorpsgezicht van Durgerdam is middels de monumentenwet sinds 3 mei 1976 door de minister van Cultuur en de staatssecretaris van Ruimtelijke Ordening aangewezen als rijks beschermd dorpsgezicht. De bescherming hiervan ligt vast in het gemeentelijk bestemmingsplan, waarin de cultuurhistorische waarden van het dorpsgezicht zijn opgenomen. Indien het bestemmingsplan wijzigt moet de gemeente afwegen of deze wijzigingen de cultuurhistorische waarden niet aantasten. Verder dient "voor iedere wijziging in het dorpsgezicht op zorgvuldige wijze overwogen te worden of materiaal, plaats, vorm en afmetingen, zodanig gekozen zijn dat ze goed inpassen bij het huidige dorpsgezicht (toetsing voor Commissie Ruimtelijke Kwaliteit i.h.k.v. omgevingsvergunning).. De toelichting uit het aanwijzingsbesluit uit 1976 benoemt de waarden van het gebied. Het volgende uit de toelichting is belangrijk: Durgerdam is een fraai voorbeeld van een dijkdorp waarvan de relatie tussen de dijkbebouwing en de open ruimte- het polderland voor en achter de dijk en het water- nog niet verstoord is door recente dorpsuitbreidingen. De haven van Durgerdam is een belangrijk element in de totaliteit van het dorp De open ruimte tussen de huisjes is het uitzicht op het achtergelegen polderland en in het bijzonder op Ransdorp en de Liergouw, een essentieel element binnen het dorpsbeeld. Vanwege het historisch beeld van het dorp is de bescherming te rechtvaardigen. De grens van het te beschermen gebied is zodanig gekozen dat in het kader van deze bescherming het behoud en de relatie tussen de open ruimten- het polderland voor en achter de dijk en het water- en de dijkbebouwing, te waarborgen is. De bescherming van gezichten wordt geregeld in een beschermend bestemmingsplan, waarin rekening wordt gehouden met de vastgestelde cultuurhistorische waarden van het gezicht. Inpassing van nieuwe initiatieven in de bestaande situatie moet zorgvuldig gebeuren, zeker als het de essentie van de aanwijzing raakt. Dat vraagt om maatwerk en wordt per geval bekeken. Bij eventuele toevoeging van elementen aan het dorpsgezicht wordt hieraan getoetst, aan het ministerie zodat deze waarden niet in het gedrang komen. De gemeente adviseert hierbij. 18

19 CONCLUSIE: Er zijn geen harde eisen af te leiden uit de aanwijzing als beschermd dorpsgezicht. Beoordeling van mogelijk negatieve effecten vindt plaats tijdens het aanvragen van een vergunning of een ontheffing. Structuurvisie gemeente In 2011 heeft de Amsterdamse gemeenteraad de Structuurvisie Amsterdam 2040, Economisch Sterk en Duurzaam vastgesteld. Daarin wordt de ontwikkeling van de stad geduid en vooral de ruimtelijke aspecten ervan geanalyseerd. Ook worden ontwikkelingsrichtingen geschetst. Voor Waterland staat daar o.a. het volgende in: Waterland is het meest gave Hollandse landschap van de Amsterdamse stadsrand. Waterland ligt aan de noordelijke, rustige kant van Amsterdam en dat is direct voelbaar achter de messcherpe stadsrand. Veenweidelandschappen en oude, cultuurhistorisch belangrijke dorpen met veel water karakteriseren het gebied. De natuur is sterk agrarisch beïnvloed maar internationaal van hoge waarde. Op grotere schaal maakt het gebied deel uit van het nationaal landschap Laag Holland, waarin ook de grote droogmakerijen zijn gelegen. Melkveehouderij is de drager van alle waarden in het gebied, maar er zijn zorgen over de duurzaamheid van deze landbouw. De vraag rijst in hoeverre de melkveehouderij nog is te combineren met het kleinschalige karakter van Waterland. Het is met name de vraag hoe de benodigde schaalvergroting binnen de melkveehouderij kan worden geaccommodeerd. In het lopende gebiedsproces Waterland-Oost worden voorstellen ontwikkeld voor, onder meer, het behoud van het perspectief van de veehouderij. In de Structuurvisie is de zgn Amsterdamse Hoofd Groen Structuur (HGS) vastgelegd. Dit zijn de beschermwaardige groengebieden binnen de gemeente Amsterdam. De