Wageningen IMARES. Viskweek voor voedselproductie: welzijn issues. Hans van de Vis
|
|
- Esther de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wageningen IMARES Viskweek voor voedselproductie: welzijn issues Hans van de Vis Wageningen IMARES is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR en TNO
2 Agenda Welzijn Ethiek en welzijn Indelen van welzijn issues Voorbeelden van onderzoek Tot besluit
3 Introductie Welzijn Is het dier en gezond en heeft het wat het nodig heeft? Wanneer is er sprake van acceptabel welzijn Biologie Ethiek Belanghebbenden
4 Introductie Welzijn stand van zaken een goed ontwikkelde cerebrale cortex ontbreekt (Rose 2002) zeer jonge kinderen en alle gewervelde dieren, behalve primaten, geen gevoelens kunnen hebben) Experimenteel onderzoek heeft laten zien dat vissen zich bewust zijn van hun omgeving Vissen vormen een zeer omvangrijke klasse van dieren, die onderling sterk kunnen verschillen op het gebied van gedrag en de leefomgeving Wat betekenen pijn en angst?
5 Welzijn: vijf vrijheden van Brambell In 1965 stelde de Britse overheid voor dat alle gehouden dieren de vrijheid moeten hebben om te kunnen staan, liggen, omdraaien, zichzelf verzorgen en hun ledenmaten te strekken (Brambell, 1965).
6 Welzijn van vis: vijf vrijheden FSBI heeft de 5 vrijheden van Brambell aangepast voor vis
7 Welzijn van vis: vijf vrijheden Vrijheid van honger en dorst Vissen moeten voldoende en een nutritioneel compleet dieet tot hun beschikking hebben. Er wel rekening mee houdend dat het natuurlijke dieet van vissen sterk fluctueert, dat vissen hun lichaamstemperatuur niet hoeven te handhaven, en dat de voedselbehoefte afhankelijk is van seizoenen en levensstadium. Vissen moeten het voer op kunnen nemen op een manier die overeenkomt met het natuurlijke voeropnamegedrag van de betreffende vissoort en op een manier die competitie voor voer minimaal houdt.
8 Welzijn van vis: vijf vrijheden Vrijheid van ongerief Vissen moeten in water gehouden worden van een kwaliteit, temperatuur en stroomsnelheid die geschikt is voor de betreffende soort. Seizoensgebonden en dagelijkse licht regimes moeten passen bij de betreffende vissoort. Vissen moeten beschikking hebben over beschutting en bescherming.
9 Welzijn van vis: vijf vrijheden Vrijheid van pijn, verwondingen en ziekte Ziekten moeten worden voorkomen, en als ze optreden snel gediagnosticeerd en waar mogelijk behandeld. Omstandigheden die pijn kunnen veroorzaken moeten tot het minimum worden beperkt zoals dat ook voor andere gewervelden geldt
10 Welzijn van vis: vijf vrijheden Vrijheid om normaal natuurlijk gedrag te uiten Vissen moeten voldoende ruimte hebben voor een zekere mate van vrijheid van beweging, de mate waarin dit nodig is is afhankelijk van de soort. Voor vissen die normaal in scholen zwemmen, is de aanwezigheid van soortgenoten van groot belang, voor territoriaal ingestelde soorten is dit juist niet het geval. Een zekere complexiteit van de omgeving, of omgevingsverrijking kan belangrijk zijn, maar hangt ook weer van de soort af.
11 Welzijn van vis: vijf vrijheden Vrijheid van angst en stress Omstandigheden die mogelijk leiden tot onacceptabele niveaus van onrust, angst, lijden, verveling, ziekte, dorst, honger en dergelijke moeten net als voor andere gewervelden ook voor vis geminimaliseerd zijn.
12 Dierenwelzijn: ethische stromingen Ethiek praktische wijsbegeerte over zedelijke begrippen en gedragingen, over wat goed en kwaad is.
