S t r o o m v e r s n e l l i n g

Transcriptie

1 S t r o o m v e r s n e l l i n g Ontwerpcultuurnota Provincie Groningen,

2 INHOUDSOPGAVE Pagina Inleiding 2 0. Uitgangspunten 5 1. Rol van de provincie Groningen 5 2. Politiek-bestuurlijke uitgangspunten 5 1. Programma 1 9 Creatieve Netwerken 1. Lange termijnvisie Creatieve Netwerken Zoals het nu is Beleidsmaatregelen Programma 2 21 Het Verhaal van Groningen 1. Lange termijnvisie Het Verhaal van Groningen Zoals het nu is Beleidsmaatregelen Programma 3 37 Dynamiek in de kunsten van stad en regio 1. Lange termijnvisie Dynamiek in de 37 kunsten van stad en regio Zoals het nu is Beleidsmaatregelen Financiën Programma Programma Programma 3 58 Bijlage: Index instellingen, per programma Index instellingen, alfabetisch 1

3 Inleiding Voor u ligt de cultuurnota van de provincie Groningen. In deze nota leggen Provinciale Staten van de Provincie Groningen de hoofdlijnen van het cultuurbeleid voor de periode vast. De periode loopt gelijk aan de planperiode van het Rijk en de gemeente Groningen. Aan de totstandkoming van deze cultuurnota ging een periode van visievorming vooraf. Door een groot aantal deskundigen werd ons een beeld geschetst van de stand van zaken op cultuurgebied in de provincie Groningen op dit moment. Maar meer nog werden waardevolle suggesties gedaan voor de toekomst. Wij willen allen die aan deze nota een steentje hebben bijgedragen bedanken. In 2003 zijn wij met de voorbereiding van de nota begonnen door de lopende cultuurnota, Groningen, tweeduizendeneen te evalueren. Daarna hebben wij een aantal expertmeetings gehouden waarin, met sleutelpersonen van binnen en buiten de provinciale organisatie, nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en culturele vraagstukken zijn besproken. De Groninger Adviescommissies, de GAC (podiumkunsten) en de PABK (beeldende kunsten), zijn gevraagd een kwalitatieve analyse te geven van de kunsten en het kunstenveld in de provincie Groningen. Daarbij is gebruik gemaakt van verzamelde gegevens over de afgelopen vier jaar (2000 tot en met 2003) van de subsidieverstrekking die via de beide adviesraden heeft gelopen. Ook hebben wij kennis genomen van het Vooradvies : Cultuur, meer dan ooit (april 2003) van de Raad voor Cultuur, de beleidsbrief Cultuur Meer dan de Som (november 2003) van de staatssecretaris cultuur, Medy van der Laan, de gemeentelijke discussienotitie: Kansen voor Kunst(enaars) (april 2003) en de reactie hierop van de GAC en PABK: Groningen als creatieve stad (september 2003) en de nota In het oog, in het hart (2004) van de gemeente Groningen. Er is onderzoek gedaan naar de beeldvorming van cultuur in Groningen. En verder hebben wij een aantal schrijvers gevraagd in proza, poëzie, strip of foto een beeld van Groningen in de toekomst te schetsen. Deze beeldverhalen zullen wij in de definitieve gedrukte versie publiceren. Deze nota bestaat uit een inleiding en drie hoofdstukken over de drie onderwerpen die onder het cultuurbeleid van de provincie Groningen vallen: Cultuurbereik, Erfgoed en Kunsten. Per programma zijn op basis van een lange termijnvisie, de korte termijnacties uitgezet en de bijbehorende actoren benoemd. De maatschappelijke effecten die we in 2015 willen bereiken zijn vertaald in concrete maatregelen en doelstellingen die in de planperiode worden aangepakt. Per doelstelling is gekeken wat (welke taken), hoe (welk instrumentarium) en met wie (welke organisaties) het beste kan worden uitgevoerd. In tegenstelling tot voorgaande nota s zijn wij hier niet uitgegaan van bestaande culturele instellingen en hún behoeften en wensen. De maatschappelijke effecten die wij op lange termijn willen bereiken vormen de uitgangspunten van deze nota. Pas nadat deze in kaart zijn gebracht is bepaald met welke instellingen deze in de eerstvolgende periode het beste kunnen worden gerealiseerd. Wij hebben de culturele organisaties dan ook niet gevraagd beleidsplannen bij ons in te dienen om hun ideeën kenbaar te maken. Wel hebben wij rekening gehouden met de informatie die bij ons beschikbaar is door de hoorzitting die Provinciale Staten op 17 maart 2004 gehouden hebben en de adviezen over een aantal culturele instellingen van de Raad voor Cultuur en de Groninger adviescommissies GAC en PABK. Wij willen, in tijden van beperkte financiële mogelijkheden, geen verkeerde verwachtingen wekken. In deze nota worden scherpe keuzes gemaakt. Dat wil zeggen dat er ten opzichte van de vorige periode eerder instellingen zijn afgevallen dan dat er organisaties bij zijn gekomen. Onze keuzes zijn gemotiveerd in het vinden van de best toegeruste instellingen en organisaties voor de taken die in moeten worden 2