dijk valt binnen de HGS. Voor alle ontwikkelingen in de HGS is een advies van de Technische Adviescommissie HGS (TAC) verplicht. CONCLUSIE: Er zijn geen harde eisen af te leiden uit de structuurvisie van de gemeente. Beoordeling van mogelijk negatieve effecten vindt plaats op basis van het bestemmingsplan tijdens het aanvragen van een vergunning of een ontheffing. Adviesaanvraag bij de TAC vóór het advies van de gemeente Amsterdam aan de provincie in het kader van de vergunningverlening. Beleidsvisie en toetsingskader Stadsrandpolder Waterland (19 sept 2012, B&W). Kern van deze beleidsvisie: in stand houden en versterken van unieke kwaliteit van het open landschap met hoge natuurwaarden dicht bij de stad. Dit landschap duurzaam toegankelijk gehouden voor wandelaars en fietsers. Kernwoorden zijn: vitaal landschap, ruimte voor ruimte. Openheid, kleinschaligheid, wegenstelsel voor lokaal verkeer, scherpe scheiding stad en land, weidevogels, cultuurhistorie, agrarisch natuurbeheer. CONCLUSIE: Er zijn geen harde eisen af te leiden uit de Beleidsvisie en toetsingskader Stadsrandpolder Waterland. 19

20 Unesco (gemeente) Het Vuurtoreneiland is onderdeel van de stelling van Amsterdam en sinds 1996 UNESCO Werelderfgoed. Durgerdam ligt buiten het gebied van Unesco. De Provincie en de Rijksdienst Cultuur Erfgoed zien erop toe dat de stelling van Amsterdam wordt beschermd en dat de benoemde Outstanding Universal Values niet worden aangetast. De officiële status van UNESCO werelderfgoed helpt de overheden om de actieve bescherming van de Stelling te legitimeren. De Provincie Noord- Holland is benoemd als siteholder en heeft de leidende rol in het actief toezien op de bescherming van de Outstanding Universal Values. In het geval van de Stelling van Amsterdam zijn deze waarden: 1. Het strategisch landschap vormt de basis. Voor het ongetrainde oog is dit landschap onzichtbaar, maar het was van levensbelang voor de werking van de linie. Voor die verdedigingslijn liggen de inundatiekommen. Deze zijn begrenst door kades en dijken. Rondom de forten mocht (bijna) niet gebouwd worden. Dit waren de zogenaamde verboden kringen. Hierdoor ontstond een open landschap rondom de verdedigingslijn. 2. Het watermanagementsysteem ingebed. Overal langs de verdedigingslijn zijn nog sluizen, kanalen, grachten en dijken zichtbaar die gebruikt werden om de polders voor de verdedigingslijn te inunderen. Het bied werd bij het naderen van de vijand tot ongeveer 40 centimeter (kniehoogte) onder water gezet, om zo het landschap in een moeras te veranderen. Te diep om met een leger doorheen te gaan, niet diep genoeg om er overheen te varen. 3. De militaire werken. Om de accessen af te sluiten en het hoofdverdedigingssysteem te beschermen werden er talloze forten en andere militaire werken gebouwd. Van hieruit opereerde het leger. De taak van de provincie is er op om op toe te zien dat tenminste deze drie waarden van de Stelling van Amsterdam worden beschermd. De stelling van Amsterdam is UNESCO Werelderfgoed. De Provincie en de Rijksdienst Cultuur Erfgoed zien erop toe dat de stelling van Amsterdam wordt beschermd en niet wordt aangetast. De officiële status van UNESCO werelderfgoed helpt hierbij. Soms laat de Provincie zogenaamde Heritage Impact Assessments uitvoeren om de impact van een ontwikkeling op de OUV van de Stelling te toetsen. Dit is bijvoorbeeld gebeurd bij geplande verbinding A8-A9 of Transformatorhuis Net op Zee. Dit gebeurt in een samenwerking met RCE en via RCE wordt het voorgelegd aan adviesorgaan van UNESCO. Maar omdat de Markermeerdijk zelf geen onderdeel uitmaakt van het UNESCO werelderfgoed is dit volgens, vertegenwoordiger namens de Provincie bij de Stelling van Amsterdam niet aan de orde. (mondeling mededeling Eric ten Brummelhuis) CONCLUSIE: Gelet op het feit dat de werkzaamheden plaats gaan vinden aan de dijk en niet aan het Vuurtoreneiland is dit onderdeel niet relevant voor de afweging. Informele uitwerking beschrijving van de ruimtelijke kwaliteit Durgerdam De gemeente heeft informeel een nadere omschrijving gemaakt van de ruimtelijke kwaliteit: Unieke ligging langs de dijk, uitzicht over het water (place en space) Net buiten de stad, in een functionerend agrarisch landschap (contrast metropool-landelijk noord) Ligt in een natuurgebied met kwaliteiten op Europese schaal, Beleving meerlaags perspectief, water aan de horizon Ensemble dorpseenheden (Westeinde, kapel, oosteinde, polder IJdoorn 20