13 Dierenwelzijn: Ethische stromingen CONTRACTARIANISM Waarom moreel handelen? (eigen belang). Een overeenkomst tussen onafhankelijk mensen met eigen belangen, die wat te winnen hebben door middel van die overeenkomst. Uitgangspunten: eigen belang en in staat overeenkomst aan te gaan. Huntingford et al., 2006
14 Dierenwelzijn: Ethische stromingen UTILITARISME Ethiek waarin het nut van een handeling het criterium vormt voor het goed of verkeerd zijn van die handeling. (Koningsveld, 1980). Als het welzijn te verbeteren is, dan behoor je dat te doen. (Huntingford et al., 2006)
15 Dierenwelzijn: ethiek Dieren hebben rechten Dieren hebben een bewustzijn en daarom is het onjuist om dieren te gebruiken voor onze doelstellingen. (Huntingford et al., 2006)
16 Hoe gaan we om met welzijn Kennis: zeer beperkt Ethiek: contractarianism, utilitarisme, dierrechten Wat vinden stakeholders (sector, NGOs) Besluitvorming door de politiek
17 Onderzoek Voorbeelden van nationaal onderzoek en op Europees niveau. Houderij Transport Bedwelmen Waarom die keus? Indexering welzijnsproblematiek
18 Indexering welzijnsproblematiek Indexering van categoriën (b.v. agressie, transport en doden): Ongerief: niet aanwezig (0), gering (1), matig (2) or ernstig (3) Duur: kortdurend (1) of langdurend (2) Populatie: brood stock (1), larvaal/juveniel (2), vis bestemd voor consumptie (3) of hele kweekproces (4) De totale score per categorie en vissoort wordt verkregen door vermenigvuldiging van de drie scores. (Komen, Schrama en Van de Vis, 2007)
19 Indexering welzijnsproblematiek Categorie Index rang DB BO Prioritering Doden Transport Sorteren Houderij Dichtheid Water kwaliteit 44 4 (2) (2) (88) Natuurlijk gedrag Kannibalisme Agressie Voortplantingsmethoden 9 7 Biotechnologie 0 nvt DB= dierenbescherming; BO= burgeroordelen
20 Houderij: LNV welzijn van paling en meerval Onderzoek naar natuurlijk gedrag en fysiologie van de Afrikaanse meerval (Clarias gariepinus) en paling (Anguilla anguilla)
21 Houderij: LNV welzijn van paling en meerval Voorkomen we dat dieren ten behoeve van de metingen eerst uit het water moeten worden gehaald. Dit is van belang, omdat dergelijke handelingen stress veroorzaken en ook consequenties kunnen hebben voor gedrag en productieparameters. Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES
22 Houderij: LNV welzijn van paling en meerval Speciaal ontworpen sensor (Telemetronics, Wageningen) in de buikholte van de paling, Nadat de paling is bijgekomen, registreren we het signaal dat de sensor uitzendt met behulp van een ontvanger, die zich buiten de tank bevindt. Ook het inbrengen van de sensor in de paling moest worden ontwikkeld. Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES
23 Houderij: LNV welzijn van paling en meerval registratie van de hartslag, lichaamstemperatuur en activiteit in een vrij zwemmende paling in de tank. Registratie van de hartslag, lichaamstemperatuur en activiteit in een vrij zwemmende paling in de tank. Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES
24 Houderij: LNV welzijn van paling en meerval Resultaat meting fysiologische parameters paling ,5 Hartslag (per min) en Activiteit ,49 O 2 Tijd (min) 20 19, , ,5 Temperatuur ( C) Hartslag Activiteit Temperatuur Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES
25 Houderij: EU project WEALTH Doelstellingen Houderijfactoren vaststellen die het welzijn en gezondheid van zalm en zeebaars negatief kunnen beïnvloeden. Tools ontwikkelen om gezondheid en welzijn van zalm en zeebaars te monitoren onder verschillende houderijomstandigheden.
26 Houderij: EU project WEALTH Beoogd resultaat Het WEALTH project dient te leiden tot adviezen omtrent Good Aquaculture Practises om gezondheid en welzijn van zalm en zeebaars te verbeteren.
27 Transport: SEAFOODplus tarbot Tarbot 2,5 uur transport. Levels of plasma cortisol in turbot before and after transport Cortisol (ng/ml) transp not transp Batch analysed
28 Transport: SEAFOODplus tarbot Effect op versheid transport+onderkoelen vs. verdoven zonder transport
29 Bedwelmen en doden van vissen Proces van bedwelmen en doden bestaat uit 4 stappen Transport naar de slachtruimte of het slachthuis Fixeren om het bedwelmen te vereenvoudigen Bedwelmen van het dier (opwekken bewusteloosheid en gevoelloosheid zonder vermijdbaar lijden) Doden (dier mag niet bijkomen)
30 Bedwelmen en doden van vissen Uitgangspunten (ontleend aan EU regelgeving warmbloedige slachtdieren) opwekken bewusteloosheid en gevoelloosheid zonder vermijdbaar lijden Het dier mag niet bijkomen
31 Bedwelmen en doden van vissen Elektrisch bedwelmen (paling in Duitsland, forel in UK, zalm in Noorwegen, karper in Polen) Klap op de kop met instrument (Australië percussie) kruidnagelolie (Nieuw Zeeland)
32 Bedwelmen en doden van vissen Onderzoek met en bij bedrijven: StunFishFirst Doel Craft project StunFishFirst (Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES) Ontwikkelen prototype apparatuur voor elektrisch bedwelmen van gekweekte paling, tilapia, zeebaars en tarbot.
33 Bedwelmen en doden van vissen: concept stunner Stun tube Electrode Electrode Electrode Tank Water pump Lines (2006) Continue stunner. Naar het oordeel van bedrijven zijn de bedwelmde en gedode paling en tilapia geschikt voor de verkoop (Samenwerking Divisie Veehouderij) en IMARES
34 Bedwelmen en doden van vissen: concept stunner Samenwerking Divisie Veehouderij en IMARES
35 LNV project Praktijkrijp maken bedwelmen vis Een prototype is een eerste model van een product of een voorbeeld van een uiteindelijk product Gebroeders Wright 1903: een concept. Een vliegtuig geschikt voor gebruik
36 Europees Netwerk rond welzijn van vis: Wellfish Wellfish (Cost Action 867) Wellfish beoogt stakeholders in de aquacultuur bij elkaar te brengen voor de ontwikkeling van operationele welzijnsindicatoren.
