Werkstuk Natuurkunde Mars

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkstuk Natuurkunde Mars"

Transcriptie

1 Werkstuk Natuurkunde Mars Werkstuk door een scholier 3259 woorden 12 oktober ,6 159 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Wat dingen over Mars. De planeet Mars is vernoemd naar de Romeinse oorlogsgod Mars. Deze god was oorspronkelijk de god van vruchtbaarheid en wasdom. Pas later werd hij een krijgsgod. Dit werd voornamelijk verzorgd door een oud priestercollege. De meeste beschouwde hem als de vader van de Romeinse bekendheden: Romulus en Remus en zodoende van het hele volk. Mars heeft de naam van een oorlogsgod gekregen omdat men vroeger al naar de planeet keek en toen een rode gloed zag. Zij dachten dat dit veroorzaakt werd door vuur en hitte. Zo kreeg hij overal ter wereld een naam dat met dood en oorlog had te maken. Als bijnaam heeft deze planeet dan ook de rode planeet. Dat komt natuurlijk door zijn rode uiterlijk. Dat wordt veroorzaakt doordat erop de planeet veel ijzer voorkomt omdat de kern uit ijzer bestaat, en dat ijzer is weer met zuurstof gaan reageren zodat er ijzeroxide is ontstaan. De naam ijzeroxide zegt de meeste mensen niet zoveel maar als men het over roest heeft weet iedereen wel waar we het over hebben. De planeet is dus eigenlijk gewoon verroest. Door de plek van Mars, de vierde vanaf de zon, heeft hij het voordeel dat het er niet te warm is, zoals het wel het geval is op Mercurius en Venus. Dat betekent nog niet dat de planeet bewoonbaar is want daarvoor moet het ook weer niet te koud zijn zoals men dat op Neptunes en Uranus heeft. Op Mars verschilt de temperatuur enorm. Op sommige plekken is de temperatuur op het oppervlak zo'n 20 graden terwijl op een ander deel van de planeet de temperatuur kan dalen tot Mars ligt op een ongunstig moment wel zo n kilometer van de aarde af, maar wanneer mars en de aarde wel gunstig liggen ben je na km op mars. De afstand tussen de zon bedraagt gemiddeld km. De rode planeet heeft een diameter van 6787 kilometer. En ook al is deze diameter veel minder dan die van aarde, de planeet heeft wel hetzelfde landoppervlakte als aarde. Dit komt omdat er op aarde zoveel water is en daardoor is er dus weinig land en Mars heeft maar weinig water op de planeet en dat water dat er is, is er aanwezig als ijs en zodoende is het landoppervlakte van de aarde en mars bijna even groot. Mars lijkt op aarde. De planeet Mars lijkt het meeste op de planeet Aarde. Dat komt voornamelijk omdat de planneet ook een atmosfeer heeft. Deze atmosfeer is alleen wel erg dun omdat mars nauwelijks zwaartekracht heeft hierdoor kan de hij gassen slecht vasthouden. De atmosfeer bestaat voor % uit kooldioxide. Het andere deel van de atmosfeer bestaat uit 2.7% stikstof, 1.6% argon, 0.13% zuurstof, 0.07% koolmonoxide, 0.03% water, % neon, % Krypton, % Xenon en % Ozon. Ondanks dat Pagina 1 van 6