21 Lintdorp met binnendijkse annexen (sportvelden bij kerk, erven en boomgaard. Kleine variaties in dijkverloop: kapen en baaien, soms ook terugkijken Fijnschalige dijkopbouw: (west) binnendijk met lintbebouwing, dijkweg, tuimelkade als groene plint, steilte tuimelkade op buitendijk, rietkraag en haaks op riet gelegen steigers; kapel met buitendijkse bebouwing, oostzijde met haven en rietlanden. Materialisering dijk: sober, Hollands, passend bij monumentale karakter dat bestaat uit Noord- Hollandse houten huizen: Puccini materialen passen daarbij (gebakken klinker) Monumentale en karakteristieke (bij oorspronkelijk gebruik passende) onderdelen van de dijk: passages in de tuimelkade (sleephellingen), pad naar buitendijkse voorzieningen van de kaap bij de kapel Drukke voorzijde, rustige achterkant Ruimtelijke opbouw in stand houden (smalle dijkopbouw, dijkweg niet verbreden) Zicht op water in stand houden: tuimeldijk zo min mogelijk verhogen Tussenhoogte introduceren door toepassen van een hellend muurtje of band langs de tuimelkade aan de kant van de weg), ca m hoog en achteroverhellend, groene bovenzijde van tuimelkade, Markermeerzijde: tuimelkade zo steil mogelijk, bijv 1:2.5. Steil profiel geeft groene plint en ondersteunt het bochtige ensemble van dijk, openbare ruimte en bebouwing. Sterkte oplossen door buitenberm aan de Markermeerzijde, riet en water zo dicht mogelijk bij de dijk houden; versterking zoveel mogelijk onder water. Westzijde: gebruik maken van steigers: deze sturen het uitzicht op het water en de horizon, haaks op de dijk. Cultuurhistorisch interessante plekken in het dorpslint benutten voor kleinschalige details die het karakter van het historisch lint duiden. (oorspronkelijke koppeling aan achterland ter hoogte van het hotel, de kapel, het ritme van overhalen in stand houden en restaureren; de twee entrees van het lint aan de zuid- en noordzijde verbeteren. Overgang naar dijkvak 15 detailleren. CONCLUSIE: Er zijn diverse beleidsintenties van de gemeente ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteit (zie boven) 3. Verkeer/ de weg: Eisen inrichting in relatie tot gebruik en zwaar verkeer De dijkweg in Durgerdam is eigendom van de gemeente. De gemeente heeft haar verkeers- en vervoerbeleid o.a. omschreven in het Beleidskader Verkeersnetten (vastgesteld januari 2018) In dit beleidsplan staat dat Durgerdammerdijk onderdeel is van het Plusnet Fiets. Het Plusnet Fiets is het netwerk met de belangrijkste doorgaande fietsverbindingen tussen stadsdelen en met de regionale fietsroutes naar aangrenzende gemeenten en de groen- en recreatiegebieden rondom de stad. Belangrijkste aspect is dat fietsers snel, veilig en comfortabel van A naar B kunnen fietsen. Voorwaarde daarbij is onder andere dat fietsers weinig hinder hebben van overige verkeersdeelnemers. Beheer en (her)inrichting Als wegbeheerder is de gemeente verplicht om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen van onderhoud van de weg (onderhoud is nu mogelijk achterstallig). Op grond hiervan ligt het voor de 21