37 Europees Netwerk rond welzijn van vis: Wellfish Aanpak Wellfish WG1 Biologie in relatie tot welzijn WG 2 Operational welfare indicators voor kweekvis WG3 Welzijn en management
38 Europees Netwerk rond welzijn van vis: Wellfish Doel WG3 Bijdragen aan de implementatie van protocolen voor het welzijn en controlesystemen in een productieomgeving.
39 Tot besluit Het welzijn van vissen is een onderwerp dat steeds meer aandacht vraagt. Daarbij gaat het afstemmen van de productieomstandigheden op het dier. Gebrek aan kennis: welke behoeften heeft een vis. Wat betekent ongerief. Hoe maak je de afweging tussen een mogelijke aantasting van het welzijn en menselijk handelen. Degene die het welzijn kan verbeteren is uiteindelijk de sector: onderzoekers leveren kennis aan. Het verbeteren van het welzijn draagt bij aan een betere (ethische) kwaliteit.
Welzijn van vissen tijdens de productie: de case Afrikaanse meerval
Welzijn van vissen tijdens de productie: de case Afrikaanse meerval Johan Schrama & Pascal van de Nieuwegiessen Aquaculture and Fisheries Group Wageningen University The Netherlands Inhoud presentatie
Nadere informatieWelzijn vissen Nationaal en Internationaal beleid. Arjo Rothuis Directie Visserij Ministerie van LNV
Welzijn vissen Nationaal en Internationaal beleid Arjo Rothuis Directie Visserij Ministerie van LNV Welzijn Veel maatschappelijk en politieke aandacht voor welzijn Uitbrengen LNV nota dierenwelzijn (oktober
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Visserij De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 4 september 2008 2070828790 Viss. 2008/5042 25 september
Nadere informatieElektrisch bedwelmen van Afrikaanse meerval, paling en tilapia: van laboratorium naar de praktijk
capita selecta Elektrisch bedwelmen van Afrikaanse meerval, paling en tilapia: van laboratorium naar de praktijk Hans van de Vis 1, Dirk Burggraaf 1, Jan van der Heul 1, Irene Pol-Hofstad 2 en Bert Lambooij
Nadere informatieWijzen op welzijn. Het belang van objectiveren van welzijnsrisico s door erfelijke aandoeningen en/of schadelijke raskenmerken
Wijzen op welzijn Het belang van objectiveren van welzijnsrisico s door erfelijke aandoeningen en/of schadelijke raskenmerken Dr. Marjan AE van Hagen & Dr. Claudia M. Vinke Richtlijn Veterinair handelen
Nadere informatieProductie kweekvis,
Indicator 19 november 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afgelopen jaren heeft een
Nadere informatieProductie kweekvis,
Indicator 25 juni 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afgelopen jaren heeft een sterke
Nadere informatieThema welzijn: voor een vitale viskweeksector
Thema welzijn: voor een vitale viskweeksector Wout Abbink, Johan Schrama, Hans van de Vis, Robbert Blonk, Leon Heinsbroek, Edward Schram, Arjan Palstra AFI and IMARES are cooperating in WAGENINGEN AQUACULTURE
Nadere informatieEthiek en welzijn. Helicon Opleidingen MBO Nijmegen
Ethiek en welzijn Helicon Opleidingen MBO Nijmegen Jos Hendriks, docent dierenhouderij Prof.Dr. Hub Zwart, ethicus Radboud Universiteit Prof.Dr. Johan de Tavernier, ethicus K.U. Leuven Mens dier relatie
Nadere informatieVangst van vissen en dierenwelzijn: duurzaamheid. Hans van de Vis
Vangst van vissen en dierenwelzijn: duurzaamheid Hans van de Vis Bedwelmen en doden van gevangen vissen Duurzaamheid en dierenwelzijn Duurzaamheid VN-commissie Brundtland (WECD, 1987): Een ontwikkeling
Nadere informatieWelzijn van Dieren vanuit de biologie van het dier
Welzijn van Dieren vanuit de biologie van het dier November 2010 Dr. Claudia M. Vinke Departement Dier in Wetenschap & Maatschappij Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Inhoud 1. Wat is dierenwelzijn?