2 de atmosfeer heel dun is, is deze toch dik genoeg om (stof)stormen te veroorzaken die enkele maanden over de planeet kunnen waaien. Ook doordat de rode planeet een rotatie heeft die vrij veel op die van de aarde lijkt wil men de twee planeten nog wel eens met elkaar vergelijken. Om een keer om zijn as te draaien heeft hij 24 uur (aardse) en 37 minuten uren nodig, binnen 1.88 jaar (686.2 dagen) heeft hij een baan langs de zon gemaakt. De planeet lijkt niet alleen op de aarde door zijn atmosfeer en zijn rotatie maar ook omdat er ook een noord- en zuidpool is. Deze ontdekking heeft wel voor wat opschudding gezorgd. William Herschel nam aan dat deze twee polen, net zoals op de aarde, uit bevroren water bestonden. In 1898 twijfelde de wetenschapper George J. Stoney aan deze theorie. Hij dacht dat de kappen uit bevroren koolstofdioxide bestonden omdat toentertijd nog geen water in de atmosfeer was gevonden. Pas in 1947 was het mogelijk om te deze theorieën te bewijzen. Gerard Peter Kuiper onderzocht de lichtspectra van de polen. Het spectra dat hij toen kreeg, leek meer op het spectra van ijs dan op dat van bevroren koolstofdioxide. Toch kon toen nog niet bepaald worden of de polen daadwerkelijk uit ijs bestonden. Pas nadat er ruimtevaarders naar mars waren gegaan kon vastgesteld worden dat de noordpool inderdaad uit ijs bestond en dat de zuidpool een klein deel bevroren koolstofdioxide is. De manen De planeet Mars heeft twee manen, Phobos en Deimos. Ik ga het nu eerst over Phobos hebben en daarna praat ik over Deimos. De maan is op 12 augustus 1877 door Asaph Hall ontdekt. De naam van de planeet is afgeleid van de zoon van Ares en Aphrodite. In het Grieks betekend het vrees De maan Phobos is niet gelijk gevormd zoals we dat bij onze maan wel kennen. De breedte en de lengte scheelt erg veel. Phobos is ongeveer 27 km lang, heeft een diameter van 22,2 km en staat zo'n 9380 km van mars af en heeft een omloop tijd van 7 uur en 39 minuten. Doordat Phobos zo dichtbij de planeet staat is het zeker dat deze maan niet het eeuwige leven zal hebben. Hij wordt steeds meer aangetrokken en volgens geleerde zal de maan over minder dan 100 miljoen jaar uiteenvallen in een ring of neerstorten op Mars. Ook Phobos heeft een wild uiterlijk net zoals de planeet waar hij omheen draait. Hij heeft een hele grote krater, Stickney (vernoemd naar de meisjesnaam van de vrouw van Hall), met een diameter van 10 km, een ingewikkeld stelsel van groeven die 100 à 200 meter breed zijn en zo'n 20 meter diep die waarschijnlijk is veroorzaakt door de inslag die de krater Stickney tot gevolg had. Verder is deze planeet bedekt met een donkere regoliet, een stof, waar ook onze maan mee bedekt is. De meeste mensen denken dat de maan een asteroïde is geweest die door de aantrekkingskracht van Mars in een baan om de planeet is gaan draaien. De maan is samengesteld uit koolstofrijke gesteenten en ijs. Het type gesteente wordt ook wel het C-type genoemd. Het zogenoemde C-type bestaat uit 75% van de bekende asteroïden, is extreem donker (albedo van 0,03). Het lijkt op koolstofhoudende chondriet meteorieten en heeft ongeveer dezelfde samenstelling als de zon maar geen waterstof, helium en andere vluchtige stoffen, zoals ammoniak, koolstofdioxide en methaan. Het Russische ruimteschip Phobos-2 ontdekte dat eruit Phobos gas ontsnapt. Jammer genoeg weet men niet welk gas dat is, omdat voordat dat onderzocht kon worden de verbinding tussen het schip en aarde werd verbroken. Men denk dat het gas water is maar het zeker weten doet niemand. De ander maan van Mars, Deimos, is op 10 augustus 1877 ook ontdekt door Asaph Hall. En ook deze planeet dankt zijn naam van een zoon van Ares en Aphrodite. Deimos betekend in het Grieks Pagina 2 van 6

3 paniek/schrik. Net zoals zijn buur maan is Deimos niet helemaal gelijk gevormd en heeft ongeveer een lengte van 23.5 kilometer en een diameter van 12,6 km. Deze maan staat zo n km van mars af en heeft na 30 uur en 19 minuten een rondje om de planeet afgelegd. Tot tegenstelling van Phobos lijkt deze maan wat meer op de onze. Hij is bedekt met een laagje stof en heeft ook een laagje donkere regoliet. Maar ook deze maan heeft enkele kraters en ander putten en groeven. Net zoals Phobos is Deimos een asteroïde geweest die door de aantrekkingskracht van Mars in een baan om de planeet heen is gaan draaien. En ook deze planeet bestaat uit het C-type asteroïde en ijs. Het uiterlijk van Mars Mars heeft een heel adembenemend landschap. Sommige bergen hebben een hoogte van 27 kilometer en er is een soort Grand Canyon die zo groot is als Verenigde Staten. Er is een inslag van een meteoriet die zo groot Zwarte Zee. Ook zijn er grote rivierbeddingen waardoor men vermoedt dat er ooit grote rivieren over de planeet stroomden. Hieronder staan enkele van die bergen en kraters. Olympus Mons: De grootste berg in het zonnestelsel die ongeveer 24 km boven de omliggende vlakte van Mars uitsteekt. Hij heeft een diameter van meer dan 700 km op het breedste punt en is omringd door een steile rotwand van 6 km hoog. Tharsis: Een zeer grote uitstulping met een lengte van ongeveer 4000 km en een hoogte van 10 km. Valles Marineris: Een canyon met een lengte van 4000 km en diepte variërend van 2 tot 7 km. Hellas Planitia : Een inslagkrater in het zuidelijk gedeelte van de planeet, met een diepte van 6 km en een diameter van 2000 km. Happy Face : Een krater op Mars. Waarschijnlijk heeft deze krater zijn naam door zijn uiterlijk te danken. Het uiterlijk van Mars lijkt op veel plaatsen ook net een maanlandschap. Een vlak terrein bezaaid met stenen, soms zover het oog reikt. Tussen die keien ligt los zand. De stenen zijn soms broos en poreus. Dit is dan ook vulkanisch gesteente maar het zijn echter vooral massieve stenen. Het losse zand wordt door de winden over de hele planeet rondgeblazen. Dit worden soms gigantische stofstormen. Als je op Mars staat zie je de aarde als een ster. Het enige dat onze planeet op dat moment onderscheid van alle sterren in het heelal is dat hij een blauw uiterlijk heeft. Ooit schreef een astronoom, genaamd Carl Sagan, een stukje na aanleiding van een foto gemaakt door een van de Voyager-sondes. Hier een paar citaten van zijn stukje: We zijn er in geslaagd die foto te nemen vanuit de ruimte en als je die bekijkt zie je een stip. Dat is hier, thuis; dat zijn wij. Op die stip hebben alle mensen waar je ooit van gehoord hebt, alle mensen die ooit geleefd hebben, hun leven geleefd. Het totaal van al onze vreugde en al ons lijden, duizenden zelfverzekerde godsdiensten, ideologieën en economische doctrines, iedere jager-verzamelaar, iedere held en iedere lafaard, iedere schepper en vernietiger van beschavingen, iedere koning en iedere boer, ieder jong verliefd stel, ieder hoopvol kind, iedere moeder en iedere vader, iedere uitvinder en ontdekkingsreiziger, iedere moraalprediker, iedere corrupte politicus, iedere superstar, iedere goddelijk leider, iedere heilige en iedere zondaar in de geschiedenis van onze soort, leefde daar op een stofje, gevangen in een zonnestraal. De aarde is een heel klein toneel in een enorme kosmische arena. Denk eens aan de rivieren van bloed verspild door al die generaals en keizers zodat ze in glorie en triomf voor even de heersers konden zijn over Pagina 3 van 6