22 hand dat het achterstallige onderhoud ter hand wordt genomen als onderdeel van de dijkversterking. In geval er sprake is van een herinrichting van de weg hanteert de gemeente hiervoor de Puccinimethode. In het geval van Durgerdam betekent dat dat er gekozen zal worden voor Gebakken klinkers/keien in de rijbaan, gebakken klinkers in de stoep, trottoirband antraciet beton 13/15x25 Ook Masten en armaturen worden geplaatst conform de Puccinimethode standaard. De beschikbare budgetten voor de instandhouding van de openbare verlichting en stadsilluminatie zijn gebaseerd op de standaardisatie van masten, armaturen, schijnwerpers en grondspots zoals opgenomen in de Puccinimethode. Indien er bij nieuwbouw wordt afgeweken van de Puccinimethode, moeten de hogere investeringskosten én de hogere beheerkosten (op basis van de systematiek van Total Cost of Ownership, TCO) door het project worden aangevraagd bij de gemeenteraad. Wanneer bestaande masten aan vervanging toe zijn, wordt altijd de juiste mast geplaatst conform de Puccinimethode, met een bijpassend armatuur. CONCLUSIE: Harde eisen: Herstel van de weg Bij herinrichting van de weg en verlichting werken volgens de Puccini methode: gebakken klinkers, Gebiedsplan Noord Oost 2018 en Gebiedsagenda Noord Oost onderdeel Waterland (Gemeente Amsterdam): In het gebiedsplan 2018 (dat binnenkort wordt vervangen door Gebiedsplan 2019) is vermeld dat bewoners in Durgerdam zeer tevreden over hun woonomgeving behalve over de overlast van verkeer en het achterstallig onderhoud van de openbare ruimte. Daarom zal er onderzocht gaan worden wat hier aan gedaan kan worden: Onderzoek sluipverkeer Waterland en uitvoering eventuele maatregelen aan de hand van de uitkomsten (in samenhang met versterking Markermeerdijken) Aanpak zwaar verkeer Waterland (uitvoering eventuele maatregelen aan de hand van de uitkomsten onderzoek en enquête) Aanpak parkeeroverlast Er zijn extra middelen beschikbaar voor vijf jaren om de verkeersveiligheid rondom scholen te verbeteren (vijf scholen per jaar). Aanpak parkeeroverlast Durgerdam, Schellingwoude (sportvereniging de Dijk), halen/brengen school Ransdorp Verbeteren kwaliteit openbare ruimte (schoon, heel en veilig). Waterland is een uniek groen landelijk gebied in Amsterdam. Het landelijk karakter moet behouden blijven. Er is achterstallig onderhoud in de infrastructuur. In de Gebiedsagenda Noord Oost worden ook enkele prioriteiten genoemd: Beheer en onderhoud wegen en fietspaden Waterland (d.w.z. goed beheren ten behoeve van recreatie en boerenbedrijf, maar niet verbreden/uitbreiden) In Waterland ontwikkelingskansen op gebied van recreatie en toerisme benutten en deze ondersteunen, zeker ook waar het gaat om nevenactiviteiten van het boerenbedrijf dat zorgt voor instandhouding van het veenweidegebied. 22

23 Behoud van het karakter van Waterland en tegelijk kansen gebruiken op het gebied van recreatie en toerisme. CONCLUSIE Het gebiedsplan Noord Oost 2018 onderdeel Waterland en de Gebiedsagenda gaan over heel Waterland. De dijk bij Durgerdam maakt daar een deel van uit. De relevante passages zijn die over sluipverkeer, zwaar verkeer, parkeeroverlast en verbetering openbare ruimte. Ook is aandacht voor recreatie en toerisme. Vooralsnog zijn de ontwikkelingen in het participatietraject in lijn met de intenties uit het gebiedsplan. Parkeerbeleid, profiel en gebruik van de weg in Durgerdam Er zijn circa 200 adressen en 140 parkeerplaatsen op de dijk. Op de dijk mogen alleen ontheffing houders parkeren dat zijn dus bewoners en bedrijven die daar zijn gevestigd. Er is in principe één (1) ontheffing per huishouden/adres en het plafond voor dit gebied met belanghebbenden parkeren is gesteld op 185 parkeerontheffingen. Met het ontheffing plafond geven we niet meer ontheffingen uit dan nodig (houden we rekening met de parkeercapaciteit in het dorp). Bezoekers parkeren op de openbare parkeerterreinen buiten of in het dorp. Die in het dorp zijn veelal semi openbaar (vb van sportverenigingen). Verder geldt er parkeren op eigen terrein. De gemeente heeft informeel een nadere omschrijving gemaakt van de kwaliteiten die hierbij van belang zijn: De afstand tussen de huizen en het begin van de tuimelkade blijft gehandhaafd; binnen dat profiel vinden het verkeer (voetganger, fietser, auto