Verslag Geschiedenis Het ontstaan van de Verenigde Staten

Transcriptie

1 Verslag Geschiedenis Het ontstaan van de Verenigde Staten Verslag door een scholier 9069 woorden 1 augustus keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 1: Het ontstaan van de Verenigde Staten (VS) 1.1 Britse kolonies komen in opstand tegen het moederland. In 1775 kwamen dertien Britse kolonies aan de oostkust van Noord-Amerika uit ontevredenheid over het Britse bestuur in opstand. De redenen waren: De koloniën hadden geen vertegenwoordigers in het Britse parlement. De Britse regering voerde nieuwe belastingen in zoals invoerrechten op suiker, thee etc. No taxation without representation, geen belasting zonder vertegenwoordiging, was hun leuze. Toen de Britse regering in 1773 bepaalde dat alleen de Britse Oost Indische Compagnie thee mocht invoeren in Amerika, gooiden kolonisten de thee van Britse schepen overboord: the boston teaparty. Vanaf toen gebeurde er allerlei dingen die leidden tot de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog van april 1775 tot september Ruim een jaar na het begin van de oorlog, op 4 juli 1776, stelden de kolonisten de Declaration of Independence(Onafhankelijkheidsverklaring) op. In de VS is 4 juli, the Fourt of July, nog steeds een belangrijke nationale feestdag. Na afwisselend succes en verlies overwonnen de kolonisten uiteindelijk. Bij de vrede in 1783 verwierven de dertien opstandige koloniën de onafhankelijkheid en het land ten oosten van Mississippi. 1.2 Founding Father ontwerpen de grondwet. Na de oorlog zochten de dertien voormalige Britse kolonies naar een geschikt politiek systeem. Al in 1783 kwamen 55 afgevaardigden bijeen om een grondwet op te stellen. Samen met de opstellers van de Declaration of Independence werden zij de Founding Fathers (stichters van de VS) genoemd. Voorzitter van de vergaderingen was George Washington, die legeraanvoerder was tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog en de eerste president van de VS werd in In 1787 werden de Founding Fathers het eens over een nieuwe grondwet, die in 1789 in werking trad. De grondwet is gebaseerd op de leer van de triaspolitica van de Franse filosoof Montesquieu. Je hebt een wetgevende, een uitvoerende en een rechtsprekende macht. Deze drie machten controleren elkaar. Dit wordt het systeem van checks and balances genoemd. De drie machten werden als volgt verdeeld: De wetgevende macht ligt bij het Congres. De uitvoerende macht staat onder leiding van de president. De hoogst rechterlijke macht ligt bij het Hooggerechtshof. Pagina 1 van 18

2 De president wordt voor vier jaar gekozen en heeft de volgende bevoegdheden: Hij is staatshoofd, regeringsleider en opperbevelhebber van de strijdkrachten. Hij benoemt ministers, ambtenaren en leden van het Hooggerechtshof. Hij mag wetten voorstellen aan het Congres. Hij kan zijn veto uitspreken over wetten die het Congres aanneemt. Het Congres bestaat uit twee kamers: de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. In het Senaat is iedere staat vertegenwoordigd door twee leden. In het Huis van Afgevaardigden is iedere staat vertegenwoordigd naar het aantal inwoners. Ze hebben de volgende bevoegdheden: Wetten, begrotingen en belangrijke benoemingen aannemen of afkeuren. Ze mogen de oorlog aan een land verklaren en moeten toestemming geven voor militaire uitgaven. Ze kunnen de president uit zijn ambt zetten via een beschuldigingsprocedure. Ze kunnen een veto van de president opheffen met een meerderheid in beide kamers. Het hooggerechtshof bestaat uit negenrechters, die voor het leven benoemd zijn. Ze toetsen wetten aan de grondwet en kunnen deze wetten eventueel nietig/ongrondwettig verklaren. De grondwet werd heilig verklaard: er mogen geen veranderingen in worden aangebracht. Wel mag de grondwet, met een meerderheid in beide kamers, worden aangevuld door het middel van amendementen. Voorbeelden van amendementen zijn: vrijheid van godsdienst (1791), afschaffing van de slavernij (1865) en het algemeen kiesrecht voor vrouwen (1920). De VS vormen een Unie. De regering van de Unie wordt de federale regering genoemd. De federale overheid is bevoegd op de terreinen van buitenlandse politiek, defensie, financiën en het economische verkeer tussen deelstaten. De afzonderlijke deelstaten hebben naast de grondwet van de Unie ook nog een eigen grondwet. Die geeft hun grote mate van autonomie. Federale wetgeving staat wel boven deelstaatwetgeving. Deelstaten kunnen met behulp van hun eigen, nieuwe wetgeving proberen amendementen en federale wetten te omzeilen (vb. Jim Crow-wetten). 1.3 De politieke partijen In de eerste helft van de 19 e eeuw hoorden de presidenten tot de Whig-Partij (liberalen) of de Democratische Partij (conservatieven). In 1854 richtten tegenstanders van de slavernij de Republikeinse Partij op. Veel Wings sloten zich hierbij aan. Voortaan hoorden alle presidenten tot de Democratische of de Republikeinse Partij. De Republikeinen was vooral de partij van het Noorden en hun aanhang was te vinden onder de burgerij in het Noorden en de zwarte bevolking. De belangrijkste uitgangspunten waren: Ze kozen in de Burgeroorlog voor de afschaffing van de slavernij en kwamen daardoor meer voor de positie van de zwarten op. Free labor (vrije arbeid): arbeiders moesten vrij kunnen concurreren. Een krachtige overheid, die de industrie beschermde door invoerrechten te heffen. Dit zou een voordeel voor het Noorden zijn, maar een nadeel voor het Zuiden, waar weinig industrie was. De Democraten was vooral de partij van het Agrarische Zuiden en vonden hun aanhang onder de blanke bevolking van het Zuiden, pioniers in het Westen en immigranten uit het Noorden. De belangrijkste uitgangspunten waren: Handhaving van de slavernij en na de Burgeroorlog overheersing van de blanken in het Zuiden. Min mogelijk bemoeienis van de federale overheid. Rechten van de afzonderlijke staten. Pagina 2 van 18