4 uitgevoerd. En daarnaast is meegewogen of een instelling in het verleden voor ons een betrouwbare partner is gebleken. De afwegingen die hebben geleid tot de selectie van de hoofdlijnen in de drie programma's vindt u in deze inleiding terug. De keuzes zijn vooral gelegen in het feit dat de provincie niet verantwoordelijk kan zijn voor het totale cultuurveld en daarin niet solistisch kan opereren. De provincie vult in afstemming met vele andere partners, zoals de gemeenten, het Rijk en de culturele instellingen, haar specifieke rol in. Niet als afgeleide van wat andere partners doen, maar voor de periode als actieve, verbindende regisseur. En grotendeels vanuit de doelstellingen die in het Collegeprogramma : Voor een sociaal en economisch sterk Groningen zijn vastgelegd. Conform het Collegeprogramma dragen onze plannen bij aan de versterking van de economische en sociale vitaliteit op het platteland en het vestigingsklimaat in stad en regio. Wij willen investeren in de culturele infrastructuur in de regio door op werkplaatsen aanjagers aan te stellen en in de stad door het profiel van de creatieve stad te versterken. Hierover willen wij met de stad afspraken maken. En wij willen met gemeenten in de regio's om tafel om voor de hele planperiode structurele afspraken te maken. Cultuur heeft een indringend effect op andere terreinen van provinciaal beleid. Zo is cultuur een belangrijke factor in het vestigingsklimaat van bedrijven. Zo kan cultuur de vitaliteit op het platteland vergroten door het initiatief te nemen om verschillende functies onder één dak samen te brengen. Zo spelen kunst en cultuur een grote rol in de vormgeving van de woonomgeving en in de beleving van het landschap. Zo kan cultuureducatie zorgen voor creatief arbeidspotentieel. Zo bepaalt cultuur het profiel en daarmee de aantrekkelijkheid voor bezoekers aan Groningen en zo is trots ten aanzien van de Groninger taal en cultuur basis voor het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen van de burgers van Groningen. Elk ingezet zilverstuk kan in goud veranderen, elk dubbeltje kan een kwartje worden. Daarbij moet echter bedacht worden dat die secundaire of afgeleide effecten slechts bereikt worden wanneer aan cultuur een krachtige, autonome positie wordt gegund. De gewenste effecten ontstaan vooral vanuit het nemen van risico's en minder vanuit gecalculeerde scenario's. Kunst en cultuur hebben behoefte aan vrijheid om een eigen 'smoel' te ontwikkelen. Die eigen identiteit is basis voor de authenticiteit en creativiteit waarnaar velen in onze samenleving op zoek zijn of van kunnen profiteren. Wij vinden dat de intrinsieke waarde van kunst en cultuur voorop moet staan, de gewenste economische en sociale spin-off kan alleen vanuit autonome ruimte voor kunst en cultuur worden bereikt. Het maatschappelijk effect van investeringen in cultuur, in creativiteitsontwikkeling, op de vitaliteit en op het profiel is juist vanwege die diversiteit in de spin-off moeilijk te meten. Op de lange termijn (voorlopig reikt de horizon tot 2015) willen wij een beperkt aantal te verwachten effecten goed in kaart proberen te brengen. Gerelateerd aan ons nieuwe beleid stellen wij dan ook voor niet alleen in kwantitatief opzicht de opbrengst van de verschillende maatregelen te monitoren, maar allereerst een selectieve effectmeting te starten waarin objectief, aan de doelgroepkant (dus ook de mensen die (nog) niet deelnemen), kan worden gemeten in hoeverre de participatie aan culturele activiteiten, het cultuurminded zijn, de trots op de eigen taal en cultuur en het zelf kunnen kiezen toenemen. Hiervoor is een goed opgezet onderzoek nodig. Dit onderzoek willen wij samen met een voor ons belangrijke partner, bijvoorbeeld de Hanzehogeschool of de RuG (Kunst en Cultuurstudies, Kunsten, Cultuur en Media) opzetten. In de lopende provinciale cultuurnota Groningen, tweeduizendeneen schreven wij dat wij in voorbereiding van de nota niet alle uitgangspunten van het beleid ter discussie hebben gesteld, maar dat wij in een aantal interactieve bijeenkomsten met het veld hebben gekeken hoe wij die doelstellingen beter zouden kunnen bereiken. 3

5 In het kader van de dualisering hebben wij voor de komende periode die, nog steeds van kracht zijnde, uitgangspunten bekeken vanuit de bredere programma's die ons in de nieuwe gedualiseerde werkwijze voor ogen staan. Dat wil zeggen dat het perspectief of de invalshoek soms een andere kan zijn omdat getracht is cultuur vanuit haar specifieke eigenheid te verbinden met andere terreinen van maatschappelijke en economische ontwikkeling. Het gaat echter in principe nog steeds om keuzes tussen continuïteit en vernieuwing, het zoeken naar mogelijkheden 'nieuwe' doelgroepen te bereiken en het zoeken naar mogelijkheden om ons cultureel erfgoed te presenteren en in stand te houden. 4

6 0 Uitgangspunten 1 Rol van de provincie Groningen Wij hebben in de afgelopen periode veel aangepakt in faciliterende en organisatorische zin. Wij hebben daarbij vooral gereageerd op vragen en problemen die zich voordeden. Nu vraagt het veld ons actiever te regisseren, initiatief te nemen en duidelijke keuzes te maken. Dat betekent voor de volgende planperiode dat we, als regisseur meer stimulerend, richtinggevend en selectiever worden. Vanuit het totaaloverzicht kan de provincie als actieve regisseur en telkens samen met partners in het veld de regionale culturele infrastructuur versterken, netwerken en samenwerking bevorderen, de verhalen van Groningen coherent in beeld brengen en de dynamiek in de kunstensector als geheel versterken. Voor een dergelijke actieve opstelling vinden wij de aanstelling van een kunstintendant noodzakelijk, naast een regiegroep die verantwoordelijk is voor het weer zichtbaar maken van de Collectie Groningen en aanjagers op de regionale werkplaatsen die voor initiatief en participatie van meer Groningers moeten zorgen. 2 Politiek-bestuurlijke uitgangspunten In de in Noordelijk verband tot stand gekomen notitie 'Investeren in Ontwikkeling' constateerden wij dat in het Noorden en ook in de provincie Groningen, de ontwikkeling van talent in de kunstensector blijft steken. Eén van de mogelijke oorzaken ligt volgens ons in het feit dat in het Noorden weliswaar op een beperkt aantal gebieden opleidingen te vinden zijn, maar geen werkplaatsen waar mensen hun talent in de praktijk kunnen ontplooien. En op toneelgebied ontbreekt een acteursopleiding. Om talent voor het Noorden te behouden is in 'Investeren in Ontwikkeling' gekozen voor een model van waaruit noordelijke initiatieven ondersteund kunnen worden met als doel een hoger kwaliteitsniveau te bereiken. Met onze noordelijke partners zijn wij in onderhandeling met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de uitwerking hiervan. Wij kiezen voor voor de volgende ontwikkelingslijnen: 1) bereik door verankering: versterken van de sociaal-culturele samenhang door in te zetten op laagdrempelige functies en initiatieven in de provincie, dichtbij en herkenbaar voor Groningers Multifunctioneel Centrum t Vlechtwerk is een kleine drie jaar geleden gebouwd in het Friese Noordwolde (3500 inwoners) naar een ontwerp van AG Nova Architecten uit Leeuwarden. Er is een indrukwekkend aantal functies in ondergebracht waaronder het Nationaal Rietvlechtmuseum, een Vensterschool, een fluoriserend roze theaterzaal met foyer, een Wereldwinkel, een bibliotheek, een tienerhoek, het dorpsarchief en een consultatiebureau. (..) Het dorp dat in de jaren zestig in de versukkeling raakte door het ineenstorten van de rotanindustrie, had nieuw elan nodig, vond eigenlijk iedereen. Bewust werd niet gekozen voor een gebouw met een neutrale uitstraling maar voor spraakmakende architectuur gekoppeld aan de vroegere Rietvlechtschool. De spreuk boven de hoofdingang tekent de ambitie van het centrum: Ieder mens heeft het recht deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap (uit de Rechten van de Mens). Vele busjes met gemeentelijke delegaties hebben t Vlechtwerk in de afgelopen tijd bezocht (Noorderbreedte, 3#4, juli-augustus 2003). Wij willen vooral het cultuurbereik in de regio's stimuleren. Hierin werken we nauw samen met gemeenten en instellingen in de Regionale Cultuurplannen. Wij denken concreet aan samen te ontwikkelen werkplaatsen voor amateurs, waar mogelijk in combinatie met bibliotheekvoorzieningen, kunstuitlenen en archeologische 5