s, parkeren) en het overig gebruik van de stoep (in de zon zitten, bloembakken) hun weg Dijk moet geschikt blijven voor (recreatieve) fietsers, voetgangers en lokaal verkeer. Doorgaand verkeer ontmoedigen of onmogelijk maken. Touringcars verbieden. Eenrichtingverkeer onderzoeken; inclusief consequenties voor de wegen in de omgeving (Liergouw). Indeling profiel beredeneren vanuit veiligheid fietser, auto zoveel mogelijk terugdringen Parkeren op dijk handhaven (ondersteunt woonfunctie), op enkele plekken verschuiven om het profiel veiliger in te richten voor fietsers (uitwijkmogelijkheden), nagaan of parkeerbeleid en uitvoering/ handhaving ervan beter afgestemd kunnen worden. Bereikbaarheid voorzieningen (hotel, B&B, sportvelden, watersportverenigingen meenemen in verkenningen en voorstellen doen voor regeling. CONCLUSIE: Er zijn diverse beleidsintenties van de gemeente ten aanzien van parkeren, het profiel en het gebruik van de weg in Durgerdam (zie boven). 4. Verduurzaming De gemeente heeft in haar duurzaamheidsbeleid bij alle projecten aandacht voor klimaatbestendig en rainproof ontwerpen en inzet van maatregelen voor verduurzaming van energie. 23

24 De gemeente heeft met Waternet verkend wat rainproof ontwerpen zou betekenen in Durgerdam. Omdat de dijk en de aanliggende huizen hoog liggen, is Durgerdam van nature rainproof. In het kader van de sterkte van de dijk moet vernatten van de dijk voorkomen worden. Overslaand water en plassen door verzakkingen in het wegdek verzwakken de dijk. De hoogte van de kanteldijk en de versterkingsmaatregelen enerzijds en de reconstructie van de dijkverharding anderzijds moeten water op de dijk voorkomen. De capaciteit van het regenwaterriool zal doorgerekend gaan worden op rainproof eisen afvoer. De gemeente ziet de dijkversterking van Durgerdam bij uitstek als een klimaatbestendig project. De dijkversterking zelf is bij uitstek een klimaatbestendige maatregel, waarin uitgebreid aandacht is voor overige klimaat maatregelen (vastgelegd in MER). Wat duurzae energie betreft zal het project binnen kort door de Gemeente worden aangemeld voor het planvormingsoverleg met nutsbedrijven. Hierbij zullen nutsbedrijven kunnen aangeven hoe ze mee willen gaan in de reconstructie van de dijk en de onderliggende nutsleidingen. Bij de dijkversterking gaat in ieder geval aangestuurd worden met no regret maatregelen om het dorp voor te bereiden op aardgasloos. Maatregelen zijn dan zoals verzwaren electraleidingen (voorbereiden op All electric) en gasleidingen geschikt voor synthetisch gas. Er zijn volgens het bestaande beleid van de gemeente, en ook de provincie, echter op korte termijn nog geen mogelijkheden voor grootschalige verduurzaming in/van het dorp door het dorp gasloos te maken. Gebiedsplan Noord Oost Gemeente Amsterdam: Maatregel 4.3 Verbetering afval- en inzamelbeleid/-systeem De ambitie van Amsterdam in 2020 is 20% meer duurzame energie en 20% minder energiegebruik. We stimuleren afvalscheiding en bij herprofileringswerkzaamheden van wegen worden deze, voor zover mogelijk, duurzaam en veilig ingericht. Het doel is om 65% afval te scheiden in Op scholen wordt milieueducatie gegeven. Onderzoek inzameling afval tuinparken Onderzoek en implementatie nieuw afvalinzamelingssysteem Waterland Maatregel 4.4 Stimuleren Energiebesparende maatregelen Er is meer aandacht voor het groen (groene lopers), water en het duurzaam inrichten van de openbare ruimte en leefomgeving. De Agenda Duurzaamheid, Agenda Groen en de Watervisie, Structuurvisie Amsterdam 2040 (inclusief hoofdgroenstructuur), de Ecologische Visie Waterland en het Uitvoeringsplan Afval zijn hiervoor de kaders en richtinggevend. In een informele toelichting heeft de gemeente en de provincie aangegeven dat ze aardgasvrij niet als een onderdeel van het participatieproces zien, maar als kans voor de langere termijn. Een peiling bij bewoners kan helpen om Amsterdam hiervoor om de tafel