Praktische opdracht ANW Mars

Transcriptie

1 Praktische opdracht ANW Mars Praktische-opdracht door een scholier 3679 woorden 8 maart ,1 29 keer beoordeeld Vak ANW Mars De rode planeet Mars is de vierde planeet vanaf de Zon. De planeet is genoemd naar Mars, de Romeinse oorlogsgod, omdat hij een bloedrode kleur heeft. Dit wordt veroorzaakt door het roestige ijzer in de Marsiaanse bodem. Eigenlijk heeft Mars meer met de Aarde gemeen dan Venus: de dagen duren ongeveer even lang (op Mars zo'n 41 minuten langer), er is een atmosfeer, Mars heeft bergen, vulkanen, poolkappen die met de seizoenen groeien of krimpen, en rivierbeddingen. De rivierbeddingen zijn op Mars alleen drooggevallen en al het water zit nu in de poolkappen en misschien wel onder het oppervlak van Mars. Mars roteert om een as die 25,2 graden is gekanteld. Hierdoor ondervindt Mars, net als de Aarde seizoenen, zij het dat ze op Mars bijna twee keer zo lang duren, aangezien de planeet in 687 dagen rond de Zon gaat. Mars heeft een enorme (dode) vulkaan, de Olympus Mons. Deze vulkaan is drie keer hoger dan de Mount Everest, de hoogste berg op Aarde, en is, voorzover bekend, in het zonnestelsel onovertroffen. Hij heeft een krater van maar liefst 80 km breed. Verder heeft Mars een groot ravijnenstelsel, de Valles Marineris, genoemd naar de Mariner verkenners die het ontdekten. Het ravijnenstelsel is op sommige plaatsen maar liefst 7 km diep en het is meer dan 4800 km lang! De aardse Grand Canyon stelt er niets bij voor! De planeet wordt al lang door mensen onderzocht. In 1877 tekende de Italiaanse astronoom Schiaparelli een netwerk van lange, dunne strepen op zijn marskaart, die hij had gemaakt via telescopische waarnamingen. De Amerikaan Percival Lowell raakte ervan in de ban en nam aan dat de 'kanalen' waren gegraven door Marsbewonders, die de planeet voor uitdroging wilde behoeden. Vele mensen geloofde hem. Veel later kwam men er achter dat de kanalen helemaal niet bestaan. Waarschijnlijk was het gewoon gezichtsbedrog. Mars heeft twee manen, Phobos en Deimos. Phobos is 28x20km en Deimos 16x10km. Phobos draait in zo'n 8 uur rond Mars, terwijl Deimos er ruim 30 uur over doet. Verder heeft Phobos een enorme krater, Stickney, die een groot deel van zijn oppervlak beslaat. Mars is het doel van veel ruimteverkenners. Dit omdat de planeet zoveel op de Aarde lijkt. Men wil er graag meer te weten over komen. Pagina 1 van 8

2 Gemiddelde afstand tot de Zon 228 miljoen km Omwentelingstijd 687 Aardse dagen Omwentelingssnelheid 24.1 km/sec Rotatie 24 uur en 37 minuten Diameter 6787 km Gemiddelde oppervlaktetemperatuur -63 C Massa (Aarde = 1) Zwaartekracht (Aarde = 1) 0.38 Askanteling 25,2 Manen 2 De rode planeet Men vraagt zich vaak af of er leven is/was op Mars, die ook wel de rode planeet genoemd wordt. Dat is nog geen zo'n gek idee want deze planeet lijkt zeer sterk op de onze. Er werd voorlopig nog geen leven gevonden, maar men geeft het nog niet op (zie ook onderaan pagina). De huidige en geplande missies naar Mars staan alvast voor een deel in het teken van deze grote vraag. Men denkt er ook aan om bemande vluchten naar Mars te sturen of er zelfs een Aardse kolonie te stichten. Mars is de vierde planeet van het zonnestelsel, vanaf de zon geteld en eerste van de buitenplaneten. [foto NASA] Baan en temperatuur De baan van Mars is vrij elliptisch (excentriciteit 0,093; van de planeten hebben enkel Mercurius en Pluto een grotere excentriciteit). Een gevolg daarvan zijn de temperatuurschommelingen van 30 C naargelang de afstand tot de zon. Sinds de Vikinglanders weten we dat de temperaturen op de bodem variëren van -80 tot 20 C. Er zijn dus nog andere factoren die de temperatuursverschillen op Mars bepalen, dan de afstand tot de zon. Op Mars is er namelijk bijna geen broeikaseffect aanwezig, daardoor