3 Aan het eind van de 19 e eeuw en het begin van de 20 e eeuw veranderde het karakter van de partijen. De Republikeinen werden conservatiever en gingen voor de belangen van de bourgeoisie: Wezen veranderingen in de economie door federaal overheidsingrijpen af. Keerden zich na 1880 tegen de instroom van migranten. Ze gingen regels op moreel terrein belangrijker vinden, bijv. verbieden van alcohol. De democraten werden juist vooruitstrevender en gingen meer om de sociaal zwakkeren geven: Ze vonden dat de overheid moest ingrijpen op economisch en sociaal gebied. Ze werden in de loop van de 20 e eeuw meer geassocieerd met de verzorgingsstaat en big government (grote rol van de overheid, dus een groot ambtenarenapparaat). Hoofdstuk 2: Periode : Industrialisatie, sociale spanningen en expansie. 2.1 industrialisatie in de 19 e eeuw, veranderingen in de samenleving. De VS had omstreeks 1865 nog een overwegend agrarisch karakter. Na de Burgeroorlog ( ) versnelde het industrialisatieproces. Een aantal gunstige omstandigheden hielpen daarbij: Natuurlijke hulpbronnen: er waren grondstoffen en energievoorraden beschikbaar. Voldoende goedkope arbeidskrachten: de massale komst van immigranten. Energieke ondernemers: bv. Andrew Carnegie, die in 1872 bij Pittsburgh in een klein bedrijf staal produceerde, die later het grootste staalconcern van de VS werd. Snel uitbreidend spoorwegnet: zorgden voor snel en goedkoop vervoer van personen, grondstoffen en producten. Op 10 mei 1869 werden 2 spoorwegen met elkaar verbonden, van west naar oost. Nieuw communicatiemiddel de telegraaf: in 1846 ontstond de eerste telegraaflijn. Het was een apparaat dat via een koperdraad elektrische signalen overbracht. Door morsetekens kon men over grote afstand communiceren, wat van belang was voor de industrie en handel. Eind 19 e eeuw veranderde het bedrijfsleven: - Grote corporaties, trusts en kartels verdrongen kleine familiebedrijven. Kartels en trusts waren samenwerkingsverbanden van corporaties in dezelfde sector. Het was bedoeld om concurrentie tegen te gaan en een monopolie-positie te verwerven. De eerste trust was Standard Oil Company, tegenwoordig Esso, van John D. Rockefeller in Opkomst massaproductie. Dit werd mogelijk gemaakt door technische vernieuwingen. Een belangrijke vernieuwing was arbeidsdeling: een product werd niet meer als één geheel gezien, maar als een samenstel van onderdelen. Voor het in elkaar zetten introduceerde de autofabrikant Henry Ford in 1910 de lopende band. Negatieve gevolgen van de industrialisatie: Grote tegenstellingen ontstonden in explosief groeiende steden: sociale tegenstellingen ontstonden tussen arm en rijk, blank en zwart etc. in de verschillen in taal en godsdienst etc. Kleine zelfstandigen kregen te maken met oneerlijke vormen van concurrentie: de grote ondernemers verlaagden tijdelijk hun prijzen, waar kleine ondernemers niet tegen op konden. Corruptie kwam vaak voor: ondernemers probeerden bestuurders om te kopen. In veel steden in de VS werden politieke clubs opgericht om de corruptie te organiseren (Tammany Hall). Weinig aandacht voor de problemen van arbeiders: door het invoeren van arbeidsbesparende machines waren minder arbeiders nodig ontslag werkloosheid geen uitkeringen. Weinig aandacht voor de problemen van boeren: in de landbouw ontstond overproductie door de enorme uitbreiding van het landbouwgebied naar het Westen en door de mechanisatie (landbouwmachines) kwamen boeren in financiële problemen. De federale overheid ging in haar sociaaleconomische beleid uit van de principes van het 19 e -eeuwse economische Pagina 3 van 18

4 liberalisme. Tot het einde van de 19 e eeuw deed de overheid dan ook weinig aan de problemen van de boeren, kleine ondernemers etc. maar grote ondernemers steunde de overheid wel. In het Noorden was er wel sprake van een tariefpolitiek, deze politiek was gericht op bescherming van de eigen industrie tegen concurrentie van het buitenland. Op het platteland ontstond onder de boeren in 1891 een agrarische beweging: de People s party. De aanhangers werden populisten genoemd. Ze hadden twee doelen: De idealen van het conservatieve, landelijke en kleinsteedse Amerika verdedigen tegen de gevaren het nieuwe industriële Amerika. De landbouw moderniseren en commercialiseren: meer richten op het maken van winst. Voor modernisering waren landbouwmachines nodig en voor commercialisering was vervoer nodig. Daarom eisten de Populisten nationalisatie van banken en spoorwegen, want: Voor de aanschaf van landbouwmachines waren boeren afhankelijk van de banken. Voor het transport van producten waren de boeren afhankelijk van de spoorwegen. Bovendien wilden de Populisten dat de VS de gouden dollar zou loslaten en de zilveren dollar zou uitgeven. De dollar werd dan minder waard en zouden de prijzen stijgen, waardoor boeren hun schulden sneller konden afbetalen. De invloed van de People s party bleef beperkt, omdat har aanhang na 1896 begon terug te lopen. De Democratische Partij nam wel veel populistische idealen over. Bij de presidentverkiezingen van 1896 steunden de Populisten dan ook de Democratische kandidaat Bryan, helaas verloor hij. Onder de geschoolde arbeiders ontstonden vakbonden, die kwamen in 1886 samen in de vakcentrale American Federation of Labor (AFL), geleid door Samuel Gompers. Zij streefden slechts naar hogere lonen, verkorting van de werktijden en verbetering van de arbeidsomstandigheden. In de jaren 80 en 90 ontstonden veel arbeidsconflicten, die gepaard gingen met geweld, door: Steeds slechter wordende arbeidsomstandigheden. Toenemende sociale spanningen tussen etnische groepen en tussen arbeiders en hogere bevolkingslagen. De aanhang van de AFL werd niet zo groot. Dit kwam doordat: Het toenemen van de weerzin van de publieke opinie tegen de vakbeweging en in het bijzonder tegen het socialisme door de vaak gewelddadige stakingen en demonstraties. Grote kans dat je ontslagen werd als je bij de vakbond zat. De ondernemers kregen de hulp van de overheid bij het onderdrukken van stakingen. De vakbond hield zelf ook hun leden beperkt: kwamen alleen op voor hun eigen, geschoolde leden. Aan het eind van de 19 e eeuw begon in de VS een periode die het Progressieve Tijdperk wordt genoemd. Deze periode duurde tot ongeveer 1916 en werd gekenmerkt door het streven van zowel de Republikeinen als de Democraten om de negatieve gevolgen van de industrialisatie te bestrijden. De aanhangers, Progressives, steunden vooral op de stedelijke middenklasse. Belangrijke doelen waren: De samenleving wetenschappelijk organiseren. De industriële VS opvoeden: de ondernemers moesten worden opgevoed tot rationeel denkende mensen, die niet alleen voor het eigen belang gingen. Arbeiders moesten degelijke burgers worden. Ze drongen aan op een alcoholverbod. De industriële VS democratiseren: de Senaat moest direct gekozen worden. De macht van de grote ondernemingen beperken. Sociale chaos voorkomen. De Progressives waren geen voorstanders van het socialisme, die dachten alleen maar aan het groepsbelang van Pagina 4 van 18

