Welzijn van vissen tijdens de productie: de case Afrikaanse meerval
|
|
- Gerda Verlinden
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Welzijn van vissen tijdens de productie: de case Afrikaanse meerval Johan Schrama & Pascal van de Nieuwegiessen Aquaculture and Fisheries Group Wageningen University The Netherlands
2 Inhoud presentatie Context van dierenwelzijn Dichtheid & welzijn van Afrikaanse meerval Achtergrond & vraagstelling Experiment groei traject gr Tijdseffecten binnen experimenten op gedrag Leeftijd & welzijn Conclusies
3 Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
4 Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
5 Context van dierenwelzijn En houdt viswelzijn de gemoederen bezig? Belangstelling welzijn van gekweekte vis neemt toe (Europa & Noord Amerika) Attentie voor viswelzijn minder in vergelijking tot landbouwhuisdieren: Minder aandacht in media Burger weinig kennis van teelt condities ( Burgeroordelen over de veehouderij ) Vissen minder ontwikkeld Aquatische leefomgeving maakt vergelijking met mensen moeilijk
6 Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
7 Context van dierenwelzijn Debat welzijn Kwekers Overheid Maatschappij: burger Wetenschappers: Beta Gamma consument regelgeving code of practice
8 Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
9 Context van dierenwelzijn Kanttekeningen input wetenschap aan welzijnsdebat Meetbare vs onmeetbare welzijnsaspecten: Geen mens kan vaststellen of een dier gelukkig is Wel te meten of gemis van sommige natuurlijke gedragingen/blootstelling aan belasting leidt tot: stress en schadelijk, ongezond gedrag. Technische vs ethische vragen: Bv: De vraag of eendagskuikens mogen worden gedood is van een andere orde dan de vraag of een kuiken lijdt bij het doden.
10 Context van dierenwelzijn Definiëring Viswelzijn 3 vormen van definiëring: Gevoelsgericht: wat is mentale status dier (subjectief); Fysiek/functioneringsgericht: kan dier zich aanpassen aan omgeving; Natuurgericht: wordt er voorzien in natuurlijke behoefte (natuurlijk gedrag). Geen van drie geeft een compleet beeld
11 Context van dierenwelzijn Criteria Viswelzijn 5 Vrijheden (Brambell, 1965): Vrijheid van honger en onjuiste voeding (slechte waterkwaliteit); Vrijheid van fysiek en fysiologisch ongerief; Vrijheid van pijn, verwonding en ziekte; Vrijheid van angst en chronische stress; Vrijheid om natuurlijk (soorteigen) gedrag te vertonen.
12 Context van dierenwelzijn Factoren die welzijn bepalen/beïnvloeden: Dier: genetica, coping strategie, geslacht, leeftijd, etc Voeding: samenstelling, wijze van voeren, etc Waterkwaliteit: ph, CO 2,, O 2, temperature, etc Andere factoren: dichtheid, lichtintensiteit, etc
13 Context van dierenwelzijn Mogelijke welzijnsproblemen bij meerval: Doden Transport Sorteren Houderij gerelateerd (potentieel chronisch): Dichtheid Waterkwaliteit Natuurlijk gedrag Kannibalisme Agressie.
14 Context van dierenwelzijn Indicatoren voor welzijn: Behaviour Fysiologisch Gedrag Productie: Groei, voeropname, efficientie Gezondheid Reproductie produktkwaliteit Physiology Performance
15 LNV programma Dierenwelzijn: ruimte voor natuurlijk gedrag Welzijn Afrikaanse meerval: Dichtheid Pascal van de Nieuwegiessen
16 Dichtheid SORTEREN 10 gram 100/150 gram 1500 gram fish/m fish/m 3
17 Dichtheid Achtergrond: Bestudeerde dichtheden zijn doorgaans laag Geen dosisresponse curve Doel: Wat zijn de effecten van dichtheid op groei, stress fysiologie en gedrag van Afrikaanse meerval? Groei periode gram Groei periode gram Groei periode gram
18 Dichtheid 3 experimenten: #1: gram, voor het sorteren (duur 49 dagen) Aantal dieren: 500; 1125; 1750; 2375; 3000 dieren/m 3 Einde exp.: 50; 112.5; 175; 237.5; 300 kg/m 3 Sorteren (0.1kg) 50; 112.5; 175; 237.5; 300 kg/m 3 #2: gram, na het sorteren (duur 32 dagen) Aantal dieren: 67; 133; 267; 533; 1067 dieren/m 3 Einde exp.: 20; 40; 80; 160; 320 kg/m 3 Slacht (1,5 kg) 100; 200; 400; 800; 1600 kg/m 3 #3: gram, einde groeifase (duur 29 dagen) Aantal dieren: 67, 155, 244, 333 dieren/m 2 Einde exp.: 100, 233, 366, 500 kg/m 3 Slacht (1,5 kg) 100, 233, 366, 500 kg/m 3
19 Dichtheid Performance: (groei, FCR etc.) Gedrag bestudeerd d.m.v.: Video observatie Directe observatie Bloedmonstering aan het eind van het experiment 10 controls/bak 10 gestresste dieren/bak (10 min netten/monstering na 60 min. met 10 dieren/tank) Laesies bepalen aan het einde van het experiment 10 controls/tank 10 gestresste dieren/bak 40 extra dieren/bak
20 Dichtheid groei Exp1: 10100gr Density 1 Density 2 Density 3 Density 4 Density 5 S.E.M. P SGR (%), Exp n.s. SGR (%), Exp SGR (%), Exp n.s.