7 informatiepunten. Ook kan onder één dak worden samengewerkt met sociale en private initiatieven zoals postkantoren, VVV 's, thuiszorg en kinderopvang. De provincie Groningen kan als actieve regisseur vanuit een totaaloverzicht over de sociaal-culturele infrastructuur stimuleren dat gemeenten en instellingen initiatief nemen om functies bij elkaar te brengen, dat instellingen netwerken vormen en dat individuen zich kunnen ontplooien. Door het leggen van een stevige basis in de regio creëren wij ook kansen voor talent om te groeien. Het beleid is gericht op verankering van, nu nog vaak incidentele, initiatieven in de regio, maar ook van cultuuronderwijs op scholen en van de belevingswaarde van de Groninger taal en cultuur van de inwoners van Groningen. Zodat cultuur in het dagelijks leven een grote rol gaat spelen en meer mensen actief gaan deelnemen. Daarom wordt een vraaggerichte, bottom-up aanpak gehanteerd. Gemeenten, instellingen en scholen sturen en nemen initiatief. Cultuur wordt op deze wijze meer en meer herkenbaar en van degenen voor wie het bedoeld is. Ook willen wij de mogelijkheden onderzoeken voor het realiseren van een digitaal platform 'cultuurplaatsgroningen.nl', een virtuele ontmoetingsplaats waar informatie wordt aangeboden over culturele instellingen en initiatieven die er in de provincie Groningen zijn. Dit medium kan als instrument dienen voor de intendant en de regionale aanjagers. De benodigde gegevens kunnen behalve door deze actoren ook worden aangeleverd door de diverse overheden, onder andere via de Regionale Cultuurplannen. Een dergelijke site fungeert als ontmoetingsplaats voor belangstellenden, kunstenaars en instellingen. Tenslotte kan een overzicht geboden worden van het actuele aanbod. De bedoeling is dit initiatief met een commerciële partij verder te ontwikkelen. 2) identiteit door ontwikkeling: versterken van de regionale identiteit door in te zetten op instandhouding en presentatie van de taal en cultuur van Groningen Wij zien in 2015 een energieke provincie met een ondernemende, creatieve stad voor ons. Stad en land die openstaan voor nieuwe ontwikkelingen, die eigenzinnige mensen de kans geven de provincie een dynamisch, of vooruitstrevend uiterlijk te geven. Meer dan het zoeken naar de enige echte identiteit van Groningen en de Groninger lijkt het ons zinnig de historische lijn voort te zetten door Groningen telkens opnieuw vorm te geven, door haar op eigen wijze met nieuwe ontwikkelingen te voeden. Instandhouding en duurzaamheid in cultuur betekent naar onze mening inhoud en betekenis aan Groningen blijven geven. Mensen willen weten wie ze zijn en waar ze vandaan komen. In een globaliserende wereld is de eigen identiteit een oriëntatiepunt van waaruit je de wereld om je heen kunt begrijpen. Verbondenheid met de eigen gemeenschap biedt ook mogelijkheden om vanuit die worteling steeds opnieuw vorm te geven aan de Groninger taal en cultuur om zo de eigen geschiedenis levend te houden. Groningers hebben een eigenzinnige cultuur, die ook af te lezen valt aan het materieel en immaterieel cultureel erfgoed in onze provincie. Wij willen het cultureel erfgoed niet alleen bewaren maar ook presenteren aan deze en toekomstige generaties. De provincie Groningen zal samen met het Huis van de Groninger Cultuur, musea, borgen, monumentenorganisaties en archieven in tijdelijke presentaties op bijzondere locaties de verhalen van Groningen (weer) zichtbaar maken. De provincie Groningen kan als actieve regisseur vanuit een totaaloverzicht de verhalen van Groningen, die samen de zogenaamde Collectie Groningen vormen, coherent in beeld brengen. Het beleid is gericht op ontwikkeling. Niet alleen conserveren van het verleden, maar een toekomstgericht beleid. En zoeken naar nieuwe functies voor monumenten. Eigentijdse presentaties van collecties op een manier zodat ze ons nu wat te zeggen hebben. Impulsen voor de Groninger taal en cultuur door bijvoorbeeld nieuwe producties op het gebied van muziek, theater en literatuur. 6

8 3) profiel door dynamiek: versterken van de dynamiek in de Groningse kunsten door in te zetten op de ontwikkeling van talent en kwaliteit In het essay van Bas Heijne duurt de treinreis van Amsterdam naar Groningen nu twee uur korter dan een eeuw geleden en zal in 2015 ongetwijfeld nog korter duren, maar blijft Groningen op een eigenaardige manier op zichzelf staan. Het is de grote kracht van de stad, een opvallend frisse stad, naar zijn mening. Dat geldt bij uitstek voor het culturele leven, een mengeling van onbevangenheid en ambitie. Men staat er open voor alles. Voor de buitenwereld zal Groningen altijd iets van een aangename verrassing blijven houden. Altijd zullen er spraakmakende tentoonstellingen en evenementen plaatsvinden, die de Randstadbewoners in de trein doen stappen en naderhand doen uitroepen, waarom komen we daar niet vaker? Maar dat heeft niets met provincialisme te maken, het is een kwaliteit die gekoesterd moet worden: het houdt Groningen fris. Wij willen de aantrekkelijkheid van Groningen als vestigingsplaats maar ook voor bezoekers van elders versterken door een krachtige culturele profilering: in Groningen valt veel te beleven. Hierin werken we nauw samen met de gemeente Groningen en de grote instellingen en festivals die de basis van de bekendheid van Groningen als culturele hoofdstad van het Noorden vormen. Wij willen de kwaliteit van deze instellingen en festivals zoals het Groninger Museum, Noorderlicht, Noorderzon en Noorderslag behouden en versterken. Met Marketing Groningen zijn reeds concrete afspraken gemaakt over promotionele inzet op de presentatie van het cultureel erfgoed en in het bijzonder de borgen voor bezoekers van buiten Groningen. Cultuurtoerisme is één van de speerpunten van Marketing Groningen. Marketing Groningen zal in de toeristische promotie van de culturele instellingen en festivals een belangrijke rol spelen. Innovatieve bedrijvigheid en hoogwaardig personeel worden aangetrokken door een uitdagend cultureel klimaat. In Groningen zijn veel kwaliteitsvoorstellingen van buiten de provinciegrenzen te zien. De meerwaarde van instellingen die hier in de provincie producties maken ligt in de spin-off die de instellingen in de stad en regio hebben. Het gaat niet alleen om werkgelegenheid in de creatieve sector maar ook om verbindingen die kunstenaars leggen met andere creatieve bedrijvigheid. Ofwel om de dynamiek in de creatieve netwerken die instellingen in stad en regio teweegbrengen. De gedachte dat creativiteit een belangrijke factor voor stedelijke samenlevingen is, blijft vrijwel onbetwist. Mensen hoef je echter niet creatief te maken, ze zijn het al. Alleen is het creatief vermogen veelal door opvoeding en opleiding buiten bereik geraakt (Bart Noordewier, symposium Creative Cities, een vitaal concept voor Groningen?, Platform GRAS en NP3 in opdracht van RO/EZ gemeente Groningen, 10 november 2003). Wij willen bevorderen dat creatieve Groningers hier aan het werk blijven. Wij willen daartoe professionele opleidingen en werkplaatsen opzetten en opdrachten (voor originele toneelstukken, composities et cetera) verstrekken. Daarbij vinden wij het van belang dat de identiteit van Groningen ook herkenbaar is in de producties die hier gemaakt worden. Dit onderscheidt immers de hier geproduceerde voorstellingen van voorstellingen die door het land reizen en elders ook te zien zijn. Bezoekers worden aangetrokken door de authenticiteit, het eigen karakter van culturele producties. Ook voor de worteling van een gezelschap (het cultuurbereik) in de omgeving of culturele gemeenschap is het gewenst dat de instelling werkt vanuit de eigen plek en omgeving. Een goed voorbeeld is productie Faust Inc. van het Regionaal Cultuurplan Oost- Groningen, Graan van het Grand Theatre (ook een verhaal van Groningen) of het werk van Tryater in Friesland. Kwaliteit kan worden gedefinieerd in en geïnspireerd door haar omgeving. 7