4 een stukje van een stipje. Denk eens aan de eindeloze wreedheden die inwoners van de ene uithoek van het stipje de inwoners van een andere uithoek, nauwelijks van henzelf te onderscheiden, aandeden. Hoe veelvuldig hun misverstanden, hoe gretig ze moordden, hoe diep hun haat. Onze houding, onze ingebeelde belangrijkheid en de illusie dat we een soort bijzondere positie innemen in het universum, worden getart door dit vale lichtpuntje Onze planeet is een eenzame vlek in de grote kosmische duisternis om ons heen. In al die onbekende reusachtigheid is er geen aanwijzing dat er hulp van elders zal komen om ons te redden van onszelf. We moeten het zelf doen. Er is wel gezegd dat sterrenkunde een nederigmakende en, zo wil ik eraan toevoegen, een karaktervormende ervaring is. Voor mij is er waarschijnlijk geen betere verbeelding van de dwaasheid van de menselijke zelfoverschatting dan dit verre plaatje van onze kleine wereld. Voor mij onderstreept het onze verantwoordelijkheid om vriendelijker en mededogender om te gaan met elkaar en om dat vage blauwe stipje, het enige thuis dat we ooit gekend hebben, te bewaren en te koesteren. Dan hebben we nog het uitzicht op Mars zelf. Als je op de planeet staat zie je tot de horizon het wonderlijke landschap van de planeet. Om uit te reken hoe ver die horizon ligt, kun je uitrekenen met de stelling van Pythagoras. Je maakt een driehoek met een hoek van 90 graden. De driehoek wordt dan als volgt. (zie plaatje) Als formule gebruik je dan D² + R² = (R+h)². D= de afstand tot de horizon, R= de straal van de planeet (6787:2 = 3393,5) en h= ooghoogte van de persoon die daar staat. In mijn geval zo dat dan:?² ,5² = (3393, )² =?² = = km. Ik zou op Mars dus ongeveer 11.5 km ver zien. In het echt zal dit wel wat minder zijn omdat er allerlei bergen en kraters voorzitten. Maar theoretisch gezien kan ik 11.5 kilometer ver over mars zien. Is er leven op Mars? De eerste man die een teken van leven op Mars zag, is Percival Lowell. Deze rijke Amerikaanse zakenman was erg door geboeid Mars. Toen hij met zijn telescoop keek dacht hij dat er op mars een kanalenstelsel was die door buitenaardse wezens was aangelegd. Nadat enkele onderzoeken is gebleken dat dit kanalenstelsel eigenlijk opgedroogde rivierbeddingen zijn. Deze rivierbedding is ongeveer 3 miljard jaar geleden ontstaan. Niet alleen Lowell dacht dat er leven op mars was, ook wetenschappers denken dit. Toen wetenschappers in 2001 op de noordpool een gesteente vonden. Dachten ze dat deze van mars kwam. Op deze marsmeteoriet, ook wel ALH84001 genoemd, zijn magnetietkristallen gevonden die alleen op aarde voorkomen. Deze worden gemaakt door een bacteriestam die in water leeft (MV-1). Ze gebruiken speciaal aangemaakt magnetiet als een kompas om zo voedsel en energie op te sporen. Sinds de wetenschappers weten dat er leven op mars zou kunnen zijn, heeft het hun niet meer los gelaten. Er is zelf een hele organisatie opgericht om het mogelijk te maken om op mars te gaan wonen. Deze organisatie heet de Mars Society. De organisatie heeft als doel de permanente bewoning van de rode planeet. Ze willen dit bereiken door 3 dingen. Als eerste het volk bewust van Mars maken en dan vooral dat mars een wereld is die veel nieuwe kansen biedt. Als tweede willen ze dat landen de marsmissie willen steunen en als laatste op de lijst staat dat ze graag een eigen onderzoeksprogramma willen hebben. Het eerst onderzoek dat ze hebben uitgevoerd om te kijken of leven op mars mogelijk is, is het Translife- Pagina 4 van 6