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 286 Dierenwelzijn Nr. 3 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN LANDBOUW, NATUUR- BEHEER EN VISSERIJ Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieStaat van het Dier. Drs. Henny van Rij
Staat van het Dier Drs. Henny van Rij Inhoud presentatie 1.Morele status van het dier 2.Nota Dierenwelzijn 3.Staat van het dier 4.Toekomst 3 Morele status van het dier: t/m 17e eeuw Dieren moreel niet
Nadere informatieOngewis. vissengedrag. Discussie over onderzoek aan cognitie en pijn bij vissen
onderzoek en beheer Ongewis vissengedrag Discussie over onderzoek aan cognitie en pijn bij vissen Hoe staat het met onze kennis van bewustzijn, emoties en pijn bij vissen? Een verslag van een gesprek tussen
Nadere informatieWelzijn:the animal point of view. Winny Weinbeck, Tinley gedragstherapeute voor papegaai
Welzijn:the animal point of view Winny Weinbeck, Tinley gedragstherapeute voor papegaai Welzijn Dierenwelzijn is een complex begrip dat zowel het fysieke welzijn als het geestelijk welzijn omvat (Brambell
Nadere informatieHet GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU
Het GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU De Europese Unie mikt hoog Europese Commissie Landbouw en plattelandsontwikkeling Bijdrage van het landbouwbeleid Het GLB biedt landbouwers een aantal stimuli
Nadere informatieStartdocument Welzijn van Vissen
Startdocument Welzijn van Vissen Aanleiding In Nederland worden vissen gebruikt als consumptievis, siervis en als proefdier. Ze komen voor in het wild, kweekbassins en aquaria. De aandacht voor het welzijn
Nadere informatieWat wil de koe? Dairy Campus, Symposium Biodiversiteit en melkveehouderij, mei 2018 Agnes van den Pol-van Dasselaar
Wat wil de koe? Dairy Campus, Symposium Biodiversiteit en melkveehouderij, mei 2018 Agnes van den Pol-van Dasselaar Wat wil de koe? 2 Antropomorfisme Grieks woord voor 'mens' (ἄνϑρωπος / ánthrōpos) Grieks
Nadere informatieONDERWIJS & ONDERZOEK
ONDERWIJS & ONDERZOEK Heilbot rustend op plateaus. De plateaus worden gebruikt om extra ligruimte te creëren en bodembedekking te verlagen. Dichtheid optimalisatie in de aquacultuur Door Jelle Busscher
Nadere informatieWelzijn van zorgdieren langs de meetlat
Welzijn van zorgdieren langs de meetlat Zorgvuldig omgaan met dieren in de zorg 1 juni 2012 CAWA Wageningen Centre for Animal Welfare and Adaptation www.groenkennisnet.nl/dierenwelzijnsweb Marko Ruis Inhoud
Nadere informatiehoofdstuk 2-4 hoofdstuk 2
Samenvatting Het doel van het onderzoek, zoals beschreven in dit proefschrift, is het identificeren van fysiologische parameters voor het meten van stress bij vleesvarkens. Stress, veroorzaakt door de
Nadere informatieDuurzaamheidsaspecten van kweek van vis in Nederland
Duurzaamheidsaspecten van kweek van vis in Nederland Een voorstel om te komen tot een duurzaamheidsmaatlat voor de viskweek Dr. J.W. van de Vis Rapport 08.001 Vestiging IJmuiden Publicatiedatum: Januari
Nadere informatieStructuur. Introductie. Methodologie. Na WO II: nooit meer honger. Inzicht nodig in maatschappelijk beeld. omtrent dierenwelzijn
Kleinveehouderij: naar een meer diervriendelijke productie? Overzicht van recent onderzoek Donderdag 9 september 011 ILVO-Dier, Melle Maatschappelijk belang van bezettingsdichtheid Filiep Vanhonacker,
Nadere informatieNBS Voorjaarsdag 2018 Besluit Houders Van Dieren & Welzijn. NBS voorjaarsdag , Besluit Houders Van Dieren
NBS Voorjaarsdag 2018 Besluit Houders Van Dieren & Welzijn Nut en Urgentie Waarom een presentatie over dit besluit? Het op een verantwoorde manier omgaan met het houden en fokken en tentoonstellen van
Nadere informatieHet ontwapenen van kippen
Het ontwapenen van kippen Voorzorgsprincipe dierenwelzijn Wouter Wytynck Boerenbond Dierenwelzijn Dierenwelzijn wordt getoetst aan vijf vrijheden: - Vrij van honger en dorst - Vrij van ongemak - Vrij van
Nadere informatiePijn. achtergrond en actualiteit. Marion Kluivers
Pijn achtergrond en actualiteit Marion Kluivers Waarom aandacht voor pijn en welzijn bij dieren? Consumer awareness : groeiend besef rond dierenwelzijn Ethiek van dierlijke productie: Ingrepen Houderijomstandigheden
Nadere informatiePRI 3039 Slachten en uitslachten van productiedieren in het slachthuis - Dierenwelzijn [3039] v2
Provinciale dienst van : Datum : Veranwoordelijke controleur : Nr : Operator : N uniek : Adres : PRI 339 Slachten en uitslachten van productiedieren in het slachthuis - Dierenwelzijn [339] v2 C : conform
Nadere informatieMens, dier en maatschappij in de zoo van de toekomst - Jeroen Stevens -
Mens, dier en maatschappij in de zoo van de toekomst - Jeroen Stevens - Studiedag LNE, Brussel 05 oktober 2015 De zoo van de toekomst 1984 Dierentuin en welzijn optimal animal welfare leads to effective
Nadere informatieDegene die het project en de dierproef opzet. Wet van 12 januari 1977, houdende regelen met betrekking tot het verrichten van proeven op dieren
Degene die het project en de dierproef opzet Wet van 12 januari 1977, houdende regelen met betrekking tot het verrichten van proeven op dieren 3. Dierproeven en projecten Artikel 9 Het is verboden een
Nadere informatieIMARES Wageningen UR. ` Hans van de Vis, Frans Aartsen en Marnix Poelman Rapportnummer: C099/13
Beter Leven kenmerk 1 ster voor kweekvis: ontwikkelen welzijnscriteria, en uitvoeren van audits ter voorbereiding van de implementatie ` Hans van de Vis, Frans Aartsen en Marnix Poelman Rapportnummer:
Nadere informatieJaarverslag Stichting Vissenbescherming Postbus AA Heemstede.