5 arbeiders. De Republikeinse president Theodore Roosevelt en de Democratische president Woodrow Wilson werden door de Progressive Movement geïnspireerd. Roosevelt toonde zich een voorstander van een krachtige overheid en het optreden tegen bedrijven die hun positie misbruikte. Ook zorgde hij dat jaar voor een warenwet ter bescherming van de consumenten. Wilson zette dit beleid van regelgeving voort. Een voorbeeld daarvan is de instelling van een Federale Handelscommissie in 1914, bedoeld om toezicht te houden op de trusts. Beide presidenten streefden ernaar door actieve wetgeving: De industriële samenleving een minder materialistisch waardenpatroon te geven. De vrijheid van het individu te beschermen. Ze werden beiden tegengewerkt door het Congres of Hooggerechtshof. In 1917 ging de VS deelnemen aan de Eerste Wereldoorlog. Er werd overgeschakeld naar een oorlogseconomie. Twee kenmerken daarvan: Groeiende overheidsuitgaven. Groeiende overheidsbemoeienis. De War Industries Board, 1917, kreeg bevoegdheden om de industriële productie af te stemmen op de oorlogvoering. De Board wees grondstoffen toe, stelde productiequota vast en verhoogde de lonen om stakingen te voorkomen. Met het einde van de oorlog, kwam er ook een einde aan deze inmenging van de overheid in de economie. 2.2 De strijd voor burgerrechten ( ) Slavernij was in strijd met de ideeën van de Verlichting en met de Declaration of Independence, maar in de grondwet werd het niet verboden. Na de onafhankelijkheid werd in het Noorden de slavernij geleidelijk afgeschaft, maar het Zuiden ging meer slaven gebruiken naar het ontstaan van de cotton-gin. De cotton-gin was een eenvoudig houten apparaat, waarmee de zaden uit ruw katoen verwijderd werden. Slavernij werd winstgevend. In de jaren 50 van de 19 e eeuw namen de spanningen tussen Noord en Zuid toe, vooral door de slavernijkwestie. In 1854 richtten tegenstanders van de slavernij de Republikeinse Partij op. In 1860 wordt de eerste Republikeinse president gekozen: Abraham Lincoln. De Zuidelijke Staten scheidden zich af van de VS en richtten een eigen staat op, de Confederate States of Amerika (CSA). Het gevolg hiervan was een bloedige oorlog van Noord tegen Zuid: de Amerikaanse Burgeroorlog ( ). Na de overwinning van de Noordelijke staten werd slavernij door het 13 e amendement op de grondwet in alle staten verboden (1865). De voormalige slaven, freedmen genoemd, kregen door amendementen nu ook gelijke rechten: 14 e amendement: burgers in elke staat, ongeacht kleur of ras, dienen gelijk behandeld te worden (1866). 15 e amendement: zwarte mannen kregen stemrecht (1870). Eind 1866 behaalden de Republikeinen een twee-derde meerderheid in het Congres, doordat veel zuidelijke democraten geen kiesrecht meer hadden. Tegen de zin van de Republikeinse president Johnson besloot de radicale Republikeinse meerderheid in het Congres tot een Reconstructie van het Zuiden: Vrijwel alle bestuurders werden vervangen door Noordelijke Republikeinen. Noordelijke troepen hielden de zuidelijke staten bezet. Zij beschermden het zwarte volk. Pagina 5 van 18

6 Een groot deel van de blanke bevolking werkten niet mee aan de Reconstructie: Via allerlei middelen werd geprobeerd om de zwarten te hinderen om te gaan stemmen. In 1865 werd in het zuiden een geheime terreurorganisatie opgericht, de Ku Klux Klan, om de zwarten schrik aan te jagen bijvoorbeeld gegeseld of gebrandmerkt. De acties tegen de Reconstructie hadden succes. De Democraten herwonnen de macht. Op economisch gebied bleven de voormalige slaven op laag niveau. Daarom trokken velen naar het Noorden of Westen voor een beter bestaan. Zij werden sharecroppers ( delers in oogst ). Ze kregen een stukje grond, maar moesten in ruil daarvoor een deel van de oogst aan de grondeigenaar afstaan. In 1877 werden de Noordelijke legereenheden uit het Zuiden gehaald. Dit was het einde van de Reconstructie. Na het vertrek ging de economische en politieke situatie van zwarten in het Zuiden weer erop achteruit: Economische achteruitgang: de sharecropppers kregen het moeilijk. Ze verbouwden vooral katoen. Tijdens de Burgeroorlog kwam de export naar het afzetgebied Engeland stil te liggen. Engeland wilden niet meer afhankelijk zijn van de VS en richtte zich op andere landen zoals India. Zo kwam er veel katoen, daalden de katoenprijzen net als de inkomsten van sharecroppers. Achteruitgang in de rechtspositie: er werd weer gediscrimineerd, bijvoorbeeld door partijdige rechtspraak en het verhinderen om te gaan stemmen. Ook werd geprobeerd om de blanken en zwarten te scheiden in het openbare leven (segregatie). De zuidelijke staten gaven deze vormen van discriminatie een wettelijke basis door de Jim Crow-wetten van de jaren Jim Crow was een spotnaam voor zwarten. Deze deelstaatwetgeving maakte het voor zwarten onmogelijk om gebruik te maken van hun rechten. Er stond o.a. in: Kiezers moeten in staat zijn te lezen, schrijven en de grondwet begrijpen (examens doen als zwart zijnde). Huwelijken tussen blanken en zwarten zijn verboden. Openbare ruimtes moeten worden gesplitst in twee delen: blanken en zwarten, ook scholen. Volgens de voorstanders van deze wetten, waren ze niet in strijd met de grondwet, want de blanken moesten zich er ook aan houden. Door deze segregatiewetten werden zwarten als tweederangsburgers bestempeld. Pas in de jaren 60 van de 20 e eeuw werden deze wetten opgeheven door de presidenten Kennedy en Johnson. De eerste belangrijke zwarte leider die protesteerde tegen de politieke en economische achterstelling van de zwarte bevolking was Booker T. Washington. Hij vond dat zwarten door goed gedrag en scholing respect moesten verdienen. Ze zouden ook eerst economisch onafhankelijk moeten zijn en daarna hadden ze pas het recht om te vragen voor gelijke rechten en afschaffing van segregatie. Alleen door samenwerking met de blanken zouden zwarten gelijke rechten kunnen krijgen. Vanaf 1881 zette hij zich in voor scholen waar zwarten een vakopleiding konden volgen. Een sterk punt van Washington was het fondsen werven voor zijn scholen. Tegenstanders van Washington zijn koers vonden dat hij te weinig strijdbaar was, omdat hij zich teveel aanpaste aan de racistische samenleving in de VS. Zij vonden dat zwarten eerst gelijke rechten moesten krijgen en zich dan pas economisch onafhankelijk konden maken. Hun leider werd W.E.B. Du Bois. Hij richtte samen met anderen, ook blanken, in 1909 de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP). Met haar acties behaalde de NAACP maar een beperkt succes. De strijd tegen segregatie werd in deze periode niet gesteund door de overheid. Roosevelt, , was bijv. tegen het opnemen van zwarten in zijn Republikeinse Partij. 2.3 het buitenlands beleid Pagina 6 van 18