9 Ownership wordt ten aanzien van cultuurinstellingen aldus verwoord: Het uiteindelijk succes wordt ( ) bepaald door de mate waarin de instelling erin slaagt zich te wortelen in en zich te laten dragen door haar omgeving. Pas als alle direct en indirect betrokkenen het gevoel hebben dat de culturele instelling ook van hén is, pas dan kan de instelling uitgroeien tot een cultureel epicentrum, het kloppend hart van een wijk, stad of regio (Cultuurbeleid in Amsterdam nr. 3, maart 2003). De provincie wil dit idee van verbondenheid met de culturele omgeving waarin een kunstenaar of een instelling werkt, ook tot uitdrukking brengen in het subsidieinstrumentarium. Daartoe kiezen we voor een eigenstandige invulling van de subsidieverlening. In de expertmeeting over dit onderwerp constateerden we dat kwaliteit een subjectief begrip is, dat soms staat voor ambachtelijkheid maar in de afgelopen periode vooral synoniem is gesteld aan vernieuwend, oorspronkelijk, conceptueel, confronterend of grensverleggend. Voor ons is een kunstwerk of een activiteit van waarde als het wat met mensen doet. Een productie is voor ons van belang wanneer het mensen raakt of wanneer het een reactie teweegbrengt. Met name in de culturele planologie leggen wij een verbinding tussen de drie programma's, daarbij gaat het om de vormgeving (kunsten) van de openbare ruimte gebaseerd op identiteit (verhaal van Groningen) van het gebied. De provincie Groningen zal als actieve regisseur vanuit een totaaloverzicht op de kunstsector in stad en regio de dynamiek in de kunsten bevorderen. Het beleid is gericht op het vergroten van de dynamiek in de kunsten in stad en regio. Daarbij gaat het om het beter benutten van de bestaande instellingen, het gericht zoeken en begeleiden van nieuwe talenten en initiatieven en het vergroten van randvoorwaarden om vernieuwingen tot stand te laten komen (opleidingen, creatieve milieus, festivals). Op deze wijze wordt het cultureel profiel van stad en regio versterkt. Cultuur moet niet benaderd worden als een geïsoleerde sector. Het is vooral een factor die op steeds meer beleidsterreinen betekenis heeft en een belangrijke stimulerende kracht kan zijn. Dat vraagt om initiatief en allianties. (..) De omvang van de creatieve industrie op nationale schaal is geschat op 2,2 % van de totale werkgelegenheid. (..) In Eindhoven is onlangs een onderzoek gedaan naar de creatieve industrie ter plekke. De sector blijkt daar goed voor ongeveer 8 % van de regionale werkgelegenheid meer dan in de bouw (7%) of het onderwijs (5,5%). (..) Kunst en cultuur gedijen in een stedelijke of regionale omgeving met voldoende culturele dynamiek. Daarom wil ik intensiever gaan samenwerken met gemeenten en provincies. De sterke punten van een stad of regio vormen daarbij het uitgangspunt, zodat hun culturele profiel kan worden verscherpt (Meer dan de Som, beleidsbrief cultuur , OCW, november 2003). 8

10 1 Programma 1: Creatieve Netwerken 1. LANGE TERMIJNVISIE CREATIEVE NETWERKEN Missie: bereik door verankering De sociaal-culturele samenhang in de regio wordt versterkt door in te zetten op laagdrempelige functies en initiatieven in de provincie, dichtbij en herkenbaar voor Groningers. De route naar 2015 Wij zien voor ons dat in 2015 cultuur in het dagelijks leven van Groningers een grote rol speelt. Dat er in de omgeving waar mensen wonen en werken veel samenwerkingsverbanden zijn van waaruit nieuwe culturele initiatieven ontstaan. Dat mensen actief deelnemen, dat het cultuurbereik in de regio s wordt gestimuleerd en dat het cultureel bewustzijn van kinderen en jongeren sterk ontwikkeld is. De ontwikkelingen naar meer samenwerking en de vorming van netwerken willen wij verder continueren en versterken. De kunst- en erfgoedinstellingen zoeken elkaar meer dan nu op. Wij willen stimuleren dat er centra ontstaan waar bijvoorbeeld bibliotheken, zorginstellingen, VVV's en postkantoren in één gebouw onderdak vinden. Bibliotheken gaan samenwerken met maatschappelijke en culturele organisaties. De provincie Groningen zal als actieve regisseur vanuit een totaaloverzicht over de sociaal-culturele infrastructuur stimuleren dat gemeenten en instellingen initiatief nemen om functies bij elkaar te brengen. Wij vinden het samen met de Groninger gemeenten belangrijk dat de Regionale Cultuurplannen een bijdrage leveren aan de versterking van de culturele infrastructuur. In nauwe samenwerking met de Groninger gemeenten en de instellingen in de stad en regio wordt gewerkt aan en in werkplaatsen voor amateurs. Binnen deze werkplaatsen hebben het cultureel erfgoed en de kunsten een plaats. Door het leggen van een stevige basis in de regio creëren wij ook kansen voor talent om zich te ontwikkelen. In het proces van bibliotheekvernieuwing gaat de bibliotheek allianties aan met zowel non-profit als profit-organisaties, de dienstverlening is veel klantgerichter, de bibliotheek vormt in de lokale gemeenschap een ontmoetingsplek, virtuele diensten worden in de bibliotheek, maar ook thuis aangeboden en er is geen informatietweedeling in de samenleving ontstaan. Het cultureel bewustzijn van kinderen en jongeren is groot. Er gaat net zoveel aandacht naar producties voor kinderen en jongeren uit als naar producties voor volwassenen en ouderen. Met de nieuwe werkwijze op het gebied van cultuureducatie versterken de basisscholen en het voortgezet onderwijs hun relatie met kunst- en erfgoedinstellingen in de directe omgeving. De erfgoedinstellingen breiden ook hun netwerk uit, musea en archieven worden ontsloten. Centrale doelstelling van het programma Creatieve Netwerken is versterking van het cultureel bewustzijn van burgers door het vergroten van het publieksbereik en de actieve participatie in kunst en cultuur en het versterken van de culturele netwerken in de regio. Het programma Creatieve Netwerken kan ondersteunend werken voor programma 2, Het 9