Stichting Vissenbescherming Postbus 26 2100 AA Heemstede info@vissenbescherming.nl www.vissenbescherming.nl NL05 ASNB 0910 5373 56 KvK 34147626 Jaarverslag 2016 Kreeften en krabben In het begin van het
Nadere informatieVOOR EEN VERBOD OP DIERPROEVEN OP HONDEN EN KATTEN. v Antwoorden op 8 veelgestelde vragen v
VOOR EEN VERBOD OP DIERPROEVEN OP HONDEN EN KATTEN v Antwoorden op 8 veelgestelde vragen v Hoeveel honden en katten worden gebruikt in laboratoria in België? Volgens de officiële statistieken* werden er
Nadere informatieWageningen IMARES Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies
Wageningen IMARES Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies Vestiging IJmuiden Postbus 68 1970 AB IJmuiden Tel.: 0255 564646 Fax: 0255 564644 Vestiging Yerseke Postbus 77 4400 AB Yerseke Tel.:
Nadere informatieKONIJNENSLACHTERIJ/ UITSNIJDERIJ / VERWERKER VERSIE 15-11-2012
Aan deze criteria kunnen geen rechten worden ontleend. Onjuistheden en aanpassingen voorbehouden. Versie 1 Slachten: Controle op slachthuis Personeel BLKSAP01 IKB certificaat Jaarlijks wordt het bedrijf
Nadere informatieWaarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn
Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn
Nadere informatiegearchiveerd op 15/09/2008
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator : Adres :............ N uniek PRI 2019 BESCHERMING EN WELZIJN VAN SLACHTDIEREN (en loopvogels) IN HET SLACHTHUIS [2019]
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 3 Projectbeschrijving
Niet-technische samenvatting 2016491-2 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van ijzer op een hormoon dat betrokken is bij het calcium- en fosfaatmetabolisme (FGF23) bij chronische nierpatiënten.
Nadere informatieVARKENSSLACHTERIJ / UITSNIJDERIJ / VERWERKER
VARKENSSLACHTERIJ / UITSNIJDERIJ / VERWERKER Normen voor varkensslachterij / uitsnijderij / verwerker Aan deze criteria kunnen geen rechten worden ontleend. Onjuistheden en aanpassingen voorbehouden. =
Nadere informatie---CONCEPT--- Het Besluit diergeneeskundigen wordt als volgt gewijzigd:
15036922. wijziging van het Besluit diergeneeskundigen en het Besluit houders van dieren in verband met diverse wijzigingen op het gebied van dierenwelzijn Besluit van, houdende wijziging van het Besluit
Nadere informatieMw. drs. G. Mahabir Ministerie van Economische Zaken Bezuidenhoutseweg AV Den Haag. BO herprioritering
Beproeven apparaat bedwelmen van meerval voor de praktijk J.W. van de Vis 1, D. Burggraaf 1, W. Abbink 1, I. Pol-Hofstad 2, H. Reimert 3 en E. Lambooij 3 Rapportnummer: C097/13 1 IMARES Wageningen UR 2
Nadere informatieGeprikkelde vissen leven gelukkig
ONDERWIJS & ONDERZOEK Geprikkelde vissen leven gelukkig Jan Willem D.M. Henfling Welzijn van dieren in het algemeen en vissen in het bijzonder betekent toch dat ze geen stress ondervinden? De omgeving,
Nadere informatiePRI 3040 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis [3040] v1
Datum : Operator : Adres : Veranwoordelijke controleur : Nr : N uniek : PRI 34 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis [34] v1 C: conform NC: Niet-conform NA: niet van toepassing
Nadere informatieIX European symposium on Poultry welfare
IX European symposium on Poultry welfare Uppsala, Sweden 17-20 Juni 2013 6 november 2013, Rick van Emous Hoofdpunten Sessies: Welfare & Nutrition Welfare assessment Transport & slaughter Welfare & Nutrition
Nadere informatieInitiatiefvoorstel. BOSSCHE AANPAK DIERENWELZIJN Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid
Initiatiefvoorstel Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid Initiatiefvoorstel Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid Inhoudsopgave
Nadere informatieKB 3 Ketens en Agrologistiek
KB 3 Ketens en Agrologistiek Gé Backus LEI Wageningen UR Opzet presentatie Doel en inhoud Ketens en Agrologistiek Rol van kennis in KB 3: de kennisfontein CASE 1 CASE 2 Emerging Risk Detection System Waardecreatie
Nadere informatieUiJreksel roadmap 2013-2018. Actualisering Roadmap e- Gezondheid 2013-2018 Ac>epunt 6 Minimaal EPD Sessie 6 01 juni 2015 5/30/15
Actualisering Roadmap e- Gezondheid 2013-2018 Ac>epunt 6 Minimaal EPD Sessie 6 01 juni 2015 UiJreksel roadmap 2013-2018 - - - - - - - - - - - - - Ontwikkelen en systema>sch gebruik van een minimaal EPD
Nadere informatieWAAR TREK JE DE GRENS? Hoe zouden we landbouwdieren moeten behandelen?