te krijgen. De koppeling tussen dijkversterking en verduurzaming is dat, als er gegraven wordt, andere ondergrondse zaken meegenomen kunnen worden. Veel dingen (zelf energie opwekken, coöperatie starten, car sharing) moeten van bewoners zelf komen. Als de dijk moet worden aangepakt en daarvoor gegraven moet worden, is het handig te weten wat de toekomst van de gasleiding is (en ook van de elektrakabel en de riolering). Daarvoor moet met Liander worden afgestemd of ze die leiding willen vernieuwen, aanpassen of verwijderen. Als de leiding vernieuwd wordt is er de mogelijkheid hem aan de passen aan andere gassoorten (bijv biogas). Dat kan als de dijk toch openligt in het kader van de versterking makkelijker gebeuren. 24

25 CONCLUSIE: Harde eisen: Er is geen eis om rekening te houden met verduurzaming Er zijn wel richtinggevende intenties aan te wijzen Klimaatbestendig en rainproof ontwerpen Afkoppelen van aardgas is een brug te ver Wel anticiperen bij aanleg en herstel van leidingen op duurzame energie (biogas, etc) 5. Recreatie Het Blauwe Hoofd valt net buiten het projectgebied. In deze bijlage worden omwille van de volledigheid en transparantie niettemin toch de ambities van de overheid beschreven die er voor dit gebied gelden De overheden hebben meerdere beleidskaders waarin recreatieve ambities, plannen en projecten genoemd zijn: Kadernota Cultuurbeleid van de provincie: Investeren in provinciale cultuurhistorische structuurdragers (waaronder de monumentale dijken); Wij willen ontwikkelingsgericht investeren in de cultuurhistorische structuurdragers uit de Leidraad. Gericht op behoud, maatschappelijk en economisch rendement. Het koppelen van de cultuurhistorische structuurdragers aan (provinciale) gebiedsopgaven biedt kansen, bijvoorbeeld in het vergroten van de toegankelijkheid van een monument door middel van de aanleg van een fietsof wandelpad langs monumentale dijken. Wij versterken de cultuurhistorische structuurdragers ook door onze kennis- en netwerkrol. Wij maken hierbij gebruik van de digitale Monumentenmonitor en de digitale Kansenkaart. Hiermee koppelen we de (economische) kansen voor erfgoed aan een gebiedsopgave, zoals de versterking van de Markermeerdijken, één van de structuurdragers uit de Leidraad. Coalitieakkoord provincie: Recreatie en toerisme/regionale economie: Recreatie en toerisme zijn voor de Noord-Hollandse economie van groot belang. Hiervoor willen wij investeren in recreatiegebieden, natuur en monumenten. Bij het realiseren van onder andere natuur, kustversterking en waterbeheer wordt gekeken naar de recreatieve mogelijkheden. Samenwerkingsverbanden in de toeristische sector, zoals RECRON, touroperators en Amsterdam Marketing, moeten leiden tot een optimale toeristenstroom naar Amsterdam en ervoor zorgen dat deze zich verspreidt over Noord-Holland. Programma s zoals Amsterdam Bezoeken, Holland Zien kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Wij stimuleren promotie om bij toeristen onder de aandacht te brengen wat Noord-Holland buiten Amsterdam te bieden heeft. Agenda Groen Nationale LF-icoonroutes: LF-routes zijn bekend als dé lange-afstandfietsroutes in Nederland, vooral bedoeld voor fietsvakanties. Nu er een landsdekkend netwerk van knooppuntroutes is, zijn er nieuwe mogelijkheden voor de LF-routes. De huidige netwerkfunctie is niet langer nodig. 25

