Update Omgevingswet. Chantal van Mil Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht. 2 april 2019

Transcriptie

1

2 Update Omgevingswet Chantal van Mil Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht 2 april 2019

3 Update omgevingsrecht Stelling: Met de Omgevingswet kunnen projecten straks sneller en eenvoudiger worden gerealiseerd.

4 Voortgang stelselherziening Kamerbrief voortgang stelselherziening, 21 december 2018

5 Voortgang aanvullingsspoor Omgevingwet

6 Wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet en 4 AMvB s Wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet Tweede Kamer op 7 maart 2019 ingestemd met wetsvoorstel Consultatieversie Invoeringswet op 28 oktober 2018 gepubliceerd. AMvB s 31 augustus 2018 gepubliceerd in Stb.: - Omgevingsbesluit, Stb. 2018, Besluit bouwwerken leefomgeving, Stb. 2018, Besluit kwaliteit leefomgeving, Stb. 2018, Besluit activiteiten leefomgeving, Stb. 2018, 293

7 Aanvullingswetten Aanvullingswet bodem: 18 december 2018 aangenomen door Tweede Kamer. Aanvullingswet natuur: 29 juni 2018 bij Tweede Kamer ingediend. Aanvullingswet geluid: 5 oktober 2018 bij Tweede Kamer ingediend. Aanvullingswet grondeigendom: 1 februari 2019 bij Tweede Kamer ingediend.

8 Advies Raad van State (3 juli 2018) (I) Invoeringswet Omgevingswet Omgevingsbesluit (Ob) Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) Kamerstukken II 2017/18, , nr. 4

9 Advies Raad van State (3 juli 2018) (II) In advies bij Omgevingswet overwoog Afdeling dat wetsvoorstel basis kan vormen voor inzichtelijk, samenhangend, flexibel en efficiënt stelsel. Maar: Verwezenlijking is afhankelijk van inhoud en opbouw van uitvoeringsregelingen. Inrichting stelsel komt in ruime mate tegemoet aan behoefte aan bestuurlijke afwegingsruimte, samenhangende benadering en versnelling van besluitvorming over projecten. Maar: Praktijk zal de komende jaren moeten uitwijzen of doelstellingen stelselherziening uiteindelijk worden gehaald. Kamerstukken II 2017/18, , nr. 4

10 Advies Raad van State (3 juli 2018) (III) Risico: voor alle hoofdrolspelers in het omgevingsrecht neemt houvast in belangrijke mate af of ontbreekt: Streven naar globale en flexibele omgevingsplannen met zoveel mogelijk open normen, het schrappen van de vergunningplicht voor de planologische aspecten van bouwen, het loslaten van standaard overgangsrecht in bestemmingsplannen en de nieuwe systematiek voor schadevergoeding bij besluiten (nadeelcompensatie) kan weliswaar kan aan doelstelling om meer te benutten, maar tegelijkertijd ook leiden tot onduidelijkheid en rechtsonzekerheid. Dat geldt ook voor toenemend gebruik van (algemene en specifieke) zorgplichten in plaats van het uitschrijven van regels waar iedereen zich aan moet houden en de mogelijkheid om bij bouwen gelijkwaardige maatregelen te treffen zonder voorafgaande toestemming of melding. Kamerstukken II 2017/18, , nr. 4

11 Advies Raad van State (3 juli 2018) (IV) Advies o.a.: Bij verlenen ontheffing instructieregel voorzien in extra waarborgen voor transparantie en zorgvuldige afweging, bijvoorbeeld in de vorm van advies kwaliteitsteam waar veel gemeenten al gebruik van maken; Op wetsniveau voorzien in vergunningplicht voor ruimtelijke aspecten van bouwen, met mogelijkheid voor gemeenteraad deze in omgevingsplan uit te schakelen indien dat gelet op plansystematiek (formulering van de algemenere regels van omgevingsplan samen met verbeelding) verantwoord is; Bezien of het mogelijk is om, in geval van vergunningvrij bouwen, op verzoek van initiatiefnemer een overheidsdocument te verstrekken, waaruit blijkt dat de bouw rechtmatig is (conformiteitsverklaring); In Bbl voorzien in toestemmingsbesluit of in elk geval een meldingsplicht voor het treffen van gelijkwaardige maatregelen. Kamerstukken II 2017/18, , nr. 4

12 Omgevingswet (I) De Omgevingswet bundelt een groot aantal (26) bestaande wetten op het gebied van onder meer bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Integratie gebiedsgerichte onderdelen huidige wetten in één wet, met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Fysieke leefomgeving staat centraal. Definitie in art. 1.2, lid 2, Ow: De fysieke leefomgeving omvat in ieder geval: bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed, werelderfgoed. Minder regels, meer participatie.

