De indianen als 1e bewoners. 2 De komst van de Europeanen. 3 De komst van de Afrikanen. Boekverslag door M woorden 14 juni 2007

Transcriptie

1 Boekverslag door M woorden 14 juni keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 8 De opkomst van de Verenigde Staten 1 De indianen als 1e bewoners De indianen kwamen van oorsprong uit Azië. Zij verspreidden zich over geheel Noord- en Zuid-Amerika. Tussen de Indiaanse volken in Noord-Amerika bestonden verschillen: Sommige volken leefden van de jacht, andere van de landbouw De meeste volken werden bestuurd door een raad van oudere mannen. Het kwam ook voor dat zij werden aangevoerd door een enkele leider of dat ze democratisch werden bestuurd. Niet altijd waren mannen de baas, bij sommige volken hadden mannen en vrouwen evenveel rechten. Naast verschillen waren er ook overeenkomsten: De indianen geloofden dat alles in de natuur door goden/geesten werd geregeld en dat ook dieren een grote macht bezaten. Zij droegen vaak de huid of andere delen van dieren: zij dachten daardoor even sterk, snel enzovoort te worden. De indianen kenden geen particulier bezit. In het dagelijkse leven wisten ze goed gebruik te maken van de natuur. Daarbij deden ze alles samen. 2 De komst van de Europeanen Nadat omstreeks het jaar 1000 de Noormannen tevergeefs hadden geprobeerd zich in Amerika te vestigen, lukte dat de Europeanen eind 15e eeuw wel. De indianen stonden machteloos tegenover hun geweren en kanonnen. In Noord-Amerika vestigden zich vooral Spanjaarden, Engelsen en Fransen. Zij zochten politieke vrijheid, de mogelijkheid om eigen godsdienst te belijden en betere bestaansmogelijkheden. 3 De komst van de Afrikanen Aan het begin van de 17e eeuw kwamen de eerste Afrikanen naar Amerika als contractarbeiders. Al spoedig werd dat soort arbeid voor zwarten vervangen door slavernij. Slavernij kwam vooral voor in de zuidelijk koloniën, op de plantages. Sommige Afrikanen wisten hun vrijheid te verwerven: Als afstammeling van Afrikaanse contractarbeiders Als beloning voor trouwe dienst of om te voorkomen dat een meester de slaaf op zijn oude dag moest onderhouden. Door zich vrij te kopen met geld dat zij hadden mogen verdienen Als kind van een blanke moeder en een zwarte vader. Pagina 1 van 5

2 De meeste vrije Afrikanen werkten als ambachtslieden. Zij hadden niet dezelfde rechten als blanken. 4 Het ontstaan van de Verenigde Staten In 1775 kwamen 13 koloniën in opstand tegen Engeland. Zij riepen de onafhankelijkheid uit. De koloniën vormden een unie van staten, de Verenigde Staten. In 1787 kwam een grondwet tot stand. In het bestuur van de VS werd een scheiding van de macht ingevoerd: er kwam een uitvoerende, een wetgevende en een rechtsprekende macht. Dertien kolonies winnen oorlog tegen Engeland. Hoe kan dit? 1. De oorlog werd vanuit Engeland bestuurd. 2. De Fransen hielpen de kolonies mee. 3. De Amerikanen hadden een goede opperbevelhebber (George Washington, 1e president) De drie machten houden elkaar als volgt in evenwicht: De uitvoerende macht ligt in handen van de president van de VS. Hij is staatshoofd, leider van kabinet en opperbevelhebber van het leger en vloot. Hij heeft het recht wetten die door het congres worden aangenomen (tijdelijk) te verbieden. De wetgevende macht ligt bij Congres, bestaande uit de senaat en het huis van afgevaardigden. Het congres keurt wetten goed of af. Het kan de president in staat van beschuldiging stellen en afzetten. De rechtsprekende macht is in handen van de rechters. De hoogste rechtbank is het hooggerechtshof. Als een wet in strijd is met de grondwet, kan het hooggerechtshof de wet buiten werking stellen. De federale regering is bevoegd op het gebied van de buitenlandse en de economische politiek. De afzonderlijke staten regelen zelf onderwijs, politiek, rechtspraak en verkeer. In de grondwet werden de volgende rechten voor iedereen Amerikaan vastgelegd: De vrijheid de godsdienst te belijden die men wilde; De vrijheid zijn mening te uiten in boeken, kranten, gesprekken en redevoeringen; De vrijheid de regering te vragen bepaalde maatregelen te nemen; De vrijheid te vergaderen; Het recht op een rechtzaak; Het recht wapens te dragen om zichzelf te beschermen; Een democratie was de VS met deze grondwet nog niet. Alleen blanke mannen hadden het recht te kiezen en gekozen te worden. De grondwet mocht niet worden veranderd, maar wel worden aangevuld, met amendementen. In de VS ontstond een 2-partijstelsel. Bij de presidentsverkiezingen houdt elke partij eerst voorverkiezingen. Tijdens een partijconventie wijzen zij elk hun presidentkandidaat aan. Deze trekken daarna het land door om kiezers te winnen. De kandidaat die uiteindelijk de meeste kiesmannen achter zich krijgt, wordt president van de VS. De president woont en werkt in het witte huis in Washington. 5 De indianen werden verdreven, vermoord of in reservaten ondergebracht. Het gebied ten westen van de dertien oorspronkelijke koloniën werd verdeeld in territoria onder bestuur Pagina 2 van 5

