Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. onderbouw VO. Klas

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. onderbouw VO. Klas"

Transcriptie

1 Werkbladen In NEMO Zoeken naar leven Naam onderbouw VO School Klas

2 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft een robot? Wat is leven eigenlijk? Hoe is het ooit begonnen op aarde? Is er leven in de rest van het heelal en hoe zoeken we daarnaar? Vind de antwoorden op deze vragen in de tentoonstelling Zoeken naar leven. Veel plezier! Dit heb je nodig in NEMO! Plattegrond van NEMO 03 Werkblad 1 Wat is leven? 04 Werkblad 2 Is dit leven? 06 Werkblad 3 Zoom in 08 Werkblad 4 Oernieuws 10 Werkblad 5 Ruimtefiets 11 Werkblad 6 Planeet gezocht 12 Werkblad 7 De levende planeet 14 NEMO Science Museum Deze uitgave van NEMO Science Museum is ontwikkeld door het NEMO Science Learning Center; het expertisecentrum van NEMO op het gebied van leren over wetenschap en techniek. Het is toegestaan om zonder winstoogmerk het materiaal of delen van het materiaal te kopiëren en te distribueren, zolang vermelding van de herkomst van het materiaal goed is aangegeven. Fotografie DigiDaan Illustraties Henk Stolker NEMO Science Museum Oosterdok VX Amsterdam Postbus AK Amsterdam t +31 (0) info@e-nemo.nl nemosciencemuseum.nl nemokennislink.nl 02

3 Plattegrond van NEMO 03

4 1 Wat is leven? Vraag Wat is leven? Wat denk jij? Hoe herken je of iets leeft? Ga voor één van de twee schermen zitten. Beantwoord de vragen en bekijk de twee filmpjes. Beide wetenschappers hebben hun eigen ideeën over wat leven is. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van leven die in de filmpjes genoemd worden? Wetenschapper 1: Wetenschapper 2: Wat weet je nu? Welk van onderstaande antwoorden vat de definitie van leven volgens jou het best samen? Iets leeft als het ook dood kan gaan. Iets dat leeft kan voor zichzelf zorgen, kan zich voorplanten en kan evolueren. Iets leeft als het kan groeien, voortplanten, bewegen, reageren, eten, ademhalen en stoffen kan uitscheiden. Iets leeft als het bestaat uit één of meer cellen. 04

5 Wat is leven? Meer weten! Wetenschappers werken al heel lang aan een goede definitie voor leven. Dat is heel lastig. Welke definitie je ook bedenkt, er zijn altijd uitzonderingen. En soms is het een kwestie van smaak. Een robot die beweegt, zelf zijn batterijen oplaadt, informatie uit zijn omgeving verwerkt en zichzelf nabouwt, noem je dat ook leven? Breinbreker Veel wetenschappers vinden voortplanting een belangrijk kenmerk van leven. Een muilezel is een dier. En een dier leeft. Maar een muilezel kan zich niet voortplanten. Het is een veulen van een ezelin en een paardenhengst, maar het kan zelf geen nakomelingen krijgen. Vind jij dat een muilezel leeft? Kies één van de antwoorden en vul in: Ja / Nee, want 05

6 2 Is dit leven? Vraag Is er verschil tussen dood en levenloos? Wat denk jij? In de kast staan verschillende voorwerpen, sommige zijn dood en andere zijn levenloos. Zoek de voorwerpen in de kast op en vul in. De kokerworm is dood / levenloos, omdat De glasspons is dood / levenloos, omdat De zanddollar is dood / levenloos, omdat Het robotreptiel is dood / levenloos, omdat De zebrasteen is dood / levenloos, omdat Het hersenkoraal is dood / levenloos, omdat Wat weet je nu? Het verschil tussen dood en levenloos is: 06

7 Is dit leven? Meer weten Een auto leeft niet, maar heeft ook nooit geleefd. Een auto is levenloos. Een stuk hout heeft wel geleefd, maar leeft nu niet meer. In de kastjes hebben we natuurlijk geen levende wezens gestopt. Wie zou ze verzorgen? Alles in de vitrine is dus levenloos of dood. 07

