Wetenlab. etenlab. demoversie Harry Valkenier,

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wetenlab. etenlab. demoversie Harry Valkenier, 2013. www.ontdekplek.nl"

Transcriptie

1 W

2 W Auteurs Suzanne t Hart Harry Valkenier

3 Astronautenpak Probleem De school had meegedaan met een project over ruimtevaart en de avonturen van de Nederlandse astronaut André Kuipers via internet gevolgd. Het was een paar leerlingen opgevallen dat astronauten in het ruimtestation alleen een overall droegen. Op de Maan droegen de astronauten heel onhandige pakken. Hier konden ze zich haast niet in bewegen. Het was maar goed dat ze op de Maan niet zo zwaar waren met zo n zware uitrusting. 5.3 Onderzoek Waarom heeft een astronaut op de Maan een speciaal pak nodig? Dit ga je doen Stap 1. Regel een glazen pot met deksel. Van bruine bonen oid. Uitvoering Stap 2. Boor twee gaten in de deksel waar precies een rietje door past. Steek door het ene gat een kort rietje en een lange door het andere gat. Maak het gat om de rietjes dicht met plasticklei (of kauwgom). Stap 3. Maak met plakband een ballon vast aan het korte rietje. Schroef de deksel op de pot. Zuig de pot leeg met het lange rietje. Wat gebeurt er met de ballon? Wat zou er met een astronaut zonder pak op de maan gebeuren? Presentatie Stap 4. Demonstreer de proef aan de klas. Verdieping Waartegen moet een ruimtepak nog meer bescherming bieden?

4 Vervolgonderzoek Hoe ziet een pak van diepzeeduikers er uit? Onderzoek de overeenkomsten. Trefwoorden taal: astronaut, ruimtevaart, lucht, luchtdruk Trefwoorden EncyclopeDoe: ruimtevaart, luchtdruk, Maan Wetenschapsvragen 1. Waarin lijken de pakken van astronauten en diepzeeduikers op elkaar? 2. Hoe zijn astronautenpakken luchtdicht gemaakt? 3. Moeten astronautenpakken op andere planeten nog aangepast worden? 4. Waarom heb je op de maan minder last van een zwaar pak? 5. Hoe hoog zou het wereldrecord hoogspringen op de maan zijn? 5.3 Woordenschat uitbreiding Basisbegrippen Uitbreiding Overige begrippen 1. Het project 1. Onhandig 1. De luchtdruk 2. De ruimtevaart 2. Opzwellen 2. De zuurstof 3. De astronaut 3. Opblazen 3. De bloeddruk 4. Het ruimtestation 4. De diepzee 4. De decompressietank 5. De overal 5. Het ruimtepak 5. De dampkring 6. De uitrusting 6. Bescherming 6. De straling Tips leerkracht Rek de ballon eerst een paar keer uit. Dan is het effect beter zichtbaar. Kinderliteratuur met het thema ruimtevaart/astronaut 1. Mini Informatie nr. N 228 Ruimtevaart 2. Junior Informatie serie nr. 66 de maan 3. Informatieserie (Noordhoff bv.)nr. 196 Zo word je astronaut Achtergrondinformatie Om de Aarde zit een laag lucht. Het gewicht daarvan drukt op iedereen. Het menselijk lichaam is daar op ingesteld en drukt min of meer terug. Ook de opname van zuurstof in het bloed is deels afhankelijk van de luchtdruk of de druk onder water. In de ruimte is geen luchtdruk waardoor zonder bescherming dodelijke gasbellen in het bloed zouden ontstaan. Bij duikers die te snel van een grote diepte omhoog komen ontstaan ook gasbellen in het bloed. Die moeten dan heel snel in een decompressietank waar de luchtdruk geleidelijk aangepast wordt. Ruimtepakken moeten ook bescherming bieden tegen temperatuurverschillen en straling. Op Aarde houdt de dampkring een hoop straling tegen.

5 Waterdicht Probleem Het regende al dagen achter elkaar zodat de leerlingen in de pauze binnen bleven. Op een dag was er een leerling met een regenpak op school gekomen. Kon hij lekker spelen in de plassen. Hij kwam er speciaal vroeg voor op school. Dat wilden de andere leerlingen ook wel en gingen dat eens met juf bespreken. Die hield echter voet bij stuk. Je mocht alleen naar buiten als je waterdichte kleding had. 5.4 Onderzoek Welke stof is het best waterdicht? Dit ga je doen Stap 1 Regel een glazen pot en verschillende soorten regenkleding. Uitvoering Stap 2. Knip lapjes uit de oude regenkleding of span een stukje van een goede jas over een glazen pot. Stap 3. Druppel er met een druppelaar of rietje 10 druppels op. Kijk wat er gebeurt. Meet hoeveel water er door de stof in de pot terecht kwam. Doe dat met nog meer stoffen. Presentatie Stap 4. Demonstreer de proef aan de klas. Vertel de resultaten. Met welke jassen mag je in de regen spelen? Verdieping Verzamel en test nog meer jassen. Zit er een betere jas bij?