13 Omgevingswet (II) Participatie vrijblijvend, maar aangenomen amendement: straks mogelijk dat gemeenteraad bij vergunningen die afwijken van het omgevingsplan kan aangeven dat burgerparticipatie verplicht is. Initiatiefnemer moet belanghebbende burgers en bedrijven tijdig betrekken bij de voorbereiding van nieuwe (bouw)plannen. Als niet wordt voldaan aan participatie-eis, dan is vergunningaanvraag niet compleet (wel mogelijkheid tot herstel verzuim). Zonder participatie aanvraag niet compleet en kan bevoegd gezag besluiten de aanvraag niet in behandeling te nemen.

14 Omgevingswet (III) Participatie is maatwerk: of participatie voorafgaand aan de aanvraag heeft plaats gevonden; als dit het geval is: hoe burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen bij de voorbereiding van de aanvraag zijn betrokken; en wat de resultaten daarvan zijn.

15 Omgevingsplan (I) - Regels over activiteiten die gevolgen hebben voor de fysieke leefomgeving. - Regels die nodig zijn met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. - Vervanger van het huidige bestemmingsplan. - Eén omgevingsplan per gemeente, in plaats van meerdere. - Ook regels die nu nog in de gemeentelijke verordening zijn opgenomen. - Ook regels over detailhandel, horeca, geluid, geur etc.

16 Omgevingsplan (II) Twee groepen regels: - Algemene regels (artikel 4.1 lid 1 Omgevingswet) Regels over activiteiten die gevolgen hebben voor de fysieke leefomgeving, nu opgenomen in gemeentelijke verordeningen (kapverordening, ligplaatsverordening). - Regels voor functies op locaties (artikel 4.2 lid 1 Omgevingswet) Evenwichtige toedeling functies aan locaties (= functies toekennen aan locaties en bepalen op welke wijze en onder welke voorwaarden functies ter plaatse mogen worden uitgevoerd).

17 Omgevingsvisie Nu: gemeentelijke structuurvisie met aparte strategische plannen op gebied van milieu, natuur, verkeer, vervoer en water Onder Omgevingswet: Gemeentelijke Omgevingsvisie met breder bereik; Integrale visie voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving voor de lange termijn; Cultuurverandering nodig bij gemeenten: integraal denken in plaats van sectoraal denken.

18 Omgevingsvergunning (I) Kern regeling: Artikel 5.1 Omgevingswet Het is verboden zonder omgevingsvergunning de volgende activiteiten te verrichten (.)

19 Omgevingsvergunning (II) Belangrijke wijzigingen ten opzichte van huidig stelsel: - Flexibiliteit bij aanvraag. Initiatiefnemer bepaalt zelf voor welke activiteiten hij een vergunning aanvraagt. - Vereiste van onlosmakelijke samenhang vervalt. - Hoofdregel: college B&W bevoegd gezag. - Omgevingsvergunning voor omgevingsplanactiviteit (nu afwijken bestemmingsplan) binnen 5 jaar na onherroepelijk worden opnemen in omgevingsplan.

20 Splitsing vergunningplicht (I) Wijziging huidige systematiek: termijn van 8 weken wordt de hoofdregel; splitsing technische en ruimtelijke vergunning; als beide zijn vereist: keuze om vergunningen ofwel gelijktijdig, ofwel achtereenvolgens aan te vragen.

21 Splitsing vergunningplicht (II)

22 Splitsing vergunningplicht (III) Doel splitsing: voorkomen dat onnodig aan regels wordt getoetst; beperking aantal vergunningsplichtige activiteiten. Voordeel: Aanvrager kan eerst duidelijkheid verkrijgen of bouwplan op grond van het omgevingsplan is toegestaan (terug naar het systeem van voor de Wabo met bouwvergunning eerste en tweede fase).