8 3 Zoom in Vraag Hoeveel verschil jij van een bacterie? Wat denk jij? Kies één van de antwoorden. Jij en een bacterie zijn: hetzelfde / verschillend, want Door aan de draaischijf te draaien, kan je verschillende cellen van dichtbij bekijken. Druk op het scherm op de plus of min om in- en uit te zoomen. Bekijk cellen van de hersenen, spieren en de huid (van de vingers). Vul in: De cellen van hersenen, spieren en huid zien er hetzelfde / verschillend uit, omdat Draai de draaischijf nu naar de plant. Bekijk de cellen van de plant. Noem twee verschillen tussen de cellen van mensen (hersenen, spieren en huid) en de cellen van planten. 1 2 Draai de draaischijf nu naar de schimmel en de bacterie. Kruis aan welke van de volgende beweringen juist is / zijn: De cellen van schimmels, bacteriën, planten en mensen zien er allemaal hetzelfde uit. Plantaardige cellen hebben bladgroenkorrels, alle andere cellen niet. Alle menselijke cellen en bacteriële cellen hebben flagellen. De overeenkomst tussen alle cellen is het celmembraan. 08

9 Zoom in Wat weet je nu? Kruis aan welke van de volgende beweringen juist is / zijn: Jij en een bacterie zijn: hetzelfde, omdat een bacterie, net als jij, opgebouwd is uit cellen. verschillend, omdat jouw cellen zich niet kunnen delen en die van een bacterie wel. verschillend, omdat jij opgebouwd bent uit meerdere cellen met verschillende functies en e en bacterie uit één cel bestaat. Meer weten! Jouw lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen. Cellen zijn de bouwstenen van je lichaam. Elke cel heeft een specifieke functie. Daarom zien ze er ook anders uit. Een hersencel heeft veel vertakkingen om contact te kunnen maken met andere hersencellen. Een spiercel is langwerpig omdat er spiereiwitten in zitten die korter en langer kunnen worden. Plantaardige cellen kunnen met zonlicht, water en koolstofdioxide hun eigen suiker maken. Daarvoor hebben ze chloroplasten in de cel. Die zijn groen, daarom zijn planten groen. 09

10 4 Oernieuws Oernieuws De aarde is ruim 4 miljard jaar geleden ontstaan uit stof en gassen die rondom de zon draaiden. Deze klonterden samen tot onze aarde en de andere planeten. Op de jonge aarde was het een kale boel. Er waren rotsen, water en wat gassen in de atmosfeer. Er was nog niet eens zuurstof. Toch gaan veel wetenschappers ervan uit dat het eerste leven is ontstaan uit het stof en de gassen rondom de zon. Vraag Wat was de eerste vorm van leven op aarde? Wat denk jij? De eerste levensvormen op aarde waren: bacteriën mensen dinosauriërs Draai aan de hendel en bekijk het oernieuws van 3,5 miljard jaar geleden. Dit is het vierde oernieuws. Wat weet je nu? Wat waren de eerste organismen? planten dieren bacteriën schimmels Meer weten! De meeste levende wezens op aarde gebruiken zuurstof om voedingsstoffen te verbranden. Daarbij ontstaat energie waarmee ze bijvoorbeeld kunnen bewegen, groeien en voortplanten. De eerste levende wezens moesten het zonder zuurstof doen. Zuurstof ontstond pas toen er planten kwamen die koolstofdioxide en water met behulp van zonlicht konden omzetten in suiker en zuurstof. 10

11 5 Ruimtefiets Vraag Hoe groot is ons zonnestelsel? Wat denk jij? Hoe groot is ongeveer de afstand van de zon tot aan de verste planeet? keer de diameter van de aarde keer de diameter van de aarde keer de diameter van de aarde Begin te fietsen. Fiets het zonnestelsel uit. De volgorde van de planeten zoals je die tegenkomt vanaf de aarde is: Neptunus, Uranus, Saturnus, Jupiter, Mars Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, Pluto Fiets nu één minuut zo hard als je kunt door het heelal. Hoeveel tijd heb je in werkelijkheid ongeveer nodig om het echte zonnestelsel door te fietsen? jaar 13 jaar 4 uur Meer weten! De afstanden in ons zonnestelsel zijn enorm. De buitenste planeet, Neptunus, ligt op ongeveer kilometer van de zon. Als je vanaf de zon ons zonnestelsel uit zou fietsen met een snelheid van 15 km/uur zou je er ruim jaar over doen. Met een raket gaat dat al een stuk sneller. Een raket met een snelheid van km/uur doet er nog maar 13 jaar over. Zou je met de snelheid van het licht gaan, km/sec, dan ben je er al in 4 uur. 11