5 project. Dit project betekent dat een aantal muizen enkele maanden in de ruimte zullen doorbrengen. De capsule waarin de muizen zich bevinden zal zo om zijn as gaan draaien dat de zwaartekracht van Mars wordt opgewekt. Op deze manier is het net alsof de muizen op mars leven. Wanneer de muizen dan weer op aarde zijn wordt onderzocht wat voor consequenties dat op de muizen en hun nageslacht heeft. Het doel van de missie is aan tonen dat kunstmatige zwaartekracht een oplossing voor de lichamelijke problemen, zoals de klachten die optreden tijdens lange ruimtereizen, is. Op deze manier kan ook worden onderzocht welke verschijnselen optreden bij de Mars-zwaartekracht en in welke maten dat voorkomt. En wanneer wij echt op mars willen gaan wonen is het belangrijk dat we weten of zoogdieren en mensen op Mars gezond nageslacht kan voortbrengen en of de mensen en dieren die er leven ook gezond blijven. Voordat we er kunnen leven Voordat we op Mars kunnen gaan leven moet er nog veel gebeuren. Ten eerste hebben we het probleem van zuurstof. In de atmosfeer en op Mars zelf is zo weinig zuurstof dat we er niet van zouden kunnen leven. Maar in de atmosfeer zit wel 95.3 % kooldioxide en planten leven van kooldioxide en zetten dit weer om in zuurstof. Maar dat is niet de enige bron waar we zuurstof vandaan kunnen halen. In de bodem van Mars zit ook veel zuurstof. Zoals er net verteld is, is de bodem van Mars verroest. Dat betekend dat ijzer met zuurstof heeft gereageerd. Doormiddel van verhitting kan de zuurstof uit die reacties vrijkomen en zo een zuurstofbron vormen. Naast het zuurstof tekort hebben we ook nog het probleem van de temperatuur. Op mars is het zo koud dat we er niet zouden kunnen overleven zonder speciale bescherming. Om de temperatuur op de planeet te laten stijgen moeten we gebruik maken van de kennis die we vanuit onze eigen planeet al kennen: het Broeikaseffect. Bij deze techniek gaan we ervan uit dat zonnestralen door de CO2 (kooldioxide) in de atmosfeer worden vast gehouden waardoor de temperatuur zal stijgen. Voor het vasthouden van de zonnestralen heb je broeikasgassen nodig zoals CO2. Maar omdat het met CO2 niet snel genoeg zou gaan heeft James Lovelock in het eind van de zeventigen jaren voorgesteld om CFC s naar Mars te brengen. Deze vloeistof staan beter bekend als koelkastvloeistof. Deze stof werkt hetzelfde als CO2 maar dan vele malen sneller. Voor het vervoer van de CFC's naar Mars stelde Lovelock voor kernraketten uit het Amerikaanse en Russische wapenarsenaal aan te passen. Het is niet duidelijk of de complete rakettenverzameling voldoende was. Maar het idee had een sterk punt: het brengen van leven op Mars is een nuttiger taak voor raketten dan het zaaien van dood en verderf op Aarde. Dan hebben we ook nog het probleem van de dunne atmosfeer die om de planeet zit. Door de dunne atmosfeer zullen mensen niet beschermd tegen de ultraviolette-straling van de zon en zal de luchtdruk erg laag zijn. Maar dat zou wanneer de temperatuur stijgt ook geen probleem meer zijn. Want wanneer de temperatuur stijgt smelt een deel van het ijs, dat op de Zuidpool voor een deel uit kooldioxide bestaat waardoor er meer koolstof in de atmosfeer zal komen en daardoor dus ook dikker zal worden. We hebben ook nog het probleem van de zwaartekracht. Die is zo weinig dat een persoon die op aarde 100 kilo weegt op mars maar 38 kilo weegt. Omdat mensen dat niet gewend zijn zal dit ook problemen voor hun leven opleveren maar de Mars Society probeert te onderzoeken hoe levende wezens daar op reageren. Dan is er ook nog een punt hoe we de mensen er kunnen brengen. Het is natuurlijk logisch om hun Pagina 5 van 6