1. Productie van kippen Vleeskippen in de stal Scharrelkippen Scharrelvleeskippen kunnen naar buiten. Zij leven langer omdat ze op een langzamere, meer natuurlijke manier groeien. Is het eerlijk dat het
Nadere informatieTurkse aquacultuur in de lift: kansen voor Nederland?
Turkse aquacultuur in de lift: kansen voor Nederland? Peter G.M. van der Heijden Frans Veenstra Wageningen International Wageningen IMARES Mondiale situatie De opbrengsten van visvangst nemen niet toe,
Nadere informatieNADERE MEMORIE VAN ANTWOORD
NADERE MEMORIE VAN ANTWOORD De regering heeft met belangstelling kennisgenomen van de vragen en opmerkingen van de leden van de fracties van de PVV, D66, GroenLinks, en Partij voor de Dieren, mede namens
Nadere informatieStuknummer: AM 2.07041. GSMfcfcNTE DEN HELDER in :- i
Stuknummer: AM 2.07041 voor GSMfcfcNTE DEN HELDER in :- J U 2 2 i Gemeente Den Helder T.a.v. Gemeenteraad Postbus 36 1780 AA Den Helder WERKGROEP ë Purmerend, 24 juli 2012 Betreft: kamelenrace tijdens
Nadere informatieVerwilderde paarden, zoals we die ook nu nog kennen, vormen kleine hiërarchische groepen. Hier zien we drie soorten in:
Lezing Machteld van Dierendonck Op dinsdagavond 25 oktober 2016 gaf klinisch etholoog Machteld van Dierendonck een hele interessante lezing over gedrag en welzijn op De Paardenkamp. Hieronder een verslag.
Nadere informatieBlij kuiken of veilig kuiken?
Blij kuiken of veilig kuiken? Een dilemma tussen welzijn en voedselveiligheid Mariska van Asselt, DVM Inhoud Aanleiding Welzijn vleeskuikens Voedselveiligheid Morele waarden Afweging Conclusie Aanleiding:
Nadere informatieOverdracht College-Raad. Voorgesteld besluit raad
Overdracht College-Raad Datum 9 november 2017 onderwerp Beantwoording motie fracties GroenLinks, D66 en CDA Zwolle over roofvogelshows in Zwolle portefeuillehouder Michiel van Willigen informant Zee, Iris
Nadere informatieDatum: 18 december 2006 Onderwerp: dromedaris als productiedier Ons kenmerk: adviesbrief RDA 2006/08 Bijlagen: 1. Geachte heer Oomen,
Datum: 18 december 2006 Onderwerp: dromedaris als productiedier Ons kenmerk: adviesbrief RDA 2006/08 Bijlagen: 1 Geachte heer Oomen, Zoals u bekend is, is bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2016490 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Kleine diermodellen om de oorzaken van artrose te bestuderen 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieDiver Telemetrie. Draadloze grondwater- en oppervlaktewaterdata transmissie
Telemetrie Draadloze grondwater- en oppervlaktewaterdata transmissie Maximaliseer datakwaliteit Verminder operationele kosten Near real-time informatie -NETZ BEHEER 3 UW DATA IN STAPPEN Introductie -NETZ
Nadere informatieEthisch toetsingskader voor proefdiergebruik
Ethisch toetsingskader voor proefdiergebruik Praktische handreiking voor Dierexperimentencommissies Inleiding Het uitgangspunt van de Wet op de dierproeven (Wod) is dat dieren een intrinsieke waarde hebben
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 755 Vragen van het lid
Nadere informatiePRI 2187 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis - Dierenwelzijn [2187] v9
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator :... N uniek... Adres :...... PRI 2187 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis - Dierenwelzijn
Nadere informatie1/2. Staten-Generaal. Vergaderjaar BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN. Aan de Voorzitters van de Eerste en van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal 1/2 Vergaderjaar 2006 2007 A 31 026 Protocol van wijziging van de Europese Overeenkomst inzake de bescherming van landbouwhuisdieren; Straatsburg, 6 februari 1992 (Trb. 2006, 253) Nr. 1
Nadere informatieSchaalvergroting: een probleem voor het dier? Karel de Greef mmv Marc Bracke en Hans Hopster
Schaalvergroting: een probleem voor het dier? Karel de Greef mmv Marc Bracke en Hans Hopster Beschouwing in 3 onderdelen context De context van de schaalvergroting & commotie Effecten op dierenwelzijn
Nadere informatieTabellenboek Naleefmonitor grote roodvlees slachterijen
Publicatie datum: 1812017 Introductie De NVWA heeft het toezicht op aangescherpt. Deze naleefmonitor geeft de naleving van de regels weer bij grote, waar 90% van de totale productie in Nederland wordt
Nadere informatieRisico Management. Arbeidsinspectie. Jan Slijpen Teamleider MHC-Zuid Directie MHC. Toepassing Risico Management door AI
Risico Management Toepassing Risico Management door AI Jan Slijpen Teamleider MHC-Zuid Directie MHC Arbeidsinspectie en relatie met Toezicht op Bedrijven 16/02/2011 Rode Draad Toepassing Risico Management