12 6 Planeet gezocht Vraag Hoe vind je een planeet? Wat denk jij? Planeten geven geen licht. Hoe kun je met een telescoop een planeet buiten het zonnestelsel vinden? Door een felle lamp in de telescoop te bouwen. Als er planeten zijn, weerkaatsen ze dit licht. Door de sterren als lamp te gebruiken. Ze verlichten de omgeving. Door het licht en de beweging van de sterren te bestuderen, kun je zien of er een planeet in de buurt is. In de eerste kast rechts naast het filmpje wordt één van de manieren uitgelegd om een planeet te vinden. De lamp stelt een ster voor. Kijk in het licht. Zie je iets rondom de ster? Ja / Nee Scherm met het rode racket het licht van de ster af. Wat zie je nu? Kijk naar de middelste kast. De lamp stelt een ster voor. De rode bol eronder is een planeet. Je kunt de planeet in een deel van zijn baan om de ster bewegen. In de tafel zit links een lichtsterktemeter, rechts is te zien hoeveel licht gemeten wordt. Draai de planeet tussen de ster en de lichtsterktemeter. Wat gebeurt er met de lichtsterkte? Hoe kun je dit gebruiken bij de zoektocht naar planeten? Als je de lichtsterkte van een ster ziet veranderen, kun je concluderen dat er een planeet voor langs gaat. Dit kun je niet gebruiken, want het hoeft geen planeet te zijn die voor de daling in lichtsterkte zorgt. Het kan ook een meteoor zijn. Als je de lichtsterkte van een ster met regelmaat ziet veranderen, kun je concluderen dat er een planeet voor langs gaat. 12

13 Planeet gezocht Een daling in lichtintensiteit geeft de astronomen nog meer informatie. Wat kun je nog meer te weten komen over het object dat voor de ster heen schuift? De grootte, want hoe groter de daling in lichtsterkte, hoe groter het object waarschijnlijk is dat voor de ster langs schuift. De afstand tot de ster, want als je regelmatig een daling van de lichtsterkte ziet, kun je de tijd uitrekenen die nodig is voor de planeet om een heel rondje om de ster te maken. Hoe korter het rondje, hoe dichter de planeet waarschijnlijk bij de ster staat. Allebei. Meer weten! Op 16 april 2009 heeft ESA de ruimtetelescoop Herschel gelanceerd. Herschel is de grootste telescoop tot nu toe gemaakt. Op 1,5 kilometer vanaf de aarde kan deze telescoop met behulp van spectroscopie onderzoek doen door infraroodstraling op te vangen van koude en ver weg gelegen objecten in het heelal. Met behulp van Herschel zal onder andere gekeken worden naar het ontstaan van sterren en de aanwezigheid van water in het heelal. 13

14 7 De levende planeet Vraag Hoe ziet een bewoner van Mars er uit? Wat denk jij? Iets dat op Mars leeft, is een Marsmannetje. Als je op Mars leeft, ben je dus groen met een heel groot hoofd. Mars is een rode planeet. Als je op Mars leeft, ben je dus ook rood. Op Mars is de ozonlaag heel dun. Dus als je op Mars leeft moet je een heel bruine huid hebben. Stel, vele duizenden jaren geleden zijn mensen verhuisd naar Mars. Over de generaties hebben ze zich aangepast aan de omstandigheden op Mars. Hoe zien ze er nu uit? Op het scherm zie je een mensachtige op een willekeurige planeet. Je ontdekt hoe deze mensachtige eruitziet als deze op Mars zou leven. Dit doe je door de omstandigheden van de planeet gelijk te maken aan die op Mars. De omstandigheden op Mars zijn: zuurstofgehalte: laag zwaartekracht: laag temperatuur: laag ozongehalte: laag hoeveelheid water: weinig Schuif de handels zo dat je de omstandigheden op Mars nabootst. Hoe ziet jouw bewoner van Mars eruit? Kruis aan wat juist is: Een Marsbewoner ziet er hetzelfde uit als een aardebewoner, er bestaan geen andere wezens. Een Marsbewoner zou drie neusgaten hebben, een extra groene huid, kamelentenen, dunne benen en een dikke vacht. Leuk hoor, zo n Marsbewoner, maar je kunt niet echt voorspellen hoe de mens zich in de loop van generaties aanpast aan zijn omgeving. 14

