lekker weertje! Ook voor ballonvaren? Het weer is in Nederland nooit hetzelfde. Daarom voorspellen weermannen en -vrouwen
|
|
- Bart Driessen
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kim Veenman, freelance wetenschapsredacteur BioFocus weer lekker weertje! Ook voor ballonvaren? Het weer is in Nederland nooit hetzelfde. Daarom voorspellen weermannen en -vrouwen het weer zo goed mogelijk. Dat is best een uitdaging! En het is te leren. Kunnen kinderen het ook? Middenbouw - activiteitenles kerndoel 43/12 Lees het volgende verhaal voor: Doel Kinderen maken kennis met luchtdruk, luchtverplaatsing, het ontstaan van wolken en de relatie tot het weer. Tule leerlijn Kerndoel 43; klimaat beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. Kerndoel 12; verwerven van een adequate woordenschat. Tijdsduur 2-3 lesuren. Tijdstip Dat kan het hele jaar door. Benodigdheden Glazen potten, stiften, lijm/plakband, ballonnen, kartonnen vellen, 1 theezakje, lucifers, scharen. Theezakje leegmaken en ruimte creëren voor het proefje; het werkblad bouw je eigen barometer voorbereiden, zie werkblad 2. Websites en Snel, we moeten landen, er komt noodweer aan! Aard is ballonvaarder en vaart hoog met z n ballon in de lucht. In de verte doemen donkere wolken op. De ballon begint hard te schudden, want het waait flink. Oh, had ik maar beter naar de weersvoorspelling geluisterd, prevelt Aard. Hij sjort aan de lijnen en al snel daalt de ballon. Het bakje wiebelt vervaarlijk en komt dan met een harde plof op de grond terecht. Gelukkig, zegt Aard, veilig geland. Maar de volgende keer zal ik beter opletten hoe het weer wordt! Een ballonvaarder moet het weer goed in de gaten houden. Bij Aard ging het net goed, maar het kan ook gruwelijk misgaan. Ballonvaarders (en hun volgers) kijken voor hun vaart dan ook altijd nauwkeurig hoe het weer wordt. Komen er buien? Hoe hard waait het? En uit welke richting? Allemaal belangrijk voor een veilige tocht. Maar hoe werkt zo n luchtballon nu eigenlijk? Vraag eerst de kinderen naar hun mogelijke verklaringen. Laat dan het volgende demonstratieproefje zien: De mini-luchtballon. Doel: leerlingen ontdekken hoe een luchtballon werkt. 22
2 BELANGRIJK: kijk goed of er geen brandbare dingen in het lokaal hangen. Het beste kun je de proef buiten uitvoeren. Vraag leerlingen goed op te letten wat ze zien en of ze weten wat er gebeurt. Nodig: Theezakje Lucifers Schaar Stiften Uitvoering: Stap 1 t/m 3 kun je ook voor de les klaarmaken. 1 Pak het theezakje en knip deze aan de bovenkant open en haal de thee eruit. Er blijft een soort kokertje over, die in het midden nog aan elkaar zit. 2 Maak voorzichtig het middenstuk los, zodat er een kokertje overblijft (zie afbeelding). Extra: laat de leerlingen hier zelf met stift een luchtballon op tekenen. 3 Zet dit theezakkokertje rechtop neer. 4 Steek de bovenkant van het theezakkokertje aan en laat het afbranden. Let goed op dat iedereen op minstens twee meter afstand staat! Wat gebeurt er? Bespreek dit met de klas. Hoe kan dit? De uitleg: Het theezakje verbrandt aan de bovenkant. Hierdoor wordt de lucht erboven verwarmd. Warme lucht is lichter dan koude lucht. Hierdoor ontstaat een stroom warme lucht naar boven toe. Het theezakje is zo licht dat het met de luchtstroom mee de lucht in vliegt. Luchtballon besturen Aard kan met een gasbrander de lucht in de ballon verwarmen. Hierdoor kan hij stijgen. Als hij lucht laat ontsnappen, daalt de ballon weer. Maar hoe stuur je dan? Jammer genoeg kun je vrijwel niet sturen. Je gaat gewoon dezelfde kan op als de wind. Het enige wat Aard kan doen is hoger of lager gaan vliegen, zodat hij in de lucht nét een andere windvlaag pakt. Het zal dus altijd een verrassing blijven, waar je precies gaat landen. Dieren zijn goede weervoorspellers Misschien heb je wel eens naar zwaluwen gekeken? Als er goed weer aankomt, vliegen ze hoog in de lucht. Komt er regen, dan vliegen ze heel laag en maar een klein stukje boven de grond. Waarom ze dat doen? Zwaluwen eten insecten en insecten vliegen hoog bij goed weer en laag als er slecht weer op komst is. De insecten zie je niet zo goed, maar de zwaluwen wel. Hoeven we dan niet meer naar het weerbericht te kijken? Maar gewoon naar zwaluwen? Tja... je wilt waarschijnlijk wel meer weten dan alleen of er regen op komst is. Daarvoor zijn er nauwkeuriger werkende instrumenten uitgevonden. 23