11 Verhaal van Groningen. Het Verhaal van Groningen moet zichtbaar gemaakt moet worden voor publiek. Dat zichtbaar maken voor publiek kan vooral ook via programma 1 gebeuren: met de ondernemende bibliotheek, de aandacht voor cultureel erfgoed met de nieuwe werkwijze op het gebied van cultuureducatie en de projecten die via Regionale Cultuurplannen tot stand komen (voorbeelden zijn de Dag der Groninger Geschiedenis en het muziektheaterspektakel het Ruige Paradijs, waarin de geschiedenis van het Westerkwartier het onderwerp is). 2. ZOALS HET NU IS In het Collegeprogramma : Voor een sociaal en economische sterk Groningen leggen wij prioriteit bij het vergroten van de sociale samenhang in onze provincie en het wegwerken van de sociaal-economische achterstanden. Iedereen moet kunnen deelnemen aan de samenleving en gelijke kansen hebben. In de strategische afspraken hebben wij een regeling voor multifunctionele gebouwen getroffen omdat in kleine kernen de voorzieningen onder druk staan. In verschillende provinciale beleidsvelden wordt nagedacht over mogelijkheden functies onder één dak te brengen ten einde schaalvoordelen te kunnen behalen. De Regionale Cultuurplannen stimuleren nieuwe samenwerkingsvormen die een impuls moeten geven aan het culturele klimaat in de regio. Investeren in niet-fysieke infrastructuur, aanbod en publiek hebben daarbij prioriteit. Er is wel sprake van praktische samenwerking, maar er is onvoldoende synergie waardoor er nog te weinig nieuwe initiatieven ontstaan. Op het gebied van cultuureducatie is er al sprake van een vernieuwingsproces om creativiteit van kinderen te ontwikkelen. Zo helpt KunstStation C scholen een cultuureducatief werkplan op te stellen, waarbij de directe omgeving en het profiel van de school het uitgangspunt is. Op deze vraaggerichte manier versterken de scholen hun relatie met kunst- en erfgoedinstellingen in de buurt. De erfgoedinstellingen oriënteren zich op uitbreiding van hun netwerk. 3. BELEIDSMAATREGELEN , WAT, HOE EN MET WIE 1. Regionale Cultuurplannen worden versterkt door verankering, verdieping en ontwikkeling. 2. In elk Regionaal Cultuurplangebied en in de stad Groningen komt minimaal één aanjager verbonden aan een amateurwerkplaats. 3 In elke regio wordt met ondersteuning van de aanjagers een jongerenprogrammeringsteam of een afgeleide daarvan de komende jaren verder uitgebouwd of opgezet. 4. Bibliotheken gaan moderner werken en hebben een duidelijke sociale functie. 5. Uitbouw van de werkwijze van cultuureducatie. 10

12 1. Regionale Cultuurplannen worden versterkt door verankering (deelname van bestaande instellingen en follow-up), verdieping (professionele inbreng) en ontwikkeling (aanjagers die zich vanuit werkplaatsen met amateurkunst bezig houden)......wat... In december 2003 hebben alle stuurgroepen van de Regionale Cultuurplannen de notitie Regionale Cultuurplannen 2004/ vastgesteld. Hierin staat dat investeren in infrastructuur, aanbod en publiek hoge prioriteit heeft. Er ontstaan plaatselijk nog te weinig initiatieven. En er is wel veel praktische samenwerking maar nog onvoldoende synergie. Met de Regionale Cultuurplannen worden nieuwe samenwerkingsvormen gestimuleerd die een impuls moeten geven aan het culturele klimaat in de regio. Doel is het vluchtige karakter van losse activiteiten om te zetten in blijvende resultaten. Als je niet nadenkt over structurele verankering is het een ballonnenfeest (Stichting Kunst en Cultuur Drenthe, 2002). Culturele organisaties worden uitgedaagd om plannen te bedenken. Het opbouwen van nieuwe en de uitbouw van bestaande culturele circuits is het cement tussen de stenen. De Groninger gemeenten vinden het belangrijk dat de Regionale Cultuurplannen een bijdrage leveren aan de versterking van de culturele infrastructuur door in te zetten op het ontstaan van werkplaatsen en/of culturele netwerken en op initiatieven in de regio van waaruit activiteiten worden gestimuleerd en netwerken worden opgebouwd. Ook is er behoefte aan aanjagers die in ieder gebied participatie en ontwikkeling stimuleren. Bij de invulling van het amateurkunstbeleid houden wij rekening met de behoefte en aan betaalbare podia en begeleiding....hoe EN MET WIE... Regionale Cultuurplannen 1 Binnen elke regio van de Regionale Cultuurplannen zijn in 2008 netwerken en werkplaatsen ontstaan die de functie van het Regionaal Cultuurplan geheel of gedeeltelijk hebben versterkt. 2. Wij verwachten dat het publieksbereik in 2008 is gegroeid ten opzichte van de laatste meting in 2002/2003. In 2002/2003 bereikten alle projecten uit het Actieplan Cultuurbereik, waarvan de Regionale Cultuurplannen een onderdeel waren, samen mensen (monitoring van het Actieplan Cultuurbereik van de provincie Groningen, Rijksuniversiteit Groningen). Bij de monitoring moet wel rekening gehouden worden met andere omstandigheden in Omdat er minder geld binnen de cultuurplannen en het Actieplan beschikbaar is voor projecten. Daartegenover staat dat er geïnvesteerd wordt in aanjagers die vooral een kwalitatieve impuls aan het culturele netwerk zullen geven. Ook stimuleren aanjagers nieuwe initiatieven, wat weer positief voor het publieksbereik kan zijn. Het budget in 2008 is afhankelijk van verlenging van de middelen voor Regionale Cultuurplannen in het volgende Collegeprogramma. > budget Regionale Cultuurplannen ,-- (2005, 2006, 2007) 2008 zie hoofdstuk 4, financiën 11