is het op Mars kouder dan op de Aarde,zelfs als die even ver van de zon zouden staan (zie atmosfeer). Rotatie en seizoenen De rode planeet doet er ongeveer 24 uur en 37 minuten over om rond z'n as te draaien. De helling van de rotatieas is niet zo heel veel verschillend als bij onze Aarde (zie ook gegevens onderaan pagina). Door deze scheve stand van de rotatieas, zijn er op Mars, net als hier op Aarde, seizoenen. Deze ontstaan doordat de zonnestralen onder een andere hoek invallen op het oppervlak, naargelang de stand van de planeet t.o.v. de zon. Door de seizoenenwisseling veranderen de poolkappen voortdurend in grootte. Dit verschijnsel wijzigt de druk van de atmosfeer met 25%. [foto NASA/JPL] Atmosfeer en ionosfeer Mars heeft een zeer ijle atmosfeer, er is dus niet veel drukt op het oppervlak. Daar is maar een luchtdruk van 0,007 bar, dat is minder dan 1% dan die op de Aarde. Maar dat is wel voldoende dik om stofstormen mogelijk te maken. Er werden windsnelheden gemeten van 4 tot 10 meter per seconde. Deze winden zorgen voor veel erosie van het Marslandschap. Er is bijna geen "ozonlaag" (er is slechts weinig ozon en waterdamp aanwezig in de atmosfeer), daardoor kan het UV licht van de zon ongehinderd het oppervlak bereiken. Zo zouden de zonnestralen de eventueel Pagina 2 van 8

3 aanwezige organische moleculen direct vernietigen. Voor sommigen is dit een argument tegen leven op Mars (zie onderaan). De Martiaanse atmosfeer bestaat voor het grootste deel uit koolstofdioxide (CO2): 95,32%. Verder zijn er aanzienlijke hoeveelheden stikstof (2,7%) en argon (1,6%) aanwezig. Er zijn ook sporen van zuurstof (0,13%), waterdamp (0,03%) en koolstofmonoxide (0,07%). Daarnaast zijn sporen van kleine hoeveelheden andere edelgassen gevonden. Rondom Mars is een ionosfeer aanwezig. Dit weet men door waarnemingen op passerende ruimtetuigen. Op 150 km boven het oppervlak is de elektronendichtheid maximaal. Het belangrijkste ion is CO22+ en er zijn ook kleine hoeveelheden geïoniseerd stikstof en zuurstof. Magnetisch veld Mars heeft geen echt magnetisch veld. Sommige wetenschappers denken dat Mars er vroeger wel één had en dat dit heel zwakke veld er nu een overblijfsel van is. Opmerkelijk is wel dat er op Mars "locale magnetische veldjes" aanwezig zijn, op de zuidelijke hemisfeer van Mars. Deze fungeren als een soort parasols en reiken tot honderden kilometers hoog. Lokaal word de planeet daar dus beschermd tegen zonnewind erosie. Als je op Mars op zo een plaats zou staan, dan zou je een even sterk magnetisch veld als op Aarde meten. Op andere plaatsten is het "magnetisch veld" 100 tot 1000 keer zwakker. De rode en blauwe gebieden op de tekening tonen plaatsen waar een sterker dan gemiddeld magnetisch veld is gemeten. [figuur NASA] Oppervlakte Mars is veel kleiner dan de Aarde maar het oppervlak van Mars is ongeveer even groot als het landoppervlak van de aarde, omdat er geen bovengrondse watervlakten zijn. Waarschijnlijk is er wel water onder de vorm van ijs aanwezig op de planeet. Lees hierover meer onderaan deze pagina. Vanop de Aarde heet Mars een roodachtige kleur. Er zijn ook donkere plekken te bespeuren. Die plekken vertonen kleurverandering naargelang de jaargetijden op Mars. De witte plekken aan de polen noemt men de poolkappen. Deze veranderen voortdurend in grootte: in de lente en zomer krimpt ze en tijdens de herfst en winter groeit ze weer aan. De laag waaruit de poolkappen bestaan is heel dun: de kraterbodems zijn door de laag heen te zien. Sinds de Viking missie weten we dat de laag bestaat uit droog ijs:vast koolstofdioxide. Daaronder ligt een laag "gewoon" waterijs (meer over water op Mars). Op de foto is de zuidpool van Mars te zien. [foto's NASA] Het grootste deel van het oppervlak is heel oud en met kraters bedekt. Vooral in het zuiden