Samenvatting Geschiedenis hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis hoofdstuk 1 Samenvatting door D woorden 22 oktober ,2 60 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hallo, ik wil enkele tips geven om goed te leren met mijn samenvatting: of 2 lessen per dag leren, dus niet alles tegelijk Eerst de tekst uit het boek lezen dan de samenvatting en begrippen leren per les. Ik heb soms tabellen geplaatst voor wat mee overzicht, je kan het ook in de samenvatting terugvinden maar dat leert ietsie gemakkelijker. Begrippen staan in de samenvatting en eronder nog een keer met de betekenis. Ik heb in paragraf 1 t/m 5 alleen de leertekst samengevat, want wij hoeven alleen de leertekst te leren. Samenvatting hoofdstuk 1 Paragraaf 1: Oostzeevaart; Amsterdam was in de zestiende eeuw een goede handelsstad. De mensen handelen vooral in: zout (< als ruil naar Oostzeegebied) en hout, graan(< uit Oostzeegebied) vanuit Amsterdam ging hout en graan naar de rest van Europa. Als tegenprestatie kreeg het Oostzeegebied zout uit Amsterdam. Aan het einde van de 15 e eeuw groeide de Oostzeevaart flink. Mensen van toen noemden de Oostzeehandel Moedernegotie. Antwerpen dreef ook handel in de 16 e eeuw het was een grote concurrent van Amsterdam. Antwerpen dreef handel in: kant, tapijten, suiker, zilver en laken. Nieuwkomers; In 1585 veroverde de Spanjaarden Antwerpen, veel kooplieden vluchtten naar de republiek. De meesten trokken naar Amsterdam. Amsterdam moest uitbreiden dit gebeurde onder andere door het aanleggen van grachtengordels rond de stad. Het aantal inwoners was in / in de stad en in / Stapelmarkt; Amsterdam had vroeger een Stapelmarkt. Na het wegvallen van de belangrijke handelsstad Antwerpen, veranderde dit. Nu werden producten eerst bewerkt (bv. Wol > wollentrui). Bijna alles in de 17 e eeuw draaide om handel er was handelskapitalisme. Er was in Amsterdam en Leiden en dat soort steden bloeiende handel en een goed leven, maar de laagste groepen hadden het heel erg zwaar. Begrippen paragraaf 1: Pagina 1 van 5

2 Oostzeevaart= Handel tussen Nederland en het Oostzeegebied Moedernegotie= de handel op de Oostzee, die de basis vormde voor alle andere Nederlandse handelsactiviteiten en successen Stapelmarkt= een plaats waar ingekochte goederen bij een worden gebracht en opgeslagen om van daar uit (onbewerkt) door verkocht te worden Handelskapitalisme= een vorm van economie waarin ondernemers proberen zo veel mogelijk winst te maken met handel Handige tabel: Amsterdam Antwerpen OostzeegebiedEuropa Kregen Graan, hout/ Zout Kant, Tapijten, suiker, zilver, laken verkochtenzout Kant, tapijten, suiker, zilver, laken Graan, hout / Paragraaf 2: Wereldeconomie; in de 16 e eeuw gingen ze in meer producten handelen, suiker, cacao, koffie kwam uit Amerika. En peper, nootmuskaat, foelie, kruidnagel werd uit Azië gehaald. Er ontstond een wereldeconomie. VOC; in de 16 e eeuw maakte Portugezen veel winst met specerijen, de vraag erna was groot. Nederlandse kooplieden besloten om zelf schepen te sturen naar Azië voor specerijen. Daarvoor richtten ze compagnieën op die later voorcompagnieën genoemd werden. Er waren verschillende compagnieën die onderling concureerde dat was niet goed want ze moesten zich beschermen tegen de portugezen. Daarom besloten ze samen te werken in 1602 in de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Het bestuur van de VOC kwam in de handen van de Heren XVII. De VOC kreeg alleenrecht in de Nederlandse handel op Oost-Indië. WIC; in 1621 werd nog een handelsmaatschappij opgericht; de West-Indische Compagnie (WIC) ook de WIC kreeg het alleenrecht in Amerika en (west-)afrika. De WIC hield zich bezig met kaapvaart. De verovering