7 In het grootste deel van de 19 e eeuw richtten de VS zich op de territoriale uitbreiding van de eigen staat in Noord- Amerika. De Frontier, grens van het door blanke Amerikanen in cultuur gebrachte gebied, schoof steeds verder naar het westen. Deze nieuwe gebieden werden territoria genoemd en stonden onder het bestuur van de federale regering. In 1912 werden de laatste twee territoria deelstaten van de VS: Arizona en Nieuw-Mexico. Veel Amerikanen waren ervan overtuigd dat de VS tot uitbereiding waren voorbestemd en dat dit hun taak was: Manifest Destiny (klaarblijkelijke bestemming, 1845). De expansie naar het westen werd versterkt door de aanleg van spoorwegen. De buitenlandse politiek van de VS werd vanaf het begin sterk bepaald door het isolationisme: De VS streefden naar afzijdigheid in Europese aangelegenheden. Europa mocht zich, op zijn beurt, ook niet bemoeien met de VS. Dit laatste punt werd in 1823 officieel vastgelegd in de Monroe-doctrine. Met andere woorden: de Europeanen mochten houden wat ze hadden, maar mochten geen nieuwe veroveringen maken. De Monroe-doctrine was in 1823 vooral bedoeld als waarschuwing aan Spanje en Engeland, zodat Engeland niet richting Canada uitbreidde en Spanje naar midden- en Zuid-Amerika. De Industriële Revolutie leidde ertoe dat de VS in de tweede helft van de 19 e eeuw uitgroeiden tot een economische grootmacht. In het buitenlandse beleid gingen nu economische, politieke en ideologische overwegingen een rol spelen, meestal tegelijk en moeilijk te onderscheiden: Economisch ging het om afzetgebieden voor producten uit de VS, om grondstoffen voor de industrie en om plantages in Midden-Amerika. Politiek ging het om het uitbreiden van de macht van de VS over de rest van Amerika en om mee te doen met het verkrijgen van invloed in Azië (vooral Japan, China, Filipijnen). Ideologisch ging het om hulp aan volken tegen buitenlandse onderdrukking en verbreiding van het christendom. In 1883 stemde het congres in met plannen voor een nieuwe, moderne vloot, maar deze vloot liep nog achter op de vloten uit Europa. In de tweede helft van de 19 e eeuw kwamen in de Spaanse kolonie Cuba herhaaldelijk opstanden tegen het Spaanse gezag. Door een zinkend marineschip na een ontploffing van de VS verklaarden de VS de oorlog aan Spanje. De Spanjaarden verloren de oorlog. Cuba werd in naam een onafhankelijk land, maar in werkelijkheid een protectoraat van de VS. Door deze Spaans-Amerikaanse oorlog in 1898 werd de politiek-strategische positie van de VS in het Caraïbisch gebied versterkt. De invloed in Latijns-Amerika nam verder toe, toen de VS in 1903 het recht verwierven voor de aanleg van het Panamakanaal. Het kanaal moest de Atlantische Oceaan met de Stille Oceaan verbinden. Toen de Colombiaanse regering zich verzette tegen de plannen van de VS om het Panamakanaal te voltooien, steunde de Republikeinse president Roosevelt een onafhankelijkheidsbeweging in de provincie Panama. In 1903 werd Panama een onafhankelijke staat. Het kanaal werd voor de VS van grote economische en militaire betekenis: handels- en oorlogsschepen hoefden niet meer de lange tocht rond Zuid-Amerika te maken. Na de openstelling van Japan door Perry in ondernamen de VS lange tijd geen activiteiten in Azië tot het einde van de 19 e eeuw. Vanaf 1842 sloten verschillende Europese landen, de VS en Japan met China ongelijke verdragen in het nadeel van China. Zij kregen beschikking over een groot aantal verdragshavens om handel te drijven met China. Pagina 7 van 18

8 In 1898 stuurden de VS een Open Door Note naar andere mogendheden. Hiermee wilde de VS een openstelling van alle verdragshavens en voor iedereen dezelfde voorrechten in China. Ze wilden invloed op de opkomende markt in China veiligstellen en uitbreiden. Er zat ook een ideologische overweging in: deze politiek werd gepresenteerd als streven van de VS naar vrijheid en handel. Tijdens de Spaans-Amerikaanse oorlog veroverden de VS in de Stille Oceaan de Filipijnen. Volgens president McKinley waren de Filippino s nog niet in staat om op eigen benen te staan. De VS moesten volgens hem de Filipijnen in bezit nemen, de burgers opvoeden en het christendom bijbrengen. Dit terwijl de Filippino s op de vrijheid hadden gerekend, dus kwamen ze in opstand, die na drie jaar door de VS werd onderdrukt. Nadat president McKinley in 1901 is omgekomen door een moordaanslag, werd Roosevelt president. Zijn motto was: speak softly and carry a big stick, and you will go far. Onder president Roosevelt groeiden de VS in de rol van wereldmacht: Hij ging door met de kolonisatie van de Filipijnen. Hij leverde een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van Panama en het Panamakanaal. Hij bemiddelde tijdens de Russisch-Japanse Oorlog (1905) en won daar de Nobelprijs van de Vrede mee in In 1906 leverde hij een bijdrage aan de oplossing van een conflict tussen Frankrijk en Duitsland over Marokko. In hetzelfde jaar stuurde hij troepen naar Cuba om daar een opstand de kop in te drukken. Hij zette vloot en troepen steeds vaker in om de belangen van de VS in de kolonies te verdedigen tegenover Europese mogendheden. In de Eerste Wereldoorlog bleven de VS in het begin neutraal. De neutraliteit kwam onder druk: Het torpederen van een Brits passagierschip, maart 1915, 218 Amerikanen kwamen om. De Duitse afkondiging van een onbeperkte duikbotenoorlog van iedere nationaliteit. Het Zimmermann-telegram was de meest directe oorzaak voor het opgeven van de neutraliteit. In dat telegram van januari 1917 riep de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Mexico op tot bondgenoot van Duitsland voor een oorlog tegen de VS. Het telegram werd onderschept, ontcijferd en bekend gemaakt aan de regering van de VS. Op 2 april vroeg Wilson het Congres om een oorlogsverklaring aan Duitsland. Op 6 april 1917 stemde het Congres met grote meerderheid in met de verklaring. Zo raakten de VS betrokken in de Eerste Wereldoorlog onder Wilsons motto: to make the world safe for democracy. Hoofdstuk 3: : industrialisatie, economische crisis en een wereldoorlog. 3.1 Industrialisatie en veranderingen in de samenleving In 1919 ontstond in de VS de Red Scare: angst voor een communistische revolutie. Oorzaken ervan: Tijdens de Russische Revolutie van 1917 waren de communisten onder leiding van Lenin aan de macht gekomen. Ze stelden als doel een wereldrevolutie. Er was sprake van activiteiten van kleine communistische en socialistische partijen in de VS. De grootste was de Socialist Party of America, allerlei stromen in vertegenwoordigt. In 1919 vonden op grote schaal stakingen plaats van arbeiders. Het ging hen alleen om loonsverhoging, maar ze werden afgeschilderd als revolutionairen. De reactie van de federale overheid bestond uit (vermeende) communisten arresteren. Hiermee schonden zij de burgerrechten. Een senaatscommissie, die in de oorlog spionage door Duitse immigranten onderzocht, richtte zich nu op bolsjewistische propaganda in de VS door diezelfde immigranten. Na 1 mei 1920 nam de Red Scare geleidelijk af. Er was voorspeld dat op die dag er een communistische revolutie in de VS zou uitbreken, maar er gebeurde niets. Argwaan tegen communisme en socialisme en bepaalde groepen immigranten bleef wel bestaan. Pagina 8 van 18

