Visie en activiteiten

Transcriptie

1 Visie en activiteiten Samenwerkingsverband autismehulpverlening Overijssel 2012 en 2013 Visiedocument 2012 en 2013 stuurgroep autismehulpverlening Overijssel Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) Mediant Karakter Dimence Bureau Jeugdzorg Overijssel MEE Twente MEE IJsseloevers Jarabee Vitree Ambiq Carint Reggelandgroep LSG-Rentray Commujon Baalderborg RIBW Groep Overijssel Trias Jeugdhulp Zwolse Samenwerkende Expertisecentra (ZSE) Aveleijn Speciaal Onderwijs Twente Oost (SOTOG) Attendiz de Twentse Zorgcentra (DTZC) Humanitas

2 Visiedocument 2012 en 2013 Stuurgroep autismehulpverlening Overijssel Eindredactie: Namens de Stuurgroep Coördinatie Autismehulpverlening Overijssel, A.A.A.J.W. Thissen, coördinator autismehulpverlening Overijssel Ontwerp, opmaak en druk: MOTA De Kapstok Oplage: 1 e druk: 200 exemplaren 2 e druk: 200 exemplaren 1 maart #rianoverijssel 2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING: EEN TERUGBLIK 4 2 AUTISME HULPVERLENING OVERIJSSEL ANNO NOVEMBER ONTWIKKELINGEN 9 4 ACTIVITEITEN 2012 EN BIJLAGE 1 HET VERANDERENDE VELD: LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN 15 BIJLAGE 2 ACTIVITEITEN SAMENWERKINGSVERBAND AUTISME OVERIJSSEL 2010 EN BIJLAGE 3 JAARPLAN KETENZORGPROJECT VB ASS

4 1. INLEIDING: EEN TERUGBLIK Levenslang Een autisme spectrum stoornis (ASS 1 ) is een levenslange aandoening, waarbij de uiterlijke kenmerken vooral zichtbaar zijn in een moeizame sociale omgang, communicatie en begrip van de dagelijkse werkelijkheid. De hulpvraag van mensen met een ASS is gevarieerd en betreft meerdere levensgebieden: leren omgaan met de uitingsvormen van de stoornis, passend onderwijs, zinvol werk of daginvulling, wonen, sociale contacten en relatievorming, vrije tijd. Actieve ouders In Overijssel bestaat een traditie als het gaat om de zorg voor mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS). Al rond de jaren zeventig van de vorige eeuw richtte een groep actieve ouders de Oostelijke Stichting Autisme op. Aanvankelijk bestond de hulp aan ouders en verzorgers van kinderen met autisme vooral uit vrijwilligerswerk. Medio jaren tachtig werd door de Riagg's Zwolle, Deventer, Almelo, Hengelo en Enschede één team autismehulpverlening Overijssel geformeerd, centraal ondergebracht bij de Riagg Enschede, onder leiding van Agnes Wolfkamp, toenmalig coördinator autismehulpverlening Overijssel. Landelijk convenant autisme (1999) In november 1999 is het Convenant Autisme afgesloten met de volgende convenantpartners: Geestelijke Gezondheidszorg Nederland (GGZ Nederland). Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). MEE Nederland. Zorgverzekeraars Nederland (ZV). Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE). Maatschappelijk Ondernemers Groep (MOgroep). Landelijk Netwerk Autisme (LNA). Hierin kwamen deze partijen overeen: te bevorderen dat de individueel benodigde zorg voor mensen met een aandoening uit het spectrum van autistische stoornissen, verder te benoemen als mensen met autisme, in alle levensfasen op een geïntegreerde manier beschikbaar komt. 1 Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) is de officiële benaming voor een groep ontwikkelingsstoornissen, ook wel autisme genoemd. In de DSM IV worden ASS onderscheiden in vijf afzonderlijke stoornissen. In deze notitie zullen beide termen, ASS en autisme, gebruikt worden. 4

5 Convenant autisme Overijssel (2006 en 2010) In navolging van het landelijk convenant, is in juni voor de periode van 4 jaar- en in juni voor de periode van 2 jaar- het convenant autisme Overijssel gesloten. In het convenant staan afspraken om de zorg aan mensen met ASS te verbeteren. De samenwerking heeft daadwerkelijk vorm gekregen in de regionale intersectorale autismenetwerken, de RIAN s in Twente en in West Overijssel. De inspanningen van de convenantpartners zijn tot 2009 voornamelijk gericht op de doelgroep mensen met autistische stoornissen met een normale begaafdheid tot licht verstandelijke beperking. In 2008 heeft de stuurgroep besloten de doelgroep te verbreden naar mensen met ASS in combinatie met een matige tot ernstige verstandelijke beperking. Dit heeft ertoe geleid dat drie regionale instellingen voor speciaal onderwijs als convenantpartners zijn vertegenwoordigd in de RIAN s evenals een aantal organisaties uit de VG sector. Anno 2011 zijn er in totaal 21 convenantpartners 2. Intersectorale programma s Overijssel Al voordat het convenant autisme Overijssel in 2006 werd afgesloten ontstond intersectorale samenwerking rond het thema Hulp aan Huis (HaH). Inmiddels is de samenwerking verder uitgebreid met het zorgprogramma gedragsstoornissen, IszO. Met ingang van 2009 kan daaraan worden toegevoegd het ketenproject van de sectoren VB en GGZ, op initiatief van Menzis (ketenproject VB ASS). In bijlage 3 is een overzicht van de activiteiten voor 2012 opgenomen. Visie en doelstellingen In de Uitdaging, op weg naar een intersectoraal programma voor mensen met autistische stoornissen in Overijssel heeft de stuurgroep autismehulpverlening aan de hand van zes thema s doelen voor 2012 geformuleerd: samenwerken aan een integraal, intersectoraal programma. goede signalering, vraagverheldering en diagnostiek. flexibel zorgaanbod met oog voor continuïteit. behandeling, begeleiding en ondersteuning op alle levensterreinen. levensloopbestendig wonen voor mensen met autisme. ruimte voor innovatie, wetenschappelijk onderzoek en innovatie. Ook de aandachtsgebieden zoals omschreven in Spectrum in beeld, anno 2006 zijn nog steeds actueel. De rode draad is het streven naar samenhang in begeleiding, ondersteuning en behandeling op alle levensterreinen dicht bij huis. 2 NVA, Ambiq, Vitree, Bureau Jeugdzorg Overijssel, LSG-Rentray, Jarabee, Trias, MEE IJsseloevers, MEE Twente, Karakter, RIBW Twente, RIBW IJssel Vecht, Baalderborggroep, Humanitas, Carint Reggeland Groep, Speciaal Onderwijs Twente Oost Gelderland (SOTOG), Attendiz, Zwolse Samenwerkende Expertisecentra, Aveleijn, De Twentse Zorgcentra, Dimence, Mediant, Trias Jeugdhulp 5