26 De focus komt daarom te liggen op 10 nationale icoonroutes met sterke thema s en hoge service en kwaliteit voor de vakantiefietser. Routes waarmee we ook internationaal ons visitekaartje als fietsland kunnen afgeven. De aanpassingen vinden de komende jaren geleidelijk plaats. Denk bijvoorbeeld aan de Zuiderzeeroute die nu is opgebouwd uit de LF21, LF22 en LF23. Dat zal dan straks één aaneengesloten route zijn. Korte LF-routes die nu vooral fungeren als 'verbindingsroutes' kunnen verdwijnen. Waterrecreatievisie. Provincie heeft een beleid dat iedere Noord-Hollander binnen 10 km een officiële zwemplek moet kunnen hebben. Maar in Durgerdam zijn informele strandjes waar geen beheer en toezicht op is. Deze vallen daardoor niet onder het Noord-Hollandse beleid. Wel is in de waterrecreatievisie opgenomen dat zwemmogelijkheden optimaal worden meegenomen bij de dijkversterking Markermeerdijk (dat is dus wel weer een haakje). Gebiedsplan Noord Oost Gemeente Amsterdam. Voor Waterland geldt dat het landelijke karakter behouden moet blijven. In 2017 is een enquête uitgezet in verband met de overlast van zwaar verkeer. In 2018 kijken we naar mogelijke maatregelen aan de hand van de uitkomsten hiervan. Dit doen we in samenspraak met de verschillende stakeholders. Ook is een onderzoek uitgevoerd naar de kansen en beperkingen van het toerisme. Het aantal bezoekers neemt elk jaar toe maar de infrastructuur en voorzieningen zijn niet berekend op grote aantallen. Er zijn (meekoppel)kansen op het gebied van kleinschalige recreatie en toerisme door de dijkversterking. Maatregel 4.2 Verbeteren bereikbaarheid en infrastructuur De bereikbaarheid van Waterland met het openbaar vervoer is onvoldoende en de infrastructuur is niet berekend op het toenemend aantal bezoekers. Maatregel 4.9 Bevorderen werkgelegenheid Het toerisme groeit in Waterland. De voorzieningen en infrastructuur zijn hier echter niet op berekend. De dijkversterking biedt kansen om de voorzieningen voor kleinschalige horeca te versterken. Faciliteren kleinschalige duurzame initiatieven Waterland voor toerisme/recreatie (horeca) in samenhang met ontwikkeling dijken Eventuele maatregelen uitvoeren naar aanleiding van uitkomsten onderzoek naar kansen en beperkingen toerisme Waterland. 26

27 Structuurvisie gemeente In 2011 heeft de Amsterdamse gemeenteraad de Structuurvisie Amsterdam 2040, Economisch Sterk en Duurzaam vastgesteld. Daarin wordt de ontwikkeling van de stad geduid en vooral de ruimtelijke aspecten ervan geanalyseerd. Ook worden ontwikkelingsrichtingen geschetst. Voor Waterland staat daar o.a. het volgende in: Het recreatieve gebruik is de afgelopen 10 jaar sterk gegroeid en de waardering voor het gebied is erg hoog. Waterland is vooral geschikt voor fietstochten, schaatsen, kanovaren en natuurbeleving en in mindere mate voor zwemmen en wandelen. De koers is gericht op behoud van de bestaande waarden, maar wel met een scherp oog voor ontwikkelingen. Landschappelijke dragers en waarden zijn sterk met elkaar verweven. Als één van de elementen wegvalt, zakt het bouwwerk ineen. Behoud alleen al vereist grote inspanningen; deze raken bijvoorbeeld de financieringssystematiek van Europa, Nederland en de regio. De ontsluiting vanuit de stad is vrij goed, maar verbindingen tussen het oostelijke en westelijke deel van Waterland zijn matig door de vele natuurlijke barrières. Er is behoefte aan meer kleinschalige horecavoorzieningen. Boeren kunnen verder worden ondersteund door het toestaan van zorgboerderijen en kleinschalige overnachtingsmogelijkheden in bestaande bouw en door ze de mogelijkheid te bieden hun producten af te zetten in Amsterdam. Watervisie gemeente Amsterdam (sept 2016 vastgesteld gemeenteraad Amsterdam) Amsterdam heeft een Watervisie waarin kansen en mogelijkheden met betrekking tot water worden weergegeven. De Watervisie is een uitwerking van de Structuurvisie en heeft als zodanig (eveneens vastgesteld door de gemeenteraad) dezelfde planologische en juridische status als de Structuurvisie. Onderdeel van de watervisie is de zoektocht naar locaties voor waterrecreatie. Alle vormen van waterrecreatie zijn daarbij in beeld. Rustige zoals zwemmen, kanoën en roeien. Maar ook drukkere en (wellicht) overlast gevende zoals kitesurfen en wake-boarden. Op dit moment zijn de ogen vooral gericht op de ontwikkelingen op de oostelijke zuidelijke IJ-oever (IJburg 2 en Zeeburgereiland). Ook staat in de watervisie: Wij willen dat bij de ophoging en herinrichting van de Waterlandse Zeedijk de fiets- en wandelpaden meer ruimte krijgen, het zicht op het IJ- en Markermeer vanaf de dijk voor wandelaars en fietsers wordt verbeterd en meer verblijfs- en uitkijkplekken aan de dijk worden gerealiseerd. Samen met de provincie, Rijkswaterstaat en buurgemeente Waterland zorgen we ervoor dat er een aantal nieuwe kleinschalige zwemplekken aan de IJ- en Markermeerkust wordt gerealiseerd. Onderstaande kaart uit de Watervisie geeft de plannen weer. Bij Durgerdam staan alleen de bestaande jachthaven en een mogelijke uitbreiding daarvan. Bij IJburg/ZBE krioelt het van de symbolen. 27

