Vangst van vissen en dierenwelzijn: duurzaamheid. Hans van de Vis

Transcriptie

1 Vangst van vissen en dierenwelzijn: duurzaamheid Hans van de Vis

2 Bedwelmen en doden van gevangen vissen Duurzaamheid en dierenwelzijn

3 Duurzaamheid VN-commissie Brundtland (WECD, 1987): Een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder het vermogen van toekomstige generaties in gevaar te brengen om in hun eigen behoeften te voorzien (CBS, 2009). Met deze definitie is duurzaamheid verbreed van een ecologisch begrip naar een meer sociaaleconomisch begrip.

4 Duurzaamheid Een model voor duurzame ontwikkeling (Triple P)

5 Duurzaamheid Aan het eind van de 20ste eeuw werd het begrip duurzaamheid verder verbreed. In de agrarische sector werden zaken als arbeidsomstandigheden, winst voor boeren en dierenwelzijn ook eronder geschaard (Gamborg and Sandoe, 2004).

6 Bedwelmen en doden van gevangen vissen Vissen en dierenwelzijn?

7 Welzijn van dieren Objectivering van welzijn van vissen, kan dat? Het is noodzakelijk om te vermijden dat we gedragingen, resultaten van fysiologische analyses naar antropomorfistische (dier aan de mens gelijkmakend) maatstaven interpreteren.

8 Welzijn van dieren Dierenwelzijn is een kruispunt van disciplines: ethologie, endocrinologie, neurofysiologie, ontwerp en bouw van apparatuur, en onderzoek naar sociaaleconomische en ethische aspecten. De staat waarin een dier zich bevindt kan dus niet vanuit 1 discipline worden beoordeeld.

9 Welzijn van dieren Vijf Vrijheden van Brambell (1965) vormden de start voor aandacht voor dierenwelzijn in Europa. Vrijheid van honger en dorst Vrijheid van ongerief Vrijheid van pijn, verwondingen en ziekte Vrijheid om normaal natuurlijk gedrag te uiten Vrijheid van angst en stress FSBI (2002) heeft de Vijf Vrijheden van Brambell (1965) aangepast voor vis.

10 Welzijn van dieren Beperkingen van de Vijf Vrijheden Het concept behelst meer een ethische kijk dan een puur wetenschappelijke benadering van het vraagstuk. Volledige vrijheid is nl. onwenselijk (Korte et al, 2007). Stel uzelf een volledig stress- en pijnvrij bestaan voor: de hele dag zittend in een stoel.

11 Welzijn van dieren De laatste ontwikkelingen in de neurobiologie, gedrag en fysiologie maken het mogelijk om objectief te onderzoeken welke relatie een dier, dat een vorm van bewustzijn heeft, kan hebben met zijn omgeving (Korte et al., 2007).

12 Welzijn van dieren: bewustzijn bij vissen? Diverse gedragstudies en fysiologische studies laten zien dat vissen pijn en angst kunnen ervaren (reviews van Huntingford, Braithwaite en Chandroo). Afwezigheid bodemsubstraat beïnvloedt het welzijn van een mannetjes tilapia negatief (Galhardo et al., 2009). Motivational studies zijn opgezet voor tilapia (Galhardo et al., 2010) In kabeljauw is een expliciet geheugen aangetoond (Nilson et al, 2008).

13 Welzijn van dieren: hersenen

14 Motivational study bij tilapia Galhardo et al., 2010

15 Welzijn van dieren Allostase: stability through change. Het vermogen van een dier om zich aan te passen is essentieel. Dierenwelzijn moet niet zijn gebaseerd op homeostasis, omdat niet onveranderbaarheid, maar juist stabiliteit door verandering en het vermogen tot verandering essentieel zijn. Het wordt steeds duidelijker dat stresshormonen een essentiële rol spel bij gewenste adapatie van dieren.

16 Allostase Allostase

17 Naar deze factoren is in de visserij nagenoeg geen onderzoek gedaan. Vissen en dierenwelzijn Factoren: Vissoort Karakter van een individuele vis Levensstadium van een vis Fysiologisch stadium van een vis Aan boord brengen van de vissen Wachtperiode Bedwelmen en doden

18 Karakter van een individuele vis (Koolhaas et al., 2010)

19 Bedwelmen en doden van gevangen vissen Bedwelmen en doden van vissen

20 Bedwelmen en doden Proces van bedwelmen en doden bestaat uit 4 stappen Vissen worden aan boord gebracht Fixeren om het bedwelmen te vereenvoudigen Bedwelmen van het dier (opwekken bewusteloosheid en gevoelloosheid zonder vermijdbaar lijden) Doden (dier mag niet bijkomen)

21 Elektrisch bedwelmen For example electrical stunning prior to killing in a slurry of ice and water. Two approaches- expose to electricity after dewatering (so-called dry stunning or expose to electricity in water.