6 doormiddel van een raket de ruimte in te sturen. De raket kan ervoor zorgen dat je buiten het zwaartekrachtveld van de aarde komt en zo dus op weg naar Mars kan gaan. Dat klinkt allemaal heel erg goed maar in zo n raket kunnen maar 6 personen en als je daar met een paar miljoen mensen wil gaan wonen moet je wel heel vaak op en neer en dat kan natuurlijk niet en ten tweede moet er dan heel veel brandstof mee om de raket uit eindelijk op mars te kunnen laten landen want met alleen vanaf de aarde af ben je er nog niet. Ook heb je dan nog het probleem dat je terug moet kunnen naar de aarde. Het is misschien mogelijk om brandstof voor de terugreis op mars te winnen maar daarvoor moeten we eerst onderzoek houden en misschien wel een speciale moter voor uitvinden omdat de brandstof die we daar zouden kunnen winnen op aarde nog niet gebruikt wordt voor raketmotoren. De bronnen Voor de informatie voor het werkstuk heb ik op het internet deze sites gebruikt Voor de rest heb ik het programma encarta gebruikt en het woordenboek als ik woorden niet begreep. Wat ik wel raar vond is dat in elke bron andere dingen stonden zoals hoe de planeet nou aan zijn naam komt. Ik heb toen maar genomen wat voor mij het meest logisch was. Moeilijke woorden Wasdom groei Albedo Een percentage licht dat door een object wordt weerkaatst. (een wit object heeft een albedo van 1.0 omdat dit al het licht terugkaatst en een zwart voorwerp heeft een albedo van 0.0 omdat dit helemaal geen licht weerkaatst.) Vluchtige stoffen Stoffen die op kamertemperatuur gasvormig zijn. Massieve stenen stenen die uit 1 soort bestaan. Lichtspectra de lichtbundel die je krijgt wanneer je wit licht met een prisma breekt. Chondriet Een stof met een samenstelling die vergelijkbaar is met de korst en mantel van de aarde. Krijgsgod oorlogsgod Massieve stenen onvermengde stenen Magnetiet magneetijzersteen Wapenarsenaal wapenmagazijn Pagina 6 van 6

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Planeten

Praktische opdracht ANW Planeten Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse

Nadere informatie

Werkstuk ANW Zonnestelsel

Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang

Nadere informatie

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar

Nadere informatie

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,

Nadere informatie

inh oud Mars 1. Ons zonnestelsel 2. De rode planeet 3. Mars en de aarde 4. Leven op Mars? 5. Mars en fantasie 6. Een kijkje op Mars 7.

inh oud Mars 1. Ons zonnestelsel 2. De rode planeet 3. Mars en de aarde 4. Leven op Mars? 5. Mars en fantasie 6. Een kijkje op Mars 7. Mars inhoud Mars 3 1. Ons zonnestelsel 4 2. De rode planeet 5 3. Mars en de aarde 6 4. Leven op Mars? 7 5. Mars en fantasie 8 6. Een kijkje op Mars 9 7. Onderzoek 11 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De

Nadere informatie

Het draait allemaal om de Zon!

Het draait allemaal om de Zon! Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon

Nadere informatie

6,3. Werkstuk door een scholier 3620 woorden 9 februari keer beoordeeld. Wat zijn de voorwaarden voor leven op aarde?

6,3. Werkstuk door een scholier 3620 woorden 9 februari keer beoordeeld. Wat zijn de voorwaarden voor leven op aarde? Werkstuk door een scholier 3620 woorden 9 februari 2005 6,3 131 keer beoordeeld Vak ANW Wat zijn de voorwaarden voor leven op aarde? De geluksfactoren van de aarde Ten eerste mag de planeet niet te dicht

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4. Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus

Nadere informatie

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Ontdek de planeten van ons zonnestelsel In 90 minuten door het helal Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Zonnestelsel Sonnensystem Het zonnestelsel bestaat uit de Zon en de hemellichamen

Nadere informatie

Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.

Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal. Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz

Nadere informatie

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen

Nadere informatie

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het

Nadere informatie

Werkstuk ANW Leven op Mars

Werkstuk ANW Leven op Mars Werkstuk ANW Leven op Mars Werkstuk door een scholier 3925 woorden 20 januari 2005 6,4 79 keer beoordeeld Vak ANW Hoe groot is Mars? Een stuk kleiner dan de Aarde; je ziet ze hier rechts boven op dezelfde

Nadere informatie

Test je kennis! De heelalquiz

Test je kennis! De heelalquiz Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van

Nadere informatie

Determineren van gesteente

Determineren van gesteente Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Mars

Werkstuk Aardrijkskunde Mars Werkstuk Aardrijkskunde Mars Werkstuk door een scholier 1714 woorden 8 april 2003 5,8 99 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave: Vraagstelling voor dit werkstuk Inleiding Hoe is Mars ontstaan

Nadere informatie

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan

inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan De maan inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 5 4. De maan en de maanden 6 5. Kijken naar de maan 7 6. Landing op de maan 8 7. Het weer op de maan 9 8. Het maanlanschap

Nadere informatie

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten. Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Nadere informatie

Inleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.

Inleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

Mars en de menselijke verbeelding Wel of geen leven op Mars?

Mars en de menselijke verbeelding Wel of geen leven op Mars? Mars en de menselijke verbeelding Wel of geen leven op Mars? Mars, de rode planeet, is een planeet die al sinds de Oudheid tot de verbeelding van de mens spreekt. Om de twee jaar staat Mars op zijn dichtste

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De zon

Praktische opdracht ANW De zon Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona

Nadere informatie

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? Leidse Winterlezing 050217 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!