13 2. Werkplaatsen zijn een centrum van participatie, ontwikkeling en presentatie. In elk Regionaal Cultuurplangebied en in de stad Groningen komt minimaal één aanjager verbonden aan een amateurwerkplaats. Binnen deze werkplaats wordt interdisciplinair gewerkt met aandacht voor kunsten en cultureel erfgoed. Maatwerk per gebied en netwerkontwikkeling zijn de sleutelwoorden....wat... Amateurkunst wordt met diverse ambities beoefend en door grote publieksgroepen bekeken. Over de ontwikkeling van werkplaatsen hebben wij ons in eerste instantie laten inspireren door de werkwijze die Theaternetwerk NL, de landelijke organisatie voor ontwikkeling en ondersteuning van het amateurtheater in Nederland, hanteert. Het door Theaternetwerk NL ontwikkelde model heeft daarbij voor ons als voorbeeld gediend. Het model van amateur-theaterwerkplaatsen willen wij echter verbreden. Wij willen dat bij het opzetten van werkplaatsen interdisciplinair wordt gewerkt, met niet alleen aandacht voor kunsten maar ook voor erfgoed. Met de werkplaatsen willen wij meer samenhang brengen in het presenteren van activiteiten op de terreinen kunsten en cultuur die lokaal en regionaal en los van elkaar worden ontwikkeld. Deze verbinding zal (ver)nieuwe(nde) initiatieven opleveren. Wij denken bijvoorbeeld aan producties op het gebied van theater, muziek en literatuur in samenhang met gebouwde monumenten, streektaal en historie. Te denken valt ook aan samenwerking met niet-culturele en toeristische partners. Het is de plek van ontmoeting, presentatie en bovenal is er veel inspiratie voor makers en publiek. Doelen zijn samenwerking, informatievoorziening, facilitaire ondersteuning, activiteiten en coaching. De theaterwerkplaats is een nieuwe manier van samenwerken tussen lokale en regionale organisaties voor theater. De theaterwerkplaats is het loket en aanspreekpunt voor theaterliefhebbers. Inmiddels zijn zes amateurtheaterwerkplaatsen in de lucht. Theaterwerk NL staat open voor een pilot in Groningen. Wij willen in overleg met Theaterwerk NL onderzoeken of verbreding tot een meer interdisciplinair karakter mogelijk is. In Groningen ligt de weg vrij om op het gebied van theater door het creëren van een aantal voorzieningen een volledige theaterloopbaan te kunnen aanbieden aan jongeren, bestaande uit: 1. regionale jeugdtheaterscholen 2. regionale amateurwerkplaats(en) en een amateurwerkplaats in de stad 3. een centrale opleiding voor jongeren, namelijk de professionele werkplaats De Noorderlingen 4. een centraal Jeugdtheaterhuis De Citadel 5. een theateropleiding 6. een professioneel productiehuis zoals het Grand Theatre 7. een professioneel theatergezelschap, het Noord Nederlands Toneel. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft samen met het VSBfonds één miljoen euro beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van jeugdtheaterscholen in Nederland. Het is belangrijk om ook deze jeugdtheaterscholen goed te betrekken in de verder te ontwikkelen netwerken in stad en regio. Wij hechten zeer aan het initiatief van de Hanzehogeschool en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) om de mogelijkheden van een theateropleiding in het Noorden te onderzoeken. Wij hebben als vervolg op De Noorderlingen (die zich op een jongere groep richten) behoefte aan een professionele 'toneelacademie' of bredere theateropleiding teneinde (acteer)talent voor de regio te behouden. In programma 3 wordt nader ingegaan op instellingen genoemd onder de punten 3 t/m 7. Netwerken op het gebied 12

14 van de kunsten komen in programma 3 aan de orde en netwerken op het gebied van erfgoed in programma HOE EN MET WIE... Aanjagers Ontwikkelingen op het beleidsterrein van de amateurkunst sluiten aan bij de ontwikkelingen in de Regionale Cultuurplannen. Enerzijds is er behoefte aan aanjagers in de regio die nieuwe initiatieven van kwalitatief niveau van de grond kunnen tillen, anderzijds is er behoefte aan werkplaatsen waar op incidentele basis aan producties en projecten gewerkt kan worden. De provincie zal inzetten op het aanstellen van aanjagers verbonden aan werkplaatsen in de regio en een aanjager verbonden aan een werkplaats in de stad. Enerzijds is de werkplaats een fysieke plek van waaruit de aanjager opereert. Anderzijds is de werkplaats onderdeel van een cultureel netwerk in de regio, die ook verbindingen met de stad heeft. Daarbij is er sprake van maatwerk per gebied, er wordt rekening gehouden met de geschiedenis en de kracht van ieder gebied. Zo is in het ene gebied muziek sterk ontwikkeld en speelt in een ander gebied de beeldende kunst weer een belangrijker rol. Heeft de werkplaats in de regio vooral de functie van ontmoeten, kennismaken, ontwikkelen en uitvoeren, de werkplaats in de stad heeft een extra functie: het verder ontwikkelen van talent en het opleiden op een hoger amateurniveau. Wij willen dat in 2005 dat de aanjagers zijn benoemd en dat de relaties tussen de aanjagers binnen hun eigen netwerk, de aanjagers onderling en de aanjagers met de kunstintendant zijn gelegd. Wij verwachten dat in 2008 elke werkplaats samenwerking kent met minimaal drie gemotiveerde personen verbonden aan culturele instellingen in de regio, waaruit nieuwe initiatieven voortkomen. De werkplaatsen kunnen de functie van de Regionale Cultuurplannen versterken. Zij hebben hun tentakels en relaties in de betreffende regio's. Amateurs die op ad-hoc basis werken, weten de weg naar de werkplaatsen te vinden en doen ook mee aan activiteiten georganiseerd vanuit de werkplaatsen. Het aantal culturele initiatieven dat onder leiding van een deskundige projecten realiseert met als doel een kwaliteitsimpuls aan het initiatief te geven is gegroeid. De participatie van amateurs (en publiek) uit de stad aan de regionale initiatieven is gegroeid en omgekeerd is ook de participatie van amateurs (en publiek) uit de regio aan stadse initiatieven gestegen. De kunstintendant legt de verbinding tussen semi-professionele amateurs en het professionele circuit. Aanjagers verbonden aan regionale werkplaats In elke regio van de cultuurplannen wordt een aanjaagfunctie verbonden aan een werkplaats. Net als bij de werkplaatsen zullen wij in overleg met de gemeenten investeren in een aanjager per gebied. Deze aanjager is een verbindingsofficier met artistiek -inhoudelijke capaciteiten. De aanjager krijgt de volgende taken mee. Ten eerste zal hij of zij interessante culturele initiatieven signaleren, stimuleren en initiëren. Ook verbreedt en verdiept de aanjager het culturele netwerk en geeft en hij of zij richting aan de culturele dynamiek in de regio. De aanjager heeft kennis van het amateurkunstveld en vervult een loketfunctie voor vragen op het gebied van de amateurkunst. Hij of zij is gesprekspartner voor de aanjagers van de andere regio s en de stad en van de kunstintendant (programma 3, zie ook hieronder). In 2005 willen wij met instemming van de stuurgroepen van de Regionale Cultuurplannen en de gemeente Groningen minimaal vier aanjagers in de regio benoemen. Voor het aanstellen van minimaal vier aanjagers in de regio reserveren wij jaarlijks 13