treft men oudere delen van het landschap aan. Maar men treft er ook heel wat jongere valleien met kloven, heuvels en vlakten aan. Het noordelijke gedeelte van Mars is heel wat jongen en ook vlakker. Enkele opmerkelijke structuren op Mars zijn: Valles Marineris: Deze canyon is 5000 km lang, 150 tot 700 km breed en 2 tot 7 km diep. Deze "meanderende" canyons geven de indruk dat er vroeger stromend water op Mars moet zijn geweest. De vallei is echter niet ontstaan door stromend water, maar voor het grootste deel door uitzetting en inkrimping van de korst. Toch zijn er aan de oostzijde kanalen die misschien gevormd zijn door watererosie. Olympus Mons: Deze vulkaan word beschouwd als de grootste berg van het zonnestelsel. Hij steekt 24 km uit boven het omliggende oppervlak. Aan de basis heeft de berg een diameter van meer dan 500 km. Pagina 3 van 8

4 Hij is omringd door een steile rotswand van 6 km hoog. De caldera is 80 km breed. De vulkaan bevindt zich op het Tharsis plateau, in de omgeving van de evenaar. Tharsis plateau: Dit is de grootste vulkanische regio op Mars. Het is ongeveer 4000 km lang en 10 km hoog. Er zijn 12 grote vulkanen te vinden. De grootste zijn: Ascraeus Mons, Pavonis Mons, Arsia Mons, en Olympus Mons. Dit zijn 4 schildvulkanen. Elysium Planitia: Deze omgeving is de tweede grootste vulkanische regio op het Martiaanse oppervlak. De drie grote vulkanen zijn: Hecates Tholus, Albor Tholus, and Elysium Mons. Deze laatste is de grootste van de regio en meet 700 km in diameter en steekt 13 km uit boven de vlakten. Hellas Planitia: deze vlakte met inslagkraters bevindt zich in het zuidelijk gedeelte van Mars. Er is daar een impactkrater te vinden van 2000 km in diameter en 6 km diep. Valles Marineris Olympus Mons Olympus Mons 3D Tharsis plateau Elysium Planitia Hellas Planitia Uit de verschillende sporen van erosie kan men vaststellen dat er vroeger stromend water moet geweest zijn op Mars. Misschien waren er zelfs oceanen. Maar dit moet in een ver verleden geweest zijn. De ouderdom van de kanalen wordt geschat op 4 miljard jaar. In het begin van zijn ontstaan leek Mars veel meer op de Aarde als nu. [foto's NASA] [foto's NASA] Inwendige Over de binnenkant van Mars is niet zoveel bekend, er zijn wel theorieën die ons mogelijke informatie geven. De meest aannemelijke is deze: er zou en dichte kern zijn met een straal van 1700 km, een gesmolten mantel, en een dunne korst. Mars heeft een heel zwak magnetisch veld en dat zou waarschijnlijk komen doordat deze planeet een vaste kern heeft. Waarneming en satellieten 's Nacht is Mars goed zichtbaar met het blote oog. De helderheid varieert sterk met de afstand van Mars tot de Aarde. Mars heeft twee kleine satellieten met een omloop op korte afstand van Mars: Phobos (foto) en Deimos. Ze zijn genoemd naar de twee paarden voor de strijdwagen van Ares. Het zijn zeer kleine, onregelmatige hemellichamen. Beiden zijn bedekt met kraters. [foto NASA] Leven op Mars? Is of was er leven op Mars? Deze vraag houdt wetenschappers al lang bezig. Voor zover ik weet is er nog geen leven op de rode planeet gevonden. Nu weten we wel al meer over Mars. Hier volgen enkele argumenten over leven op Mars Argumenten voor: Ondertussen is er waarschijnlijk ijs op Mars ontdekt (zie verder). Water (of ijs) is, voorzover wij op Aarde weten, een noodzakelijke voorwaarde voor leven. Door de missies naar Mars, kennen we het landschap op Mars. Op Mars zijn grote valleien te zien. Mogelijke verklaring voor dit landschap: vroeger moet er water gestroomd hebben. Een andere verklaring Pagina 4 van 8