6 Vervolgonderzoek Verzamel materialen die waterdicht zijn. Zijn er stoffen die geen water maar wel lucht doorlaten. Hoe kun je stoffen waterdicht maken? 5.4 Trefwoorden taal: regenkleding, waterdicht, luchtdicht, ademen Trefwoorden EncyclopeDoe: kleding, waterdicht, luchtdicht Wetenschapsvragen 1. Waarom is het handig als stoffen geen water maar wel lucht doorlaten? 2. Hoe ziet regenkleding voor op de fiets eruit? Woordenschat uitbreiding Basisbegrippen Uitbreiding Overige begrippen 1. De regen 1. Regenen 1. De regenkleding 2. De pauze 2. Pauzeren 2. De materialen 3. Het water 3. Waterdicht 3. Het kledingstuk 4. De stof 4. De stoffen 4. Het textiel 5. De lucht 5. Luchtdicht 5. Druppelvorming 6. De kleren 6. De kleding 6. Condenseren Kinderliteratuur met het thema kunstvezels 1. Informatieserie (Noordhoff bv.) nr. 82 Kunstvezels 2. Wetenschap en Techniek: Plastic Steve Parker Achtergrondinformatie Een vetlaagje op een stof bevordert de druppelvorming. Op sommige planten met vettige bladeren blijven de druppels ook liggen. Als kleding geen water en ook geen lucht doorlaat condenseert het eigen zweet aan de binnenkant.

De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten

De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten Het weer GROEP 5-6 46 40 minuten (dag 1), 5 minuten (dag 2) & 15 minuten (dag 3) 1, 6, 8, 42, 43 en 45 De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten 24 materiaalbakken

Nadere informatie

Astronautenpak groep 7-8

Astronautenpak groep 7-8 Astronautenpak groep 7-8 Een ontwerper van een astronautenpak houdt zich bij het ontwerpen van een pak met andere dingen bezig dan de laatste mode. Honderden kilometers buiten de dampkring hebben astronauten

Nadere informatie

weer: regen, wind, onweer en zon ander soort kleding aantrekt dat je het niet koud krijgt weer vaker voorkomen in bepaalde seizoenen

weer: regen, wind, onweer en zon ander soort kleding aantrekt dat je het niet koud krijgt weer vaker voorkomen in bepaalde seizoenen Seizoenen GROEP 1-2 11 75 minuten 1, 43, 51, 54 en 55 De leerling: weer: regen, wind, onweer en zon ander soort kleding aantrekt dat je het niet koud krijgt weer vaker voorkomen in bepaalde seizoenen kleding

Nadere informatie

Vormen van een raket Raketten

Vormen van een raket Raketten Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek

Nadere informatie

Regen. ( 20 oktober 14 november)

Regen. ( 20 oktober 14 november) Regen ( 20 oktober 14 november) In Nederland regent het vaak. Kinderen komen dus van jongs af aan in aanraking met regen. In het thema leren de kinderen allerlei begrippen die met regen te maken hebben.

Nadere informatie

lende hemellichamen verschillende zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen anders uit zouden zien

lende hemellichamen verschillende zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen anders uit zouden zien Leven in de ruimte GROEP 5-6 59 80 minuten 1, 42, 46 en 54 De leerling: lende hemellichamen verschillende omstandigheden zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen

Nadere informatie

Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen

Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen werkblad Rijden op de maan groep 1-2 Tijdsduur 60 minuten Kerndoelen Lesdoelen De leerling: Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen

Nadere informatie

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Colofon Titel: Plant in de klas - Instructieblad leerkracht, groep 6/7/8 Auteurs: Nienke van den Berg Hilde Spitters (NIGZ) Redacteuren: John Luteijs

Nadere informatie

Ruimteschip Aarde. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Ruimteschip Aarde. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Ruimteschip Aarde Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Ruimteschip Aarde Groep 5-7 Leerlingen In de klas versie 10-2013 1 Ruimteschip Aarde

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en

Nadere informatie

De Techniek en de praktijk

De Techniek en de praktijk De Techniek en de praktijk De inhoud van dit werkboek komt LETTERLIJK van de geweldige site: http://www.ballonfigurensite.nl/ (Op die site staan nog tientallen andere voorbeelden! Neem maar eens een kijkje.)