van de Spaanse zilvervloot in 1628 door Piet Hein bv. De WIC verdiende ook geld met slavenhandel. De WIC was minder succesvol dan de VOC. Begrippen paragraaf 2: Wereldeconomie= economie die zich over de hele wereld uitstrekt doordat landen van de hele wereld producten aan elkaar verkopen. Voorcompagnieën= handelsbedrijf dat voor het ontstaan van de VOC in 1602 schepen naar Azië stuurde om producten en specerijen te halen. Verenigd Oost-Indische Compsgnie (VOC)=handelsmaatschappij die in 1602 is opgericht en het alleen recht kreeg op handel met Azië Heren XVII= bestuurders van de VOC West-Indische Compagnie (WIC)=handelsmaatschappij die in 1621 in de republiek opgericht werd en het alleen recht van handel met Afrika en Amerika kreeg. Paragraaf 3: Gouden eeuw; tussen 1588 en 1670 ging het erg goed met de republiek, er was goede handel en het was de bloeiperiode van kunst en wetenschap. Deze tijd wordt daarom de Goude Eeuw schilders als Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer en Jan Pagina 2 van 5

3 Steen woonden en werkten in de republiek ze schilderde vooral in opdracht van rijke burgers en steden. Er waren ook beroemde schrijvers en dichters in de republiek. Bv. Joost van den Vondel hij schreef toneelstukken. Jacob Cats was een populaire dichter. Nieuwe denkbeelden; de renaissance had gezorgd voor een nieuwe manier van denken in de wetenschap. De Italiaan Galileo Galilei ontdekte met een microscoop van alles over het heelal, de theorie van Copernicus klopte dus! De Engelsman Isaac Newton hoe voorwerpen met zwaartekracht naar de aarde vallen. In de 17 e eeuw gingen mensen heel wetenschappelijk denken daarom de wetenschappelijke revolutie. Filosofen als de fransman René Descartes wilde achter de echte waarheid komen. de Nederlander Spinoza geloofde als een van de eerste niet meer in een god. Door de bijbelkritiek van Spinoza gingen andere mensen ook twijfelen. Nieuwe uitvindingen en techniek; Christiaan Huygens hield zich bezig met wis- en natuurkundige formules, hij vond het slingeruurwerk uit, en een goeie telescoop. ingenieur Jan Adriaanszoon legde meren droog met molens. Begrippen paragraaf 3: Gouden Eeuw= de periode van welvaart en bloei in kunst, techniek en wetenschap in de republiek ( ) Wetenschappelijke revolutie= de periode tussen 1610 en 1680 waarin veel wetenschappelijke ontdekkingen door veel Europese landen zijn gedaan Bijbelkritiek= onderzoek naar de Bijbel op een wetenschappelijke manier uitgaand van het idee dat de Bijbel niet door God geschreven is. Wie Goed in Speciaal Rembrandt van Rijn, Jan Steen, Johannes Vermeer schilderen Portetten, landschappen, huiselijke tafereeltjes Joost van den Vondel Toneelstukken schrijvenspeelden zich vaak in verleden af Jacob Cats dichter Nu nog spreekwoorden van hem Galileo Galilei Natuurkundige Telescoop, zwaartekracht Spinoza Filosoof Geloofde niet in God Christiaan Huygens Wis- natuurkundige Goeie telescoop, slingeruurwerk paragraaf 4: het bestuur in de republiek; in 1568 waren een aantal Nederlandse gewesten in opstand gekomen tegen de Spaanse koning Filips II. In 1588 riepen ze de republiek der 7 verenigde Nederlanden uit. Elk gewest had nu zijn eigen bestuur: de Gewestelijke Staten. Alle gewestelijke staten samen bestuurden de Generaliteitslanden dit waren gebieden die de republiek hadden veroverd op Spanje zoals het huidige Noord-Brabant, Limburg en Zeeuws-Vlaanderen. Stadhouder en raadpensionaris; niet echt belangrijk gewoon een keer goed doorlezen. Regenten aan de macht; de republiek werd bestuurt door regenten, zij hadden overal de macht. Als er een plaats vrij kwam werd door middel Pagina 3 van 5