3 De barometer voorspelt Eén van de eerste weersinstrumenten is de barometer. Deze werd vroeger gebruikt om het weer te voorspellen. De barometer werkt met luchtdruk. Lucht is overal om je heen en ook al voel je het niet, het drukt de hele dag op ons. Het boterhamzakje Kort proefje: Het boterhamzakje Doel: ontdekken hoe luchtdruk werkt Geef leerlingen een boterhamzakje en laat ze er lucht in blazen. Vraag: wat zie je? Laat ze er nu lucht uitzuigen. Wat gebeurt er met het zakje? Bespreek met de klas: Het zakje zet uit als je erin blaast. Dit komt door de lucht die het zakje naar buiten drukt. Als je er lucht uitzuigt, zakt het zakje in. De luchtdruk buiten het zakje is dan groter dan erin. Hierdoor drukt er meer lucht van buiten op het zakje dan aan de binnenkant. Je eigen barometer Om de luchtdruk te meten, gebruiken we een barometer. Met de veranderingen in luchtdruk, kun je het weer voorspellen. Dat werkt zo: als de luchtdruk hoger wordt, komt er mooi weer aan; wordt de luchtdruk lager, dan wordt het slecht weer. Proefje: bouw je eigen barometer (zie werkblad 1). En nu jij: lees de wolk! Zou een barometer de enige manier zijn om het weer te voorspellen? Kijk met de klas naar buiten. Wat denken de leerlingen: gaat het vandaag nog regenen? Vraag waar ze naar keken voordat ze hun voorspelling deden. Keken ze misschien naar de wolken? Wolken zeggen veel over het weer en of er neerslag komt. Er zijn heel veel verschillende wolken. Maar welke wolk zegt wat? En kun je aan de wolken zien of het gaat regenen? Met werkblad 2 maken leerlingen hun eigen wolkenkaart, waarmee ze het weer kunnen voorspellen. Tips! Controleer de wolkenkaart, voordat de kinderen alles vastplakken. Plastificeer de wolkenkaart als dat mogelijk is. Leerlingen kunnen dan met een gerust hart hun wolkenkaart mee naar buiten nemen. Ook als het regent. Na regen komt zonneschijn Er zijn heel veel spreekwoorden die met het weer te maken hebben. Je vindt een opdracht in werkblad 3. De juiste antwoorden zijn: 1-c, 2-f, 3-b, 4-j, 5-i, 6-d, 7-e, 8-a, 9-g, 10-h. Nabespreking of afsluiting Stel de kinderen de volgende vragen om de les na te bespreken en af te sluiten. Vind jij het ook belangrijk dat Aard een cursus wolken lezen, gebruik de barometer of nog veel meer gevolgd heeft? En waarom? Hoe zou Aard checken of hij het weer goed leest? Welke beroepen zijn er nog meer waarbij het weer voorspellen erg belangrijk is? En waarom is dat volgens jou? Wanneer vind jij het belangrijk om het weer te voorspellen? Lijkt het je een leuk beroep: weerman of weervrouw? En waarom? 24
4 werkblad bouw je eigen barometer 1 2 Maak je barometer zo: Blaas de ballon op en laat hem weer leeglopen. Knip het mondstuk eraf en gooi deze weg. Nodig: Glazen pot met een wijde opening Ballon Postbode-elastiek Rietje Schaar Vel karton Stiften Lijm of plakband 3 4 Span de ballon over de bovenkant van de glazen pot. Doe daar het elastiek omheen. Let erop dat het ballonvel goed strak gespannen is; je mag geen bobbels zien. Pak het rietje en knip één kant schuin af voor een scherpe punt. Zo voorspel je het weer: Kijk een paar dagen achter elkaar naar je barometer. Zet elke dag een streepje op het karton waar de punt van het rietje staat. Noteer de datum erbij. Wat zie je: gaat het rietje omhoog of omlaag? Wat betekent dat voor het weer? Leg de rechte kant van het rietje in het midden van de gespannen ballon op de pot. Plak het rietje vast. Zorg dat je hem precies in het midden van de ballon plakt! Teken op het karton aan de bovenkant een zon en aan de onderkant