Die aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht.

Transcriptie

1 Als we iets uit onze hand loslaten, valt het steeds op de grond. Als we springen, komen we vanzelf weer op de grond terecht. Voorwerpen en lichamen worden als het ware naar de aarde toegetrokken. Die aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht. Isaac Newton verklaarde dat hij het inzicht in de zwaartekracht kreeg toen hij een appel uit een boom zag vallen. In 1673 publiceerde hij zijn bevindingen. Zwaartekracht vind je bij alle hemellichamen. Hoe groter het hemellichaam, hoe groter de aantrekkingskracht. Hoe verder, hoe zwakker de kracht wordt. Zo wordt de maan tot de aarde getrokken en andersom ook de aarde tot de maan. Een mooi voorbeeld is eb en vloed. Omdat de maan in een ellips rond onze planeet draait, komt ze dus af en toe dichterbij. Op zo n momenten is er een grotere aantrekkingskracht. Dit zorgt voor een verschuiving van het water (vloed). Op plaatsen waar water weggetrokken werd is er (eb). Eb en vloed (ENG) Op grote hoogte (100km) van de aarde is er voor mensen haast niks meer te merken van de zwaartekracht.

2 In ruimtestations zijn de nodige aanpassingen gemaakt om de luchtdruk in de verblijven van de astronauten op peil te houden. Elke kleine opening zou de zuurstof laten wegstromen en de luchtdruk laten wegvallen, met de dood tot gevolg. Astronauten die het ruimtestation verlaten dragen een speciaal ruimtepak van ongeveer 103 kg. Het is voorzien van een luchttank, is extra stevig gemaakt zodat de luchtdruk op het lichaam voldoende hoog gehouden kan worden. Hier zou ook het kleinste gaatje fatale gevolgen kunnen hebben voor de drager. Tijdens ruimtewandelingen kan de astronaut zich met kleine raketjes voortbewegen. Al van bij onze geboorte ondervinden wij de grote druk van de dampkring op ons. Elke seconde van ons leven houden wij ons staande met ons skelet en de vele spieren. Astronauten die lange tijd in de ruimte verblijven hebben die kracht niet nodig. Daardoor takelen hun spieren af en kunnen ze bij hun terugkeer veelal niet meer stappen.

3 Rond de aarde bevindt zich een laag gassen die ongeveer 900km dik is. Deze luchtlaag, die we de atmosfeer of dampkring noemen, wordt net zoals voorwerpen door de zwaartekracht van de aarde vastgehouden. De atmosfeer draait met de aarde mee. De troposfeer (0 10 km) is de onderste laag in de dampkring. Ze bestaat uit een mengeling van gassen zoals zuurstof, stikstof, waterdamp en koolzuur. Krachtige stromingen mengen deze gassen. De waterdamp vormt er wolken en neerslag. Het weer speelt zich vrijwel enkel in de troposfeer af. (De temperatuur schommelt tussen +30 C en -45 C.)

4 De stratosfeer (10 85 km) ligt boven de troposfeer. Het is er zeer koud met temperaturen van -65 C. Er komt hier ook geen waterdamp meer voor, dus ook geen weer meer. De temperatuur blijft er steeds gelijk en wind komt er zelden voor. Piloten van grote vliegtuigen zoeken direct deze laag op zodat ze boven het weer kunnen vliegen. STRATOSFEER Op ±25km hoogte vinden we de ozonlaag. Die bestaat bijna volledig uit ozon. Deze laag is bijzonder nuttig voor het leven op aarde. Het is een belangrijke filter die de schadelijkste zonnestralen tegenhoudt, de ultraviolette stralen.

5 In de thermosfeer ( km) spreken we niet meer van lucht. In deze laag wordt het ook zeer warm. Temperaturen van 1500 C met uitschieters van 2000 C overdag en C in de nacht zijn hier geen uitzondering. THERMOSFEER Men spreekt over ruimte als men de grens van 100km boven het aardoppervlak heeft overschreden. Eenmaal deze grens overschreden waan je je in de duisternis. Alles rondom je is zwart. STRATOSFEER Gewichtloosheid treedt ook in voorbij deze grens. Je bent ver genoeg van de aarde verwijderd om bijna geen aantrekkingskracht meer te ondervinden.

6 Even herhalen THERMOSFEER Waar bevinden zich volgende zaken? - Een luchtballon - ISS - Wolken - Groot passagiersvliegtuig STRATOSFEER OZONLAAG

7 De atmosfeer of dampkring oefent door zijn gewicht druk uit, dat noemen we de luchtdruk. Mensen kunnen niet leven in een omgeving zonder luchtdruk. Wij voelen de lucht niet drukken, maar toch is dat zo. Lucht weegt, vele kubieke kilometers lucht drukken ons tegen de aardbol aan. Hoe hoger je komt, hoe minder lucht er resteert om ons naar beneden te drukken. De onderste laag, de troposfeer, weegt het meeste door omdat daar ook de meeste elementen inzitten: zuurstof, stikstof, koolstof,... Proef1 Neem een fles met een klein gaatje aan de zijkant. Vul die met water en plaats de dop op de fles en kijk! Proef2 Zuig de lucht uit een fles en schroef de dop erop. Maak nu de dop los en laat de lucht erin stromen en observeer.