21 Dichtheid activiteit Exp1: 10100gr Swimming activity (% active animals) P= Airbreathing (#/fish/hr) P< Stocking Density (kg/m 3 ) Stocking Density (kg/m 3 )
22 Dichtheid stereotype gedrag Exp1: 10100gr Stereotypic behaviour (#/fish/hr) Stocking Density (kg/m 3 ) P=0.42
23 Dichtheid aggressie Exp1: 10100gr Laesions (#/fish) P< Aggressive attempts (#/fish/hr) P= Stocking Density (kg/m 3 ) Stocking Density (kg/m 3 )
24 Dichtheid ontsnapgedrag Exp1: 10100gr Escapes (#/fish/hr) Stocking Density (kg/m 3 ) P<0.05
25 Dichtheid additionele stressor Exp1: 10100gr Cortisol (nmol/l) Interaction density*stressor P<0.05 Laesions (#/fish/hr) P=0.09 P< Stocking density (fish/m 3 ) Stocking Density (kg/m 3 ) Without Netstress Netstress Without Netstress Netstress
26 Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Groei Gedrag Kg/m 3 Ontsnappen Agressie Laesies Agr. gedrag Stereotypie Netstress Cortisol Pvalue Laesies ***? Totaal ns *** *** # ns *
27 Dichtheid veranderingen in de tijd Chronische versus acute stress?
28 Dichtheid veranderingen in de tijd gram 1 P< P< Day Agressive attempts (#/fish/hr) Escape attempts (#/fish/hr) Day Day P<0.05 Swimming activity (%)
29 Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Kg/m Weging Groei 2 Gedrag Ontsnappen 1 Agressie Laesies Agr. gedrag 2 1? Stereotypie 2 Netstress Cortisol 2 Laesies 2 Totaal
30 Context van dierenwelzijn Debat welzijn Kwekers Overheid Maatschappij: burger Wetenschappers: Beta Gamma consument regelgeving code of practice
31 Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Kg/m Weging Groei 1 Gedrag Ontsnappen 3 Agressie Laesies 6 Agr. gedrag 3 Stereotypie 3 Netstress Cortisol 1 Laesies 1 Totaal o
32 Dichtheid Leeftijdseffecten 70 g 100 g 120 g 140 g
33 Dichtheid Leeftijd Stereotypic behaviour (#/fish/hr) Stocking Density (kg/m 3 ) P=0.42 Geen stereotype gedrag: g g
34 Dichtheid leeftijd (1) Aggression between Day 14 and the end of the experiment Laesions (#/fish) Stocking Density (kg/m 3 ) Aggressive attempts (#/fish/hr) Stocking Density (kg/m 3 ) P<0.05 P<0.05 P=0.11 P=0.07 P=0.41 P=0.17
35 Dichtheid leeftijd (2) Escapes between Day 14 and the end of the experiment Swimming activity (% active animals) Stocking Density (kg/m 3 ) Escape attempts (#/fish/hr) Stocking Density (kg/m 3 ) P<0.05 P<0.05 P=0.11 P<0.05 P=0.14 P=0.50
36 Dichtheid leeftijd (3) Laesions (#.fish 1 ) gram Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress gram * * * P= * * * P< Laesions (#.fish 1 ) Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress P<0.05 P< gram Laesions (#.fish 1 ) Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress n.s. n.s.