9 Na de Eerste Wereldoorlog nam ook de invloed van de Progressive Movement af. De Republikeinse presidenten Harding en Coolidge hadden beiden blind vertrouwen in ondernemers en het vrije marktmechanisme. Overheidsingrijpen in de economie was volgens hen uit den boze. In de nieuwe industrietakken, zoals de snel groeiende elektronische technische industrie, ging de concentratietendens door: talloze kleine bedrijven werden weggeconcurreerd door grote bedrijven. De welvaart nam in de jaren 20 sterk toe door rationalisatie (efficiëntere organisatie) van productiemethode. Daardoor konden de prijzen dalen en de lonen stijgen. Een voorbeeld van rationalisatie was de lopende band in de auto-industrie van Henry Ford. De consumptie bereikte ook nieuwe hoogtes. De oorzaken daarvan waren: Stijging van de lonen. Enorme stijging van het aanbod. Steeds professionelere en effectievere reclame. Nieuwe mogelijkheid om geld te lenen bij banken. Nieuwe mogelijkheid om op afbetaling te kopen. De welvaart droeg bij aan het opkomende optimisme. Door samenwerking tussen staat en grote ondernemers zou er een New Capitalism ontstaan, waarbij arbeiders niet meer werden uitgebuit en de bevolkingslagen in harmonie zouden leven. Ook het socialisme werd dan overbodig. Dit optimisme werd mede verspreid door de pers en de opkomende radio. Door het algemene optimisme stegen de beurskoersen van de aandelen. Veel Amerikanen lieten zich verleiden tot speculatie: zij leenden bij banken geld om aandelen te kunnen kopen. Iedereen vertrouwde erop dat zijn inkomen zou stijgen, waardoor geleend geld aan banken zou kunnen worden terugbetaald. In de jaren 20 toonde de federale overheid onvoldoende begrip voor ernstige economische problemen: - De hele economie in de VS leed onder overproductie. De spoorwegen, textielindustrie en mijnbouw kregen te maken met structurele werkloosheid. Er waren grote problemen in de landbouw. Door de oorlog verdwenen de afzetgebieden en kwam er overproductie, waardoor de prijzen daalden en het inkomen minder werd. Hierdoor konden boeren hun geleende geld haast niet terug betalen. De welvaartsstijging veranderde maar weinig aan de ongelijke inkomensverdeling. In 1929 werden de economische problemen duidelijker zichtbaar. Banken leenden minder snel hun geld uit en de beurskoersen stegen niet meer. Mensen gingen daardoor hun aandelen verkopen, waardoor de koersen daalden. In het najaar van 1929 sloeg het optimisme om in complete onzekerheid over de economie. Het leidde tot black Thursday, de instorting van de aandelenhandel. Nu probeerde iedereen zijn aandelen te verkopen, waardoor het nog verder zakte. Het wordt de beurskrach genoemd. De beurskrach had grote gevolgen: Speculanten konden het geleende geld niet terugbetalen aan banken. Daardoor konden banken niet aan hun verplichtingen doen en gingen failliet. Banken zegden leningen aan bedrijven op, waardoor ook zij failliet gingen. Banken verstrekten geen leningen meer, waardoor de aankoop minder werd en bedrijven moesten inkrimpen of failliet gingen. Miljoenen Amerikanen gingen failliet. De Republikeinse president Hoover liet de overheid maar op beperkte schaal ingrijpen waardoor de crisis alleen maar erger werd. Doordat aan de structurele zwakheden van de economie van de VS te weinig werd gedaan, ging de recessie (economische achteruitgang) over in een depressie. De Democraat Roosevelt kwam met een nieuw beleid dat hij New Deal noemde: de kaarten zouden opnieuw worden geschud en gedeeld. Hij koos met zijn New Deal voor een actieve overheid: Pagina 9 van 18

10 Er werden wetten uitgevaardigd voor e verschillende sectoren van de economie. Er werden organisaties opgericht om de wetten uit te voeren. De New Deal kreeg veel tegenstand: Zakenlieden vonden het maar niets. Het was te communistisch en te veel overheidsingrijpen. Het Hooggerechtshof verklaarde enkele belangrijke wetten ongrondwettig. Roosevelt ging openlijk de strijd aan met het Hooggerechtshof. Hij stelde voor om het Hooggerechtshof uit te breiden met wat jongere leden (het liefst voorstanders). Dit voorstel werd verworpen. De kiezers echter steunden Roosevelt wel. Dat bleek bij de verkiezingen voor het Congres in 1934 en bij de presidentsverkiezingen in 1936 waar hij enorm duidelijk won. Roosevelt reageerde op de tegenstand met een tweede New Deal, deze richtte zich meer op de maatschappelijke hervorming in plaats van het economische herstel. In 1935 ging deze van start: Er werd een bescheiden begin gemaakt met de invoering van de sociale zekerheid door de Social Security Act: verzekerde arbeiders tegen werkeloosheid, invaliditeit en ouderdom. In 1935 kreeg de vakbeweging NLRA het recht namens haar leden te onderhandelen met werkgevers. Voor werklozen kwamen er kleine en grote projecten. Vanaf 1937 werd een verdere uitbouw van de New Deal geblokkeerd: Bezuinigingen in 1937 waren niet een groot succes. Er was sprake van achteruitgang van de economie. Een coalitie van zuidelijke Democraten en Republikeinen verzette zich tegen de uitbouw van de New Deal. Als Roosevelt doorging was hij zijn steun kwijt, dus stopte hij in Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de depressie overwonnen door de volgende oorzaken: De productie van de VS verdubbelde tijdens de oorlogsjaren, vooral doordat de overheid enorme hoeveelheden oorlogsmaterieel bestelden 1944 was hét topjaar. Door deze uitbreiding van de industrie en dienstplicht was de werkeloosheid bijna weg. De Tweede Wereldoorlog had ook sociale gevolgen: Er ontstond een tekort aan arbeidskrachten, waardoor er een beroep op de vrouwen werd gedaan. De macht van de vakbeweging neemt verder toe. De regering en vakbeweging sloten een overeenkomst af voor zolang er oorlog was: de vakbeweging zou niet gaan staken etc. en dan zou de regering er voor zorgen dat de lonen op peil bleven. 3.2 In de strijd voor gelijke burgerrechten wordt door de zwarten weinig bereikt. Op verschillende manieren werd de zwarte bevolking betrokken bij de Eerste Wereldoorlog: Het aantal zwarte mannen en vrouwen in de oorlogsindustrie nam sterk toe. Doordat in 1917 veel blanken in het leger moesten, kwamen er veel plaatsen vrij, vooral in het Noorden. In mei 1917, na de oorlogsverklaring aan Duitsland, werd in de VS de dienstplicht ingevoerd. Dus ook zwarten moesten gaan vechten, een zwart regiment uit New York, de harlem hellfighters werd door de Duitsers zelfs gevreesd. In het leger heerste de segregatie. De zwarten en blanken soldaten zaten in aparte legeronderdelen. Tot teleurstelling van veel zwarten bleef de segregatie ook na de oorlog bestaan. Wel waren de zwarten strijdbaarder geworden. Maar in de praktijk veranderde er na WO I weinig voor de zwarten. Na WO I zette de trek van veel zwarten uit het Zuiden naar het Noorden zich voort. Ze hoopten daar op een beter bestaan, maar dat viel wel mee. Tijdens het Interbellum nam vanuit de zwarte bevolking het aantal acties tegen segregatie en discriminatie sterk toe. Een aantal organisaties vervulde in de strijd van de zwarten een belangrijke rol, bijvoorbeeld: De NAACP voerde vooral actie tegen het lynchen in het zuiden. In het Congres werd wetgeving tegen het lynchen geblokkeerd door vooral Zuidelijke Democraten. Maar het aantal lynchen nam wel sterk af tijdens het Interbellum. De oprichter van de UNIA, Marcus Garvey, had leuzen als: be black, buy black and build black en black is beautiful. Zijn Pagina 10 van 18