Nadere informatie

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Mars

Praktische opdracht ANW Mars Praktische opdracht ANW Mars Praktische-opdracht door een scholier 3679 woorden 8 maart 2004 7,1 29 keer beoordeeld Vak ANW Mars De rode planeet Mars is de vierde planeet vanaf de Zon. De planeet is genoemd

Nadere informatie

Projectboekje ruimte Oudste kleuters

Projectboekje ruimte Oudste kleuters Projectboekje ruimte Oudste kleuters 2016-2017 De zon (tekening: Lily Louise) De zon is eigenlijk een hele grote ster Het is er heel erg heet De zon is heel erg groot Alle planeten en sterren die rond

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Meteorietinslagen

Werkstuk Aardrijkskunde Meteorietinslagen Werkstuk Aardrijkskunde Meteorietinslagen Werkstuk door een scholier 3345 woorden 11 januari 2005 6,1 62 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave. 2. Inleiding. 3. De vorming van het heelal. 4.

Nadere informatie

KOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.

KOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu. KOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.nl ESERO 8 oct 2014 Komeet Hartley 2010 r Komeet ISON 2013 Komeet

Nadere informatie

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11

Nadere informatie

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft

Nadere informatie

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas Zoeken naar leven groep 7-8 Naam School Werkbladen In NEMO Klas Zoeken naar leven Wat is leven, wat is dood en wat is levenloos? Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft

Nadere informatie

HOE VIND JE EXOPLANETEN?

HOE VIND JE EXOPLANETEN? LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw

Nadere informatie

Sterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal

Sterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)

Nadere informatie

De planeten Reis door het zonnestelsel

De planeten Reis door het zonnestelsel De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan

Nadere informatie

Een ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm.

Een ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm. 8.1 1. Tijdens de verbranding van a. aluminium ontstaat er aluminiumoxide, b. koolstof ontstaat er koolstofdioxide, c. magnesiumsulfide ontstaan er magnesiumoxide en zwaveldioxide, want de beginstof bevat

Nadere informatie

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum.

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum. Samenvatting door een scholier 1753 woorden 22 september 2017 5,7 3 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand AK SAMENVATTING. filmpjes om te kijken en leren, Cosmos a Spacetime Odyssey: Season

Nadere informatie

De ruimte. Thema. Inhoud

De ruimte. Thema. Inhoud Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon

Nadere informatie

Basis Cursus Sterrenkunde. hoofdstuk 3 De planeten

Basis Cursus Sterrenkunde. hoofdstuk 3 De planeten Basis Cursus Sterrenkunde hoofdstuk 3 De planeten Nog even Kepler Eerste wet van Kepler: De planeten bewegen zich in ellipsbanen, met de zon in een van de brandpunten van de ellips. Tweede wet van Kepler

Nadere informatie

Alles om je heen is opgebouwd uit atomen. En elk atoom is weer bestaat uit protonen, elektronen en neutronen.

Alles om je heen is opgebouwd uit atomen. En elk atoom is weer bestaat uit protonen, elektronen en neutronen. 2 ELEKTRICITEITSLEER 2.1. Inleiding Je hebt al geleerd dat elektriciteit kan worden opgewekt door allerlei energievormen om te zetten in elektrische energie. Maar hoe kan elektriciteit ontstaan? En waarom

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en

Nadere informatie

dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op

dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)

Nadere informatie

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? KNAG Onderwijsdag 071114 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober

Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel Mercurius De rotsachtige planeten Iets groter dan onze Maan, hoge dichtheid! grote ijzerkern Elliptische baan!

Nadere informatie

Noten schieten 9 april 2009

Noten schieten 9 april 2009 Noten schieten 9 april 2009 Project Circus groep 1 t/m 8 juni/juli 2007. Op dit moment zijn alle groepen bezig met het project Circus De groepen 1 en 2 maken alle artiesten die in het circus werken en

Nadere informatie

Gasplaneten, ijsdwergen en vuile sneeuwballen. Cursus inleiding sterrenkunde

Gasplaneten, ijsdwergen en vuile sneeuwballen. Cursus inleiding sterrenkunde Gasplaneten, ijsdwergen en vuile sneeuwballen Cursus inleiding sterrenkunde Lesrooster gewijzigd Onderwerpen van vanavond Ontdekkingen in ons zonnestelsel Telescoop Ruimtevaart Pluto Gasreuzen & ringen

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas Werkbladen In de klas Leven in het heelal Naam Klas 2 en 3 havo-vwo School Klas Leven in het heelal Het heelal lijkt groot en ver weg. Toch hoef je alleen maar op een heldere nacht naar boven te kijken

Nadere informatie

1) Mercurius. 2) Zoek informatie over vallende sterren. Muurkrant opdracht in 2-tallen

1) Mercurius. 2) Zoek informatie over vallende sterren. Muurkrant opdracht in 2-tallen 1) Mercurius 2) Zoek informatie over vallende sterren. 1) De Zon. 1 Wat is de zon voor iets? 2 Hoe komt hij aan zijn naam? 3 Waar staat hij in het zonnestelsel? 4 Wat is de afstand tot de aarde? 5 Wat