6 Werkwijze De basis waarop partners in het samenwerkingsverband autisme Overijssel gewerkt hebben aan verbeteringen aan de keten voor mensen met autisme zijn activiteitenplannen. Hierin zijn voor een periode van twee jaar verwachte resultaten beschreven ( , en ). In bijlage 2 is een overzicht van de activiteiten voor 2010 en 2011 opgenomen. Een terugblik in de vorm van een jaarverslag maakt ook onderdeel uit van een activiteitenplan (jaarverslagen en ). Resultaten worden geboekt in de RIAN s door thema s in taakopdrachten af te bakenen en hiervoor portefeuillehouders aan te stellen en doordat professionals kennis en expertise uitwisselen in kenniskringen en consultatieteams. De belangrijkste aanbevelingen van de rapportages Een plek om te leven, Nederlandse Vereniging Autisme i.s.m. Universiteit van Utrecht, 2008 en Autismespectrumstoornissen, een leven lang anders, Gezondheidsraad, 2009 zijn verwerkt in het activiteitenplan van het samenwerkingsverband. Werkwijze samenwerkingsverband autisme Overijssel anno 2010 Kenniskring ASS West-Overijssel Stuurgroep Overijssel autisme RIAN West- Overijssel RIAN Twente Consultatieteam Zwolle Consultatieteam Deventer Kenniskring ASS Twente Keten VB ASS 6

7 2. AUTISME HULPVERLENING OVERIJSSEL ANNO NOVEMBER 2011 Het samenwerkingsverband heeft een jaar (zomer 2010 zomer 2011) zonder coördinator gefunctioneerd. Desondanks is een groot aantal activiteiten dan wel werkgroepen anno november 2011 actief: Kenniskring van professionals in West Overijssel is actief, de kenniskring in Twente is gestagneerd; Consultatieteams in Zwolle en Deventer zijn actief: de financiering hiervan is eindig in 2011 Het project levenscoach, geïnitieerd door MEE IJsseloevers, RIBW en Dimence (RIAN WO), zit in de opstartfase: in de zomer van 2011 is een opdrachtformulering geschreven. De werkgroep wonen, werken en dagbesteding in Twente is actief en heeft op 1 november 2011 een (overweldigend) symposium3 georganiseerd Waar kan ik terecht. Hier is de autismeprijs Overijssel 2011 uitgereikt aan Stichting AsocialeKaart voor hun netwerkborrels. De portefeuille arbeid en dagbesteding in West Overijssel houdt zich bezig met nazorgactiviteiten van het in februari 2011 georganiseerde symposium. De portefeuilles zorg en onderwijs in zowel Twente als West Overijssel zijn in voorbereiding. De werkgroep diagnostiek voor mensen met een vermoeden van autisme en een verstandelijk beperking heeft een richtlijn opgeleverd die op 22 november 2011 is gepresenteerd aan ketenpartners. De werkgroep scholing heeft een eindrapportage opgeleverd in oktober De overige activiteiten van het ketenproject VB ASS komen moeilijk in uitvoering. De autismesoos in Deventer is actief. De financiering van deze soos door de Frans Wittenbergstichting wordt eind 2011 beëindigd. Vanaf januari 2012 wordt deze soos ondergebracht bij de Vriendendienst Deventer4 en zal dus niet meer opereren onder de vlag van het samenwerkingsverband autisme Overijssel. 3 Deze bijeenkomst behoorde tot de eindactiviteiten van deze werkgroep. 4 Vriendendiensten Deventer is er (o.a.) voor mensen die met de psychiatrie in aanraking zijn of zijn geweest, behoefte hebben aan meer sociale contacten en/ of gebruik willen maken van cliëntondersteunende activiteiten ( 7

8 Samenwerkingsverband autisme Overijssel anno november 2011 Dimence Stuurgroep Overijssel autisme Jarabee Carint Ambiq MEE BJZO RIAN West- Overijssel (WO) Dimence RIBW Karakter Baalderb Vitree BJZO Trias NVA RIAN Twente Mediant Dimence Karakter Jarabee RIBW LSG Ambiq ZSE MEE Aveleijn MEE Carint BJZO SOTOG Attendiz NVA Kenniskring WO Consultatieteam Zwolle WO Consultatieteam Deventer WO Levenscoach WO Werkgroep wonen, werken en dagbesteding Twente Keten VB ASS Mediant Ambiq Dimence Aveleijn DTC Baalderb Werkgroep diagnostiek / scholing 8