Nadere informatieVerkenning kennisvragen Biologische Aquacultuur
Verkenning kennisvragen Biologische Aquacultuur M. Poelman, M. van der Meer (AgroEco), A. Kole (AFSG), A. A.M. Schelvis Smit, O. Schneider, H. van de Vis Rapport C052/08 Vestiging Yerseke Opdrachtgever:
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015307 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Nieuwe behandelingen voor gewrichtsschade bij paarden 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 2015-2020
Nadere informatieDierenwelzijn in de wereldhandel
Dierenwelzijn in de wereldhandel Studium Generale, Gluren bij de buren, VHL Leeuwarden 12 maart 2014, Robert Hoste, Econoom Varkensproductie Agenda WTO Internationale vergelijking welzijnsregelgeving Oplossingsrichtingen
Nadere informatieMijn achtergrond. Dierenbescherming. Inhoud presentatie. Uitgangspunten dierhouderij. Doelgroepen Dierenbescherming
Mijn achtergrond Perspectief vanuit de Dierenbescherming Het vleeskuiken van de toekomst: diergericht ontwerpen en robuuste rassen Studies: biologie en psychologie (Leiden) Gepromoveerd in de gedragsbiogie
Nadere informatieVoorbeeld van een tekstplan als voorbereiding op het schrijven van een eerste versie
Voorbeeld van een tekstplan als voorbereiding op het schrijven van een eerste versie INLEIDING Welzijn van dieren in bio-industrie Waarover wordt wel gesproken? - leefomstandigheden - zorgen consument
Nadere informatiePRI 2187 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis - Dierenwelzijn [2187] v6
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator :... N uniek... Adres :...... PRI 2187 Slachten en uitslachten van pluimvee en lagomorfen in het slachthuis - Dierenwelzijn
Nadere informatieAnalisten en proefdieren
Analisten en proefdieren LIMO labdag 5 oktober 2011 Fred Poelma Proefdierdeskundige Universiteit Utrecht en UMC Utrecht 31 oktober 2011 Inhoud presentatie Inleiding Wet op de dierproeven 3 V s Bevoegd
Nadere informatieNut en noodzaak van gecertificeerde duurzame viskweek
Certificering viskweek Nut en noodzaak van gecertificeerde duurzame viskweek Presentatie op 30 november 2006 voor Nederlands Genootschap voor Aquacultuur Door: John Oosterhuis Kwaliteitsmanager Albert
Nadere informatieDuurzaamheid van vis in sterrenrestaurants.
Good Fish Foundation Duurzaamheid van vis in sterrenrestaurants. Een onderzoek naar het aanbod van vis, schelp- en schaaldieren op de menukaarten van Nederlandse restaurants met Michelin onderscheiding.
Nadere informatieGalzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig overgewicht, nieuwe therapie
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De functie van galzouten in ziekte en gezondheid 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar Galzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig
Nadere informatieFilosofie en Ethiek van
Filosofie en Ethiek van AU Vincent Pompe Studium Generale : AU!? De (on)zichtbaarheid van pijn bij dieren 16 januari 2013 De Filosofie van AU Wat is het? Wat is pijn Lijden Pijnlijk Prikkel Nociceptie
Nadere informatieDeskundigheidsverklaring Langdurig gebruik van bench huisvesting voor hond en kat
Faculteit Diergeneeskunde Departement Dier in Wetenschap & Maatschappij Bezoekadres: Yalelaan 2, 3584 CL Utrecht Postbus 80166, 3508 TD Utrecht, Nederland T: + 31 (0)30 2534373 F: + 31 (0)30 2537997 Datum/plaats:
Nadere informatieDIERGENEESKUNDIGE VERKLARING
DIERGENEESKUNDIGE VERKLARING Op...dag...20..., omstreeks...uur, werd door mij: Naam dierenarts : Praktijkadres : Vestigingsplaats : Bent u de behandelend dierenarts van dit dier? - Ja - Nee Onderstaande
Nadere informatieVerificatielijst specifieke eisen voor slachthuis pluimvee en lagomorfen
Verificatielijst specifieke eisen voor slachthuis pluimvee en lagomorfen Divisie Veterinair & import Catharijnesingel 59 3511 GG Utrecht Postbus 43006 3540 AA Utrecht www.nvwa.nl Versie 1.0 Vraag Voldoet
Nadere informatieBESLUIT HOUDERS VAN DIEREN
BESLUIT HOUDERS VAN DIEREN (nieuwe wetgeving per 22 augustus 2014, die het honden en kattenbesluit van 1999 vervangt). Let op: dit is een persoonlijke opsomming en bewoording van het besluit, beperkt tot
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Agro en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieTabellenboek Naleefmonitor kleine/middelgrote roodvlees slachterijen (Gemiddelde naleving in de periode 1 juli juni 2018)