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. onderbouw VO. Klas

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. onderbouw VO. Klas Werkbladen In NEMO Zoeken naar leven Naam onderbouw VO School Klas Zoeken naar leven Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft een robot? Wat is leven eigenlijk? Hoe

Nadere informatie

6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld

6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april 2002 6,7 70 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Ons zonnestelsel bestaat uit de zon met een aantal planeten, die in bijna cirkelvormige banen om de

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Zoeken naar leven Wat

Nadere informatie

Woordenlijst - Aarde

Woordenlijst - Aarde Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens

Nadere informatie

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een

Nadere informatie

Thema 5 Aarde in het heelal

Thema 5 Aarde in het heelal Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 5 Aarde in het heelal Samenvatting Van binnen naar buiten De aarde is een grote bol van steen en ijzer. Deze bol heeft verschillende lagen. Binnenin de aarde

Nadere informatie

Waarom zijn er seizoenen?

Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoen? Vorig weekeinde was het ineens zover. Volop zomer op zaterdag met ruim 24 graden en een zonnetje, de dag erna was het herfst met 15 graden en gemiezer.

Nadere informatie

Hé aardbewoner! 1 In een hoekje van het heelal. 4 In het spoor van het water. 2 Op het ritme van het zonnestelsel. 5 Onder een dun laagje lucht

Hé aardbewoner! 1 In een hoekje van het heelal. 4 In het spoor van het water. 2 Op het ritme van het zonnestelsel. 5 Onder een dun laagje lucht Hé aardbewoner! 1 In een hoekje van het heelal Het begon met een klontje 13 Op bezoek bij de buren 17 Zoek de verschillen 22 Lang leve de dampkring 24 Van plat naar rond 25 2 Op het ritme van het zonnestelsel

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk door een scholier 2441 woorden 4 april 2008 5,9 74 keer beoordeeld Vak Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Nadere informatie

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.

Nadere informatie

Leven in ons Zonnestelsel?

Leven in ons Zonnestelsel? Leven in ons Zonnestelsel? GVWS, t Vinkhuys Vrijdag 20 oktober 2017 Jan de Boer Inhoud Iets over de chemische samenstelling van leven Intelligent buitenaards leven zoeken of het kleine? Bewoonbare zone

Nadere informatie

Iris van der Graaf. Verhalen over filosofen en hun ideeën

Iris van der Graaf. Verhalen over filosofen en hun ideeën Iris van der Graaf Verhalen over filosofen en hun ideeën Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam Vormgeving: Studio Jan de Boer, Amsterdam tekst en illustraties: Iris van der Graaf, 2017 isbn

Nadere informatie

Opwarming van de aarde

Opwarming van de aarde Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Kometen

Werkstuk Natuurkunde Kometen Werkstuk Natuurkunde Kometen Werkstuk door een scholier 2371 woorden 21 mei 2001 6,9 147 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Ik ben niet aan dit onderwerp gekomen omdat het mij leuk leek, of interessant

Nadere informatie

DE TOEKOMST VAN DE AARDE

DE TOEKOMST VAN DE AARDE 10 DE TOEKOMST VAN DE AARDE Het broeikaseffect Je zult in het nieuws misschien al horen spreken hebben over het broeikaseffect. Heb je er nog nooit van gehoord? Geen nood, in deze edukit leggen we op een

Nadere informatie

We waren alweer talrijk aanwezig en Rosa en Ludo verjaarden. We hebben genoten van hun tractatie! Bedankt.

We waren alweer talrijk aanwezig en Rosa en Ludo verjaarden. We hebben genoten van hun tractatie! Bedankt. Verslag Vendelinusvergadering 9 april 2016 We waren alweer talrijk aanwezig en Rosa en Ludo verjaarden. We hebben genoten van hun tractatie! Bedankt. Het sterrenbeeld Orion en de Orionnevel. De astronoom

Nadere informatie

Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.

Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,

Nadere informatie

Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren

Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren JongerenWerkGroep voor Sterrenkunde Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren 1 Inhoud Wat is de JWG Sterren en dwaalsterren Alles draait! De zon en de maan Het zonnestelsel Buiten het

Nadere informatie

1. De maan 3 2. Volle maan 4 3. Een maand 6 4. De maan trekt 8 5. Een reis naar de maan 9 6. Op de maan Maanweetjes 11 8.

1. De maan 3 2. Volle maan 4 3. Een maand 6 4. De maan trekt 8 5. Een reis naar de maan 9 6. Op de maan Maanweetjes 11 8. De maan 1. De maan 3 2. Volle maan 4 3. Een maand 6 4. De maan trekt 8 5. Een reis naar de maan 9 6. Op de maan 10 7. Maanweetjes 11 8. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Bronnen en foto s 16 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Het zonnestelsel en atomen

Het zonnestelsel en atomen Het zonnestelsel en atomen Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen die men sferen noemt. Woorden als atmosfeer en stratosfeer