Nadere informatie

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1:

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1: lesbrieven werkbladen Lesbrief 1: een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 een plastic eiland drijven - zinken Proef 1 Welke

Nadere informatie

Aftekenlijst. Naam:

Aftekenlijst. Naam: Aftekenlijst 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Naam: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Werkblad 1 Ventiel,

Nadere informatie

zich wast last kan hebben van misselijkheid gewichtsloos is om in de kleding van een astronaut te werken

zich wast last kan hebben van misselijkheid gewichtsloos is om in de kleding van een astronaut te werken Mensen in de ruimte GROEP 3-4 38 55 minuten 1 en 55 Tip. Voer deze les uit in de gymzaal. De leerling: zich wast last kan hebben van misselijkheid gewichtsloos is om in de kleding van een astronaut te

Nadere informatie

Die aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht.

Die aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht. Als we iets uit onze hand loslaten, valt het steeds op de grond. Als we springen, komen we vanzelf weer op de grond terecht. Voorwerpen en lichamen worden als het ware naar de aarde toegetrokken. Die aantrekkingskracht

Nadere informatie

Het kiemen van zaden

Het kiemen van zaden Het kiemen van zaden Dit Werkblad is van... Bij deze opdrachten gaan we in een aantal weken het ontkiemen van zaden volgen. We hebben daarvoor bonen uitgekozen, omdat dit zaden zijn, waarbij de ontkieming

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas Werkbladen In de klas Tijdreis Wetenschap Naam groep 7-8 School Klas Wetenschap in alle tijden Vandaag de dag kunnen we heel veel vragen beantwoorden over de wereld om ons heen. Waarom valt een appel naar

Nadere informatie

Hier en daar een bui

Hier en daar een bui Hier en daar een bui Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R HIER EN DAAR EEN BUI Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen

Nadere informatie

Huppel de pup. Zaag 40 cm rondhout af. Gebruik een verstekbak en een toffelzaag.

Huppel de pup. Zaag 40 cm rondhout af. Gebruik een verstekbak en een toffelzaag. Dit heb je nodig: rondhout 6mm, handboor + 6mm boortje, plankje 10x10 cm, ijzerdraad 1,2 mm, houtlijm, kniptang, kurk, chenilledraad, push-pins, stiften, materialen om de kruk te versieren Beweging/Mechanica

Nadere informatie

Regen en het weer voorspellen

Regen en het weer voorspellen Uitdager van de maand Regen en het weer voorspellen Natuur en Techniek, Groep 7/8 Algemeen Titel Regen en het weer voorspellen Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Het maken van

Nadere informatie

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs Zelf aan de slag Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs kennismaking met Wetenschap & Techniek. Inleiding In deze lesbrief staan suggesties voor een

Nadere informatie

Begrippen: Bekende begrippen: Kleur rood- blauw geel groen oranje paars vorm rond hoek bol kubus cilinder balk tent

Begrippen: Bekende begrippen: Kleur rood- blauw geel groen oranje paars vorm rond hoek bol kubus cilinder balk tent Thema: Kleur en Vorm Naar het circus. Begrippen: Bekende begrippen: Kleur rood- blauw geel groen oranje paars vorm rond hoek bol kubus cilinder balk tent Basisbegrippen: donker licht cirkel vierkant driehoek

Nadere informatie

Proeven AC7: Afvalwaterzuivering

Proeven AC7: Afvalwaterzuivering Proeven AC7: Afvalwaterzuivering 1 De vetvang Kernwoorden: waterzuivering-vetvang Glazen bokaal met deksel water olijfolie rietje Vul de bokaal met water. Giet olijfolie op het water. De olijfolie drijft

Nadere informatie

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 3, 4, 5

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 3, 4, 5 Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 3, 4, 5 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.

Nadere informatie

Woordenschat blok 03 gr4 Les 1 De bodem: de grond waarin planten kunnen groeien. De duinen: heuvels van zand langs de zee. De plant: een stengel met

Woordenschat blok 03 gr4 Les 1 De bodem: de grond waarin planten kunnen groeien. De duinen: heuvels van zand langs de zee. De plant: een stengel met Woordenschat blok 03 gr4 Les 1 De bodem: de grond waarin planten kunnen groeien. De duinen: heuvels van zand langs de zee. De plant: een stengel met bladeren die groeit. De rots: een heel grote steen op