11 succes was enorm, hij stichtte zelfs een zwarte massabeweging. Hij had alleen gebrek aan economisch inzicht. Een zwarte scheepsmaatschappij werd een volledig fiasco. Waardoor hij in 1925 vijf jaar in de cel kwam. Tegenstanders van gelijke rechten probeerden de zwarten onder de duim te houden door: Op lokaal niveau reageren met geweld en het inzetten van politie en National Guard (niet-federale leger van iedere staat). Zij kregen vaak steun van de rechterlijke macht. In het rechtssysteem werd gediscrimineerd. De Ku Klux Klan leefde weer op. Groepen blanken arbeiders keerden zich ook tegen de zwarten. De zwarten waren bereid tegen zeer lage lonen te werken en bij stakingen de plaats van blanken in te nemen. Dit voelde als concurrentie voor de blanken en zo ontstonden er rassenonlusten tussen blanken en zwarte arbeiders. Ook de zwarten leden onder de gevolgen van de beurskrach van Ondanks de grote waardering voor de ondersteunde maatregelen van de New Deal waren de zwarten ontevreden. De leiding van de uitkeringsinstantie besloot de zwarten minder uit te keren aan de blanken, omdat hun loon ook nooit zo hoog was als de uitkering. President Roosevelt nam geen maatregelen tegen deze discriminatie, zodat hij zijn blanke kiezers niet verloor. Toch kregen talloze zwarten hulp via de New Deal. Tijdens WO II pasten legeronderdelen hun beleid aan en bevorderen in sommige opzichten de rechtsgelijkheid voor blank en zwart in de strijdkrachten van de VS. Maar alsnog bleef de segregatie in het leger bestaan. De meeste zwarte infanterieregimenten werden zelfs als reserve in de VS gehouden. Evenals na WO I hoopten de zwarten na WO II op verbetering van hun positie. Drie jaar na de oorlog in 1948 hief president Truman de segregatie in het leger op. Tijdens de Vietnamoorlog bleken veel zwarte soldaten beïnvloed te zijn door Black Power. 3.3 Isolationisme in buitenlands beleid wordt door WO II doorbroken. Op 11 november 1918 maakten een wapenstilstand een einde aan WO I, maar pas in 1919 werd de vrede officieel getekend bij het Verdrag van Versailles. President Wilson had in januari 1918 al zijn visie geformuleerd in een programma van Veertien Punten. De belangrijkste vier waren: Een actieve betrokkenheid van ondertekenaars van het verdrag bij een internationaal rechtssysteem. Het zelfbeschikkingsrecht van volkeren. (eigen nationale staat oprichten en regering kiezen) Het afzien van oorlog als middel om territoriale conflicten op te lossen. De oprichting van een Volkenbond. De VS gingen weer een isolationistische politiek volgen, in de traditie van de Monroe-leer. Het vredesverdrag werd namelijk vanwege de volgende redenen verworpen door het Congres: De VS mochten geen lid van een Volkenbond worden, want dan moesten ze een deel van de eigen soevereiniteit opgeven. De VS moesten zich richten op het binnenland voor een herwaardering van oude waarden van de VS als kleinschaligheid en redzaamheid etc. (zorg voor de eigen community) Een volledige terugkeer naar het isolationisme was onmogelijk, omdat de VS te groot was geworden binnen de wereld. Internationale afspraken kwamen alleen nog uit strategisch punt en eigen belang: Alleen als economische en politieke belangen van de VS op het spel stonden, zouden ze moeten ingrijpen op internationaal vlak. Ook in het beleid van Latijns-Amerika voerde eigenbelang de boventoon. Op economisch terrein kozen de VS voor protectionisme (beschermen van eigen industrie door invoerrechten op buitenlandse producten). Roosevelt formuleerde in 1933 een nieuwe opstelling in het westelijk halfrond als Good Neighbour Policy. Dat was het streven naar meer eenheid tussen Amerikaanse staten en nauwere economische samenwerking. Door de economische crisis en het isolationisme was er in begin jaren 30 weinig draagvlak voor militaire acties, waardoor Japan in 1937 grote gedeeltes van China kon veroveren, waar verdragshavens lagen. Pagina 11 van 18

12 Roosevelt vond dat door de opkomst van Hitler en zijn nazipartij er een situatie was ontstaan die gevaar bracht voor Europa en de VS. De afkeer van betrokkenheid bij internationale conflicten in de VS nam alleen maar toe: In 1935 werd de neutraliteitskracht van wet, de uitvoer van wapens naar oorlogslanden werd verboden. Roosevelt moest tijdens WO II rekening houden met de weerstand tegen interventie door de VS. VS had belang bij een Britse overwinning in de strijd tegen nazi-duitsland en zijn bondgenoot Italië. De VS raakte daardoor vooral indirect betrokken bij de strijd tegen de fascistische landen: De Lend-Lease Act (leen- en pachtwet) van 1941 werd aangenomen de VS leenden oorlogsmateriaal aan Groot-Brittannië en later de Sovjet-Unie. In augustus 1941 kwam de verklaring Atlantisch Handvest tot stand. Een verklaring over hoe Roosevelt en Churchill (brits) de wereld een betere toekomst wilde geven na de oorlog. De VS deed tot nu toe nog niet formeel mee aan WO II. De Japanse luchtaanval in december 1941 op Pearl Harbor was de aanleiding voor een oorlogsverklaring van de VS aan Japan. Duitsland en Italië verklaarden hierdoor de oorlog aan de VS. De VS behoorden nu tot de Geallieerden, samen met de Sovjet-Unie, Groot Brittannië en het Frankrijk van de generaal De Gaulle, in de strijd tegen nazi-duitsland. In de strijd tegen Japan zou de Sovjet-Unie in 1945 gaan deelnemen. President Roosevelt, Britse premier Churchill en Sovjetleider Stalin werden de Grote Drie genoemd. Zij troffen elkaar in 1943 en 1945 in Jalta om de toekomst te bespreken. Er waren drie kwesties waarover zij het niet eens konden worden: Wel of geen herstelbetalingen van Duitsland eisen? Stalin wilde dit wel, maar de andere twee niet, want die hadden gezien hoe erg dit uitpakte na WO I. Wat voor regering moest Polen na de oorlog krijgen? De Sovjet-Unie had er een communistische regering geïnstalleerd, maar de andere twee wilden een democratische regering. Wat voor regering moest Duitsland na de oorlog krijgen? Duitsland werd in drie bezettingszones verdeeld. Uiteindelijk werd Duitsland in vier zones verdeeld door het verzoek van Churchill om Frankrijk ook een stuk te geven. Dit omdat hij bang was dat de VS zich terug zou trekken na de oorlog en hij/groot-brittannië dan oog in oog stond met de Russen. Tijdens de conferentie van Jalta zijn er twee wensen van Roosevelt geaccepteerd: Stalin beloofde dat de Sovjet-Unie aan de oorlog tegen Japan zou deelnemen drie maanden nadat Duitsland gecapituleerd was. Er werden afspraken gemaakt over het oprichten van de Verenigde Naties (VN). De VN dienden volgens Roosevelt een centrale rol te krijgen in het handhaven van een nieuwe internationale rechtsorde. Ook wilde hij ermee voorkomen dat de VS opnieuw isolationistisch zou worden met alle gevaren van dien. De VS namen dan ook het initiatief bij de oprichting van de VN in 1945 en bood huisvesting van de VN in de VS aan. Op 12 april overleed Roosevelt aan een beroerte. Hij werd opgevolgd door vicepresident Truman. Hoofdstuk 4: periode : industrialisatie, sociale spanningen en Koude Oorlog. 4.1 Industrialisatie en veranderingen in de samenleving Pagina 12 van 18