5 is dat water ligt opgeslagen onder ijs op Mars. Na een tijd zouden er dan grote uitbarstingen plaatsgevonden hebben waarbij het ijs "explodeerde" en het water vrijkwam. Het water zou door zijn grote hoeveelheid en snelheid niet direct weer bevroren zijn. Dit fenomeen kan vergeleken worden met gelijkaardige uitbarstingen op Aarde, vele jaren geleden. Mars is de planeet die het meest aan de Aarde verwant is, en op de Aarde is er leven... Op Aarde is diep in de zee en diep in gebergten en grotten, waar het zonlicht nooit komt en waar er weinig verse lucht is, leven gevonden (soms ging het wel om primitieve vormen van leven). Als op Aarde leven mogelijk is onder extreme condities, waarom dan niet op Mars? Er zijn meteorieten gevonden op Aarde die afkomstig zijn van Mars. Daarin zouden mogelijke sporen gevonden zijn van microfossielen en stoffen die levende organismen nodig hebben. De belangrijkste meteoriet is ALH84001, die gevonden is in Antarctica. Later zou dit dan wel weerlegd zijn... Meer info: en: De Pathfinder zou tijdens zijn missie op Mars mogelijk chlorofyl ontdekt hebben in de bodem. Dit is een molecule die door planten en andere organismen (op Aarde) gebruikt wordt om energie te verkrijgen uit het zonlicht. Het is makkelijker om te bewijzen dat er leven is op Mars, dan het tegendeel te bewijzen. Om te bewijzen dat er leven is, moet men gewoon een voorbeeld zoeken. Bewijzen dat er geen leven op Mars is, is veel moeilijker. Een "mislukte" missie verklaart nog niet dat er geen leven is op Mars. We weten nog niet zeker of er leven is of was op Mars, maar als wij later een andere planeet zullen koloniseren, zal dit waarschijnlijk Mars zijn. Mars is dus misschien nog niet zo slecht? Argumenten tegen: Er zijn nog steeds geen sluitende bewijzen gevonden die leven aantonen op Mars De temperatuur op Mars schommelt enorm al naargelang de afstand van Mars tot de zon: er is een schommeling van 30 C. De temperatuur van de bodem varieert daarenboven tussen de -80 C en +20 C(gemeten door Vikinglanders). De gemiddelde temperatuur is er -25 C. Mars heeft een heel ijle atmosfeer, er is dus ook veel minder druk dan op de Aarde en de zonnewarmte kan moeilijk opgeslagen worden. De atmosfeer bestaan voor 95% uit koolstofdioxide. UV licht wordt bijna ongehinderd doorgelaten zodat organische moleculen zouden vernietigd worden. Enkele gegevens Afstand tot de zon -perihelium km -gemiddeld km -aphelium km Afstand tot de Aarde -kleinste km -grootste km Relatieve afmetingen -massa (Aarde=1) 0,1074 -straal van de equator (Aarde=1) 0,53 Pagina 5 van 8

6 -gemiddelde dichtheid (water=1) 3,94 Baan en rotatie -rotatietijd (rond as) 24 h 37 min 22,663 s ± 0,004 s -omlooptijd rond zon 686 dagen 23 uren 30 min 41 s -helling baanvlak (in graden)* 1 85' -helling rotatieas** 23,98 -excentriciteit van de baan 0,093 -gemiddelde draaisnelheid om de zon 24,13 km/s Temperatuur aan oppervlak -minimum -80 C (maar soms zelfs lager dan -100 C aan de polen) -maximum +30 C Aantal (gekende) manen 2 Albedo*** 0,16 Relatieve zwaartekracht aan oppervlak (Aarde=1) 0,39 Samenstelling atmosfeer De atmosfeer is ijl, met koolstofdioxide (CO2): 95,32%, stikstof (2,7%) en argon (1,6%), zuurstof (0,13%), waterdamp (0,03%) en koolstofmonoxide (0,07%). Daarnaast zijn sporen van kleine hoeveelheden andere edelgassen gevonden. (dagen=aardse dagen) (*)=inclinatie van de omloopbaan. (**)=de hoek tussen de rotatieas en de loodrichting op het baanvlak (***) Albedo geeft het percentage weerkaatste licht aan. Mars recent 27 augustus 2003: Nog nooit was Mars zo dichtbij als op deze dag Omstreeks (AM) naderen de Aarde en Mars elkaar op ongeveer km (afstand tussen de twee middelpunten van de planeten). Het is jaar geleden dat beide planeten nog zo dicht bij elkaar stonden. Normaal staan beide planeten om de twee jaar dicht bij elkaar (oppositie). De afstand tussen beide planeten is het allerkleinst als Mars zich nog eens in het perihelium bevindt, tijdens zo'n oppositie. Op Tahiti zijn ze het allerdichtst bij Mars, aangezien die kant van de Aarde