Nadere informatie

Energie in je lichaam

Energie in je lichaam Les in het kort De leerlingen maken kennis met energiezaken in relatie tot hun eigen lichaam. Ze leren voedsel te zien als brandstof. Ze leren de relatie tussen ademhaling en inspanning kennen. Ze meten

Nadere informatie

Lesmateriaal op school

Lesmateriaal op school Lesmateriaal op school Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: * memoryspel water * zout * 1 praatplaat het meer * 1 praatplaat

Nadere informatie

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Magnetisme 1. magneten trekken de volgende stoffen aan (zet een cirkel om de goede antwoorden): A. hout B. ijzer C. plastic D.kurk E.staal F. koper G. porselein

Nadere informatie

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2 Klimaatverandering 7 en 8 2 Wat is CO2? Proefjes Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: weten dat (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof ervaren of je kan zien, ruiken en

Nadere informatie

BOUW JE EIGEN WEERSTATION

BOUW JE EIGEN WEERSTATION BOUW JE EIGEN WEERSTATION Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer

Nadere informatie

Zo maak je het: KROKODIL BENODIGDHEDEN. * Komkommer. * Prikkertjes. * Kaas. * Worst. * Ogen. Bevat allergenen: gluten, koemelkeiwit

Zo maak je het: KROKODIL BENODIGDHEDEN. * Komkommer. * Prikkertjes. * Kaas. * Worst. * Ogen. Bevat allergenen: gluten, koemelkeiwit creatief KROKODIL 01 KROKODIL BENODIGDHEDEN Zo maak je het: * Komkommer * Prikkertjes * Kaas * Worst * Ogen 1 2 3 4 5 Maak van de komkommer een krokodil door een stuk uit de voorkant te snijden als bek.

Nadere informatie

Als de rodekoolsap roder is gekleurd betekend dit dat de stof die je erin hebt gedaan zuur is. Hoe zuurder, hoe roder!

Als de rodekoolsap roder is gekleurd betekend dit dat de stof die je erin hebt gedaan zuur is. Hoe zuurder, hoe roder! Opdracht 2; Bij deze opdracht is rodekoolsap nodig. Deze zit in de 6 potjes die op tafel staan. Druppel in elk glas één van de volgende stoffen. Doe dit om de beurt. Zet een kring om de stoffen die de

Nadere informatie

van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min.

van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min. Gebruik de zon GROEP 3-4 32 25 minuten (dag 1), 30 minuten (dag 2-4) & 30 minuten (dag 5) 1, 8, 23, 32, 42 en 54 De leerling: van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen

Nadere informatie

Kijken naar het heelal

Kijken naar het heelal Kijken naar het heelal GROEP 1-2 15 65 minuten 1, 8, 54 en 55 De leerling: vergrootglas meer detail van een voorwerp kunt zien te kijken naar een blad en een beestje en beschrijven en een rond glas water

Nadere informatie

Spelletjes voor je mond. Afdeling Logopedie

Spelletjes voor je mond. Afdeling Logopedie Spelletjes voor je mond Afdeling Logopedie Voor de ouders De spelletjes in deze folder zijn voor iedereen leuk, maar ze zijn vooral bedoeld voor kinderen die veel met de mond open zitten, slappe mondspieren

Nadere informatie

IN LEVENDEN LIJVE: ZICHTBAAR, WARM & STORMVAST KLEDINGSTUK ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT

IN LEVENDEN LIJVE: ZICHTBAAR, WARM & STORMVAST KLEDINGSTUK ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT IN LEVENDEN LIJVE: ZICHTBAAR, WARM & STORMVAST KLEDINGSTUK ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 7&8 Ontdek het zelf UITDAGING ONTWERP EEN ZICHTBAAR, WARM & STORMVAST

Nadere informatie

Zweven en zwaartekracht

Zweven en zwaartekracht Leerkrachtinformatie - pag 1 Zweven en zwaartekracht Doelgroep Dit educatieve programma is bestemd voor groep 5 t/m 8. Onze begeleiders stemmen de opdrachten af op het niveau van uw groep. Geef relevante

Nadere informatie

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties:

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties: Lespakket Zomerzon Instructieblad groep 5 & 8 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 5 & 8 - Materialen van het pakket * Stuk karton * 4 potjes * Tuinkerszaden * Potgrond * 6 kievitsbonen

Nadere informatie

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 8 Les 1

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 8 Les 1 Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 8 Les 1 branden Iets dat door vuur kapot en op gaat. de brandweer Een plek waar mensen werken die branden blussen. Ze dragen dikke pakken en rijden in rode brandweerauto