13 Na de oorlog belandde de economie van de VS niet in een depressie vanwege: De oorlogsindustrieën schakelden soepel over op de productie van duurzame goederen en er kwam een babyboom, waardoor er veel vraag was. De oorlogsveteranen waren als helden binnengehaald en werden gedemobiliseerd, ontslag uit het leger en terugkeer in de maatschappij, dit ging zonder problemen. De democraat Truman streefde naar een voortzetting van het beleid van de New Deal. In 1946 herwonnen alleen de Republikeinen hun meerderheid in het Congres, waardoor het werd tegengehouden. Later probeerde hij het opnieuw onder de naam Fair Deal. Ook hier kwam weinig van terecht. Toch wist Truman belangrijke resultaten te bereiken: De uitvoering van de Gl Bill, een al in 1944 aangenomen wet, bood ex-soldaten recht op verdere scholing/omscholing en op leningen voor bijv. het kopen van een huis. De wet voorkwam werkeloosheid, zorgde voor de sociale mobiliteit en verhoging van de consumptie. Voorstellen van Truman voor gelijke rechten van zwarten werden op één belangrijke afzondering na afgekeurd. Het minimumloon werd verhoogd, de sociale wetgeving en de huizen van de armen verbeterd. De welvaart groeide ook onder Truman: De arbeidsproductiviteit steeg enorm door toepassing van nieuwe productietechnieken. De Babyboom gaf de economie een enorme impuls. Truman werd opgevolgd door de Republikein Eisenhower. Zijn economische uitgangspunten waren: De burgers moeten minder afhankelijk zijn van de publieke sector en de burgers moeten meer zelf mogen doen. Een stijgende welvaart zal bestaande problemen oplossen. Het bedrijfsleven kan als enige voor die vooruitgang zorgen en moet daarom zo min mogelijk hinder krijgen. Omdat dit voor elkaar te krijgen nam de regering-eisenhower de volgende maatregelen: Ze maakten een eind aan de loon- en prijscontrole door de overheid. Dit lag nu in de handen van ondernemers, werkgevers en werknemers. Ze kortte op de subsidies voor boeren. In de loop van de jaren 50 groeide de invloed en de omvang van het militair-industriële complex, een bundeling van de politieke en militaire leiding en de wapenindustrie. Er ontstond een netwerk, van politici, hoge militairen en industriëlen, die politieke besluiten probeerden te beïnvloeden. Onder Eisenhower groeiden de VS uit tot een welvarende samenleving, waarin klassentegenstellingen tot het verleden leken te behoren. Maar er kwam kritiek van de democratisch gezinde econoom Galbraith. Zijn twee belangrijkste kritiekpunten waren: Te weinig oog voor de nadelen van de consumptiemaatschappij. De VS was volgens hem in de private sector rijk, maar in de publieke sector arm. De sociale voorzieningen waren weg. De overheid was volgens hem ernstig tekortgeschoten in haar beleid ten aanzien van onderwijs, gezondheidszorg en openbaar vervoer. Hij pleitte voor verbetering van e kwaliteit van het bestaan, dit moest gebeuren door: De verbetering van het onderwijs, want dit zou leiden tot verbeteringen op tal anderen gebieden. Hogere belastingen om de verbeteringen qua onderwijs etc. te kunnen financiëren. Na Eisenhower kwamen er twee democratische presidenten, Kennedy en Johnson. Zij lieten zich bieden inspireren door Galbraith. Zo betoogde Kennedy: Vraag niet wat het land voor jou kan doen, maar wat jij kan doen voor je land. Hij wilde de natie opnieuw in beweging brengen door een New Frontier, want de VS moest de sterkste natie in de wereld blijven. Om dat te bereiken diende hij bij het Congres veel voorstellen in, bijv. betere voorzieningen van zieken en ouderen. In het congres was een meerderheid tegen Kennedy en een groot deel van zijn voorstellen werden dan ook verworpen of zo bewerkt dat er niets meer van overbleef. Pagina 13 van 18

