Nederlandse Mededingingsautoriteit

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit Aan Directeur-generaal Telecommunicatie en Post, plv. T.a.v. dr. G.A.A.M. Broesterhuizen Postbus EC DEN HAAG Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 24 mei /21.b114 Onderwerp Reacties advies NMa inzake KPN en Digitenne Geachte heer Broesterhuizen, Op 25 februari 2004 heb ik u doen toekomen het advies van de d-g NMa aan de directeurgeneraal Telecommunicatie en Post (DGTP) van het Ministerie van Economische Zaken 3788/KPN en Digitenne (hierna: het Advies). In het Advies stond het mededingingsvraagstuk centraal of KPN een groter belang binnen Digitenne kan verwerven zonder dat een economische machtspositie ontstaat of wordt versterkt in het kader van het commerciële gebruik van Digital Video Broadcasting Terrestrial (hierna: DVB-T). Naar aanleiding van de brieven die u in reactie op het Advies hebt ontvangen van de VECAI d.d. 15 april 2004, Versatel d.d. 22 april 2004 en Broadcast Partners d.d. 26 april 2004, heeft u mij bij brief van 4 mei 2004 om een reactie verzocht. Ik zal onderstaand puntsgewijs de overwegingen van bovengenoemde marktpartijen behandelen. Thans bestaat er voor mij geen aanleiding om de marktanalyse zoals weergegeven in het Advies te herzien. Ik hecht er aan te benadrukken dat het Advies ziet op een periode van drie jaar, waarin Digitenne verplicht is ten minste 80% van haar netto-capaciteit te gebruiken voor het uitzenden van digitale televisieomroep. Vanwege de snelle technologische vooruitgang in deze sector is het, zoals in het Advies reeds is aangegeven, in redelijkheid niet mogelijk een uitspraak te doen over een langere periode dan drie jaar. Postbus Wijnhaven 24 T: [070] info@nmanet.nl 2500 BH Den Haag 2511 GA Den Haag F: [070] Website:

2 De drie marktpartijen zijn van mening dat het mogelijk is radio- en televisiepakketten (hierna: RTV-pakketten) via ADSL aan te bieden, waardoor het risico ontstaat dat KPN zowel via ADSL als via Digitenne RTV-pakketten kan aanbieden. De VECAI merkt hierbij op dat KPN aldus in staat is haar machtspositie uit te breiden naar andere markten (het hefboomeffect ). Op dit moment is het technisch niet mogelijk om via ADSL RTV-pakketten aan te bieden waarvan de kwaliteit vergelijkbaar is met RTV-pakketten die via de kabel worden aangeboden. KPN heeft in het onderzoek dat ten grondslag ligt aan het Advies aangegeven dat het voor de nabije toekomst commercieel niet aantrekkelijk is om RTV-pakketten via ADSL aan te bieden, gezien de technische beperkingen van het traditionele telefoonnetwerk en de hoogte van de noodzakelijke investeringen. Versatel verwijst in haar brief naar TV-on-demanddiensten die door KPN zouden worden aangeboden. Gezien de diverse diensten die KPN op dit gebied aanbiedt, neem ik aan dat zij doelt op de dienst waarbij KPN het voor de abonnee mogelijk maakt om op een later tijdstip een reeds uitgezonden televisieprogramma via ADSL te bekijken. Uiteraard zijn deze TV-ondemanddiensten niet vergelijkbaar met de RTV-pakketten (ca. 32 tv-zenders en 34 radiozenders) waarbij real time naar televisieuitzendingen kan worden gekeken zoals die door kabelbedrijven en in een afgeslankte vorm door Digitenne worden aangeboden. Hoewel niet duidelijk is op welke andere markten de VECAI vreest voor een hefboomeffect, zal de VECAI hier mogelijk hebben gedacht aan de markt voor breedbandinternet, aangezien haar leden hierop eveneens actief zijn. Het is mij echter niet duidelijk hoe de VECAI ziet dat KPN een eventuele economische machtspositie op een breedbandmarkt kan versterken door het aanbieden van RTV-pakketten via Digitenne en/of ADSL. De VECAI heeft ook geen argumenten aangevoerd die haar vrees voor een hefboomeffect onderbouwen. Versatel is van mening dat in het NMa-advies onterecht wordt geconstateerd dat DVB-T niet geschikt is voor internettoegangsdiensten. DVB-T is een broadcast medium en is derhalve naar haar aard ingericht en opgezet voor verspreiding van omroepdiensten en niet voor de uitwisseling van individuele berichten. Voor het uitwisselen van individuele berichten moet retourverkeer mogelijk zijn, hetgeen via DVB-T niet mogelijk is. Retourverkeer is alleen mogelijk indien gebruik wordt gemaakt van een ander netwerk in combinatie met de DVB-T-infrastructuur. Digitenne biedt dan ook geen (breedband)internettoegang aan. Zij heeft in het onderzoek dat ten grondslag ligt aan het Advies expliciet aangegeven dat haar netwerk tot en met 2007 niet is ingericht en geschikt zal zijn voor internettoegang. Digitenne is verplicht in de periode tot en met 2