22 Elektrisch bedwelmen: hersen- en hartfilm

23 Bedwelmen en doden door percussie Bij zalm leidt het tot schade aan het product; de klap moet hard genoeg zijn. Bij een aantal vissoorten is het niet mogelijk: paling, yellowtail kingfish, A. meerval. Arbeidsomstandigheden: als het handmatig gebeurt.

24 Bedwelmen door gassen Vissen kunnen ook worden bedwelmd door gassen, maar dit is onvoldoende onderzocht. Chemische middelen zijn voor consumptievisssen binnen de EU niet toegelaten.

25 Koelen van vis bij bewustzijn

26 Doden van elektrisch bedwelmde vissen De bedwelmde vissen komen niet meer bij A. meerval: ontkoppen of koelen in ijswater Paling: ijswater en zout of warme zoutoplossing De bedwelmde vissen komen bij Strippen Doorsnijden kieuwbogen

27 Bedwelmen en doden van gevangen vissen Noors en Nederlands onderzoek

28 Doden van gevangen zeevis Platvissen: schol, tong en schar (Van de Vis et al., 2003) verstikken Gevoelig (%) Reageert (%) strippen verstikken en daarna strippen Tijd (min)

29 Bedwelmen van zeevis: Noors project

30 Kabeljauw en schelvis: staat van het dier aan boord EEG and ECG of a cod and a haddock stored dry. < 0.5 h < 1 h < 1.5 h = 2 h

31 Evaluatie bedwelmings-/dodingsmethoden Killing method Time to loss of consciousness (EEG) Time to loss of self-initiated behaviour Asphyxia 5.5 min (seabream) 4.0 min Gutting Electrical stunned plaice and sole recover Not determined Freezing >> 0.5 min (eel) Not determined Chilling on ice 5.0 min (seabream) 5.0 min Bleeding Decapitated eel:13 min Not determined Gill-cutting after electrical stunning: A. salmon recovered 3 min post-stun Nile tilapia recovered 10 min post-stun. VORs absent After 10 min not lost Throat cutting Not determined Not determined

32 Bedwelmen van kabeljauw en schelvis For cod and haddock we established that by exposure to 52 V rms sufficient current ( and A rms, respectively) was passed through individual cod and haddock for an instantaneous stun. When these fish species are exposed to electricity for at least 3 s recovery can be prevented by applying throat cutting as killing method.

33 Bedwelmen van schar en schol: Nl project Dab: 106 Vrms for 1 s to pass sufficient current through the fish. Exposure for 15 s followed by killing by bleeding (cutting the artery along the spinal cord behind the head) avoided recovery. Plaice: 106 Vrms for 1 s to pass sufficient current through the fish. Exposure for 15 s combined with killing in icewater avoided recovery. Conditions for stunning and killing of turbot (106 Vrms) and sole (106 Vrms) are available.

34 Bedwelmen op zee: VIP Palsed Ekofish Installation of first prototype on board First prototype being installed on board. Fish between the electrodes Preliminary trials revealed that the first prototype needs to be adapted with respect the dosing system.

35 Dierenwelzijn en visserij Perspectieven om dierenwelzijn in te passen in de bedrijfsvoering: zoeken naar een win-win situatie

36 Perspectieven: bedwelmen en doden Vissers in Noorwegen hebben Sintef benaderd om het bedwelmen van vissen aan boord te onderzoeken. IMARES en Livestock Research zijn hierbij betrokken. Ook in Nederland is dit najaar onderzoek uitgevoerd naar elektrisch bedwelmen van vissen gevangen op zee. In Noorwegen is gebleken dat bedwelmde vissen veel makkelijker te hanteren zijn tijdens het uitsnijden van de organen (strippen).

37 Perspectieven bedwelmen en doden Ekofish ziet mogelijkheden om de procesvoering aan boord te verbeteren; vis sneller koelen en de vissen zijn bewegingsloos tijdens strippen.

38 Tot besluit Het welzijn van vissen in de visserij is een onderwerp dat steeds meer aandacht vraagt. Hoe maak je de afweging tussen een aantasting van het welzijn en menselijk handelen? Degene die het welzijn kan verbeteren is uiteindelijk de sector: onderzoekers leveren kennis aan. Het verbeteren van het welzijn draagt bij aan een betere (ethische) kwaliteit en kan de bedrijfsvoering verbeteren en die bedrijfsvoering kan worden beheerst.

39 Dankwoord IJsbrand Velzeboer, Scienta Nova, Raalte, The Netherlands. Louwe de Boer, Ekofish, Urk, The Neterlands Frode Kjølås, SeaSide, Stranda, Norway Bob van Marlen, Dirk Burggraaf and Wout Abbink, IMARES, Wageningen UR, IJmuiden, The Netherlands Bert Lambooij, Marc Bracke en Henny Reimert Livestock Research, Lelystad, The Netherlands The crew of the research vessel Jan Mayen..

40 Afsluiting Motivering voor zelf doen van onderzoek To read about is one thing but to feel, see, hear and smell is a competely different thing in order to understand (ontleend aan A. Kiessling, 2010). Wageningen UR