28 Uitwerking toeristisch focusgebied Landelijk Noord.(uitwerking van ontdek Amsterdam, 2008) Couleur locale: de COW factor (landelijke factor met koe in de wei gevoel) Het agrarische landschap van Waterland ook vaak Landelijk Noord genoemd, is prachtige uitgestrekt polderlandschap met vele schitterende plekjes. Dit is dé plek voor recreanten uit de grote stad, maar ook toeristen van verder weg of zelfs uit het buitenland. Speciaal voor de buitenlandse bezoeker is de kennismaking met de COW-factor. Binnen een half uur op de fiets ben je vanuit de binnenstad van Amsterdam in Landelijk Noord, waar je kennis kan maken met.. de KOE. Spreiding toerisme voor een stad in balans impuls lokale economie en leefbaarheid Vergroot internationale concurrentiekracht omdat veelzijdigheid beter wordt benut Actie 1: fietsroute kaart en betere bewegwijzering Actie 2: sloepennetwerk Actie 3: nulmeting toeristische waarde en toeristische (hoogte)attractie in het op te stellen stedelijk leisurebeleid Actie 4: benutten couleur locale en stimuleren van ondernemers om gezamenlijk toeristische arrangementen te ontwikkelen Kansen en beperkingen voor toerisme in landelijk noord (opdrachtgever gebiedsteam Noordoost, door EZ Amsterdam) Vaststelling en status niet bekend. Ruimtelijke kenmerken: Authenticiteit landschap: rust, ruimte en natuur. Scherp gescheiden van de stad. Cultuurhistorie en agrarisch gebruik Doelgroepen: landelijk noord vooral in trek bij fietsers, wandelaars, schaatsers, watersport. Beperkt als verblijfslocatie, BenB komt op. slow recreatie en kleinschalige initiatieven zijn welkom, Landelijk Noord als pretpark is dat niet. Trends en ontwikkelingen: Recreatie groeit weer, lokale en kleinschalige ondernemingen. Nog geen samenhangend ontwikkelconcept. Geen ontwikkelruimte voor nieuwe concepten, gebied biedt onvoldoende attractie voor langer verblijf. Sleutelbegrippen: gastvrijheid, draagvlak en organiserend vermogen 28

29 MRA strategische visie toerisme: geeft aanzet tot gebiedsgerichte ontwikkelingen. Projecten De gezamenlijke overheden hebben met elkaar een overzicht gemaakt van mogelijke projecten die er op gericht zijn om de recreatieve structuur van de regio te verbeteren. (Bron: Programmateam Waterrecreatie Provincie Noord-Holland) PB - Kinselmeer gezond en vitaal Initiatiefnemer Doel Fysieke maatregelen aanleg Volgende actie Provincie Noord-Holland Ontwikkeling toerisme en recreatie op en aan het Kinselmeer, in samenhang met verbetering van de natuur- en milieuwaarden. Afhankelijk van wensen bevolking en ondernemers. Mogelijke maatregelen zijn overtoom, verbeteren bereikbaarheid, mogelijkheden voor zwemmen en vissen, opname in vaarnetwerk, milieuvoorzieningen recreatievoorzieningen. Begin april 2018 bijeenkomst met bewoners, bedrijven en overheden om ambities scherper te krijgen. Daarna waarschijnlijk een proces ten behoeve van uitwerking starten. PB Dijkplaatsen Waterlandse Loper Initiatiefnemer Doel Fysieke maatregelen aanleg Volgende stap PNH, Alliantie MMD Beter beleefbaar maken van de geschiedenis, rijkdom en schoonheid van dit kustvak Zie eerdere uitwerking dijkplaatsen. Mogelijke locaties zijn: - Uitdam - Kaap Barne Gat - Kaap Kinselmeer - Kaap Blauwe Hoofd (prioriteit!) Maken prioriteitsvolgorde en uitwerken prioritaire dijkplaatsen tezamen met gemeenten, alliantie en lokale stakeholders. 29