15 Planeet gezocht Meer weten We zeggen vaak dat een organisme zich aanpast aan zijn omgeving. Dat is niet helemaal waar. Een organisme wordt geboren met bepaalde genetische eigenschappen en die veranderen niet. Maar als een organisme gunstige eigenschappen heeft, dan heeft het meer kans om te overleven dan een organisme met minder gunstige eigenschappen. Andersom gezegd: organismen met ongunstige eigenschappen gaan meestal eerder dood dan organismen met gunstige eigenschappen. Daarom blijven er elke generatie meer organismen leven met gunstige eigenschappen dan met minder gunstige. Die gunstige eigenschappen worden dan weer doorgegeven aan de volgende generatie. Zo raken organismen over de generaties heen steeds beter aangepast aan de omgeving. Dit noemen we evolutie. 15

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO 01-09-2015 1 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant leeft

Nadere informatie

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO versie

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO versie Zoeken naar Leven Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Onderbouw VO Leerlingen In NEMO versie 04-2014 1 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas Zoeken naar leven groep 7-8 Naam School Werkbladen In NEMO Klas Zoeken naar leven Wat is leven, wat is dood en wat is levenloos? Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. bovenbouw 4-5 VWO. Klas

Werkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. bovenbouw 4-5 VWO. Klas Werkbladen In NEMO Zoeken naar leven Naam bovenbouw 4-5 VWO School Klas Zoeken naar leven Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft een robot? Wat is leven eigenlijk?

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw VO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw VO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw VO Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Bovenbouw 4-5 VWO Leerlingen In NEMO 01-09-2015 1 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant

Nadere informatie

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas Werkbladen in NEMO Leven in het heelal Naam Onderbouw havo-vwo School Klas Leven in het heelal Heb je weleens naar de hemel gekeken en je afgevraagd hoe groot het heelal is? Of er ergens anders ook leven

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-09-2015 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Science Center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam 020 531 31 18 www.e-nemo.nl boekingsbureau@e-nemo.nl

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Zoeken naar leven Wat

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Science Center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam 020 531 31 18 www.e-nemo.nl boekingsbureau@e-nemo.nl

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 Zoeken naar leven Wat

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas Werkbladen In de klas Leven in het heelal Naam Klas 2 en 3 havo-vwo School Klas Leven in het heelal Het heelal lijkt groot en ver weg. Toch hoef je alleen maar op een heldere nacht naar boven te kijken

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Lesmateriaal, onderbouw VO Docentenhandleiding Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Science Center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam 020 531 31 18 www.e-nemo.nl boekingsbureau@e-nemo.nl

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas Werkbladen In NEMO Fenomena Naam groep 7-8 School Klas Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele eerste verdieping staat in het teken van wetenschap. De werkbladen zijn opgedeeld in twee delen: Deel A, Wetenschap

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 7-8 Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas

Werkbladen In NEMO. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas Werkbladen In NEMO Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie Energie is overal. Denk aan de zon, aan beweging (bijvoorbeeld de wind en waterstromingen), en aan brandstoffen. Om de energie te

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Technium. Naam. onderbouw VO School. Klas

Werkbladen In NEMO. Technium. Naam. onderbouw VO School. Klas Werkbladen In NEMO Technium Naam onderbouw VO School Klas Ontwerpen Grote kans dat jij vandaag je tandenborstel, fiets en jas gebruikt hebt. Al deze spullen zijn ontworpen. Het zijn oplossingen voor problemen

Nadere informatie

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam:

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar Leven Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Bovenbouw 4-5 VWO Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 10-2013 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam:

Zoeken naar Leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Zoeken naar Leven Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Bovenbouw 4-5 VWO Leerlingen In NEMO versie 04-2014 1 Zoeken naar leven Jij leeft, een plant

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas Werkbladen In de klas Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene stroom en duurzaamheid. Je hoort er vast wel eens iets over. Maar wat betekent

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Wonderlijke Wetenschap. Naam. School. groep 5-6. Klas