23 Splitsing vergunningplicht (IV) Technische vergunning: Regels voor technische bouwkwaliteit in Bbl -> technische eisen in algemene regels. - In Bbl worden bouwactiviteiten aangewezen waarvoor vergunning is vereist. - Bouwwerken met zwaarder risicoprofiel, bijvoorbeeld bouwwerken met meerdere bouwlagen en verdiepingsvloeren of verbouwingen met wijziging in brandcompartimentering.

24 Splitsing vergunningplicht (V) Ruimtelijke vergunning (vergunning voor omgevingsplanactiviteit): - Vergunningplicht voor bouwwerken opgenomen in omgevingsplan gemeente. - Gemeente bepaalt dus (zelf) in omgevingsplan of vergunning nodig is voor bouwen en in stand houden bouwwerk.

25 Verhouding Invoeringswet Omgevingswet en Omgevingswet Invoeringswet: - aanvulling Omgevingswet - wijziging Omgevingswet - wijziging of intrekking andere wetten (o.a. de Wabo en Wet ruimtelijke ordening worden ingetrokken, van o.a. Waterwet, Woningwet en Wet milieubeheer vervallen grote onderdelen) - overgangsrecht

26 Invoeringswet Invoering nieuw systeem nadeelcompensatie. Toevoeging van regels voor handhaving en uitvoering, bestuurlijke boete en overhevelen onderdelen uit de Wet tot wijziging van de Wabo (Vergunningverlening, toezicht en handhaving). Nadere regeling Digitaal stelsel Omgevingswet (DSO) met bepalingen betreffende doelen, verantwoordelijkheden, kwaliteitseisen en beschikbaarstelling gegevens. Opneming strafrechtelijk handhaafbare zorgplicht betreffende activiteiten met aanzienlijk nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving.

27 Nieuwe regeling nadeelcompensatie (I) - Nu regeling voor tegemoetkoming in schade opgenomen in afdeling 6.1 Wet ruimtelijke ordening. - Wijziging in terminologie: nadeelcompensatie omvat zowel nadeelcompensatie als planschade. - Nu regels bestemmingsplan bepalend voor ontstaan recht op tegemoetkoming in planschade. - Onder Omgevingswet verschuiving naar omgevingsvergunningplichtige activiteit. - Achtergrond hierbij: belemmering totstandkoming meer globale bestemmingsplan regelingen. - Verhoging percentage aftrek van 2% naar 4%.

28 Nieuwe regeling nadeelcompensatie (II) Mogelijk dat op basis van hetzelfde planologisch regime (omgevingsplan) meerdere keren door (opvolgend) eigenaar om nadeelcompensatie wordt verzocht. Dit kan nu niet, omdat in planvergelijking wordt uitgegaan van maximale gebruiksmogelijkheden van het schadeveroorzakende besluit c.q. plan.

29 Nieuwe regeling nadeelcompensatie (III) Let wel: verschuiving schademoment van bestemmingsplan naar omgevingsvergunning alleen mogelijk als het om een vergunningplichtige activiteit gaat. Veel activiteiten waarvoor het omgevingsplan regels bevat zijn echter vergunningvrij. In dat geval verschuiving schademoment naar moment dat melding aan bevoegd gezag is gedaan, ofwel als geen melding is vereist, zodra met activiteit is begonnen.

30 Nieuwe regeling nadeelcompensatie (IV) Passieve risicoaanvaarding bij onbenutte mogelijkheden: Bij schade die wordt veroorzaakt door wijziging van een of meer regels in een omgevingsplan of in een omgevingsverordening gesteld met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties, die ertoe strekt dat het verrichten van bepaalde activiteiten niet meer is toegestaan, heeft de aanvrager het risico van het ontstaan van schade als bedoeld in artikel 4:126, tweede lid, onder a, van de Algemene wet bestuursrecht, aanvaard als: a. het bevoegd gezag ten minste een jaar voorafgaand aan de wijziging van die regel, van het voornemen daartoe kennis heeft gegeven in overeenstemming met artikel 3:12 van de Algemene wet bestuursrecht; b. gedurende drie jaar onmiddellijk voorafgaand aan die kennisgeving, geen activiteit is verricht die in overeenstemming is met de regels in het omgevingsplan of de omgevingsverordening die van toepassing waren, en c. vanaf het tijdstip van die kennisgeving tot het tijdstip van de wijziging van die regel, geen activiteit is verricht die in overeenstemming is met de regels in het omgevingsplan of de omgevingsverordening die van toepassing waren of de voor een activiteit op die locatie benodigde voorbereidingen niet zijn getroffen.