3 van de Unie. De mensen die daarheen trokken werden pioniers genoemd, het grensgebied tussen het oude en het nieuwe land heet frontier. Na goedkeuring door het congres kon een territorium als nieuwe staat worden toegelaten tot de Unie. Na veel kleine botsingen werden de Indianen eind 18de eeuw verslagen tijden een oorlog. Zij werden gedwongen verdragen te tekenen waarbij zij afstand deden van hun grondgebied. In ruil voor grond in Oklahoma. De indianen leefden voortaan van de landbouw. Zo wilde de regering hen beschaven. In de 2e helft van de 19de eeuw kwamen immigranten de VS binnen. De indianen werden in reservaten ondergebracht. Indianen die zich wilde aanpassen aan de blanke samenleving kregen hiertoe meestal geen kans. 6 Tegenstellingen leiden tot burgeroorlog In de noordelijke staten nam de industrie snel toe. De regering moest deze industrie beschermen door invoerrecht te heffen op industrieproducten uit andere landen. In het zuiden leveren landbouw en veelteelt de belangrijkste producten op. De zuidelijke staten verhandelen deze producten tegen buitenlandse industrieproducten. Zij waren tegen het heffen van invoerrechten. De noordelijke staten waren voor een grote macht voor de centrale regering. De zuidelijke staten wilden de afzonderlijke staten veel macht laten behouden. Op de plantages in het zuiden werkten slaven. In het noorden was niemand het bezit van een ander mens. Daar vond een deel van de bevolking dat de slavernij moest worden afgeschaft of dat uitbreiding ervan moest worden verboden. Het zuiden was het hiermee niet eens. Tussen het noorden en het zuiden ontstonden conflicten bij het omzetten van territoria in staten van de VS en over de vraag of er in een nieuwe staat slavernij mocht komen of niet. 7 De Amerikaanse oorlog Een nieuwe politieke partij, de republikeinen, was tegen de uitbreiding van de slavernij in het westen. Haar volgelingen waren uitsluitend noordelijken. Toen in 1860 de republikein Lincoln de presidentsverkiezingen won, scheidden de meeste zuidelijke staten zich af van de unie. De noordelijke staten accepteren dit niet. Een burgeroorlog was het gevolg. De Amerikaanse burgeroorlog liep van 1861 tot Lincoln kwam op 1 januari 1863 met een proclamatie tot afschaffing van de slavernij in de opstandige staten. Dat was vooral een militaire maatregel. Lincoln dacht dat de slaven dan bereid waren de noordelijken te helpen in de oorlog. Pas in 1865 kregen alle slaven de vrijheid (grondwet) In 1865 won het noorden de burgeroorlog. Het noorden was op drie punten in het voordeel geweest± het had een groter leger, meer natuurhulpbronnen en het kon met vloot een blokkade van het zuiden uitvoeren. Kort daarop werd Lincoln vermoord. 8 De VS hebben een gemengde samenleving De VS hebben een gemengde bevolking. De meerderheid is blank. De grootste minderheid wordt gevormd door nakomelingen van slaven. Andere minderheden zijn indianen en mensen afkomstig uit Azië en Latijns- Amerika. Pagina 3 van 5