Werkbladen In NEMO. Wonderlijke Wetenschap. Naam. School. groep 5-6. Klas Werkbladen In NEMO Wonderlijke Wetenschap groep 5-6 Naam School Klas Wetenschap, overal om ons heen! Je leest of hoort vast wel eens over wetenschappers die onderzoek hebben gedaan. Er is iets uitgevonden

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A Proefjes groep 7-8 Naam School Werkbladen In de klas Versie A Klas Onderzoek in de klas Wetenschappelijk onderzoek wordt vaak in een laboratorium gedaan. Maar sommige onderzoeken kun je ook thuis of in

Nadere informatie

Leven in het heelal. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo-vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Leven in het heelal. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo-vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Leven in het heelal Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo-vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

Leven in het heelal. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo-vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Leven in het heelal. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo-vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Leven in het heelal Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo-vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Naam. groep 7-8. School. Klas

Werkbladen In NEMO. Naam. groep 7-8. School. Klas en In NEMO Teen Facts groep 7-8 Naam School Klas Teen Facts De puberteit, misschien zit je er middenin of misschien begint het binnenkort. Het is een belangrijke periode in je leven; je lichaam, je hersenen,

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Docentenhandleiding. Lesmateriaal bovenbouw 4-5 VWO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Zoeken naar leven. Docentenhandleiding. Lesmateriaal bovenbouw 4-5 VWO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Zoeken naar leven Docentenhandleiding Lesmateriaal bovenbouw 4-5 VWO Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Reis door de Geest. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In NEMO. Reis door de Geest. Naam. School. groep 7-8. Klas Werkbladen In NEMO Reis door de Geest Naam groep 7-8 School Klas Reis door de Geest Hoe slim je bent, wat je voelt en hoe je problemen oplost, wordt bepaald door je hersenen. Maar soms bedenken ze dingen

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas Werkbladen In de klas Tijdreis Wetenschap Naam groep 7-8 School Klas Wetenschap in alle tijden Vandaag de dag kunnen we heel veel vragen beantwoorden over de wereld om ons heen. Waarom valt een appel naar

Nadere informatie

Cellen aan de basis.

Cellen aan de basis. Cellen aan de basis. Cellen aan de basis In het thema cellen aan de basis vinden we twee belangrijke thema s uit biologie voor jou terug. 1. Organen en cellen (thema 1 leerjaar 3) 2. Stofwisseling (thema

Nadere informatie

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-2 havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,

Nadere informatie

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Energie Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod

Nadere informatie

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Naam. onderbouw VO School. Klas

Werkbladen In NEMO. Naam. onderbouw VO School. Klas Werkbladen In NEMO Teen Facts Naam onderbouw VO School Klas Teen Facts De puberteit, misschien zit je er middenin of misschien begint het binnenkort. Het is een belangrijke periode in je leven; je lichaam,

Nadere informatie

De ruimte. Thema. Inhoud

De ruimte. Thema. Inhoud Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon

Nadere informatie

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene

Nadere informatie

T2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1

T2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1 Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen

Nadere informatie

Energie. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In NEMO versie 12-2013 1

Energie. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In NEMO versie 12-2013 1 Energie Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In NEMO versie 12-2013 1 Energie Energie is overal. Denk aan de zon, aan beweging

Nadere informatie

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar

Nadere informatie

Reis door de Geest. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Reis door de Geest. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Reis door de Geest Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 7-8 Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod

Nadere informatie

Kettingreacties. Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-3 VMBO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Kettingreacties. Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-3 VMBO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Kettingreacties Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-3 VMBO Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

You, Me, Electricity

You, Me, Electricity You, Me, Electricity Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! You, Me, Electricity Onderbouw VO Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 You, Me, Electricity Hallooooo!!!!

Nadere informatie

dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op

dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Naam. onderbouw VO School. Klas

Werkbladen In NEMO. Naam. onderbouw VO School. Klas Werkbladen In NEMO Teen Facts Naam onderbouw VO School Klas Teen Facts De puberteit, misschien zit je er middenin of misschien begint het binnenkort. Het is een belangrijke periode in je leven; je lichaam,

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang

Nadere informatie

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen

Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen Samenvatting door M. 721 woorden 15 januari 2014 7,1 28 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Organismen Organismen is een levend wezen:

Nadere informatie

HOE VIND JE EXOPLANETEN?