Nadere informatie

HET BROEIKASSEFFECT / DE STRALINGSBALANS / OPWARMING AARDE

HET BROEIKASSEFFECT / DE STRALINGSBALANS / OPWARMING AARDE HET BROEIKASSEFFECT / DE STRALINGSBALANS / OPWARMING AARDE 1. De zon = bron van energie. Doc 1: ons zonnestelsel Opgepast: de planeten zijn op schaal getekend. De afstanden niet! Iedereen kent wel onze

Nadere informatie

LEVEN OP MARS MIDDELBARE SCHOOL KLAS 1/2

LEVEN OP MARS MIDDELBARE SCHOOL KLAS 1/2 LEVEN OP MARS MIDDELBARE SCHOOL KLAS 1/2 Reis naar Mars Van alle planeten in ons zonnestelsel ligt Mars het dichtst bij ons. Toch is er nog nooit iemand geweest. Maar misschien gaat dat snel veranderen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een

Nadere informatie

Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten

Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk door een scholier 1884 woorden 23 mei 2003 5,6 37 keer beoordeeld Vak ANW Welke belangrijke projecten heeft de NASA uitgevoerd? De NASA heeft al veel projecten

Nadere informatie

Werkstuk ANW Zwarte gaten

Werkstuk ANW Zwarte gaten Werkstuk ANW Zwarte gaten Werkstuk door een scholier 2033 woorden 8 juni 2001 6,5 152 keer beoordeeld Vak ANW Wat is een zwart gat? Een object van een bepaalde massa, oefent aantrekkingskracht uit op een

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen

Nadere informatie

Introductie Ruimtemissie Rosetta

Introductie Ruimtemissie Rosetta Introductie Ruimtemissie Rosetta klas 1-2 Tien jaar kostte het ruimtesonde Rosetta om op de plaats van bestemming te komen: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko: een reis van bijna 6,4 miljard kilometer. Rosetta

Nadere informatie

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas Werkbladen in NEMO Leven in het heelal Naam Onderbouw havo-vwo School Klas Leven in het heelal Heb je weleens naar de hemel gekeken en je afgevraagd hoe groot het heelal is? Of er ergens anders ook leven

Nadere informatie

ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T

ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)

Nadere informatie

MODULE GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667. Naam: Klas: Datum:

MODULE GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667. Naam: Klas: Datum: GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667 Naam: Klas: Datum: GLIESE 667 GLIESE 667 WE GAAN OP REIS De invloed van de mensheid reikt steeds verder. In de oertijd kon een mens zich maar enkele kilometers van zijn

Nadere informatie

Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel.

Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel. Lezen: Handelingen 18:24-19:7 Preek over doop met de heilige Geest (??) Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-09-2015 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3)

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Zoals we in het vorige artikel konden lezen, concludeerde Hubble in 1929 tot de theorie van het uitdijende heelal. Dit uitdijen geschiedt met een snelheid die evenredig

Nadere informatie

Inhoud. 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart?

Inhoud. 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart? Inhoud 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart? 1. Algemenen weetjes Duizenden jaren geleden konden mensen beelden

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

6,1. Werkstuk door een scholier 3185 woorden 13 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave

6,1. Werkstuk door een scholier 3185 woorden 13 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave Werkstuk door een scholier 3185 woorden 13 mei 2004 6,1 174 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Waarom ik dit onderwerp heb gekozen. 3. Mensen die met Het Heelal te maken hadden.

Nadere informatie

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 Zoeken naar leven Wat

Nadere informatie

100 miljard sterrenstelsels... ons zonnestelsel Planeten bij andere sterren. In een spiraal-arm van de Melkweg. De zon is maar een gewone ster...

100 miljard sterrenstelsels... ons zonnestelsel Planeten bij andere sterren. In een spiraal-arm van de Melkweg. De zon is maar een gewone ster... ons zonnestelsel Planeten bij andere sterren Binnenplaneten: relatief klein, rotsachtig hoge dichtheid (Mercurius, Venus, Aarde, Mars) Buitenplaneten: gasreuzen - lage dichtheid (Jupiter, Saturnus, Uranus,

Nadere informatie

Werkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.

Werkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is. pagina 1 Met Space Expo de ruimte in is een werkblad bestemd voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en brugklassers. Door middel van vraag en opdracht verwerven de leerlingen zelfstandig

Nadere informatie

Door Theo Mulder. Inslagen van meteorieten en zijn soorten

Door Theo Mulder. Inslagen van meteorieten en zijn soorten Door Theo Mulder Inslagen van meteorieten en zijn soorten Chicxulub krater. Diameter krater plm. 180 km. Inslag ongeveer 65 miljoen jaar geleden. Diameter meteoriet plm. 10 km. Ze denken dat door deze

Nadere informatie

BROEIKASEFFECT HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen.

BROEIKASEFFECT HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen. BROEIKASEFFECT Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen. HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Levende wezens hebben energie nodig om te overleven. De energie die het leven op aarde in stand

Nadere informatie

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder

Nadere informatie

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis De OERKNAL! Wetenschappers denken dat zo n 13,7 miljard aardse jaren geleden alles in het heelal samengeperst was tot een gloeiend heet punt. Tijdens een enorme oerexplosie ontstonden uit dat punt materie

Nadere informatie