naar Mars is gekeerd deze middag. In deze periode is Mars ook heel goed met het blote oog te zien: in de late avond, richting zuidoosten. Daar staat Mars als een zeer helder lichtpunt, dat zelfs met veel straatlicht goed opvalt. Op het eerste gezicht lijkt de planeet een felle witte stip, maar als je iets beter kijkt of een foto neemt, zie je duidelijk de rode kleur. Met een "gewoon" fototoestel kan je reeds opvallend goede foto's maken. Onderstaande foto's zijn gemaakt met digitale camera (3 MP, 4x zoom). Sommigen zijn geknipt uit de volledige foto, indien u de gehele foto wil, kan u deze ook krijgen (contacteren via mailformulier). Juni 2003: Poolkappen van Mars zijn bevroren water Uit recent onderzoek blijkt dat de poolkappen van Mars uit doodgewoon ijs bestaan. Dat ijs zit onder een enkele meters dikke laag bevroren koolstofdioxide. Vroeger was men van menig dat de zuidpool van Mars bijvoorbeeld, uit bevroren koolstofdioxide bestond. Deze nieuwe besluiten heeft men afgeleid uit de foto's van de Mars Global Surveyor, een satelliet die om mars draait. Op de beelden is te zien dat putten in de Pagina 6 van 8

7 ijskappen, afhankelijk van de seizoenen, van grootte veranderen. Daaruit leidt men af dat twee soorten lagen ijs op elkaar liggen. Januari 2003: Nieuwe theorie over ontstaan van het Marsoppervlak Onlangs is een nieuwe visie gepubliceerd in het vakblad Science over de geschiedenis van Mars. Het is een theorie waarvan de correctheid niet bewezen is. Voorstanders zien wel veel aanwijzigen die de theorie geloofwaardig maken. Het grootste deel van haar bestaan, was Mars een steriele ijswoestijn, maar af en toe veranderde de atmosfeer op de planeet in een echte hel. Vooral 3,5 miljard jaar geleden moet het er onrustig geweest zijn: toen zou een regen aan kometen op Mars zijn ingeslagen. Een dergelijke impact zou het oppervlak van Mars en grote 'ondergrondse' voorraden aan ijs hebben doen smelten. Enorme hoeveelheden rotsafval zouden daarbij in de hoogte geslingerd zijn. Tot tientallen jaren na de inslag zouden die brokstukken als gesmolten rots terug op de planeet zijn gevallen. Juist die 'hete regens' zouden verantwoordelijk geweest zijn voor het uitsnijden van de nu nog zichtbare kanalen op Mars. Meestal echter was het op Mars ijskoud. De verklaring hiervoor is dat gemiddeld maar om de 10 miljoen jaar een komeet insloeg. Deze situatie zorgde ervoor dat het er op de rode planeet niet geschikt was voor de ontwikkeling van leven. Een ander model stelt dat de situatie op Mars wel geschikt was voor de ontwikkeling van leven: er zou rond Mars een gordijn van broeikassen hebben gehangen. Dit zou het klimaat op Mars leefbaarder gemaakt hebben. Hoe is men tot deze nieuwe theorie gekomen? Men heeft vastgesteld dat de kanalen op Mars ongeveer in dezelfde periode zijn ontstaan als de grote kraters, die het gevolg waren van inslagen. Men weet ook dat rond die tijd veel kometen in het centrum van het zonnestelsel zweefden. September 2002: IJs maakt Mars flitsend Astronomen bemerken al lang vreemde flitsen op Mars. Vroeger dacht men dat het zonlicht weerkaatst werd door water op Mars. Nu weten we immers dat het oppervlak van Mars droog is. De Amerikaanse satelliet Mars Odyssey heeft nu op die "flitsplaatsen" (waarschijnlijk) ijs waargenomen. Het kon ook zijn dat die flitsen inbeelding waren. Die mogelijkheid wordt nu ook uitgesloten want de flitsen zijn vastgelegd op video. De lichtflitsen komen voor in een streek, genaamd: "Edom Promontorium", deze streek is niet ver van de evenaar gelegen en in de buurt van de krater "Schiaparelli" : Er is ijs op Mars De onbemande Marsverkenner Odyssee "bewijst" dat er water op Mars is. Dit water is daar aanwezig in de vorm van ijs. Het ijs zit verborgen onder een dunne laag zand en stof, niet meer dan een meter onder