HOE VIND JE EXOPLANETEN? LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw

Nadere informatie

Wonderlijke Wetenschap

Wonderlijke Wetenschap Wonderlijke Wetenschap Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Wonderlijke Wetenschap Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie 09-01-2015 1 Wetenschap

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Energie Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 Wetenschap overal om ons heen Je leest

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 5-6 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Wetenschap overal om ons heen Je leest

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De

Nadere informatie

Wereld van Vormen. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 5-6. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Wereld van Vormen. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 5-6. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Wereld van Vormen Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 5-6 Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod

Nadere informatie

Test je kennis! De heelalquiz

Test je kennis! De heelalquiz Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van

Nadere informatie

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Onderzoeken. Naam. groep 5-6. School. Klas

Werkbladen In de klas. Onderzoeken. Naam. groep 5-6. School. Klas Werkbladen In de klas Onderzoeken groep 5-6 Naam School Klas Wetenschap, overal om ons heen! Je leest of hoort vaak over wetenschappers die onderzoek hebben gedaan. Er is iets uitgevonden of iets nieuws

Nadere informatie

Het brein. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Het brein. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Het brein Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Het brein Hersenen zijn ontzettend

Nadere informatie

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten. Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Nadere informatie

Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Teen Facts Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 7-8 Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod, waarmee

Nadere informatie

Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.

Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal. Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz

Nadere informatie

Ruimteschip Aarde. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Ruimteschip Aarde. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Ruimteschip Aarde Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Ruimteschip Aarde Groep 5-7 Leerlingen In de klas versie 10-2013 1 Ruimteschip Aarde

Nadere informatie

Levenskenmerken vmbo-b34

Levenskenmerken vmbo-b34 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 19 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/73565 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4 ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46. Gebruik deze foto om te bespreken dat de zon een ster is, net als alle andere sterren. De zon is heel dichtbij.

Nadere informatie

Van cel tot organisme hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62551

Van cel tot organisme hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62551 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62551 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Ontdek de planeten van ons zonnestelsel In 90 minuten door het helal Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Zonnestelsel Sonnensystem Het zonnestelsel bestaat uit de Zon en de hemellichamen

Nadere informatie

Reis door het zonnestelsel

Reis door het zonnestelsel Reis door het zonnestelsel GROEP 5-6 41 50 minuten 1, 23 en 32 Zet voor de activiteit Planeten de planeten onder elkaar op het bord, zoals in de tabel. De leerling: weet dat de acht planeten verschillend

Nadere informatie

Noten schieten 9 april 2009

Noten schieten 9 april 2009 Noten schieten 9 april 2009 Project Circus groep 1 t/m 8 juni/juli 2007. Op dit moment zijn alle groepen bezig met het project Circus De groepen 1 en 2 maken alle artiesten die in het circus werken en

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Planeten

Praktische opdracht ANW Planeten Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse

Nadere informatie

Het draait allemaal om de Zon!

Het draait allemaal om de Zon! Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw VO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw VO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Teen Facts Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw VO Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod, waarmee

Nadere informatie

Van cel tot organisme vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62357

Van cel tot organisme vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62357 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 juni 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62357 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4. Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus

Nadere informatie

Presentatie Biologie cellen ordenen onder een microscoop

Presentatie Biologie cellen ordenen onder een microscoop Presentatie Biologie cellen ordenen onder een microscoop Presentatie door Tobias 1186 woorden 6 juni 2017 8,5 7 keer beoordeeld Vak Biologie Cellen ordenen onder een microscoop Inleiding Ik heb dit onderwerp

Nadere informatie

De romp bestaat uit een borstholte en een buikholte, gescheiden door het middenrif.

De romp bestaat uit een borstholte en een buikholte, gescheiden door het middenrif. Samenvatting Thema 1: Organen en cellen Basisstof 1 Levenskenmerken (levensverschijnselen): - stofwisseling (ademhaling, voeding, uitscheiding) - groei - voortplanting - reageren op prikkels - ontwikkeling

Nadere informatie

Waarom zijn er seizoenen?

Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoen? Vorig weekeinde was het ineens zover. Volop zomer op zaterdag met ruim 24 graden en een zonnetje, de dag erna was het herfst met 15 graden en gemiezer.