4 van coöptatie een nieuwe gekozen. Als je werkeloos of invalide was kreeg je geen inkomen dan was je afhankelijk van de armenzorg door de kerk of het stadsbestuur. Godsdienstige zaken; niet zo belangrijk gewoon een keer goed doorlezen. Begrippen paragraaf 4: Gewestelijke Staten= het bestuur van een gewest in de republiek, met vertegenwoordigers van de steden en het platteland; zij benoemden afgevaardigden naar de Staten-Generaal. Generaliteitslanden= Gebieden die door de republiek waren veroverd, ze moesten belasting betalen maar hadden geen stem. Regenten= bestuurders van de republiek, vaak afkomstig uit rijke koopmanfamilies. Coöptatie= uit eigen ring kiezen van nieuwe bestuurders, waardoor de macht bij een groep (rijke) mensen blijft. Armenzorg= zorg voor armen meestal door kerk of stadsbestuur. Paragraaf 5: Monarchie; De meeste Europese landen waren in de 16 e en 17 e eeuw een monarchie. Spanje, Engeland, Frankrijk, Oostenrijk, Denemarken, Zweden, Rusland en Pruisen waren monarchieën (in de memo toets zullen deze landen waarschijnlijk niet gevraagd worden maar in zelfgemaakte toetsen misschien wel!) ze wilden verandering brengen in dat ze bij sommige dingen afhankelijk waren van de adel. De Zonnekoning; in Frankrijk probeerde Lodewijk XIV als eerste monarch het rijk anders te besturen, als hij geld nodig had moest de bevolking belasting betalen, wilde hij oorlog voeren moest hij een eigen leger hebben, (wat hij wilde was de wet!), er was geen toestemming nodig van de adel en geestelijke. Hij had absolute macht. Hij liet een enorm paleis bouwen, en bestuurde alles vanuit zijn paleis in Versailles. Het systeem wat hij voor handel had hete: mercantilisme. Lodewijk de XIV was het middelpunten het belangrijkst voor iedereen hij werd de zonnekoning genoemd. Absolute vorsten; er volgde meer koningen hem absolute vorsten. Ze deden precies Lodewijk de XIV na. Vooral de Pruisische koning Frederik Willem I slaagde erin. Hij had een heel goed leger, hij kreeg de bijnaam soldatenkoning. Ook peter de grote van Rusland deed het goed. Begrippen paragraaf 5: Monarchie= een vorm van bestuur met een koning aan het hoofd, die wordt opgevolgd door zijn zoon of dochter. Absolute macht= alle macht in de handen van 1 persoon. Mercantilisme= een politiek waarbij de staat de eigen handel stimuleert door aanmoediging van de export en het heffen van een belasting op de import. Absolute vorsten= vorst met absolute macht, die vanuit een bestuurscentrum regeert en voor het hele land de rechtsregels en belasting vaststelt. Extra paragraaf 6: Charles Le Brun; Charles Le Brun werkte als schilder voor Lodewijk de XIV, hij richtte het paleis in en hij zorgde dat op elke decoratie een zon of de letter L te zien was. De tuinen van André Le Nôtre; André Le Nôtre had een grote klus gekregen want nog belangrijker dan het paleis waren de tuinen, hij moest zorgen dat de tuinen droog werden gelegd en er perfect uitgingen zien, opvallend was de strenge symmetrie (PW vraag!). Pagina 4 van 5

5 Een militaire mars of ballet voor de koning; de koning hield erg van muziek, hij vond dat er een hof componist nodig was Jean-Baptiste Lully. Extra paragraaf 7: Het leven van Michiel de Ruyter; hij werd geboren als gewoon jongetje wat geen zin had in leren en kattenkwaad uithaalde. Maar toen hij mee mocht als scheepsjongen veranderde dat hij was leergierig en werd snel beter in dingen en mocht steeds meer doen. in de eerste Engelse oorlog tijdens een zeeslag tegen frankrijk op 22 april 1676 werd hij door een kanonskogel in beide benen geraakt een week later stierf hij aan de verwonding. Extra paragraaf 8: Ottomaanse rijk is het huidige Turkije, veranderd in tekst goed doorlezen is genoeg hier hoeft voor de rest geen samenvatting van. Pagina 5 van 5