de grond. Het ijs is ontdekt op de zuidpool van de planeet (maar er kan op andere plaatsen ook ijs aanwezig zijn). Deze grote ijsplaat werd vastgesteld door gammastralen-spectrometer van de sonde. Waarom is dit nu belangrijk? Dit lost meteen het raadsel van het verdwenen water op. Uit de uitgedroogde rivierbeddingen kan men immers afleiden dat Mars vroeger een vochtig klimaat had. En als er inderdaad bevroren water aanwezig is, dan is het veel waarschijnlijker dat er ooit (of misschien nu nog) leven op de planeet was. Het vergemakkelijkt ook eventuele toekomstige bemande missies naar Mars. Op de figuur links is de werking van MARSIS geschetst. Deze radar aan boord van de Europese missie Mars Express zal proberen het ondergronds water op Mars in kaart te brengen. [foto links: ESA, foto rechts: NASA/JPL] Pagina 7 van 8

8 Mars Mars heeft z'n naam te danken aan de Romeinse god van de oorlog. De Romeinen dachten dat soldaten die in de gevechten gedood werden naar die planeet toe gingen, en dat planeet rood zag door het bloed van soldaten. Nu denken de wetenschappers dat de planeet rood ziet door oxidatie, roest! Mars is een van de 3 meest heldere objecten in de nachtelijke lucht. De maan en Venus zijn nog duidelijker te zien. Mars heeft een diameter van 6780 kilometer. Dit is ongeveer de helft van die van de Aarde, maar wel twee keer zoveel als die van de Maan! Er zijn geen magnetische polen. Mars is de vierde planeet van de zon, de eerst volgende na de Aarde. Hij is ongeveer 1,5 keer verder van de zon verwijderd dan de Aarde. Een mars jaar duurt 687 dagen en een dag op mars (Sol) duurt er 24 uur 37 minuten en 23 seconden. De gravitatie (aantrekkingskracht) van Mars is 38% van die van de Aarde. Als je op Mars loopt weeg je dus minder. Stel je weegt op aarde 70 kg dan weeg je op Mars nog maar 30 kg. Je hebt natuurlijk wel een extra ruimte pak aan omdat de gemiddelde temperatuur 53 graden onder nul ligt! 's Nachts is het er ongeveer -128 graden Celsius en in de zomer kan het er op de evenaar maximaal +27 graden worden. De lucht bestaat uit Carbon Dioxide, Nitrogen en Argon. Mars heeft twee manen van elk een paar kilo meter breed. De grootste heet Phobos (Fear) en de kleinste Deimos (terror). Deze namen komen van de Griekse mythologie. Het zijn de namen van de zonen van de God van de oorlog. Er zijn op mars veel stormen. Hierdoor is onder andere ook al een keer een Mars-lander van Rusland neergestort. Deze lander kwam midden in zo'n storm aan voor de landing. Hij stortte dus neer. Een ritje naar mars duurt op het moment zo'n 7 maanden. Je moet een afstand afleggen van 500 miljoen kilometer. Men is in het verleden wel bezig geweest met een nieuw soort aandrijving van een raket. Als je een raket maakt die op kern-energie draait, kan je gewoon blijven gas-geven totdat je aankomt. Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat de afstand naar Mars in zo'n 3 weken afgelegd zou kunnen worden. Een bemande vlucht naar Mars zou dan goed kunnen! Maar ook als het een reis van 7 maanden is zou het mogelijk zijn. Astronauten uit Rusland hebben op het ruimtestation Mir, dat onlangs in problemen raakte, al een vergelijkbare tijd door gebracht die nodig zou zijn om naar mars te vliegen en weer terug. Men verwacht dat in 2010 men op mars kan landen. Maar wat weten de wetenschappers van de toekomst? 27 augustus u (België) 27 augustus u (België) 27 augustus u (België) Kaarten van Mars Waar deze structuren zich juist bevinden op Mars, kan je zien op volgende Marskaarten: naamgeving foto kaart blauw: waterstof aanwezig in bodem, en duidt op aanwezigheid van water reliëfkaart van Mars, blauw=laag, rood=hoog. De diepblauwe vlek is het "Hellas impactbekken". reliëfkaart. Let op het verschil tussen de lage noordpool en de hoger gelegen zuidpool van Mars. Pagina 8 van 8