9 3. ONTWIKKELINGEN Het veranderende veld (samengevat) De bezuinigingen in de Geestelijke Gezondheidszorg, de transformatie binnen Jeugdzorg, de ontwikkelingen in het passend onderwijs etc. zijn erg actueel. In bijlage 1 is een meer volledige opsomming gegeven van alle landelijke ontwikkelingen, gerelateerd aan autismehulpverlening. De verzwaarde rol van de gemeente is in aantocht. Het voorzien van gemeenten van kennis over autisme en daaraan gerelateerde hulpverlening wordt essentieel. De netwerkgedachte, denkend vanuit gezinnen, lijkt steeds meer centraal te komen staan in het denken van gemeenten. Ook de perspectiefgedachte: kijken naar rendementen en ervoor zorgen dat brede vraagverheldering plaatsvindt. Start van twee intersectorale bestuurlijke overleggen (IBO Twente en IBO West Overijssel) In de diverse bestuurlijke gremia is in november 2011 besloten om de regie over de vier provinciale programma s Hah, IszO, autisme, ketenproject VB ASS- te bundelen tot twee regionale intersectorale bestuurlijke overleggen (IBO Twente en IBO West Overijssel) en een provinciaal bestuurlijk overleg. De belangrijkste beweegredenen voor / doelen van deze nieuwe structuur zijn: de regionalisering van de overheid. de grotere betrokkenheid van de bestuurders in hun eigen regio. de verbinding van de provinciale programma s / coördinatoren. het beter mogelijk maken van intersectorale kennisdeling betreft het overgangsjaar. Het intersectoraal bestuurlijk overleg (IBO) West Overijssel en het intersectoraal bestuur (IBO) Twente worden geïnitieerd. Daarnaast blijft de huidige stuurgroep autisme (op provinciaal niveau) en het huidige bestuurlijke overleg IszO (vooralsnog op Twents niveau) bestaan. In 2013 wordt toegewerkt naar samenvoeging het huidige bestuurlijk overleg IszO en de huidige stuurgroep autisme tot één provinciaal bestuurlijk overleg, waarbij in de agenda rekening wordt gehouden met de separate provinciale programma s (IszO, HaH, autisme, VB ASS). Gezien ieders eigen subsidieverstrekking en verantwoording zal aparte verslaglegging plaatsvinden. Subsidieaanvraag Autisme & Eigen Kracht (AEK) 2012 en 2013 In december 2011 heeft de provincie Overijssel de subsidieaanvraag Eigen Kracht & Autisme (AEK) toegekend. Hierin worden vijf deelprojecten onderscheiden: 1. Verkenning van de Eigen Kracht (conferenties) in het primair proces van de hulpverlening aan mensen met autisme. 2. Een voortzetting en doorontwikkeling van de consultteams Zwolle en Deventer en de opzet van een derde consultteam in Twente. 9

10 3. Een voortzetting en doorontwikkeling van het concept levensloopbegeleiding voor mensen met autisme. 4. Voortzetting en verder uitbouwen van activiteiten op het gebied van onderwijs en zorg. 5. Voortzetting en verder uitbouwen van activiteiten op het gebied van werk en dagbesteding. In deze activiteiten beoogt het samenwerkingsverband autisme Overijssel ruimte te geven aan, het doen toenemen en benutten van eigen kracht. In concreto gaat het om: Cliënten ondersteunen bij het houden van de regie over hun eigen leven. Professionele hulp aanvullend laten zijn op wat familie en leden van het sociale netwerk aan ondersteuning kunnen bieden. Een brede vraagoriëntatie gericht op het gehele netwerk van een cliënt. Het samenwerken vanuit het principe één gezin, één plan in samenhangende trajecten. Het komen tot duurzame, levensloopbestendige oplossingen voor opvoed- en opgroeivragen die spelen bij mensen met autisme. Het realiseren van een olievlek door het faciliteren van best persons om als ambassadeurs op te treden voor eigen kracht in uitvoering bij collega s en ketenpartners. Een oriëntatie op resultaat en het borgen ervan dat zich onder andere toont op basis van een toename van het aantal Eigen Kracht conferenties en andere methoden waarbij de regie bij de cliënt ligt en familieplannen ten grondslag liggen aan professioneel hulpaanbod voor mensen met autisme. 10

11 4. ACTIVITEITEN 2012 EN 2013 Prioriteren en implementeren inhoudelijke activiteiten Een veel gehoord geluid bij RIAN deelnemers is FOCUS! De diversiteit aan portefeuilles, waarvan een groot deel inactief dan wel zoekende naar de taakopdracht is, vraagt om heroriëntatie van activiteiten in 2012 en Daarnaast is er sprake van vrijblijvendheid in de huidige werkwijze. Er wordt veel ontwikkeld en er zijn vele intenties, maar de implementatie blijft vaak uit: er is behoefte aan het duidelijk formuleren van doelen, resultaten en prestaties. De subsidieaanvraag Autisme & Eigen Kracht (AEK) heeft al enigszins voorgesorteerd op een aantal speerpunten. Deze speerpunten zijn ook terug te lezen in de rapportages Een plek om te leven, Nederlandse Vereniging Autisme i.s.m. Universiteit van Utrecht, 2008 en Autismespectrumstoornissen, een leven lang anders, Gezondheidsraad, Verkenning van de Eigen Kracht (conferenties) in het primair proces (AEK deelproject 1) Bij het besluitvormingsmodel van de Eigen Kracht conferentie (EKc) gaat het om een kanteling in het denken over zorg en hulpverlening op basis van een visie op burgerschap. Die visie houdt in dat mensen zelf als eerste vaak goed in staat zijn om hun problemen op te lossen of antwoorden op hun vragen te vinden. Soms hebben ze daarbij een steuntje in de rug nodig, bijvoorbeeld in de vorm van een Eigen Kracht conferentie. Het is de rol van de hulpverlening om die steun op zo n manier te bieden, dat de hulpvrager versterkt wordt in zijn vermogen om problemen zelf op te lossen. Dat leidt tot oplossingen die minder kostbaar zijn en een langere levensduur hebben. In 2012 en 2013 zal bij elke convenantpartner verkend worden hoe eigen kracht in het primair proces kan plaatsvinden. Er worden zogenaamde AEK ambassadeurs ingezet. 2. Door/opstart consultteams (AEK deelproject 2) Het consultatieteam is samengesteld uit experts op het gebied van autismehulpverlening vanuit verschillende sectoren. Zij brengen de hulpvraag vanuit de totale context in kaart en stemmen het benodigde hulpaanbod af met de regiehouder van de casus, door individuele trajecten voor jongeren en jong-volwassenen met ASS uit te (laten) zetten. Hierdoor wordt voorkomen dat hulpvragers vastlopen in hun ontwikkeling naar volwassenheid of dat ontwikkelingsstagnatie op meerdere levens- en persoonlijke domeinen wordt omgebogen. Het gaat hierbij om trajecten m.b.t. wonen, behandeling/begeleiding, werk, opleiding en een zinvolle vrije-tijdsbesteding. De consultteams zullen in 2012 en 2013 onderzoeken op welke manier de mogelijkheden van het cliëntsysteem beter benut kunnen worden, zodanig dat cliënten zelf hun eigen levensplan (mede) uitstippelen. Een ander doel is de versterking van de keten van voorliggende voorzieningen tot het autisme consult/expertteams. De routing van scholen, Zorg Advies Teams (ZAT s) en autisme consultteams is een belangrijk aandachtspunt. 11