een wolk met regen. Zet het karton tegen een muur en zet de pot ervoor op een tafel. Je barometer is nu klaar! Zo werkt het: Op het moment dat je het ballonvel op de pot deed, was de luchtdruk ín en buiten de pot even groot. Maar daarna kan de luchtdruk buiten de pot anders worden. Als de luchtdruk hoger wordt, duwt dit op het ballonvel, deze trekt daardoor hol. De punt van het rietje gaat dan omhoog. Meestal betekent dit dat het goed weer wordt. Als de luchtdruk lager wordt dan in de pot, gaat het ballonvel juist bol staan. De punt van het rietje gaat dan naar beneden en wijst naar de wolk. Waarschijnlijk gaat het regenen. 25
5 werkblad Wat hoort bij elkaar? Trek lijnen. spreekwoorden over het weer H - Kost geld of moeite G - Mensen met hogere functies krijgen meer commentaar of kritiek te verduren 3 - De bui al zien hangen 2 - Na regen komt zonneschijn B - De narigheid al aan zien komen 1- Het is hondenweer 5 - Hij krijgt de wind van voren D - Er is niets aan de hand 4 - In de wolken zijn C - Het is heel slecht weer F - Na slechte tijden, komen goede tijden 7 - Het zonnetje in huis zijn 9 - Hoge bomen vangen veel wind 8 - Het gaat je voor de wind E - Iemand die zorgt voor een goede sfeer 6 - Er is geen vuiltje aan de lucht J - Heel blij en gelukkig zijn I - Hij krijgt scherpe kritiek of hij krijgt de harde waarheid te horen A - Je hebt geluk 10 - Voor niets gaat de zon op 26
6 werkblad Zoek de naam en omschrijving bij de tekening. Knip uit, vraag je juf of je meester of het klopt en plak dan vast. Met je eigen wolkenkaart kun je proberen om zelf wolken te herkennen. Kun jij voorspellen of er regen op komst is? lees de wolk! maak je eigen wolkenkaart A 1 - MELKLUCHT Kring om de zon, water in de ton, zo luidt het gezegde. Als je melkachtige lucht ziet, met een kring om de zon (of maan), dan kan het een halve tot hele dag erna flink regenen. Houd je paraplu in de aanslag! C 6 - BUIENWOLK Deze wolk heet niet voor niets zo. Soms wordt het zelfs donderwolk genoemd. De kans op neerslag A is 100 procent. Of je die ook over je heen krijgt, hangt af van de wind (of hoe snel je kunt schuilen!). F 7 - DE BLOEMKOOL- OF STAPELWOLK Of het blijft droogt óf er volgt een halfuur later een flinke stortbui. Het is lastig voorspellen, zelfs voor de beste weersvoorspeller! De bloemkoolvorm komt doordat de lucht in verschillende snelheden stijgt. D 2 - GRIJS WOLKENDEK Een dik en grijs wolkenpakket, waarachter de zon helemaal verstopt zit. Hier kan urenlang regen uit vallen. Pas als je lichtere plekken ziet, wordt het weer droger. 5 - VLOKKEN- OF SCHAPENWOLKJES deze wolken lijken bijna op watjes in de lucht, maar soms zijn het net golfjes. Ze zien er zo vriendelijk uit maar houd ze in de gaten Zijn er ook zwaardere wolken in de buurt, dan is de kans op regen vrij groot. B 3 - DE WOLKENDEKEN deze wolken vormen een gelaagde stapel. Er kan wat regen uit vallen, maar dat hoeft niet. De regel: hoe donkerder, hoe meer kans op regen. 4- VEDER- OF SLUIERWOLKEN deze hoge wolken lijken bijna stil te staan en het zonlicht komt erdoorheen. Toch bewegen ze en kan het snel dichttrekken. Als je ze ziet, gaat het meestal pas na 12 tot 24 uur regenen. Genoeg tijd dus om je voor te bereiden. G E Met welke wolken ga je met Aard de lucht in? A:7 B:3 C:1 D:5 E:4 F:6 G:2 27
Het kleine proefjesboek. Ik ben weerman/weervrouw
Het kleine proefjesboek Ik ben weerman/weervrouw Ik ben weerman/ weervrouw pasfoto Deze week help ik de meteorologen van het KNMI in De Bilt. Een meteoroloog is een wetenschapper die het weer bestudeert.
Nadere informatieDe leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten
Het weer GROEP 5-6 46 40 minuten (dag 1), 5 minuten (dag 2) & 15 minuten (dag 3) 1, 6, 8, 42, 43 en 45 De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten 24 materiaalbakken
Nadere informatieBij wind: Wanneer waait het t hardst? Najaarsstorm, koel zomerbriesje. Wat wil zeggen: windkracht 4? Wanneer spreekt men van een orkaan?