14 In november 1963 werd Kennedy bij een bezoek aan Dallas, Texas, vermoord. Zijn resultaten zijn: In 1969 slaagde het onder Kennedy begonnen maanproject, de eerste mensen op de maan. Het Peace Corps kwam er. Een ernstige crisis tussen de VS en SU werd vreedzaam opgelost. De welvaart in de VS nam toe en de werkeloosheid daalde. De federale regering verleende subsidies aan de staten om de uitkeringen te kunnen uitbreiden. Het minimumloon ging omhoog. - Gezinnen met een laag inkomen konden een staatslening krijgen voor het kopen van een huis. De Civil Rights Bill die Kennedy in juni 1963 indiende, was nog in behandeling door het Congres toen hij werd vermoord. In 1964 werd de Civil Right Act in uitgebreidere vorm aangenomen door Johnson. Miljoenen mensen leefden in de VS onder het bestaansminimum. Johnson leefde met hen mee en riep in 1964 op tot een War on Poverty (oorlog tegen de armoede). Hij zou voor zwarten en armen meer weten te bereiken dan zijn voorgangers. Johnson werd in 1964 herkozen als president en bovendien haalden de Democraten een meerderheid in het Congres. Zijn voorstellen werden ook aangenomen: De gezondheidszorg werd uitgebreid met bijv. ziekte- en verzorgingskosten voor bejaarden. Er werden voedselbonnen aan armen verstrekt i.p.v. geld. Er werd via de wetgeving geld ter beschikking gesteld voor herscholing van werklozen. Er kwam een Model Cities Act (1966) waarin sloppenwijken die er erg aan toe waren, werden aangepakt. In Voting Rights Act (1964) werden de rechten van de zwarten om te stemmen verbeterd. Er werden maatregelen genomen om het milieu te beschermen. Maar kort nadat Johnson zijn oorlog tegen armoede aankondigde, werden de VS bedolven door de oorlog in Vietnam. Deze Vietnamoorlog kostte zoveel dat zijn hervormingsprogramma niet werd voltooid. Johnson en ook de regeringen na hem kregen te maken met de opkomst van protestbewegingen: Kritiek op de armoedige woon- en leefomstandigheden in de getto s in de steden. Johnson zag de noodzaak hiervan in, maar had er gewoon echt geen geld voor. Organisaties als de NAACP en Black Panthers namen het op voor de zwarte bevolking hierin. Kritiek op de consumptiemaatschappij door veel jongeren, de hippies. Zij verwierpen in navolging van Galbraith de consumptiemaatschappij van hun ouders. Kritiek op onvoldoende democratie. De in 1960 opgerichte studentenbeweging Students for a Democratic Society (SDS) voerde actie voor meer zeggenschap in het onderwijs en het bestuur van universiteiten, en voor de armen. Zij deden aan sit-ins, men ging dan massaal op de grond zitten in gebouwen van het gezag waar men tegen protesteerden. Gevolgen hiervan: Kritiek op de oorlog in Vietnam, niet alleen door studenten, ook door zwarten. Kritiek op een te regulerende overheid. De regering moest veel meer aan de burgers overlaten dan vooruitstrevende Democraten wilden. 4.2 De ontwikkeling van de Burgerrechten ( ) Na de reconstructie deden presidenten haast niets aan gelijke rechten voor de zwarten, omdat ze bang waren blanke kiezers te verliezen. Truman beschouwde het als taak van de federale regering om de samenleving rechtvaardiger te maken. Hij werd erg tegengewerkt door het Congres, maar hij slaagde erin. Hij nam maatregelen aan die discriminatie binnen het federale regeringsapparaat verboden en hij kreeg de segregatie in het leger afgeschaft. Dit paste wel bij de sociale veranderingen in de jaren 50 zoals het ontstaan van een nieuwe middenklasse onder zwarte burgers en de groeiende acceptatie van blanken over een gemengde samenleving. In de jaren 50 waren er in de zuidelijke staten nog geen gelijke burger rechten voor zwarten. De NAACP zette haar burgerrechtenbeleid van voor de oorlog voort en ook andere organisaties deden mee. De belangrijkste daaronder was de Southern Christian Leadership Conference (SCLC) van Martin Luther King uit 1957, de Nation of Islam en de Black Panther Party. Deze organisaties bij elkaar werd de Civil Rights Movement genoemd. King was de natuurlijke Pagina 14 van 18

15 leider en hij deed aan geweldloos verzet, toch werd hij in 1968 vermoord. De meeste organisaties poogden langs vreedzame weg hun doel te bereiken. Enkele organisaties zoals de Black Panthers wezen geweld niet af. De meeste deelnemers aan de acties waren dan ook zwarten uit het Zuiden. Maar ook andere zwarten en blanken, vooral studenten, deden mee. Tijdens het presidentschap van Eisenhower boekte de Civil Rights Movement successen bij acties in Topeka, Montgomery en Little Rock: De rechtszaak Brown vs. Board of Education of Topeka in De ouders verzetten zich tegen het verbod om hun kinderen naar een witte school te sturen. Het hooggerechtshof oordeelde in 1954 dat segregatie in onderwijs in strijd was met amendement 14 op de grondwet. Met deze uitspraak kwam de strijd om gelijke rechten in een stroomversnelling. De busboycot in Montgomery in In 1955 weigerde Rosa Parks, lid van de NAACP, op te staan in de bus voor een blanke. Zij werd door de politie uit de bus gehaald, gearresteerd en kreeg een boete. Onder leiding van King werd een busboycot georganiseerd, waardoord de busmaatschappij bijna failliet ging. Een jaar erna werd de segregatie in de bus afgeschaft. Little Rock in 1957; niet baanbrekend, wel een historisch begrip. Een paar zwarte leerlingen probeerden toelating te krijgen tot de gesegregeerde Little Rock Central High School in Arkansas. De gouverneur van Arkansas hield hun tegen met de National Garde. Eisenhower bracht de National Garde hierdoor onder gezag van de federale overheid. Hier schoten de zwarten als nog niets mee op. Het volgende schooljaar werden alle highschools gesloten. In de zuidelijke staten werd er op de strijd voor gelijke rechten verschillend gereageerd, maar in het algemeen weigerden de blanken zich erbij neer te leggen. Ze molesteerden de zwarte betogers en de Ku Klux Klan werd weer actief en terroriseerde de zwarten. Maar de Klan-leden werden wel steeds vaker vervolgd. Met een wet over de burgerrechten zou Kennedy de zuidelijke Congresleden binnen zijn partij in het harnas jagen. Daarom wachtte hij tot juni 1963 met het indienen van zijn Civil Rights Bill die alle burgers gelijke rechten zou geven. Ter ondersteuning hiervan liepen in augustus zwarten en blanken samen een Mars naar Washington, waar King zijn I have a dream toespraak hield. Ze zetten dit plan door, terwijl Kennedy hen vroeg dit niet te doen. Nog voor het Congres een uitspraak had gedaan, werd Kennedy vermoord. Johnson tekende uiteindelijk de Civil Rights Act in Belangrijke punten waren: Het verbod om bij aannemen of ontslaan van werknemers onderscheid te maken op grond van ras, kleur, sekse, godsdienst of land van herkomst. Het verbod van alle vormen van segregatie. Het verbod van allerlei bijkomende eisen als een burger zich wilt registreren als kiezer. Dit laatste punt stond in de Voting Rights Act, hierdoor gingen ook meer zwarten in het Zuiden kiezen In het midden van de jaren 60 vond er radicalisering plaats binnen de Civil Rights Movement, dit door de groeiende onvrede onder zwarten in het Noorden en Westen. Zij wilden ook gelijkheid op sociaal en economisch gebied. Verschillende groepen kwamen er: - Black Power Movement: sommigen keerden zich af van de blanke samenleving en vormden deze groep. Gemeenschappelijke kenmerken: Tegen samenwerking met blanken. Trots op hun zwart zijn Black is Beautiful. Zwarten moesten eigen bedrijven opzetten, voor afhankelijkheid van blanken. - The Nation of Islam: veel Black Power-aanhangers sloten zich hier bij aan. Zij hadden twee aparte kenmerken: Het streven naar de stichting van een aparte zwarte staat binnen de VS. Afkeer van het christendom als godsdienst van de blanken. Malcolm X, de leider, begon in 1964 anders te denken over dingen en die werd daarom vermoord. (Hij vond Luther te weinig geweldloze acties hebben). Pagina 15 van 18