12 3. Levensloopbegeleiding (AEK deelproject 3) De continuïteit en samenhang van levenslange en levensbrede ondersteuning aan mensen met een autismespectrumstoornis (ASS) is te beperkt en onvoldoende aanwezig. Hierdoor wordt er te weinig beroep gedaan op de eigen kracht en regie van mensen met een ASS. Het doel van levensloopbegeleiding is mensen met een autismespectrumstoornis de mogelijkheid te geven om hun rol in de maatschappij volwaardig te vervullen doordat zij levenslang kunnen terugvallen op een levenscoach die vanuit een stelseloverstijgende aanpak (zonder leeftijds-, indicatie- en woongrenzen) werkt en ondersteuning kan bieden op allerlei levensvragen. 4.Zorg en onderwijs (AEK deelproject 4) In Een plek om te leven staat een aantal aandachtspunten genoemd voor het onderwijs. Een daarvan is dat van de kinderen met ASS in de leerplichtige leeftijd 5,9 procent niet naar school gaat: 4,5% is vrijgesteld van de leerplicht en 1,4% zit thuis. Verder heeft 20% van de leerlingen behoefte aan onderwijsbegeleiding die nu niet wordt verkregen. Ook de behoefte aan begeleiding binnen regulier vervolgonderwijs is groot. Het verkennen van de Eigen kracht gedachte bij onderwijs/begeleidingprogramma s door zorg- en onderwijspartners staat in dit deelproject centraal. 5. Arbeid en dagbesteding (AEK deelproject 5) Uit de enquête in Een plek om te leven blijkt dat 20% van de volwassenen respondenten met ASS geen enkele vorm van structurele dagbesteding heeft. Slechts een kwart van de volwassenen met autisme heeft inkomsten uit arbeid als belangrijkste inkomstenbron. In Overijssel heeft 64% van de respondenten de WAJONG als voornaamste inkomstenbron (landelijk is dit 49%). Ook is er aandacht voor het 1000-jongerenplan. De provincie Overijssel investeert met diverse partijen in de arbeidsmarktkansen voor kwetsbare jongeren. Ook in dit deelproject geldt dat het verkennen van de Eigen kracht gedachte centraal staat. Prioriteren en implementeren inhoudelijke activiteiten In 2012 en 2013 wordt in het samenwerkingsverband autisme Overijssel de prioriteit gegeven aan een aantal inhoudelijke activiteiten 5 en een goede implementatie hiervan: AEK 1: Verkennen eigen kracht in primair proces van 21 convenantpartijen. AEK 2: Door/opstart consultteams. AEK 3: Levensloopbegeleiding. AEK 4: Zorg en onderwijs. AEK 5: Arbeid en dagbesteding. 5 Daarnaast worden activiteiten onderscheiden specifiek voor de doelgroep (l)vb zoals in het jaarplan 2012 van het ketenzorgproject VB ASS zijn omschreven (zie bijlage 3) 12

13 (Vroeg)diagnostiek Inmiddels zijn er drie diagnostiekrichtlijnen opgeleverd door het samenwerkingsverband Autisme Overijssel: Voor kinderen en jeugdigen met (vermoeden van) autisme spectrum stoornissen (2009). Voor volwassenen met (vermoeden van) autisme spectrum stoornissen (2009). Voor mensen met een verstandelijke beperking en (vermoeden van) autisme spectrum stoornis (2011, als onderdeel van het Menzis ketenproject VB ASS). Een evaluatie van de implementatie (van met name de eerste twee) is niet uitgevoerd, wel opgenomen in het activiteitenplan 2010/2011. Daarbij komt dat in het voorjaar van 2012 twee nieuwe, landelijke, geactualiseerde richtlijnen worden verwacht voor jeugdigen en volwassenen. In 2012 en 2013 zal een procesevaluatie worden uitgevoerd van de implementatie van de huidige richtlijnen. Tevens zal onderzocht worden of er mogelijkheden zijn voor screening en/of diagnostiek in de voorliggende voorzieningen (Centrum voor Jeugd en Gezin, huisartsenpraktijken en overige eerstelijn). Diagnostiekrichtlijnen In 2012/2013 wordt een procesevaluatie van de implementatie van de diagnostiekrichtlijnen uitgevoerd en gepresenteerd en worden de mogelijkheden voor differentiaalonderzoek onderzocht. Vraag wordt uitgangspunt op de website Richting gemeenten wordt het steeds belangrijker om aan de hand van de levensgebieden van mensen met een vorm van autisme het totale Overijssels aanbod inzichtelijk te maken. Op de website via google goed vindbaar, wordt nog gewerkt met nuttige adressen op alfabet. Eind 2011 is deze website geactualiseerd. Het is in 2012/2013 wenselijk om een evaluatieonderzoek te doen naar de wensen en behoeften van gebruikers (professionals/managers/ambtenaren, mensen met een vorm van autisme en burgers). De vraag wat de toegevoegde waarde van deze website dient te zijn t.o.v. andere sites dient centraal te staan in de evaluatie. Vraag uitgangspunt in website In 2012 en 2013 wordt een evaluatieonderzoek naar de website uitgevoerd onder de doelgroep en wordt de website hierop aangepast. 13