Nadere informatie

De diverse somsoorten bij Fysica

De diverse somsoorten bij Fysica De diverse somsoorten bij Fysica 1 liter zout water weegt 1,03 kilo 1 liter zoet water weegt 1,00 kilo 1 meter zout water levert 0,1 bar druk op 1 meter zoet water levert 0,097 bar druk op Belangrijk:

Nadere informatie

Team 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel

Team 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Zonnepanelen op school Team 5: Natuur Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Jullie gaan onderzoeken of de plant een zonnecel is en wie daar gebruik van maken 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken

Nadere informatie

lekker weertje! Ook voor ballonvaren? Het weer is in Nederland nooit hetzelfde. Daarom voorspellen weermannen en -vrouwen

lekker weertje! Ook voor ballonvaren? Het weer is in Nederland nooit hetzelfde. Daarom voorspellen weermannen en -vrouwen Kim Veenman, freelance wetenschapsredacteur BioFocus www.biofocuscommunicatie.nl/ weer lekker weertje! Ook voor ballonvaren? Het weer is in Nederland nooit hetzelfde. Daarom voorspellen weermannen en -vrouwen

Nadere informatie

Cadeautjes inpakken en uitpakken

Cadeautjes inpakken en uitpakken Cadeautjes inpakken en uitpakken Doel: fijne motoriek en coördinatie van de aangedane arm en hand verbeteren. Klaarleggen: doosje, inpakpapier, schaar, plakband. 1 Ga rechtop aan tafel zitten. Knip het

Nadere informatie

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering Uitleg: Druk, kracht en oppervlakte Druk p in N/ Newton/vierkantemeter Kracht F in N Newton Oppervlakte in Vierkante meter 1 N = 1 Pa 1Bar = 100.000 Pa 1 = 100d = 10.000c = F p Voorbeelden: Druk Wat is

Nadere informatie

7 fijne yogahoudingen

7 fijne yogahoudingen 7 fijne yogahoudingen voor kinderen Bloesem kinderyoga - Ben je jonger dan 7 jaar dan doe je de oefening zonder het benoemen van de ademhaling. - Yoga kan best een uitdaging zijn, dat is ok. Het is belangrijk

Nadere informatie

Knutselen met Je knutsel Ei Kwijt

Knutselen met Je knutsel Ei Kwijt Het voorjaarszonnetje heeft zich de afgelopen paar dagen al vaak laten zien. Vergeet niet het is eigenlijk nog winter, maar tegen het einde van deze maand maart, begint officieel de lente! En dit gaan

Nadere informatie

Het kleine proefjesboek. Ik ben weerman/weervrouw

Het kleine proefjesboek. Ik ben weerman/weervrouw Het kleine proefjesboek Ik ben weerman/weervrouw Ik ben weerman/ weervrouw pasfoto Deze week help ik de meteorologen van het KNMI in De Bilt. Een meteoroloog is een wetenschapper die het weer bestudeert.

Nadere informatie

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint

Nadere informatie

luchtdruk opdrachtkaart Onderdeel A - Rond de aanwezigheid van de lucht les 6.6 Opdracht 1 - Slaan op de liniaal Opdracht 2 - Stromend water?

luchtdruk opdrachtkaart Onderdeel A - Rond de aanwezigheid van de lucht les 6.6 Opdracht 1 - Slaan op de liniaal Opdracht 2 - Stromend water? Onderdeel A - Rond de aanwezigheid van de lucht Opdracht 1 - Slaan op de liniaal -- liniaal/latje -- krant -- tafel Leg een liniaal of een lat op de tafel. Zorg dat de liniaal of de lat iets over de tafel

Nadere informatie

Licht in de ruimte. lesidee voor bovenbouw PO. colofon: info@ruimtevaartindeklas.nl www.ruimtevaartindeklas.nl

Licht in de ruimte. lesidee voor bovenbouw PO. colofon: info@ruimtevaartindeklas.nl www.ruimtevaartindeklas.nl Licht in de ruimte lesidee voor bovenbouw PO colofon: auteur: Wendy van den Putte, Science Center NEMO, Amsterdam info@ruimtevaartindeklas.nl www.ruimtevaartindeklas.nl Inhoud Lesopzet... 3 Materialenlijst...

Nadere informatie

Wheels at work Katrol Stel je eens voor dat je een zware piano een verdieping omhoog moet tillen. Hoe zou het zijn om deze piano de trap op de tillen? Als je de piano met een paar katrollen omhoog hijst,

Nadere informatie

Als je poep er niet uit wil

Als je poep er niet uit wil Als je poep er niet uit wil 1 De meeste kinderen poepen elke dag wel een keer. Of één keer in de twee dagen. Maar soms poep je vaker, bijvoorbeeld als je diaree hebt. Of je poept minder vaak. Als je niet

Nadere informatie

Geluid. 1 Wat zie gebeuren met het stipje van de laser? ... 2 Leg uit waardoor dat komt. ...