4 Het zuiden werd in 1877 onder militaire controle geplaatst. Zwarten kregen dezelfde rechten als blanken. Veel blanken gingen met oneerlijke middelen de zwarten verhinderen te stemmen. Sommige blanken richtten tereurorganisaties op zoals de Ku Klux Klan. Na 1877 hadden zwarten nergens meer gelijke politieke rechten. In het zuiden waren de meeste zwarten in dienst van blanken. Een deel van hen trok naar steden in het noorden. Daar kwamen ze in Getto s terecht. Het bekendste voorbeeld daarvan is de wijk Harlem in New York. In het westen hadden zwarten meer kans op verbetering van bestaan. In de zuidelijke staten werden nieuwe wetten ingevoerd om zwarten van blanken te scheiden. Dat wordt segregatie genoemd. Aan het einde van de 19e eeuw vond de zwarte leider Booker T. Washington dat de zwarten eerst economisch onafhankelijk moesten worden voordat ze om gelijke rechten en afschaffing van de segregatie konden vragen. De organisatie National Association for the Advancement of Colord People. (NAACP) vond dat zwarten pas economisch onafhankelijk konden worden als ze eerst gelijke rechten hadden. De NAACP wilde haar doelen via demonstraties en rechtzaken bereiken. President Roosevelt ( ) zorgde ervoor dat de zwarte bevolking een aandeel kreeg in de steunprogramma s voor werkelozen en hij benoemde zwarten op enkele belangrijke posten. Onder druk van blanken kwam hij niet met maatregelen om blank en zwart volledig gelijk te stellen. Toch stapten veel zwarten die stemrecht hadden over van de republikeinse partij naar de democratische partij van Roosevelt. Tijdens het bewind van president Eisenhower ( ) wilden zwarte leiders als Martin Luther King door massaprotest hun rechten afdwingen. President Kennedy ( ) diende wetsvoorstellen in tegen de segregatie in het zuiden en voor de bescherming van zwarte kiezers. Kennedy werd vermoord. Onder president Johnson ( ) werden de wetsvoorstellen door segregatie aangenomen. Toch waren niet alle zwarten tevreden. Door strijdbaarheid van zwarte leiders als Malcolm x en Stokely Carmicheal ontstonden eind jaren 60 erge rassenonlusten. 9 Van crisis tot depressie In 1929 kwam er plotseling een einde aan de welvaart in de VS. Er werden minder auto s verkocht en minder huizen gebauwd. Mensen begonnen hun aandelen te verkopen, waardoor de waarde daalden. Veel banken gingen failliet doordat zij onvoldoende contant geld hadden om terug te betalen aan mensen die teruggestort hadden. De crisis kon ontstaan: Door een slechte verdeling van inkomsten. Daardoor bleven bedrijven met grote voorraden zitten en gingen failliet; Doordat het slecht ging met de landbouw. Een half miljoen boeren ging failliet door overproductie; Door een te groot vertrouwen in de economische ontwikkeling. Steeds meer mensen leende geld en fabrikanten gingen steeds meer produceren; Pagina 4 van 5

5 Doordat er onvoldoende toezicht was. Veel kleine banken gingen daardoor te veel geld uitlenen. De crisis werd het begin van een depressie (grote economische teruggang). Van de beroepsbevolking was 25 % werkeloos en de lonen daalden met gemiddeld % 10 Roosevelt en de New Deal Roosevelt vond dat regering verantwoordelijk was voor de burgers die buiten hun schuld in de problemen waren gekomen. Roosevelt beloofde een New Deal. Hij vond dat de depressie kon worden overwonnen, als men door middel van experimenten naar nieuwe wegen ging zoeken. Zijn regering kwam met zeer veel daden: Alle banken werden tijdelijk gesloten. Niemand kon meer tegoed opnemen. De regering moest bij de New Deal niet alleen rekening houden met de belangen van het bedrijfsleven. De regering moest zich ook gaan bezig houden met de vergeten mensen zoals boeren en arbeiders. Abolitionist aanhanger van het absolutisme Abolitionisme ideaal om de afschaffing van de slavernij te bereiken. Amendement in de VS: aanvulling op de grondwet. Congres volksvertegenwoordiging die de wetgevende macht bezit; bestaat uit de Senaat en het Huis van Afgevaardigden; leden worden rechtstreeks door het volk gekozen. Contractarbeider iemand die een overeenkomst heeft getekend, waarin hij toezegt in tuil voor een overtocht naar Amerika, voedsel en huisvesting, vier tot zeven jaar te zullen werken voor een werkgever. Depressie grote economische teruggang Federale regering regering van de Unie (VS) Frontier het verschuivende grensgebied tussen het oude en het nieuwe land in de VS. Getto wijk in een stad, gekenmerkt door armoede. Hooggerechtshof de hoogste rechtbank in de VS, die elke wet aan de grondwet toetst. Huis van Afgevaardigde deel van het congres (parlement), waarin iedere staat is vertegenwoordigd naar het aantal inwoners. De vertegenwoordigers worden om de twee jaar gekozen. Interpretatie het beeld dat iemand over iets heeft en/of laat zien. New Deal Sociaal-economische maatregelen van president Roosevelt tegen de werkloosheid en voor nationale solidariteit. Partijconventie bijeenkomst van de Republikeinen of de Democraten waarop de presidentskandidaat wordt aangewezen. Reservaat gebied waarin Indianen van de blanken moesten leven. Segregatie scheiding van de zwarte bevolking van de blanke bevolking door middel van wetten. Senaat onderdeel van de parlementen van de VS. Territorium gebied ten westen van de Appalachen en de Mississippi, onder bestuur van de Unie. De unie de staten van de Verenigde Staten vormen samen een verbond (Unie) Het witte huis Ambtwoning van de president van de Verenigde Staten. Pagina 5 van 5