15 De aanjagers werken nauw samen met de werkgroepen van ieder Regionaal Cultuurplan, activiteiten kunnen mede vanuit het Regionaal Cultuurplan gefinancierd worden. Met hun kennis van (landelijke) fondsen zullen aanjagers ook stimuleren dat er voor bepaalde initiatieven in toenemende mate beroep op externe financiering wordt gedaan. Centraal in programma 3 staat de kunstintendant. Deze intendant heeft een coachende rol voor de aanjagers verbonden aan de werkplaatsen in de stad en regio en biedt de aanjagers ruimte voor 'intervisie'. Gezamenlijk vormen ze een team. Dit versterkt ook nadrukkelijk de relaties met manifestaties tussen stad en regio. De kunstintendant zal zijn standplaats in de stad hebben en onderhoudt contact met aanjagers in stad en regio en initieert af en toe gebiedsoverstijgende projecten. > budgetsubsidie ,-- ( ) Aanjager verbonden aan een werkplaats in de stad De stadse aanjager is gesprekspartner van de regionale aanjagers enerzijds en de kunstintendant anderzijds. Hij of zij signaleert de opleidingsbehoefte in het amateurkunstveld en maakt die mogelijk. Hij of zij is een spil en verbindende factor in het stadse en provinciale cultuur- en amateurkunstnetwerk. Daarnaast vervult de stadse aanjager dezelfde functie voor de gemeente Groningen als de bovengenoemde regionale aanjagers voor de regio's. Het Kunstencentrum Groningen is het centrum voor amateurkunst en cultuureducatie in de stad Groningen. De provinciale taken op het gebied van de cultuureducatie die in het verleden werden uitgevoerd door het Kunstencentrum Groningen, hebben zoals aangekondigd in de beleidsperiode een andere invulling gekregen. Zoals boven omschreven willen wij het amateurkunstbeleid ook anders opzetten, namelijk via aanjagers verbonden aan werkplaatsen. In plaats van in disciplines (muziek, dans, beeldende kunst, theater) willen wij interdisciplinair vanuit de gebieden werken. Samen met de gemeente Groningen willen wij voor de periode een werkplaats en een aanjager in de stad realiseren. Dit betekent dat de huidige ondersteuningstaken vanuit het Kunstencentrum voor de amateurkunst, zoals aangekondigd, per 1 januari 2005 worden beëindigd. Voor een werkplaats in de stad reserveren wij jaarlijks ,--. > budgetsubsidie ,-- ( ) Koepels In het kader van de amateurkunstondersteuning subsidiëren wij een aantal koepelorganisaties: SAKO (Stichting Samenwerkende Korenorganisaties) SAMO (Stichting Samenwerkingsverband Muziek Organisaties) GCA (Gronings Centrum voor het Amateurtheater) StA (Stichting Amateurdans) KPGRV (Koninklijk Provinciaal Groninger Rederijkers Verbond) Werkgroep Volksdans Om meer inzicht te krijgen in het functioneren van de koepels zullen wij een onafhankelijk onderzoek uitvoeren. Op basis van de uitkomsten gaan we in 2005 beoordelen of en in welke zin deze organisaties een bijdrage kunnen leveren aan de ondersteuningsstructuur vanuit werkplaatsen door aanjagers. Voor de koepels verlengen wij de afspraken voorlopig met een jaar. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek wordt het subsidie in volgende jaren al dan niet voortgezet. > budget ,-- (2005 en eventueel 2006, 2007, 2008) 14

16 3. In elk Regionaal Cultuurplangebied wordt met ondersteuning van de aanjagers een jongerenprogrammeringsteam of een afgeleide daarvan de komende jaren verder uitgebouwd of opgezet......wat... Vanuit de Regionale Cultuurplannen is de laatste jaren het fenomeen jongerenprogrammeringsteam ontstaan. Een groep jongeren in de regio stelt onder deskundige begeleiding zelf een cultureel programma samen. Een programma voor en door jongeren. Een programma dat de leefbaarheid in kleine kernen vergroot. Een succesvol initiatief dat ook een breed draagvlak binnen de provincie heeft, getuige de uitkomst van het provinciebreed opgezette jongerendebat. Zo kent het Westerkwartier het project RAG, Running All Gigs: jonge vrijwilligers programmeren per westerkwartierse gemeente voorstellingen in de verschillende culturele disciplines. Daarnaast zijn de jongeren betrokken bij de organisatie van het jaarlijkse festival Spring!, waaraan 2000 jongeren uit het hele gebied actief en passief meedoen. Het project RAG heeft ook financiële ondersteuning van het landelijke Fonds voor Podiumprogrammering en Marketing gekregen. In Gorecht wordt vanuit Hoogezand- Sappemeer het concept van RAG uitgewerkt, waarbij rekening wordt gehouden met de kracht en mogelijkheid van het gebied zelf....hoe EN MET WIE... Jongeren Programmeringsteams Vanuit de Regionale Cultuurplannen en met ondersteuning van de aanjagers willen we in ieder gebied de jongerenprogrammeringsteams de komende jaren verder uitbouwen. Het concept kan daarbij in ieder gebied verschillen, ook hier is sprake van maatwerk per gebied. We denken daarbij aan samenwerking met festivals die beschikken over een goede jongerenprogrammering en een netwerk. Grover Pop kan met haar kennis en haar ambitie om de positie in de regio te versterken ook een rol spelen bij de ontwikkeling van de jongerenprogrammeringsteams. In iedere regio ontstaan meer culturele activiteiten voor en door jongeren. De uitgaven voor activiteiten voor jongerenprogrammeringsteams in 2005 in het Westerkwartier en Gorecht zijn in 2004 al gedekt met middelen uit de Regionale Cultuurplannen, het Actieplan Cultuurbereik en het landelijke Fonds voor Podiumprogrammering en Marketing. Voor de overige gebieden worden in het jaar 2005 voorbereidende werkzaamheden getroffen. > budget ,-- ( 2006, 2007, 2008) Actieplan Cultuurbereik Het programma Creatieve Netwerken wordt onder meer gefinancierd vanuit het krediet Regionale Cultuurplannen en het Actieplan Cultuurbereik. Het Actieplan wordt op basis van matching mede door het Rijk gefinancierd. Hoofddoelstelling van het Actieplan is het cultureel bewustzijn van burgers versterken door het vergroten van zowel het publieksbereik als de actieve participatie in kunst en cultuur. Ook binnen de algemene landelijke uitgangspunten van het Actieplan Cultuurbereik wordt gevraagd om de aandacht te richten op samenwerking, verankering en ontwikkeling. De periode van het eerste Actieplan Cultuurbereik kende te veel doelstellingen. In dit plan werd een aantal op zichzelf staande projecten incidenteel ondersteund. In de tweede periode ( ) van het Actieplan Cultuurbereik kiezen we ervoor de middelen in te 15