Geluid. 1 Wat zie gebeuren met het stipje van de laser? ... 2 Leg uit waardoor dat komt. ... Hiernaast is het dier te zien dat waarschijnlijk het allerhardste geluid maakt in de dierenwereld. Het is de Coqui, een boomkikker van Puerto Rico. Zijn roep bestaat uit twee korte toontjes. Hoewel hij

Nadere informatie

GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften

GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8 limme Taal Kranten en tijdschriften Een 'Acta Diurna ' voor de klas Wat ga je leren? Je leert hoe je een muurkrant kunt maken die interessant is voor kinderen.

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerwegen en

Nadere informatie

De diverse somsoorten bij Fysica

De diverse somsoorten bij Fysica De diverse somsoorten bij Fysica 1 liter zout water weegt 1,03 kilo 1 liter zoet water weegt 1,00 kilo 1 meter zout water levert 0,1 bar druk op 1 meter zoet water levert 0,097 bar druk op Belangrijk:

Nadere informatie

Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage.

Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage. Mensen in de ruimte GROEP 5-6 58 50 minuten 1 en 23 Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage. De leerling: weet dat voedsel in de ruimte gaat zweven weet

Nadere informatie

Welke supermens vliegt het verst?

Welke supermens vliegt het verst? Welke supermens vliegt het verst? In deze les laten we de leerlingen ervaringen opdoen met vliegen en windkracht. We maken een supermens (met een knipoog naar superman/superwoman) en onderzoeken hoe hij/zij

Nadere informatie

Maak je eigen weerstation

Maak je eigen weerstation Maak je eigen weerstation 10-13 jaar Weerstation ontwikkelen, data lezen, weerbericht Wereldoriëntatie, techniek 120 minuten Met de klas wordt gezamenlijk een eigen weerstation gebouwd. Elk groepje maakt

Nadere informatie

inhoud blz. Lucht 1. Lucht is leven 2. Adem 3. Vieze lucht 4. Warme lucht 5. Wind: lucht beweegt 6. Lucht is sterk 7. Boeren en winden 8.

inhoud blz. Lucht 1. Lucht is leven 2. Adem 3. Vieze lucht 4. Warme lucht 5. Wind: lucht beweegt 6. Lucht is sterk 7. Boeren en winden 8. Lucht inhoud blz. Lucht 3 1. Lucht is leven 4 2. Adem 5 3. Vieze lucht 6 4. Warme lucht 7 5. Wind: lucht beweegt 8 6. Lucht is sterk 9 7. Boeren en winden 10 8. Vliegen 11 9. Lucht en muziek 12 10. Bellen

Nadere informatie

Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket

Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Namen groepsleden: Stap 3: Luchtdruk Gebruik bij dit werkblad de bronnen die bij stap 3 staan. Ben je klaar? Ga dan door met stap 4. 1. Met welk instrument

Nadere informatie

Uit welk land komt deze raket?

Uit welk land komt deze raket? Uit welk land komt deze raket? Raketten Vgroep 5-6 57 tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1, 50 en 54 lesdoelen De leerling: herkent de vlaggen van Nederland, België, Zweden, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië

Nadere informatie

Een armband voor mama

Een armband voor mama a bracelet for mum Moederdag komt er weer aan! En wat is er leuker om zelf iets te knutselen voor moeder. Dit jaar knutselen we een armband en zorgen we ervoor dat mam er nog prachtiger uit mag zien. Een

Nadere informatie

Spelletjes voor je mond

Spelletjes voor je mond Spelletjes voor je mond Afdeling Logopedie Locatie Purmerend/Volendam Voor de ouders De spelletjes in deze folder zijn voor iedereen leuk, maar ze zijn vooral bedoeld voor kinderen die veel met de mond

Nadere informatie

Eerste yoga les voor de kinderen. Dinsdag 10 juli 2012. Tijdsduur: 2x 30 minuten. Locatie: Hoppas, Woudrichem. Aantal kinderen: max: 4

Eerste yoga les voor de kinderen. Dinsdag 10 juli 2012. Tijdsduur: 2x 30 minuten. Locatie: Hoppas, Woudrichem. Aantal kinderen: max: 4 Eerste yoga les voor de kinderen. Dinsdag 10 juli 2012. Tijdsduur: 2x 30 minuten. Locatie: Hoppas, Woudrichem Aantal kinderen: max: 4 Toestemming van de ouders? Aandachtspunt: Observeren niveau, behoefte

Nadere informatie

Aan de slag met kruiden

Aan de slag met kruiden Aan de slag met kruiden Educatief pakket voor leerkrachten Sint-Pietersabdij 1 Beste leerkracht, In dit document vindt u enkele lessuggesties die aansluiten bij het atelier Magische kruiden in de middeleeuwen

Nadere informatie

> Lees Hoe praten we?