3 31 december 2007 ten minste 80% van de netto-capaciteit te gebruiken voor het uitzenden van digitale televisieomroep. De VECAI en Versatel uiten het bezwaar dat door uitbreiding van het KPN-belang in Digitenne, KPN de beschikking krijgt over twee alternatieve infrastructuren om haar programmapakketten te distribueren. Ik merk op dat zelfs indien zou worden uitgegaan van een scenario waarin KPN daadwerkelijk via ADSL RTV-pakketten zou aanbieden, er geen reden is om aan te nemen dat in de nabije toekomst een economische machtspositie in de zin van artikel 1, onder i, van de Mededingingswet (hierna: Mw) kan ontstaan of worden versterkt als gevolg van het verwerven van een groter belang door KPN in Digitenne. Relatief weinig consumenten ontvangen RTV-pakketten op een andere wijze dan via de kabel; circa 97% van de woningen in Nederland heeft een kabelaansluiting. Gelet op de hoge kabeldichtheid in Nederland zal KPN voor een succesvolle uitrol van activiteiten via ADSL een met de kabel concurrerend aanbod aan RTV-pakketten moeten kunnen bieden. Het succes van KPN zal afhangen van de mate waarin de consument dit doorgifteplatform als een adequaat substituut zal beschouwen voor doorgifte via de kabel. Zelfs indien KPN met enig succes RTVpakketten zou aanbieden via ADSL, is het gezien de sterke positie van de kabelbedrijven niet aannemelijk dat zij hier binnen enkele jaren een machtspositie in de zin van artikel 1, onder i, Mw zal verwerven. Versatel geeft aan dat KPN de enige is die (breedband)infrastructuur heeft die nationale toegang geeft aan eindgebruikers en dat KPN nog steeds 80% van de dienstenmarkt beheerst. Verdere versterking en uitbreiding van deze situatie lijkt Versatel niet wenselijk. Ten eerste zij opgemerkt dat naast KPN ook de kabelbedrijven in bijna heel Nederland breedbandinternet aanbieden. Ten tweede biedt Digitenne geen breedbandinternet aan en zal derhalve KPN s positie op dit gebied niet groter worden door de vergroting van haar belang in Digitenne. Het is mij niet duidelijk waar Versatel op doelt met het genoemde marktaandeel van 80% op de dienstenmarkt. Indien Versatel doelt op de positie van KPN op de markt voor vaste telefonie, dan valt niet in te zien dat KPN deze positie zou kunnen versterken door de vergroting van haar belang in Digitenne, aangezien Digitenne niets met telefonie van doen heeft. 3

4 Broadcast Partners is van mening dat de relevante markt waar het Advies van uit gaat, in strijd is met een uitspraak van 20 mei 2003 van de Rechtbank Rotterdam. 1 Op basis van de activiteiten die Digitenne zal gaan verrichten, heeft de rechtbank afgeleid dat de relevante markt moet worden gedefinieerd als het totaal van deelmarkten van digitale doorgifte van televisie (gerelateerde) signalen, radiosignalen en interactieve diensten. In haar uitspraak beoordeelt de rechtbank vervolgens de volgende drie deelmarkten: (1) doorgifte van televisie- en televisiegerelateerde signalen, zowel analoog als digitaal, (2) doorgifte van radiosignalen, en (3) doorgifte van interactieve data. Voor elk van deze drie deelmarkten concludeert de rechtsbank dat geen sprake is van het ontstaan of versterken van een economische machtspositie van Digitenne. Bij het verstrekken van het Advies is uitgegaan van de activiteiten van Digitenne enerzijds en van KPN anderzijds. Daarbij zijn niet alleen de huidige activiteiten in aanmerking genomen, maar is ook beoordeeld welke activiteiten de komende drie jaar ontwikkeld zullen worden. Gekeken is waar deze activiteiten van Digitenne en KPN elkaar overlappen of aan elkaar verwant zijn. Nog afgezien van de vraag wat exact de relevante markt is, zal geen sprake zijn van het ontstaan of versterken van een economische machtspositie, aangezien er thans en in de nabije toekomst geen activiteiten zijn die door zowel Digitenne als KPN worden uitgeoefend. Broadcast Partners is van mening dat KPN en Digitenne actief zijn op (verticaal) aanpalende markten: KPN is aanbieder van de hoge antenne-opstelpunten die Digitenne gebruikt voor het aanbieden van haar diensten. Van deze antenne-opstelpunten zijn ook andere, met Digitenne concurrerende aanbieders afhankelijk. KPN en Nozema zijn zowel individueel als gezamenlijk in staat om met Digitenne concurrerende aanbieders uit te sluiten van toegang tot de antenneopstelpunten. Op basis van artikel 3.11 van de huidige Telecommunicatiewet (hierna: Tw) zijn de houders van een antenne-opstelpunt verplicht te voldoen aan redelijke verzoeken tot het medegebruik van antenne-opstelpunten. Het College van de OPTA (hierna: het College) is bevoegd om op grond van artikel 3.11, vierde en vijfde lid, Tw de regels vast te stellen die tussen medegebruikers van antenne-opstelpunten zullen gelden. In de herziene Tw is eveneens geregeld dat het College bevoegd is om de regels vast te stellen die tussen medegebruikers van antenne-opstelpunten zullen gelden. Ook kan het College een geschil beslechten bij de totstandkoming van een overeenkomst (artikel 12.2). 1 Uitspraak van de Rechtbank Rotterdam van 1 mei 2003 in het geding tussen Broadcast Newco Two B.V. en de d-g NMa, zaaknummer 01/1043-MEDED, LJN-nummer: AF

5 Gezien bovengenoemde waarborgen in de Tw lijkt van het op voorhand uitsluiten van toegang tot antenne-opstelpunten dan ook geen sprake te zijn. Conclusie Het bovenstaande in aanmerking nemende, zie ik geen enkele reden om de marktanalyse zoals weergegeven in het Advies te herzien. Voor eventuele nadere inlichtingen kan contact worden opgenomen met de heer drs. D.J. Abercrombie (doorkiesnummer ), mevrouw mr. drs. L.A. Schakel (doorkiesnummer ) of mevrouw mr. A.A. van Veen-Havinga (doorkiesnummer ). Hoogachtend, w.g. Mr. P. Kalbfleisch Directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit 5