Zelf het weer meten In de lente verandert erg veel. De natuur ontwaakt. Blaadjes verschijnen weer aan de takken, de bloembollen komen boven de grond en ook dieren worden weer actief. En natuurlijk verandert
Nadere informatieHier en daar een bui
Hier en daar een bui Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen
Nadere informatieBOUW JE EIGEN WEERSTATION
BOUW JE EIGEN WEERSTATION Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HIER EN DAAR EEN BUI Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen
Nadere informatieRegen en het weer voorspellen
Uitdager van de maand Regen en het weer voorspellen Natuur en Techniek, Groep 7/8 Algemeen Titel Regen en het weer voorspellen Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Het maken van
Nadere informatieDe storm op het meer
In de kerkdienst 6. MOMENT MET DE KINDEREN IN DE DIENST Vouw van tevoren een bootje van papier, maar stop halverwege, als het nog de vorm van een hoedje heeft. Vraag dan aan de kinderen of ze een idee
Nadere informatieHet weer. Expertgroep 4: Wind. Naam leerling:... Leden expertgroep:..
Expertgroep 4: Wind Naam leerling:...... Leden expertgroep:.. De voorbereiding In het weerbericht hoor je de weerman of weervrouw soms zeggen: Morgen is er kans op harde windstoten. Maar wat is wind eigenlijk?
Nadere informatieLaat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek
Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGEN WERKBLAD LESBRIEF 3: VLIEGEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 3) Vliegen Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Ontwerp een vliegmachine Proefvliegen: drijven op
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en
Nadere informatieMaak je eigen weerstation
Maak je eigen weerstation 10-13 jaar Weerstation ontwikkelen, data lezen, weerbericht Wereldoriëntatie, techniek 120 minuten Met de klas wordt gezamenlijk een eigen weerstation gebouwd. Elk groepje maakt
Nadere informatieWerkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas
Werkbladen In de klas Tijdreis Wetenschap Naam groep 7-8 School Klas Wetenschap in alle tijden Vandaag de dag kunnen we heel veel vragen beantwoorden over de wereld om ons heen. Waarom valt een appel naar
Nadere informatieEnergie in je lichaam
Les in het kort De leerlingen maken kennis met energiezaken in relatie tot hun eigen lichaam. Ze leren voedsel te zien als brandstof. Ze leren de relatie tussen ademhaling en inspanning kennen. Ze meten
Nadere informatielesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart
lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes
Nadere informatielesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het
lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en
Nadere informatienatuur wonderlijke wolken Tip! Deze les kan het best gegeven
voorbereidingstijd 10 minuten Lestijd 45 tot 60 minuten natuur wonderlijke wolken groep 5-6 lesdoel De leerlingen gaan nadenken over wolken. Waar komen wolken vandaan? Wat kun je zien aan wolken? Hoe zit
Nadere informatieneerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten
Het weer GROEP 3-4 26 45 minuten (dag 1) & 5 minuten (dag 2 t/m 4) & 20 minuten (dag 5) 1, 23, 43, 44 en 45 De leerling: neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten van 10
Nadere informatieHoe werkt het antwoordblad?
Hoe werkt het antwoordblad? Kijk je antwoorden zelf na met dit antwoordblad. Bij sommige vragen kun je 1 punt verdienen, bij andere vragen kun je meer dan 1 punt verdienen. Hieronder zie je een voorbeeld
Nadere informatie3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese
3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese Doel: Lesinhoud De leerlingen formuleren hypotheses die beginnen met ik denk dat. De leerlingen weten dat ze bij een onderzoek ook het tegenovergestelde onderzoeken
Nadere informatieNatuur Wonderlijke wolken
VOORBEREIDINGSTIJD 10 minuten LESTIJD 45 tot 60 minuten Natuur Wonderlijke wolken GROEP 5 LESDOEL De leerlingen gaan nadenken over wolken. Waar komen wolken vandaan? Wat kun je zien aan wolken? Hoe zit
Nadere informatieWerkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat
Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat 5.1 Wordt het warm vandaag Lees het verhaal Wat is het weer? Kijk naar de boom Kijk naar de muts en de wanten Wat denk jij? Is het koud? In de zomer is het warm In
Nadere informatieWerkbladen Webquest Pret met een ballonraket
Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Namen groepsleden: Stap 3: Luchtdruk Gebruik bij dit werkblad de bronnen die bij stap 3 staan. Ben je klaar? Ga dan door met stap 4. 1. Met welk instrument
Nadere informatieweer: regen, wind, onweer en zon ander soort kleding aantrekt dat je het niet koud krijgt weer vaker voorkomen in bepaalde seizoenen
Seizoenen GROEP 1-2 11 75 minuten 1, 43, 51, 54 en 55 De leerling: weer: regen, wind, onweer en zon ander soort kleding aantrekt dat je het niet koud krijgt weer vaker voorkomen in bepaalde seizoenen kleding
Nadere informatieThema: De K van Moeilijkheid : ** Ruimte aarde milieu Tijdsduur : *** Weerboekje. Na deze opdracht weet meer over temperatuur, onweer en de weerkaart
Thema: De K van Moeilijkheid : ** Ruimte aarde milieu Tijdsduur : *** Weer en klimaat Juf Carolien temperatuur Weerboekje Doel: Na deze opdracht weet meer over temperatuur, onweer en de weerkaart Uitleg
Nadere informatieDe planeten Reis door het zonnestelsel
De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan
Nadere informatieMENU. Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! 1. Help de boom - groep 1 t/m 4 (hoofdopdracht)
MENU Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! In deze bijlage wordt het menu voor het tekenevenement beknopt weergegeven. Per opdracht leest u: - het idee van de opdracht - de duur hiervan - de daarbij
Nadere informatieWeet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen
werkblad Rijden op de maan groep 1-2 Tijdsduur 60 minuten Kerndoelen Lesdoelen De leerling: Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen
Nadere informatieAls eerste mag Vlinder op zoek gaan naar de eerste opdracht. Op het plaatje kun je zien waar je moet gaan zoeken.
Hallo Indianenvrienden Vandaag zijn jullie uitgenodigd hier op het feest van de jarige Vlinder. Wij willen dit samen met jullie vieren en jullie vandaag dan ook omtoveren tot echte indianen. Indianen die
Nadere informatieLeren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5
Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en
Nadere informatieThema 5 Weer en klimaat
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 5 Weer en klimaat Samenvatting Wordt het warm vandaag? De stralen van de zon zorgen voor warmte op aarde. De zon geeft niet altijd dezelfde temperatuur. Doordat
Nadere informatieVormen van een raket Raketten
Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek
Nadere informatieAuditieve oefeningen over het weer
Auditieve oefeningen over het weer Boek van de week: 1; Boris en de paraplu 2; Het weer 3; 4; Auditieve synthese (Henk Hak en Piet Plak) Lettergrepen samenvoegen tot een woord Letters samenvoegen tot een
Nadere informatieKinderboekenweektip 2015
Kinderboekenweektip 2015 Josée Warnaar Het thema van de kinderboekenweek 2015 is Raar maar waar. Dit thema leent zich uitstekend voor onderzoekend leren. Ga aan de slag met huis-, tuin en keukenproefjes
Nadere informatieWetenlab. etenlab. demoversie Harry Valkenier, 2013. www.ontdekplek.nl
W W Auteurs Suzanne t Hart Harry Valkenier Astronautenpak Probleem De school had meegedaan met een project over ruimtevaart en de avonturen van de Nederlandse astronaut André Kuipers via internet gevolgd.
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieLeven in jouw woonplaats
Q Leven in jouw woonplaats Wonen groep 3-4 25 tijdsduur 90 minuten (alleen haalbaar met vijf extra begeleiders) kerndoelen 1, 8, 54 en 55 lesdoelen De leerling: ontdekt de bijzonderheden van zijn woonplaats
Nadere informatieNederlandstalige Handleiding - Vliegende Helium Vis
Nederlandstalige Handleiding - Vliegende Helium Vis Deel A: Montage Bevestig het touw aan de vis en aan de doos. Aan de achterkant van de vis vindt u een opening: hier plaatst u de tuit van de heliumcilinder
Nadere informatieManieren om een weersverwachting te maken Een weersverwachting kun je op verschillende manieren maken. Hieronder staan drie voorbeelden.
Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf
Nadere informatieLekker eten: vlieg en mug
Insecteneter 1 / 2e graad 4 Vang alle vliegen en muggen van de tafel van 4. 10 32 27 39 36 1 16 25 18 40 12 28 42 22 Insecteneter 2 / 2e graad 7 Vang alle vliegen en muggen van de tafel van 7. 10 42 27
Nadere informatie> Lees Hoe praten we?
LB 8-70. Trillende lucht > Lees Hoe praten we? > Lees Dat klinkt mooi! Maak de zin af. Geluid is Zet de volgende zinnen in de goede volgorde. Zet er het juiste cijfer voor. Je borstkas versterkt het geluid.