31 Invoeringsbesluit Bruidsschat: - Hoofdstuk 7 Invoeringsbesluit. - Regels uit bruidsschat maken van rechtswege onderdeel uit van het omgevingsplan. - Activiteiten die niet langer door rijksoverheid worden gereguleerd.

32 Bruidsschat - Aansluitplicht nutsvoorzieningen en aansluiting hemelwater ( e.v.) - Bereikbaarheid hulpvoorzieningen ( ) - Zorgplicht gebruik bouwwerk ( ) - Regels behoud cultureel erfgoed ( ) - Vergunningplicht bouwen (m.u.v. vergunningvrij, e.v.) - Regels voor milieubelastende activiteiten: - energiebesparing - geluidhinder - trillingen - geur - Indieningsvereisten (bijvoorbeeld t.a.v. kapvergunning)

33 Overgangsrecht (I) Overgangsrecht: - Op moment van inwerkingtreding Omgevingswet ontstaat omgevingsplan van rechtswege (dus oud bestemmingsplan, maar ook de bruidsschat). - Gemeentelijke verordeningen zullen vooralsnog geen onderdeel uitmaken van het omgevingsplan van rechtswege. - Verordeningen blijven in de overgangsfase naast het omgevingsplan bestaan.

34 Overgangsrecht (II) Bestemmingsplannen die nog in procedure zijn: - Op ontwerp bestemmingsplan dat voor inwerkingtreding van Omgevingswet ter inzage is gelegd blijft het oude recht van toepassing tot het bestemmingsplan van kracht wordt. - Op beroep tegen bestemmingsplan oud recht van toepassing totdat bestemmingsplan onherroepelijk is geworden.

35 Overgangstermijn (I) - Uiteindelijk van omgevingsplan van rechtswege naar een (nieuw) omgevingsplan conform de eisen uit de Omgevingswet. - Gemeenten krijgen de tijd tot 2029.

36 Overgangstermijn (II) Omzetting naar nieuwe stelsel: Locatiegewijs of themagewijs; Blijft (ook tijdens overgangstermijn) mogelijk om een concrete ontwikkeling die in strijd is met het omgevingsplan (feitelijk nog bestemmingsplan).

37 Overgangsrecht omgevingsvergunning (I) - Onherroepelijke vergunningen en ontheffingen worden gelijkgesteld aan nieuwe omgevingsvergunning. - Uitgangspunt lopende procedures: oud recht van toepassing. - Besluiten op aanvraag: bepalend is moment van indiening. Bij indiening vóór inwerkingtreding Omgevingswet besluit voorbereiden en vaststellen volgens oud recht. - Uitzondering: lex silencio positivo (omgevingsvergunning van rechtswege) buiten toepassing verklaard, dus geen vergunning van rechtswege. - Ambtshalve besluiten met toepassing uov (afdeling 3.4 Awb): moment van ter inzage legging ontwerp-besluit is bepalend voor toepasselijk recht. - Ambtshalve besluiten met toepassing reguliere procedure (titel 4.1 Awb): moment van bekendmaking besluit is bepalend voor toepasselijk recht.

38 Overgangsrecht omgevingsvergunning (II) Overgangsrecht geldt tot: - Besluit onherroepelijk is (als tegen besluit beroep openstaat). - Besluit van kracht is (als geen beroep openstaat). - Van belang voor initiatiefnemers en overheden dat voorafgaand aan inwerkingtreding Omgevingswet wordt nagedacht over toepasselijk recht. Liever nog oud recht of onder Omgevingswet? - Tijdig vooraf analyse van consequenties maken. Afweging kan bijvoorbeeld zijn dat uitgangspunt procedure onder Omgevingswet 8 weken is (maar: haalbaar?).

39 Overgangsrecht omgevingsvergunning (III) Wat als onder Omgevingswet een vergunningplicht ontstaat in geval waar dat vóór inwerkingtreding Omgevingswet niet het geval was? Dan geldt van rechtswege een omgevingsvergunning voor een termijn van twee jaar.

40 Stelling: Met de Omgevingswet kunnen projecten straks sneller en eenvoudiger worden gerealiseerd.

41 Contact mr. C.M.M. van Mil Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht T M E chantal.vanmil@kienhuishoving.nl Pantheon 25 Postbus AC Enschede T +31(0) F +31(0)

42