> Lees Hoe praten we? LB 8-70. Trillende lucht > Lees Hoe praten we? > Lees Dat klinkt mooi! Maak de zin af. Geluid is Zet de volgende zinnen in de goede volgorde. Zet er het juiste cijfer voor. Je borstkas versterkt het geluid.

Nadere informatie

Een vreemde planeet groep 5-8

Een vreemde planeet groep 5-8 Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat

Nadere informatie

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document.

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste leerkracht, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor basisschool groepen

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R DE WILLIE WORTEL QUIZZZ Gaat er bij jou ook een lampje branden? Dan heb je het goede antwoord op de vraag gegeven. Maak een knotsgekke elektroquiz. Daarvoor gaan jullie zelf de quizvragen en antwoorden

Nadere informatie

Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn.

Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn. Groep 5 & 6 Team van maximaal 4 leerlingen Lesbrief voor leerkracht Uitdaging Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn. Inleiding Het thema van het Techniek Toernooi

Nadere informatie

De storm op het meer

De storm op het meer In de kerkdienst 6. MOMENT MET DE KINDEREN IN DE DIENST Vouw van tevoren een bootje van papier, maar stop halverwege, als het nog de vorm van een hoedje heeft. Vraag dan aan de kinderen of ze een idee

Nadere informatie

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels

Nadere informatie

Ter voorbereiding. Lente 2 De Groene Kracht januari 2017

Ter voorbereiding. Lente 2 De Groene Kracht januari 2017 1 Ter voorbereiding 1. de POWERPOINT behandelt: - vragen om over na te denken - begrip windbestuiving - begrip zaden en kiemen - instructie hoe de leerlingen in de natuurtuin gaan werken 2. ZADEN en KIEMEN

Nadere informatie

Gelukkig is er een iemand voor wie hij nooit bang is. Dat is zijn oma. Ze is de liefste oma van de hele wereld. Op vrijdagmiddag komt ze hem altijd

Gelukkig is er een iemand voor wie hij nooit bang is. Dat is zijn oma. Ze is de liefste oma van de hele wereld. Op vrijdagmiddag komt ze hem altijd Over Max Max woont in een nieuwbouwwijk. In een keurig rijtjeshuis met een voortuin van grind, en twee pompoenen en een gans bij de voordeur. Hij zit op voetbal, hij houdt van lezen en droomt ervan om

Nadere informatie

Reis naar andere hemellichamen

Reis naar andere hemellichamen Reis naar andere hemellichamen GROEP 1-2 04 55 minuten De leerling: zonnestelsel verschillend zijn ringen heeft voorwerp drijft of zinkt met stukje ijzer dichtbindstrip Zorg voor de activiteit Zijn alle

Nadere informatie

PLANTEN GROEIEN. Stappenplan. Benodigdheden. Apps. Tijd ZADENRACE

PLANTEN GROEIEN. Stappenplan. Benodigdheden. Apps. Tijd ZADENRACE Stel 4 onderzoeksvragen op Maak een goede opstelling Noteer je resultaten in de tabel ZADENRACE Vooraleer we aan de grote opdracht beginnen moeten we planten hebben. Zoals je wel weet, gebeurt de voortplanting

Nadere informatie

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3 Lesfiche Experimentjes met planten graad 1, 2 en 3 Wist je dat planten net als ons drinken, eten, zweten en ademen? En dat zaadjes geen licht nodig hebben om te ontkiemen? Via deze leuke experimentjes

Nadere informatie

een eigen lamp op veel manieren*

een eigen lamp op veel manieren* let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! Klooikoffer voor ouders & kinderen die samen aan de slag willen een eigen lamp op veel manieren* klooikoffer #1: de striptang! * bijvoorbeeld

Nadere informatie

Intermoleculaire krachten. Waterdruppels kleven aan de kraan of aan een bloemblad. Kwik vormt gemakkelijk grote druppels die niet aan het glas kleven.