14 Inrichting samenwerkingsverband Een aantal zaken verdient aandacht als het gaat om de inrichting van het samenwerkingsverband: Zowel bij de stuurgroep autisme, en vanaf 2012 de intersectorale bestuurlijke overleggen (IBO s) West Overijssel en Twente, als bij de beide RIAN overleggen wordt gewerkt met het vertegenwoordigingsmodel. In de praktijk komt daar weinig van terecht. Ook komt af en toe het verzoek van (niet deelnemende) vertegenwoordigers van met name kleine organisaties om als persoon dan wel organisatie deel te nemen aan activiteiten van het samenwerkingsverband. Er zijn op dit moment geen in- en exclusiecriteria voor deelname aan het netwerk. De in 2009 nieuw aangesloten organisaties (VB en speciaal onderwijs) zijn nog niet volledig ingedaald in de structuur van het netwerk. Er is nog onbekendheid met vertegenwoordigers van deze organisaties en hun reikwijdte. Er is sprake van statische werkwijze. Beiden consultteams in West Overijssel bestaan uit een vast team van consultleden en vergaderen op gezette tijden. Hetzelfde geldt voor beide RIAN s. Er blijkt ook behoefte te zijn aan een meer netwerkachtige benadering. Bijvoorbeeld wanneer een complexe vraag/casuïstiek zich voordoet waarop direct actie ondernomen moet worden. Een soort van ondersteunend systeem waarin relevante contactpersonen met kennis over autisme per levensterrein/organisatie/regio zijn opgenomen die elkaar snel weten te vinden. De uitvoering van de subsidieaanvraag 2012 en 2013 maakt dat je als netwerk voor een groot deel van je activiteiten verantwoording aflegt aan je opdrachtgever de provincie. Zoals vanzelfsprekend worden de voorgestelde activiteiten in het kader van deze subsidieaanvraag omarmd, tegelijkertijd dient in de gaten gehouden te worden dat de onafhankelijkheid van het samenwerkingsverband autisme hulpverlening niet in het geding komt. Inrichting samenwerkingsverband In 2012 en 2013 wordt uitwerking gegeven aan het voorstel voor twee intersectorale bestuurlijke overleggen (IBO s) in Overijssel met inachtneming van een goede vertegenwoordiging. Bovenstaande aandachtspunten worden door de voorzitters van de RIAN s uitgewerkt tot een voorstel voor de invulling van de RIAN s voor 2012 en

15 BIJLAGE 1 HET VERANDERENDE VELD: LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN d.d. september 2011 Bezuinigingen GGZ In totaal haalt VWS-minister Schippers 600 miljoen euro weg bij de instellingen in de geestelijke gezondheidszorg. Door het hoge bezuinigingstempo en een stapeleffect van verschillende beleidsdossiers wordt er een gat van ten minste tien procent in de omzet verwacht. Dat becijferden analisten van PwC op basis van de jaarrekeningen van 2010 van 48 ggz-instellingen. Volgens PwC gaan de instellingen slagkracht verliezen en komen succesvolle samenwerkingsprojecten met maatschappelijke partijen onder druk te staan. De eigen bijdrage voor GGZ behandelingen met meer dan 100 minuten wordt 200,- per jaar (i.p.v. de eerder 275,--). Voor kortere behandelingen geldt een eigen bijdrage van 100,- Stelselherziening jeugdzorg Gemeenten worden financieel en uitvoeringstechnisch verantwoordelijk voor alle jeugdzorg die nu onder het rijk, de provincies, de gemeenten, de AWBZ en de Zvw (zorgverzekeringswet) valt. Het voornemen van de overheid is om uiterlijk in 2016 alle voorzieningen van de jeugdzorg die vanuit de AWBZ worden gefinancierd bij de gemeenten onder te brengen. Er moet één financieringssysteem komen voor het huidige preventieve beleid, de huidige provinciale jeugdzorg, de jeugd-lvg (licht verstandelijk gehandicapten) en de jeugd-ggz (geestelijke gezondheidszorg). De CJG s zullen bij de overheveling naar (samenwerkende) gemeenten gaan dienen als frontoffices voor alle jeugdzorg van de gemeenten Betaalbaarheid zorg voor jeugd Vanaf 2011 wordt het budget voor de provinciaal gefinancierde jeugdzorg op grond van nieuwe criteria door de rijksoverheid verdeeld. Alle provincies krijgen geld op basis van dezelfde regels. Met de VNG en IPO is overeengekomen dat door een efficiencyslag bij gemeenten in miljoen en vanaf miljoen bespaard kan worden op de uitgaven aan zorg voor jeugd, met behoud van kwaliteit en innovatiekracht. Trajectfinanciering jeugdzorg Provincie Overijssel Overijssel is met ingang van 1 januari 2011 de eerste provincie die het zorgaanbod in de jeugdzorg bekostigd door middel van trajectfinanciering. Het werken via trajectfinanciering betekent dat per cliënt de hulpverlening (in de vorm van een cliënttraject) gesubsidieerd wordt met een vast bedrag van ,-. De zorgaanbieder is vervolgens niet meer gebonden aan het moeten leveren van de vooraf door Bureau jeugdzorg ingeschatte duur en vorm van zorg. De zorgaanbieder krijgt alle ruimte om in overleg met de cliënt de hulpverlening flexibel en gedifferentieerd vorm te geven: echt zorg op maat dus. De subsidie wordt definitief afgerekend wanneer het cliënttraject wordt afgesloten. 15

16 Dreigend verlies erkenning LVG ASS doelgroep Ook de verantwoordelijkheid voor de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen (jeugd-lvg) met gedragsproblemen zal onder voorwaarden overgaan naar gemeenten. Bij onduidelijkheid over de aard van de benodigde zorg kan het CJG LVG-expertise inschakelen voor het stellen van een diagnose. Zolang de zorg nog niet overgeheveld is naar gemeenten en gefinancierd wordt uit de AWBZ wordt de indicatie formeel door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) gesteld. Die indicatiestelling is mogelijk te mandateren aan het Centrum voor Jeugd & Gezin. Daarnaast onderzoekt het kabinet hoe vanaf 1 januari 2013 de toegang tot de AWBZ kan worden beperkt voor mensen met een IQ tussen de 70 en 85 (zwakbegaafden). Het kabinet wil dat de zorg voor deze mensen dichterbij en meer vanuit het eigen sociale netwerk wordt georganiseerd. Met dergelijke steun kan een deel van deze groep cliënten zonder begeleiding deelnemen aan de maatschappij. Dit helpt tevens om de AWBZ ook in de toekomst betaalbaar te houden. Dagbesteding, kortdurend verblijf, vervoer en begeleiding naar WMO Voor mensen met een indicatie zonder verblijf geldt dat zij vanaf 1 januari 2014 voor zorg en begeleiding, kortdurend verblijf (logeren) en vervoer alleen nog terecht kunnen bij de Wmo in hun gemeente. Het kabinet vindt dat deze functies het best dichtbij de cliënt geregeld kunnen worden. De gemeenten, die de Wmo uitvoeren, staan dichterbij de cliënt en kunnen dus meer maatwerk leveren. Vanaf 2013 worden gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe cliënten van de dagbesteding en begeleiding, vanaf 2014 voor alle cliënten. Waar AWBZ-begeleiding wordt ingezet ten behoeve van jongeren, overlapt dit met de decentralisatie jeugdzorg. PGB s AWBZ Voor mensen met een vorm van autisme zijn vaste hulpverleners, langdurige contacten met vaste afspraken en een rechtstreekse relatie met de betrokken aanbieder essentieel. Via een persoonsgebonden budget (pgb) kunnen zij zelf de zorg regelen die zij door ziekte, handicap of ouderdom nodig hebben. Ze krijgen een geldbedrag waarmee zij zorg, hulp of begeleiding kunnen inkopen. Vanaf 1 januari 2012 is het persoonsgebonden budget van de AWBZ alleen nog bestemd voor mensen die van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) een verblijfsindicatie hebben gekregen. Het gaat om mensen die zoveel zorg nodig hebben, dat verblijf in een verpleeghuis of verzorgingstehuis wordt aangeraden. PGB s GGZ Vanaf 1 januari 2010 biedt Nederlands grootste verzekeraar UVIT (Univé, VGZ, IZA, Trias) als enige verzekeraar nog steeds het PGB voor eerstelijns psychologische zorg aan. UVIT heeft met Per Saldo (de grootste vereniging voor budgethouders) afgesproken dat ze samen het PGB voor eerstelijns GGZ gaan monitoren. 16

17 Wet werken naar vermogen Het kabinet heeft aangekondigd in het najaar van 2011 het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen naar de Tweede Kamer te sturen als één integrale regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt en aanscherping Wajong. Het gaat om het samenvoegen van de Wsw (Wet sociale werkplaatsen), Wet Wajong (werk en arbeidsondersteuning jong gehandicapten) en WWI (Wet werk en inkomen) en WIJ (Wet investeren in jongeren). De uitvoering ligt bij de gemeenten, in te voeren per Wajong wordt bijstandswet Het kabinet wil alle Wajongers herkeuren, ongeacht hun arbeidsongeschiktheidspercentage. Alleen jongeren die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn, komen nog voor de Wajong in aanmerking. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten moeten gaan werken. Bij gewone, reguliere, werkgevers. Lukt ze dat niet, dan vallen ze onder de Bijstand. Wanneer sprake is van deels werken wordt per 1 januari 2014 de Wajong uitkering verlaagd naar maximaal 70% van het wettelijk minimumloon (i.p.v. 75%). Per 1 januari 2014 stopt UWV zijn activiteiten en gaan deze over naar de gemeente. Vanaf dat moment gelden de regels van de bijstandswet (WWB). Gedeeltelijk arbeidsongeschikten komen dus niet meer in aanmerking voor de Wajong, maar ook niet altijd voor een Bijstandsuitkering. De bijstand heeft namelijk een vermogenstoets en een partnertoets. Bovendien wil het nieuwe kabinet dat de Bijstand een huishoudinkomen wordt. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten die bij hun ouders of in een woongroep wonen, krijgen niets meer. En zij die spaargeld, een eigen huis of een partner met een inkomen hebben, krijgen zelf in de toekomst ook helemaal niets meer. Onderwijs In de beleidsnotitie: Vernieuwing zorgstructuren in het funderend onderwijs. (september 2005) wordt het begrip zorgplicht geïntroduceerd. Hieronder wordt het volgende verstaan: Ieder schoolbestuur heeft de verantwoordelijkheid een passend onderwijszorgarrangement aan te bieden aan iedere leerling die zich bij een school van dat schoolbestuur aanmeldt of bij een school van dat bestuur is ingeschreven. Als een school een bepaald arrangement niet zelf in huis heeft, moet het bestuur van die school in samenwerking met besturen die dit arrangement wel kunnen aanbieden zorgen dat de leerling dat onderwijsarrangement aangeboden krijgt, met een gemotiveerde doorverwijzing. Naast de beëindiging van de openeindfinanciering en de budgettering van middelen voor onderwijszorg wordt fors bezuinigd op het passend onderwijs per 2013: het betreft een bezuiniging van 300 mln: Schrappen in bureaucratie a 124,7 miljoen bv. afschaffen REC s en steunpunten autisme. Minder ambulante begeleiding a 90,8 miljoen. Grotere klassen a 84,5 miljoen. De uitvoering ligt bij de schoolbesturen, maar er is wel de verplichting tot samenwerking tussen gemeenten en schoolbesturen op het gebied van zorg in en om de school. Door de 17

18 bezuinigingen op passend onderwijs is er een toenemende behoefte aan het inzetten van (lichte vormen van) jeugdzorg binnen de school. Versterking basisvoorzieningen en eerstelijn De vraag naar tweedelijnszorg groeit op dit moment enorm. Het landelijk beleid zet dan ook in op versterking van de pedagogische basisvoorzieningen (de scholen, kinderopvang, sportverenigingen) en de eerste lijn (jeugdgezondheidszorg, de opvoed- en opgroeiondersteuning, advisering aan jeugdigen en opvoeders en de lichte hulpverlening onder regie van de gemeente) om het ontstaan of de verergering van problemen tegen te gaan. Ook bij GGZ instellingen vindt een afbouw plaats van klinische plekken naar ambulante zorg: er komen steeds meer plannen voor eerstelijns psychologenpraktijken in de wijk. Gemeentelijke wijkteams in alle soorten en maten In het kader van de WMO en de wijkaanpak experimenteren alle gemeenten in Overijssel met nieuwe manieren van werken. Zo werkt de gemeente Enschede aan een nieuwe organisatie van wonen, welzijn en zorg in woonservicegebieden. Per gebied moet een samenhangend pakket aan voorzieningen en diensten ontstaan, waar in professionele (waaronder MEE en jeugdzorginstellingen) en vrijwilligersorganisaties nauw samenwerken. DSM V in 2013 Een vervangende diagnostische categorie "autism spectrum disorders" wordt verwacht, waar bijvoorbeeld Asperger en PDD-NOS onder zullen vallen. De hele financiering van de geestelijke gezondheidszorg is op dit moment gebaseerd op de DSM-IV. Zorginkoop Op dit moment voeren zorgkantoren de AWBZ uit. Per 1 januari 2013 nemen de zorgverzekeraars de taken van de zorgkantoren over. Door de overheveling van functies uit de AWBZ naar de WMO moeten gemeenten deze voortaan zelf gaan inkopen en aanbieden. Maar de WMO kent geen recht op zorg. Het gevaar schuilt erin dat gemeenten de expertise missen om met ASS zorgvragers om te gaan. Ook dreigt er grote ongelijkheid: in de ene gemeente zijn bepaalde vormen van begeleiding mogelijk, in een andere niet. Voor kleinere gemeenten is het bijna ondoenlijk om voldoende deskundigheid in huis te halen en toezicht op de uitvoering te houden. Dit geldt met name voor de zorgvoorzieningen die veelal bovenregionaal zijn georganiseerd zoals de kinder- en jeugdpsychiatrie en in de behandelcentra voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking en ASS. Zeker als het gaat om complexe, gemeenteoverstijgende inkoop zal dit kunnen leiden tot samenwerkingsvraagstukken bij zorginkoop. 18

19 BIJLAGE 2 ACTIVITEITENPLAN SAMENWERKINGSVERBAND AUTISME OVERIJSSEL Nr. Thema RIAN Twente I Arbeid-dagbesteding (jong-) volwassenen met ASS in Twente II III Vroegsignalering en diagnostiek ASS bij jonge kinderen Zorg in de school, onderwijs-zorg combinaties voor leerlingen met ASS. IV Gezinsbehandeling ASS Triple P, module Stepping Stones V Snellere screening, diagnostiek en consultatie kinderen met (vermoeden van) ASS Doelstelling Intersectorale werkgroep (MEE, UWV, RIBW Twente, Speciaal Onderwijs): 1. Inventarisatie huidige aanbod en knelpunten in de keten wonen/werken/dagbesteding 2. Mogelijke oplossingen aangeven 3. Korte lijnen leggen tussen organisaties bij concrete casuïstiek. 4. Organiseren van een studiedag rondom het thema arbeiddagbesteding in Twente Realisatie Infant Centrum Twente (brede doelgroep 0-4 jarigen)+ m.b.t. jonge kinderen met (vermoeden van) ASS: 1. Screening en vroegdiagnostiek: invoering ESAT-signaleringslijst voor consultatiebureau-artsen (DIANE project); 2. Expertise vanuit jeugdzorg en KJP m.b.t. behandeling/ begeleiding jonge kinderen met ASS en ouders-verzorgers vanuit één locatie. 1 kind 1 plan (plaatsbekostigde leerlingen met vorm van autisme). Zorg en onderwijs dichter bij elkaar brengen, bijvoorbeeld: - behandelplan en handelingsplan school afstemmen. - onderzoeken van mogelijkheid behandeling binnen school. Stepping stones is een uitbreiding van het kernprogramma Triple P voor een specifieke doelgroep: ouders met kinderen met een ontwikkelingsstoornis zoals ASS of beperking. In Nederland is de uitvoering van Stepping Stones in pilot fase - N.a.v. resultaten pilot onderzoeken of module werkzaam is voor ouders/verzorgers van kinderen met ASS. - Zo ja, plan van aanpak voor invoering. Wat is er nodig om binnen 6 weken diagnose ASS bij jeugdigen te stellen dan wel uit te sluiten? Voorstel GGZ-BJZO t.b.v. diagnostiekstraat. Portefeuillehouders RIBW en Mediant Infant centrum Twente (Karakter, Jarabee) SSTS en SOTOG Jarabee, Mediant BJZO en Dimence 19

20 Nr. Thema RIAN West Overijssel I Kinderen/jeugdigen met ASS binnen gesloten jeugdzorg II Wonen, arbeid, dagbesteding voor mensen met ASS in Deventer Doelstelling Zicht krijgen op specifieke problematiek van kinderen met ASS binnen gesloten jeugdzorg en voorstel voor mogelijke oplossingsrichtingen. Plan van aanpak om woningen met trajectbegeleiding naar arbeid/dagbesteding/vrije tijd in regio Deventer te realiseren (eerste helft 2010); na goedkeuring volgt uitvoeringsfase. III Levenscoach Pilot starten met als doel de functie levenscoach, zoals de Gezondheidsraad adviseert, voor mensen met ASS in de keten vorm te geven. IV Onderwijs-zorgcombinaties voor leerlingen met ASS op ROC s In overleg met ROC s Deltion en Landstede vaststellen welke behoefte en concrete vragen er zijn m.b.t. onderwijszorgcombinaties voor leerlingen met ASS; aansluiten/voortbouwen op initiatieven die er al zijn. Portefeuilehouders Vitree (De Reeve) i.s.m. Trias, Dimence Dimence i.s.m. RIBW (i.o. Humanitas dmh) MEE IJsseloevers i.s.m. RIBW IJssel Vecht en Dimence. Trias V Consultatieteam ASS Deventer Uitbreiding van consultatiemogelijkheid t.b.v. jongeren/jongvolwassenen Coördinator AHV met ASS naar regio Deventer: start consultatieteam. VI Studiedag arbeid-dagbesteding Initiatief van kenniskring ASS West/Overijssel. Voorbereidingscommissie, bestaande uit leden kenniskring. Nr. Thema bovenregionaal I Evaluatie regionale diagnostiekrichtlijnen ASS Doelstelling Toetsen in hoeverre de regionale richtlijnen voor diagnostiek bij mensen met (vermoeden van) ASS in de praktijk gebruikt worden en evt. verbeterpunten inventariseren. Portefeuillehouders Coördinator AHV i.s.m. voorzitter intersectorale werkgroep diagnostiek ASS (B. Sizoo) Stuurgroep II Bestuurlijke samenwerking Overijsselse programma s Onderzoek naar meerwaarde van bestuurlijke samenvoeging Overijsselse intersectorale programma s III Verbreding keten ASS Verbinding stuurgroep ASS resultaten keten VG-ASS Twente Stuurgroep, i.c. H. Ester IV Invitational conference Nog vast te stellen Stuurgroep, i.s.m.voorzitters RIAN s en coördinator 20

21 BIJLAGE 3 JAARPLAN KETENZORGPROJECT VB ASS 2012 Deelproject: Actieve kennisuitwisseling/-deling en scholing/deskundigheidsbevordering in de keten t.b.v. diagnosticeren, behandelen en begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking en ASS Projectleiderschap: Aveleijn Probleemstelling: Er is onvoldoende kennis en eenduidigheid tussen sectoren t.a.v. (het diagnosticeren van) ASS bij VG-cliënten Doelstelling: Cliënten met een verstandelijke beperking en (vermoeden van) ASS worden binnen de keten op eenduidige en juiste wijze gediagnosticeerd, analoog aan de in 2011 gepresenteerde diagnostiekrichtlijn Professionals zijn bekwaam in het uitvoeren van specialistisch onderzoek volgens de diagnostiekrichtlijn Uitvoering geven aan de adviezen die zijn voorgekomen uit expertmeetings in 2011 t.b.v. standaardisatie scholing in de keten en aanbod binnen afzonderlijke instellingen Ontwikkelen van effectmetingen t.b.v. resultaten scholingsactiviteiten Onderzoek naar haalbaarheid/wenselijkheid van een expertisecentrum (L)VB/ASS Verwachte resultaten: 20 professionals VB/GGZ zijn getraind in het afnemen van specialistisch diagnostisch onderzoek Er is minimaal één intervisiegroep VB/GGZ voor het werken met de diagnostiekrichtlijn Een concept-basisprofiel is opgesteld voor de ASS hulpverlener Er ligt een plan van aanpak voor implementeren van innovaties in het scholingsprogramma Een onderzoeksrapport rond de haalbaarheid/werkelijkheid van een expertisecentrum (L)VB/ASS is klaar Voor- en najaar juni februari mei september 2012 Deelproject: Projectleiderschap: Probleemstelling: Wonen, werken en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking en ASS De Twentse Zorgcentra Veel cliënten met een verstandelijke beperking en ASS vallen onder de groep thuiszitters c.q. hebben onvoldoende zinvolle dagbesteding Doelstelling: Realiseren van zinvolle dagbesteding voor cliënten met een verstandelijke beperking en ASS Ontwikkelen van een database voor ketenbrede kennisspreiding van het beschikbare aanbod en actualisatie daarvan: functie, doelgroepbepaling en knelpuntenanalyse In kaart brengen van arbeidstoeleiding en werk, omvang doelgroep en mogelijkheden voor het creëren van begeleide werkplekken voor de doelgroep, waar van toepassing aangevuld met andere partijen dan alleen de huidige ketenpartners Verwachte resultaten: De mogelijkheden voor het creëren van begeleide werkplekken zijn in kaart gebracht Concrete voorstellen m.b.t. arbeidstoeleiding en werk zijn geformuleerd De contouren van een database zijn verkend 31 maart maart december

22 Deelproject: Verbetering van transfer en doorstroom van jeugdigen met een (licht) verstandelijke beperking en ASS Projectleiderschap: Ambiq Probleemstelling: Er bestaan schotten tussen de sectoren die zorgen voor een stagnerende doorstroom Doelstelling: Soepele doorstroming van cliënten die daarvoor in aanmerking komen naar een woonvorm met arbeidsplek en/of dagbesteding Ontwikkelen van een woonvorm, gekoppeld aan een arbeidsplek en/of dagbesteding, waar de training Leren wonen uitgevoerd kan worden Verwachte resultaten: Cliënten wonen en zijn getraind in zelfredzaamheid in combinatie met dagbesteding, arbeid 31 december 2012 en/of onderwijs 12 cliënten zijn volgens deze procedure geplaatst 30 juni 2012 Deelproject: Projectleiderschap: Probleemstelling: Integraal zorgplan voor cliënten met een (licht) verstandelijke beperking en ASS Baalderborg groep Er is onvoldoende afstemming in zorgplannen tussen sectoren. In 2011 zijn de mogelijkheden verkend van een integraal zorgplan voor cliënten met een (licht) verstandelijke beperking en ASS. De gemeenschappelijke doelen zijn op hoofdlijnen verkend. Er dient in 2012 een verdiepingsslag plaats te vinden alvorens professionals met het integrale zorgplan kunnen werken Doelstelling: Verder uitwerken van een integraal zorgplan en multidisciplinaire evaluaties Implementatie van het zorgplan in de VB/GGZ organisaties Verwachte resultaten: Het definitief zorgplan is vastgesteld door de deelnemers aan het ketenproject Gebruikers zijn bekend met en maken gebruik van het zorgplan 30 juni december