Nadere informatie

Reis door het zonnestelsel

Reis door het zonnestelsel Reis door het zonnestelsel GROEP 7-8 61 70 minuten 1, 23, 32 en 46 De leerling: weet dat de afstanden tussen de planeten heel groot zijn kan zich een voorstelling maken van de afstand van de aarde tot

Nadere informatie

Inleiding Tijdens deze les gaan de leerlingen een raket maken van een fles en de onderdelen van de CloudProfessor. Lesdoelen.

Inleiding Tijdens deze les gaan de leerlingen een raket maken van een fles en de onderdelen van de CloudProfessor. Lesdoelen. Ruimteraket Les 5 Leerkrachtenhandleiding Basis Inleiding Tijdens deze les gaan de leerlingen een raket maken van een fles en de onderdelen van de CloudProfessor. Lesdoelen De leerlingen zijn in staat

Nadere informatie

Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken.

Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Thema 4 Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Opdracht 2 1. bacteriën schimmels planten dieren 2. Kenmerken van cellen, namelijk of de organismen cellen hebben met celkernen,

Nadere informatie

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,

Nadere informatie

lende hemellichamen verschillende zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen anders uit zouden zien

lende hemellichamen verschillende zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen anders uit zouden zien Leven in de ruimte GROEP 5-6 59 80 minuten 1, 42, 46 en 54 De leerling: lende hemellichamen verschillende omstandigheden zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen

Nadere informatie

Mitose is een ander woord voor gewone celdeling. Door gewone celdeling blijft het aantal chromosomen in lichaamscellen gelijk (46 chromosomen).

Mitose is een ander woord voor gewone celdeling. Door gewone celdeling blijft het aantal chromosomen in lichaamscellen gelijk (46 chromosomen). Samenvatting door M. 1493 woorden 28 februari 2014 5 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Genotype en fenotype Veel eigenschappen zijne erfelijk. Je hebt deze eigenschappen geërfd van

Nadere informatie

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum.

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum. Samenvatting door een scholier 1753 woorden 22 september 2017 5,7 3 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand AK SAMENVATTING. filmpjes om te kijken en leren, Cosmos a Spacetime Odyssey: Season

Nadere informatie

Bepaalde voedingsmiddelen, zoals yoghurt een zuurkool, worden met behulp van bacteriën gemaakt.

Bepaalde voedingsmiddelen, zoals yoghurt een zuurkool, worden met behulp van bacteriën gemaakt. Opdracht door een scholier 1977 woorden 9 december 2016 5,8 6 keer beoordeeld Vak Biologie Theorie algemeen: Bacteriën leven bijna overal. Je vindt ze in een woestijnen en ijsbergen. Ze komen voor in het

Nadere informatie

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen

Nadere informatie

Levend-dood-levenloos hv12. Auteur Kunskapsskolan. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Levend-dood-levenloos hv12. Auteur Kunskapsskolan. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Auteur Kunskapsskolan 19 february 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/106264 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Ruimteschip Aarde. Naam. School. groep 5-8. Klas

Werkbladen In de klas. Ruimteschip Aarde. Naam. School. groep 5-8. Klas Werkbladen In de klas Ruimteschip Aarde groep 5-8 Naam School Klas Ruimteschip Aarde Vanuit de ruimte kan je de aarde goed bekijken. Je ziet water, bossen, woestijnen, maar ook menselijke activiteiten.

Nadere informatie

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een

Nadere informatie

Lesinhouden: - De planeten - Mars - Zuustof Koolstofdioxide - fotosynthese. ICT-competenties: - ICT gebruiken - leren m.b.v. ICT

Lesinhouden: - De planeten - Mars - Zuustof Koolstofdioxide - fotosynthese. ICT-competenties: - ICT gebruiken - leren m.b.v. ICT Atelier: EXPEDITIE MARS JK OK L1 L2 L3 L4 L5 L6 Eindtermen: De leerlingen: 1.2 kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een

Nadere informatie

Determineren van gesteente

Determineren van gesteente Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten

Nadere informatie

Les Koolstofkringloop en broeikaseffect

Les Koolstofkringloop en broeikaseffect LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm

Nadere informatie

You, Me, Electricity

You, Me, Electricity You, Me, Electricity Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! You, Me, Electricity Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 You, Me, Electricity

Nadere informatie

Bouw van een cel vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/73566

Bouw van een cel vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/73566 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/73566 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie