Tijd van regenten en vorsten Wetenschap en kunst. Tijd van regenten en vorsten Wetenschap en kunst

Transcriptie

1 De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. De wetenschappelijke revolutie Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. De wetenschappelijke revolutie 16e eeuw: Copernicus kwam met nieuw theoretisch model waarin de zon in het centrum stond. Hij kon het nieuwe wereldbeeld toen echter nog niet bewijzen (zie 5.2) De kerk verwierp zijn theorie in het wereldbeeld van de kerk bleef de aarde het middelpunt van Gods perfecte schepping. 17e eeuw: geleerden zoals Keppler en Galilei gaan door waarnemingen en berekeningen de Galileo Galileï theorie van Copernicus wetenschappelijk onderbouwen. De kerk dwong Galilei echter afstand te doen van zijn opvattingen en zou pas aan het einde van de 20e eeuw erkennen dat ze het onjuist hadden gezien. YouTube: de telescoop een Nederlandse uitvinding De wetenschappelijke revolutie De kritische benadering van geleerden uit de renaissance zoals Copernicus legde de basis voor een wetenschappelijke revolutie in het denken in de 17 e eeuw. Mensen bleven gelovig maar niet langer vertrouwden de mensen blindelings op alles wat in de Bijbel stond! Bijvoorbeeld de humanisten zoals: Erasmus en Francis Bacon ( ). = grondlegger wetenschappelijk denken: kennis uitbreiden via observatie en experimenteren kennis alleen betrouwbaar indien bewezen door zintuigelijke waarnemingen klassiek religieuze ideeën maken in 17 e eeuw plaats voor modern wetenschappelijke ideeën = Wetenschappelijke revolutie 1

2 Tijd van regenten en vorsten 6.3 Wetenschap en kunst Gevolgen wetenschappelijke revolutie Ingrijpende verandering in de inzichten in de natuurkunde, wiskunde, sterrenkunde, scheikunde en biologie en de manier waarop deze wetenschappen bedreven werden. Hierdoor ontstond een compleet ander (wetenschappelijk) wereldbeeld. Deze ontwikkelingen vonden in alle Europese landen plaats. De Republiek had voor wetenschappers extra voordelen vanwege de grote vrijheid. Voorbeeld uit Nederland 1. Antoni van Leeuwenhoek ( ) De microscoop(?), bacteriën, spermatozoa Tijd van regenten en vorsten 6.3 Wetenschap en kunst Voorbeeld uit Nederland 2. Jan Swammerdam ( ) Insecten, bevruchting Tijd van regenten en vorsten 6.3 Wetenschap en kunst Voorbeeld uit Nederland 3. Frederik Ruysch (( ) Uit de beroemde Ruysch collectie (zie ook 1 & 2 ) 2

3 Voorbeeld uit Nederland 4. Christian Huygens ( ) Kansrekening, ontwikkeling telescoop, slingeruurwerk, principe stoommachine Voorbeeld uit Engeland 5. Isaac Newton ( ) Zwaartekracht, klassieke mechanica, differentiaalrekening en integraalrekening, kleurentheorie etc. Grootste wetenschapper allertijden (?) 3

4 Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. Opdrachtgevers voor kunstenaars Frankrijk, Engeland: het hof, koningen Spanje: het hof, koningen, de kerk Gutiérrez (1680), De heilige familie William Dobson (1642), Charles II Charles le Brun (1660), Lodewijk XIV Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. De Republiek unieke situatie: 1. geen echte hofcultuur 2. hervormde kerk (geen afbeeldingen in de kerken!) 3. geen absoluut vorst dus meer vrijheid voor de kunstenaars De opdrachten kwamen van burgers (de welvaart was hoog en om dit te laten zien was er veel vraag naar luxe goederen zoals drukwerk en schilderijen.) maar schilders werkten ook zonder opdrachten voor de anonieme markt (specialisatie en massaproductie, er zijn miljoenen schilderijen gemaakt in Nederland de 17 e eeuw en ook gewone burgers konden zo kunst betalen en kopen. Dit had invloed op de onderwerpen van de schilderijen: Alledaagse taferelen (genrestukken, bv Melkmeisje van Vermeer) Veel (groeps )portretten van rijke handelaren, patriciërs, regenten, schutterij. Vaak om maatschappelijke positie te onderstrepen. Landschappen, stadsgezichten Stillevens Historiestukken (schilderijen met voorstellingen uit de bijbel, geschiedenis of de mythologie, verhalen uit de Griekse en Romeinse tijd) Vrolijk huisgezin Jan Steen (1668). Van dit soort werken komt de uitdrukking een huishouden van Jan Steen. Zijn bekendste werk bestaat namelijk vooral uit schilderijen van dagelijkse taferelen uit zijn eigen tijd. Jan Steen schilderde het liefst op humoristische wijze de meest chaotische onderdelen van dit dagelijks leven. 4

5 Namen personen, later Groepsportretten toegevoegd De Nachtwacht ( ) maar officieel: De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren. Rembrandt zelf Vuurt wapen af, is de winnaar van het koningsschieten (onherkenbaar want waarschijnlijk niet betaald om zich te later vereeuwigen). De Nachtwacht was een van de vele schuttersstukken (dit genre werd uitsluitend in de Nederlanden beoefend in de 16e en 17e eeuw) hier een tweede voorbeeld: Bartholomeus van der Helst (1648) Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster. 5

6 Vermeers Gezicht op Delft is het meest geroemde stadsgezicht uit de Hollandse 17de eeuw. Het schilderij werkt als een venster werken. Het is alsof we naar buiten kijken, 350 jaar terug in de tijd, om daar het 17de-eeuwse Delft te zien liggen Pieter Claesz: Vanitas Stilleven met symbolen voor het verstrijken van de tijd en het leven. Memento mori = denk eraan te [moeten] sterven) Een schilderij als dit moest de kijker herinneren aan de eindigheid van het leven. De boodschap luidt: hecht je niet aan aardse zaken, richt de aandacht op het hogere, wees vroom en deugdzaam (belangrijke zaken voor de calvinisten). Historiestuk van Rembrandt, ʹDe samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilisʹ ( ). Opmerking: was ooit 5 ½ bij 5 ½ meter, Rembrandt heeft het centrale deel eruit gesneden, na onenigheid over de betaling door opdrachtgevers. 6

7 7

8 8

9 9