Intermoleculaire krachten. Waterdruppels kleven aan de kraan of aan een bloemblad. Kwik vormt gemakkelijk grote druppels die niet aan het glas kleven. Thema 17 Cohesie en adhesie 1 Intermoleculaire krachten Waterdruppels kleven aan de kraan of aan een bloemblad. Kwik vormt gemakkelijk grote druppels die niet aan het glas kleven. waterdruppels kleven

Nadere informatie

Infuuspleister Over de infuusnaald komt de infuuspleister. Deze houdt de naald op z n plaats.

Infuuspleister Over de infuusnaald komt de infuuspleister. Deze houdt de naald op z n plaats. Om te zien Spuitjes Iedereen heeft wel eens een prik gehad. Deze spuiten worden bijvoorbeeld gebruikt om medicijnen in te spuiten. Voor jouw veiligheid zitten er geen naalden aan. Spuitjes Infuusnaald

Nadere informatie

bijenpad

bijenpad bijenpad Uitleg Loop met de kinderen een bijenpad en ontdek op die manier wat bijen doen en hoe ze leven. Ontdek dit door opdrachten en spelletjes te doen over bijen. Tip Maak groepjes van de klas en laat

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS LESBRIEVEN LEERLINGEN WERKBLAD LESBRIEF 3: VLIEGEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 3) Vliegen Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Ontwerp een vliegmachine Proefvliegen: drijven op

Nadere informatie

Naam. Zomerboekje week 29

Naam. Zomerboekje week 29 Naam Zomerboekje week 29 Zomerboekje - 2 1 Zomerboekje - 3 Afscheidschocolade Zomerboekje - 4 Een gezond afscheidscadeau voor je juf of meester? Wij geven je het recept van overheerlijke chocoballetjes!

Nadere informatie

Je onderzoekt de grond in jouw buurt. In de grond zitten miljoenen micro-organismen. Bijvoorbeeld

Je onderzoekt de grond in jouw buurt. In de grond zitten miljoenen micro-organismen. Bijvoorbeeld Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

weinig microben vergelijk jouw data

weinig microben vergelijk jouw data vergelijk jouw data veel microben Microben zijn de allerkleinste levende wezentjes op aarde die je niet zomaar kunt zien. Bacteriën, micro-algen en schimmels zijn bijvoorbeeld zulke micro-organismen. In

Nadere informatie

Beste leerkracht, leerling,

Beste leerkracht, leerling, Voortraject Beste leerkracht, leerling, Binnenkort staat de Techno Trailer bij jullie voor de schoolpoort. Wij kijken er alvast naar uit om jullie te mogen ontmoeten. Graag willen we jullie die dag volledig

Nadere informatie

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes

Nadere informatie

Het wonderlijke lichaam

Het wonderlijke lichaam Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ferry Wubs 19 January 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/70191 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Lesbrief Robotje. Opdracht 1: voorkant opdrachtkaart

Lesbrief Robotje. Opdracht 1: voorkant opdrachtkaart Lesbrief Robotje Wist je dat het woord robot ooit bedacht is door een toneelschrijver, voor een toneelstuk! Namelijk in 1921 door de Tsjechische toneelschrijver Karel Čapek voor zijn voorstelling R.U.R.

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R WELKOM! Een bezoeker die een science center binnenkomt, moet gelijk in de stemming komen om van alles te ontdekken. Dat kan doordat er iets verrassends gebeurt. Daar gaan jullie op een heel speciale manier

Nadere informatie

Snel, sneller, snelst Raketten

Snel, sneller, snelst Raketten V Snel, sneller, snelst Raketten groep 3-4 37 tijdsduur 60 minuten kerndoelen 1 en 55 lesdoelen De leerling: weet dat je een raket nodig hebt om naar de ruimte te gaan weet dat een raket een motor en brandstof

Nadere informatie

8.1. Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart keer beoordeeld. Scheikunde 2.1 AFVAL

8.1. Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart keer beoordeeld. Scheikunde 2.1 AFVAL Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart 2005 8.1 128 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie 2.1 AFVAL 1. a. metaal, papier, plastic, hout b. GFT en papierbak 2. bron 1 3. a. het

Nadere informatie

BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Puberplanten

BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Puberplanten BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Puberplanten x www.dlwbiologie.wordpress.com Oriëntatiefase Hormonen zijn niet alleen een menselijk verschijnsel. Stoffen die bij ons de verschillen tussen mannen en vrouwen, kinderen

Nadere informatie

De woestijn. Uitgestrekt, droog en heet!

De woestijn. Uitgestrekt, droog en heet! De woestijn Uitgestrekt, droog en heet! Bij een woestijn denken we vaak vooral aan zand, zand en nog eens zand. Maar er zijn ook heel andere woestijnen op aarde. Er zijn bijvoorbeeld ook kleiwoestijnen,

Nadere informatie