Nadere informatieLeskist Het weer voor groep 5 en 6. docentenhandleiding
Leskist Het weer voor groep 5 en 6 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Leskist Het weer Docentenhandleiding Ontwikkeld in opdracht van Stadsdeel Zeeburg als onderdeel van het project NME
Nadere informatieWaardoor vliegt een vliegtuig?
Hiernaast zie je de Gossamer Albatross. Dit vliegtuig wordt met spierkracht (fietsen) aangedreven. De vleugels zijn bespannen met doorzichtig plastic. Het vliegtuig is ontwikkeld door NASA, de Amerikaanse
Nadere informatieKaart 10 Sneeuw en ijs
Kaart 10 Sneeuw en ijs Informatiekaart Werkblad Proefjes: o Warme sneeuw? o Gesmolten sneeuw o Een koud kunstje Quiz: o http://natuur.ariena.com Voor de leerkracht: De kinderen leren de volgende begrippen:
Nadere informatieLeerlingboekje Sonnenborgh
Leerlingboekje Sonnenborgh Hoe komen we aan de gegevens op deze weerkaart en wat vertellen die ons over het weer? Tijdens je bezoek aan Sonnenborgh ga je het ontdekken! Legenda De letters L en H geven
Nadere informatieWerkstuk ANW Weersvoorspelling
Werkstuk ANW Weersvoorspelling Werkstuk door een scholier 1543 woorden 24 december 2004 6,7 72 keer beoordeeld Vak ANW Weersvoorspelling/Weerbericht Wat zijn weersvoorspellingen? Weerberichten zijn geen
Nadere informatieVoorbeelden gezonde traktaties
Voorbeelden gezonde traktaties Koekiemonster Dit heb je nodig Een mini ontbijtkoekje Lijm Wit en blauw papier Een koffiefilterzakje Mal van koekiemonster en ogen Zo maak je het: 1. Trek de mal van Koekiemonster
Nadere informatieLEERJAAR 2 WERELDORIËNTATIE
VOORBEELDATERIAAL HOEKENBOX LEERJAAR 2 WERELDORIËNTATIE De leerlingen vertellen elkaar over hun familie. In de klas wordt P. 02-03 Klein en Groot JOUW AILIE AAN DE UUR een familiemuur gemaakt. De leerlingen
Nadere informatieWerkblad:weersverwachtingen
Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf
Nadere informatieThema 5 Gedachten. Kernwoorden. De toekomst (morgen)
190 wereldreizigers Thema 5 Gedachten Onderdelen 1 Ik zie, ik zie wat jij niet ziet ik denk, ik denk wat jij niet denkt 2 Verschillende gedachten 3 Storm in je hoofd 4 Mind jar maken (kan ook heel goed
Nadere informatieEen meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?
Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,
Nadere informatieinhoud blz. Lucht 1. Lucht is leven 2. Adem 3. Vieze lucht 4. Warme lucht 5. Wind: lucht beweegt 6. Lucht is sterk 7. Boeren en winden 8.
Lucht inhoud blz. Lucht 3 1. Lucht is leven 4 2. Adem 5 3. Vieze lucht 6 4. Warme lucht 7 5. Wind: lucht beweegt 8 6. Lucht is sterk 9 7. Boeren en winden 10 8. Vliegen 11 9. Lucht en muziek 12 10. Bellen
Nadere informatieDe bliksem. Doel. In deze hoek leer je hoe de bliksem ontstaat. Materiaal. Opdracht. Stap 2: Zet het vergiet boven op het glas.
De bliksem Doel In deze hoek leer je hoe de bliksem ontstaat. Een vergiet Een ballon Een droog glas Een wollen trui Materiaal Opdracht Stap 1: Ga met je begeleider en met de rest van je groep naar buiten.
Nadere informatieeen eigen lamp op veel manieren*
let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! Klooikoffer voor ouders & kinderen die samen aan de slag willen een eigen lamp op veel manieren* klooikoffer #1: de striptang! * bijvoorbeeld
Nadere informatieEen vreemde planeet groep 5-8
Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat
Nadere informatielesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:
lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieInsecteneter Lerarenblad 3e graad
Lerarenblad 1 Serie Lekker eten: vlieg en mug De leerlingen kunnen voorbeelden geven van wat een boerenzwaluw eet. De leerlingen weten dat de boerenzwaluw z'n eten al vliegend vangt en dat de zwaluw hierdoor
Nadere informatieVang de zon en maak er stroom van
Vang de zon en maak er stroom van Wat zorgt ervoor dat er stroom van het zonnepaneel goed het stopcontact in gaat? Lesdoel De kinderen weten dat stroom niet direct van de zon komt, maar moet worden opgevangen
Nadere informatieals het regent Docentenhandleiding Groep 1/2 TIJD: 60 min
THEMA 3 weer Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord en anmec. Vormgeving en illustraties: Paper & Pages.