Tabellenboek Naleefmonitor kleine/middelgrote roodvlees slachterijen (e naleving in de periode 1 juli 201530 juni 2018) Datum: 22102018 Versie: 1 (definitief) Introductie De NVWA heeft het toezicht op
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatiePLUIMVEESLACHTERIJ/ UITSNIJDERIJ / VERWERKER
PLUIMVEESLACHTERIJ/ UITSNIJDERIJ / VERWERKER Normen voor pluimveeslachterij/ uitsnijderij / verwerker Aan deze criteria kunnen geen rechten worden ontleend. Onjuistheden en aanpassingen voorbehouden. =
Nadere informatieDoelvoorschriften en Open normen Keurmerk Opvang Gezelschapsdieren
Doelvoorschriften en Open normen Keurmerk Opvang Gezelschapsdieren Algemeen: Dierenopvang is een SPECIALISME. A-1: De functie opvang van gezelschapsdieren is fysiek en logistiek strikt gescheiden van andere
Nadere informatiegemeente Eindhoven Integraal dierenwelzijnsbeleid
gemeente Eindhoven Mens & Maatschappij, Staf Inboeknummer 11bst00449 Beslisdatum B&W 12 april 2011 Dossiernummer 11.15.552 Raadsvoorstel Integraal dierenwelzijnsbeleid Inleiding Wethouder Scholten heeft
Nadere informatieKALVERSLACHTERIJ / UITSNIJDERIJ / VERWERKER VERSIE 16-11-2011
Norm Aspect Criterium Interpretatie Meetmethode Sanctie Aan deze criteria kunnen geen rechten worden ontleend. Onjuistheden en aanpassingen voorbehouden. Versie 1 Slachterij Personeel BLKSAP01 IKB certificaat
Nadere informatieStrategie Dierenwelzijn
Strategie Dierenwelzijn September 2017 Inhoud Waarom dierenwelzijn? 3 ACTIAMs visie en doelstellingen op het gebied van dierenwelzijn 4 Strategie en middelen voor het behalen van onze doelstellingen 5
Nadere informatieOmgang met ratten en muizen in dierplagen
Centre for Sustainable Animal Stewardship Omgang met ratten en muizen in dierplagen Duurzaam en Verantwoord? -Samenvatting- Centre for Sustainable Animal Stewardship (CenSAS), 2018. Samenvatting van het
Nadere informatiear 2 OPLEIDING PROEFDIERKUNDE VOOR BIOTECHNICI
OPLEIDING PROEFDIERKUNDE VOOR BIOTECHNICI Deze bijscholing verzorgt de opleiding tot het verkrijgen van het getuigschrift van?proefdierkunde voor biotechnici Categorie B?. Deze opleiding is erkend door
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en discussie
Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit
Nadere informatieInhoudsopgave. Oriëntatie Herkennen van diersoorten en rassen Voeren van dieren Huisvesten van dieren...
Inhoudsopgave Oriëntatie... 7 1. Herkennen van diersoorten en rassen...8 1.1 Ordenen van dieren...8 1.2 Diersoorten en rassen...10 1.3 Keuze diersoorten met behulp van raskenmerken...13 1.4 Het fokken
Nadere informatieWMO werkplaats Twente
WMO werkplaats Twente Deelproject 3: Signaleren in een wijknetwerk Kern: Ria Jaspers (Saxion) Merle Marij Overmars (MEE Twente) Schil: Wil Varwijk (Alifa, welzijn Enschede) Tessa Weijers (Iemenschoer,
Nadere informatieDIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS
. DIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 04H003.2 April 2005 OT04H003-2 25-8-2005 Pagina 1 van 5 INHOUD SAMENVATTING.. 3 SUMMARY....3 TREFWOORDEN.3 1. INLEIDING. 4 2.
Nadere informatieDe zee heeft jou nodig!
De zee heeft jou nodig! Je houdt van producten die uit de zee komen en die doen je goed. Maar de vangst en zelfs de kweek van bepaalde vissoorten heeft nare gevolgen: overbevissing, bedreiging met uitsterven,
Nadere informatieVERORDENINGEN. VERORDENING (EG) Nr. 1099/2009 VAN DE RAAD van 24 september 2009 inzake de bescherming van dieren bij het doden
18.11.2009 Publicatieblad van de Europese Unie L 303/1 I (Besluiten op grond van het EG- en het Euratom-Verdrag waarvan publicatie verplicht is) VERORDENINGEN VERORDENING (EG) Nr. 1099/2009 VAN DE RAAD
Nadere informatieDe ontwikkeling van een kop-verdover De impact van EU verordening 1099/2009 op het toekomstig bedwelmen van slachtkuikens
De ontwikkeling van een kop-verdover De impact van EU verordening 1099/2009 op het toekomstig bedwelmen van slachtkuikens De ontwikkeling van een kop-verdover door Exportslachterij Clazing BV & Doelstellingen
Nadere informatieCRITERIA VOOR DODINGSMETHODEN VOOR PALING EN MEERVAL
MEI 2003 ADVIES RDA 2003/05 CRITERIA VOOR DODINGSMETHODEN VOOR PALING EN MEERVAL ADVIES AAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ OVER TE HANTEREN CRITERIA VOOR BESTAANDE EN NIEUWE DODINGS-
Nadere informatieL GD3 16.12.2013 0236 j
Schouten, CM Van: Raadsgriffie Verzonden: maandag 16 december 2013 9:03 Aan: Onderwerp: Bijlagen: DIV FW: Brief aan gemeenteraad Dordrecht Collega, bijgaande stukken graag inboeken in Mozaiek tbv de raad.
Nadere informatie