17 zetten op verankering en ontwikkeling. Er wordt geïnvesteerd in de uitbouw van netwerken binnen de Regionale Cultuurplannen, in aanjagers verbonden aan werkplaatsen, in jongerenprogrammeringsteams en in de uitbouw van de wijze van cultuureducatie. De Noorderlingen worden in de nieuwe beleidsperiode door de provincie ondersteund (zie programma 3), maar niet meer via het Actieplan Cultuurbereik. Aandacht voor jongeren komt terug in de Regionale Cultuurplannen, de jongerenprogrammeringsteams en in de samenwerking met de gemeente Groningen op het gebied van aanjagers verbonden aan werkplaatsen. 4. Bibliotheekvernieuwing met nadruk op de sociale functie...wat... Wij hebben de taak om het vernieuwingsproces in het openbaar bibliotheekwerk op gang te brengen. De klant komt centraal te staan en er ontstaat vernieuwing en kwaliteitsverbetering. De provincie draagt samen met gemeenten zorg voor een samenhangend stelsel van voorzieningen. De lokale bibliotheek gaat functioneren in een cluster van andere bibliotheken en in een netwerk van culturele, onderwijs- en maatschappelijke organisaties. De gemeente stemt als opdrachtgever het dienstenpakket van de bibliotheek, vaak de enig overgebleven voorziening in het dorp, af op de vraag van haar inwoners. Er kunnen allianties ontstaan met zowel non-profit als profitorganisaties. In het uit Scandinavië overgewaaide kulturhus (Under en Hatt) is de bibliotheek de initiatiefnemer, waaraan functies worden toegevoegd om synergie te creëren en kosten te besparen (economy of scale). Voorbeelden voor zo'n gezamenlijke huisvesting zijn muziekscholen of de Steunstee waarin kleinschalige zorg op maat in het dorp teruggebracht wordt, zodat ouderen in hun dorp kunnen blijven wonen. In de archiefwereld wordt nagedacht over de ontsluiting van het materiaal dat in de (gemeente-)archieven ligt opgeslagen. Er wordt nog naar presentatiemogelijkheden in de regio gezocht. Er is veel vraag naar historische informatie over de eigen woonomgeving. Ook daar liggen kansen op een gezamenlijke 'huishouding' met de bibliotheken......hoe EN MET WIE... Biblionet Biblionet Groningen is de serviceorganisatie voor en maakt onderdeel uit van het provinciebrede netwerk waarbij alle bibliotheken uit de 25 gemeenten van de provincie Groningen zijn aangesloten. Biblionet levert een bijdrage aan de kernfuncties van de openbare bibliotheken: brede toegang tot informatie, ontwikkeling van informatie- en leesvaardigheden en maatschappelijke ontmoetingsfunctie. Biblionet voert backoffice taken uit zoals communicatie, management en genereert innovatie. Middels een productencatalogus nemen lokale bibliotheken diensten en producten van Biblionet af. Wij vinden dat er samenwerkingsverbanden tussen bibliotheken, archieven, musea, culturele, onderwijs- en maatschappelijke organisaties tot stand moeten komen. Biblionet zal in dit proces een initiërende en stimulerende rol spelen met als resultaat dat ten minste in enkele gemeenten centra ontstaan waarin deze samenwerkingverbanden ook fysiek tot uiting komen. De gemeenten zijn opdrachtgever van de bibliotheken en kunnen bibliotheken gebruiken als instrument van lokaal beleid. Biblionet dient daarom haar diensten aan te passen aan de wensen van de gemeenten. Centraal daarbij staat de klant. Jaarlijks gebruikersonderzoek maakt duidelijk of aan deze eisen wordt voldaan. In onze rol als regisseur van het bibliotheekvernieuwingsproces zijn wij verantwoordelijk voor het bestaan van een provinciebreed netwerk van bibliotheken, waarin de gemeenten 16

18 hun opdrachtgeversrol vervullen en de klant, de gebruiker centraal staat. Onderzocht wordt of de werkwijze en functioneren van Biblionet als serviceorganisatie daartoe het meest geëigend is. Daarbij zijn ook de uitkomsten van de fusie-evaluatie van Biblionet (in 2000 fuseerden de Openbare Bibliotheek Groningen en de Provinciale Bibliotheekcentrale Groningen tot Biblionet) van belang. > budgetsubsidie ,-- ( ) Intensiveringsgelden Het Rijk stelt voor de periode extra middelen beschikbaar voor de bibliotheekvernieuwing. Deze zogenaamde intensiveringsmiddelen bedragen 2 miljoen in 2004 oplopend tot 20 miljoen structureel in Tevens wordt de zogenaamde 5,5 miljoenregeling gecontinueerd. Momenteel zijn de partners OCW, IPO, VNG en de Vereniging van Openbaar Bibliotheken in onderhandeling over streefbeeld, taakverdeling en financiële uitwerking. Een en ander vindt zijn beslag in een aanvulling op het Koepelconvenant Herstructurering Openbaar Bibliotheekwerk dat in 2001 door IPO, VNG en OCW werd ondertekend. Naar verwachting wordt een deel van de beschikbare middelen via de provincies, die in samenspraak met gemeenten en bibliotheken provinciale plannen opstellen, ingezet. De Wetenschappelijke Steunfunctie wordt in onze opdracht uitgevoerd door de Openbare Bibliotheek Groningen (de OBG maakt deel uit van het netwerk Biblionet). Landelijk is er een discussie gaande over de toekomst van de WSF. Oorspronkelijk is WSF bedoeld om met name HBO-studenten te bedienen en om innovatie mogelijk te maken. Een betere en uitgebreidere vorm van Interbibliothecair Leenverkeer, waarbij ook Universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek zijn aangesloten, maakt lokale collectionering voor deze doelgroep overbodig. De serviceorganisatie Biblionet heeft de innovatietaken reeds overgenomen. Wat het verzamelen van regionalia, in ons geval Groningana, betreft, zijn wij van mening dat er een consistente, eenduidige en niet-overlappende collectionering en ontsluiting van Groningana moet ontstaan. Daartoe zoekt Biblionet de samenwerking met de Groninger Archieven en zonodig met andere instellingen die Groningana verzamelen. Dat moet binnen het budget van Biblionet (zie ook programma 2). >extra budget intensiveringsmiddelen OCW 2 miljoen in 2004 oplopend naar 20 miljoen structureel in 2007 landelijk beschikbaar. Onderhandelingen over de inzet en verdeling van de middelen zijn gaande. > extra budget 5,5 miljoenregeling OCW (feitelijk 6 miljoen) landelijk beschikbaar ( ). Onderhandelingen over de inzet en verdeling van de middelen zijn gaande. 5. Uitbouw van de werkwijze van cultuureducatie...wat... Voor cultuureducatie hebben wij het volgende doel voor ogen: Alle leerlingen van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs in staat stellen om in één ononderbroken lijn kennis te nemen van en deel te nemen aan erfgoed- en kunsteducatie. Wij willen stimuleren dat ieder kind op school een culturele loopbaan doormaakt. Belangrijke elementen van deze culturele loopbaan zijn: - talent en creativiteit ontwikkelen - kennismaken met en deelnemen aan de eigen culturele omgeving; - binnen het onderwijs in aanraking komen met de kunstdisciplines; 17