Nadere informatieRegen. ( 20 oktober 14 november)
Regen ( 20 oktober 14 november) In Nederland regent het vaak. Kinderen komen dus van jongs af aan in aanraking met regen. In het thema leren de kinderen allerlei begrippen die met regen te maken hebben.
Nadere informatieWat is hij nou onhandig! Eindelijk krijgt hij een lucifer aan.
Ogen in het bos Nick is bang. Maar hij weet niet goed waarom. Hij is nooit bang in het donker. Maar nu De takken kraken in de wind. Nick voelt dat er iets is. Een mens of een dier. Niet ver weg. Het kijkt
Nadere informatiebijenpad
bijenpad Uitleg Loop met de kinderen een bijenpad en ontdek op die manier wat bijen doen en hoe ze leven. Ontdek dit door opdrachten en spelletjes te doen over bijen. Tip Maak groepjes van de klas en laat
Nadere informatieontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen.
3. De regenboog! Tijdens deze activiteit: ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen. Inrichting speelleeromgeving De activiteit start in de grote kring bij het digibord
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 2: DE REIS Verhaal deel 1: De mijnwerker Opdracht 1: Teken een aardwarmtehuis Opdracht 2: De zonnetoren op aardwarmte Verhaal deel 2: Zoute stroom Opdracht 3: De energie
Nadere informatieLuchtenwind. BSO bovenbouw
Luchtenwind BSO bovenbouw BSO bovenbouw lucht en wind Inhoud Opening thema... 3 Aankleding lokaal... 4 Knutselen... 5 1. Luchtballon... 5 2. Vliegtuig... 6 3. Verftekening lucht... 7 4. Windmolen tangram...
Nadere informatiePlaats: bij de oud papier doos in de dolfijnen groep. Nodig: oud papier doos.
Opdracht 1 Plaats: bij de oud papier doos in de dolfijnen groep. Nodig: oud papier doos. Flip heeft gezien dat jullie na het werken papiersnippers in de oud papier doos gooien en niet in de prullenbak.
Nadere informatieOntdekZelf - geluid. Met bijgaande materialen kunt u (een deel van) onderstaande experimenten uitvoeren, afhankelijk van wat u heeft aangeschaft.
Werkwijze Alle OntdekZelf experimenten zijn bedoeld voor de leerling om zelf te ontdekken. Laat de leerling vanaf het begin werken met zijn materialen en ontdekken hoe hij tot een antwoord of een werkende
Nadere informatieOpdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.
Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie
Nadere informatieSuperheldencadeau voor papa
Superheldencadeau voor papa Eén dag in het jaar staat helemaal in het teken van papa. Want onze papa s zijn echte superhelden! En dat willen de kinderen graag aan hun papa s of opa s laten weten! Op de
Nadere informatieSTERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING
STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken
Nadere informatieIn de ene hand draagt hij een koffer, in de andere een kistje. Bok is de nieuwe buurman van Kip. Hij is een professor, zegt Kat. Iemand die heel veel
Inhoud Nieuwe buurman 7 Kip schrikt 13 Ekster heeft pech 17 Kattenkruid 22 Ruzie 27 Een reuze idee 32 Bloemen voor kip 37 Waar was het nu? 40 Dom geweest 46 Goed zo, Kat! 51 Feest 55 5 Nieuwe buurman Het
Nadere informatielesbrieven geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het leerkrachtenbestand Lesbrief 3:
lesbrieven leerkrachtenbestand Lesbrief 3: geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 KAPITEINS LOGBOEK derde Logboekbericht De kok
Nadere informatieHoe viert juf haar verjaardag
Hoe viert juf haar verjaardag Voor zowel juf als de kinderen, is de verjaardag van juf een bijzonder feest. Reden temeer om er een leuke ochtend van te maken. De ervaring heeft geleerd dat een ochtend
Nadere informatielesbrieven avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 1: Opdracht 1: Maak een energieweb
lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 1: Sunny Opdracht 1: Maak een energieweb Opdracht 2: Teken Sunny de elektrische auto Opdracht 3: De zonnetoren avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel Opdracht
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: SUNNY Opdracht 1: Maak een energieweb Opdracht 2: Teken Sunny de elektrische auto Opdracht 3: De zonnetoren AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL Copyright
Nadere informatieVoel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait of cirkels in de lucht maakt?
Dit werkblad is van: PROEF 1 Opdracht 1.1 Ochtendgymnastiek Als ik mijn hand heen en weer zwaai, dan voel ik; Dat komt volgens mij door; Voel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait
Nadere informatieInhoud 1. Wat voor weer wordt het? 3 2. Het weerbericht 4 3. Temperatuur 5 4. Wind 5. Neerslag 6. Bewolking Filmpje Pluskaarten Bronnen 17
Het weer Inhoud. Wat voor weer wordt het? 3 2. Het weerbericht 4 3. Temperatuur 5 4. Wind 7 5. Neerslag 9 6. Bewolking 2 7. Filmpje 4 Pluskaarten 5 Bronnen 7 Colofon en voorwaarden 8 . Wat voor weer wordt
Nadere informatie( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL:
( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: GROEP:.. BOOM IN DE ZOMER(beuk, esdoorn, berk) waarneemvel 1a WAT IS DE NAAM VAN JULLIE BOOM?.. 1. WELK SCHORSPLAATJE PAST BIJ JE BOOM? (kruis aan) hoe voelt deze schors?:
Nadere informatieOpdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed.
D S T R K C N T Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed. 1. Welk grafmonument staat op welke foto? Schrijf de goede
Nadere informatieLuchtenwind. Dagopvang
Luchtenwind Dagopvang Kinderdagverblijf lucht en wind Inhoud Opening thema... 3 Aankleding lokaal... 4 Knutselen... 5 1. Luchtballon... 5 2. Zeilboot... 6 3. Helikopter... 7 4. Wolken... 8 5. Vliegtuig...
Nadere informatie4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:
4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.
Nadere informatie7-8. Fietsband. Fietsband
7-8 De fietsband bestaat uit twee delen, de binnen- en buitenband. De binnenband is het deel waar de lucht in zit en waaraan het ventiel vast zit, zodat deze opgepompt kan worden. Deze binnenband zorgt
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en
Nadere informatieDoel De leerlingen leren hoe windenergie ontstaat en hoe windstilte daarbij opgevangen kan worden.
Les in het kort Naar aanleiding van een demonstratieproef rond opstijgende lucht worden de onderwerpen wind, windkracht en windenergie behandeld, waarbij de leerlingen stellingen over deze onderwerpen
Nadere informatieLeerstofaspecten Breuken(taal), voorbereiding op eerlijk verdelen, meetkunde
Titel Vouwen Groep / niveau Groep 5 Leerstofaspecten Breuken(taal), voorbereiding op eerlijk verdelen, meetkunde Benodigdheden Organisatie Bedoeling Voorwaardelijke vaardigheden Lesactiviteiten Werkblad
Nadere informatielesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet weet waaruit een dorp is opgebouwd
Q Waar woon jij? Wonen groep 1-2 05 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 44, 50, 51, 54 en 55 lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet
Nadere informatieJe legt nu de twee stukken weer tegen elkaar zodat je een figuur krijgt: Je plakt het figuurtje op het A3-papier. Maak op deze manier vijf figuren.
Titel Verschillende figuren Groep/niveau 4/5 Leerstofaspecten Begrip ontwikkelen van het behoud van oppervlakte (conservatie) wanneer een figuur wordt verknipt en de stukken weer aan elkaar worden geplakt.
Nadere informatieBOUW JE EIGEN WEERSTATION MET METEOZ
BOUW JE EIGEN WEERSTATION MET METEOZ Vandaag is het beslist: je wordt leerling meteoroloog dankzij Meteoz! Het is mooi weer, ideaal om je eigen weerstation te bouwen en echte metingen te doen, net zoals
Nadere informatie2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.
Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,
Nadere informatieWerkblad Natuurlijk water in de Kwebben
Werkblad Natuurlijk water in de Kwebben Droppie in de Kwebben Hallo allemaal! Wat fijn dat jullie straks naar de Kwebben in Vught gaan! Mijn naam is Droppie en ik weet alles over water. Wist je dat water
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min.
Vrucht van de Geest Leeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de uitwerking van de Geest in mensen. Doelen van deze
Nadere informatieDe Techniek en de praktijk
De Techniek en de praktijk De inhoud van dit werkboek komt LETTERLIJK van de geweldige site: http://www.ballonfigurensite.nl/ (Op die site staan nog tientallen andere voorbeelden! Neem maar eens een kijkje.)
Nadere informatieVolg de aanwijzingen en ontdek met de cijfercode wat de naam van de boom is. Onze boom heet :...
Rode opdracht: bomen Pak de boomzoeker 1, 2 en 3 uit de werkmap Volg de aanwijzingen en ontdek met de cijfercode wat de naam van de boom is. Onze boom heet :... Kijk goed naar deze boom om te zien of het
Nadere informatie