37 Stocking Density gram gram 200 Interaction P< Interaction P<0.05 Cortisol (ng/ml) Cortisol (ng/ml) Stocking density (fish/m3) Stocking density (fish/m3) Control Netstress gram Control Netstress 200 Cortisol (ng/ml) Interaction n.s Stocking density (fish/m3) Control Netstress
38 Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: gr Kg/m Pvalue Groei / # Gedrag Ontsnappen / / / ns Agressie Laesies / / / * Agr. gedrag / / / ns Stereotypie ns Netstress Cortisol / / / ** Laesies / / ** Totaal
39 Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: gr Kg/m Pvalue Groei ns Gedrag Ontsnappen / / / ns Agressie Laesies / / / ns Agr. gedrag ns Stereotypie ns Netstress Cortisol ns Laesies ns Totaal
40 Conclusies Voor onderzochte dichtheden: Bij lage dichtheden welzijn mogelijk verminderd Welzijn leeftijd afhankelijk 10100gr meer afwijkend gedrag Kort na inzetten meer afwijkend gedrag Welke houderijcondities (dichtheden) zijn acceptabel? Afhankelijke van weging (gemeten) welzijnsindicatoren; Door betrokken steakholders
41 Thank you!!! Vragen
Wageningen IMARES. Viskweek voor voedselproductie: welzijn issues. Hans van de Vis
Wageningen IMARES Viskweek voor voedselproductie: welzijn issues Hans van de Vis Wageningen IMARES is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR en TNO Agenda Welzijn Ethiek en welzijn Indelen van welzijn
Nadere informatieWelzijn vissen Nationaal en Internationaal beleid. Arjo Rothuis Directie Visserij Ministerie van LNV
Welzijn vissen Nationaal en Internationaal beleid Arjo Rothuis Directie Visserij Ministerie van LNV Welzijn Veel maatschappelijk en politieke aandacht voor welzijn Uitbrengen LNV nota dierenwelzijn (oktober
Nadere informatieWijzen op welzijn. Het belang van objectiveren van welzijnsrisico s door erfelijke aandoeningen en/of schadelijke raskenmerken
Wijzen op welzijn Het belang van objectiveren van welzijnsrisico s door erfelijke aandoeningen en/of schadelijke raskenmerken Dr. Marjan AE van Hagen & Dr. Claudia M. Vinke Richtlijn Veterinair handelen
Nadere informatiehoofdstuk 2-4 hoofdstuk 2
Samenvatting Het doel van het onderzoek, zoals beschreven in dit proefschrift, is het identificeren van fysiologische parameters voor het meten van stress bij vleesvarkens. Stress, veroorzaakt door de
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Visserij De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 4 september 2008 2070828790 Viss. 2008/5042 25 september
Nadere informatieStructuur. Introductie. Methodologie. Na WO II: nooit meer honger. Inzicht nodig in maatschappelijk beeld. omtrent dierenwelzijn
Kleinveehouderij: naar een meer diervriendelijke productie? Overzicht van recent onderzoek Donderdag 9 september 011 ILVO-Dier, Melle Maatschappelijk belang van bezettingsdichtheid Filiep Vanhonacker,
Nadere informatieWelzijn:the animal point of view. Winny Weinbeck, Tinley gedragstherapeute voor papegaai
Welzijn:the animal point of view Winny Weinbeck, Tinley gedragstherapeute voor papegaai Welzijn Dierenwelzijn is een complex begrip dat zowel het fysieke welzijn als het geestelijk welzijn omvat (Brambell
Nadere informatieWerkpakket dierenwelzijn. Vleeskippen Verschil in groepsgrootte. Vleeskip Verschillende groepsgroottes
Werkpakket dierenwelzijn Hoe ervaren vleeskippen en -konijnen meer ruimte? Hoe beïnvloedt bezettingsdichtheid Dierenwelzijn Stephanie Buijs ILVO studiedag (29 september 211) Instituut voor Landbouw- en
Nadere informatieStaat van het Dier. Drs. Henny van Rij
Staat van het Dier Drs. Henny van Rij Inhoud presentatie 1.Morele status van het dier 2.Nota Dierenwelzijn 3.Staat van het dier 4.Toekomst 3 Morele status van het dier: t/m 17e eeuw Dieren moreel niet
Nadere informatieStuknummer: AM 2.07041. GSMfcfcNTE DEN HELDER in :- i
Stuknummer: AM 2.07041 voor GSMfcfcNTE DEN HELDER in :- J U 2 2 i Gemeente Den Helder T.a.v. Gemeenteraad Postbus 36 1780 AA Den Helder WERKGROEP ë Purmerend, 24 juli 2012 Betreft: kamelenrace tijdens
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 286 Dierenwelzijn Nr. 3 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN LANDBOUW, NATUUR- BEHEER EN VISSERIJ Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieWelzijn van Dieren vanuit de biologie van het dier
Welzijn van Dieren vanuit de biologie van het dier November 2010 Dr. Claudia M. Vinke Departement Dier in Wetenschap & Maatschappij Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Inhoud 1. Wat is dierenwelzijn?
Nadere informatieWelzijn van zorgdieren langs de meetlat
Welzijn van zorgdieren langs de meetlat Zorgvuldig omgaan met dieren in de zorg 1 juni 2012 CAWA Wageningen Centre for Animal Welfare and Adaptation www.groenkennisnet.nl/dierenwelzijnsweb Marko Ruis Inhoud
Nadere informatieBlij kuiken of veilig kuiken?
Blij kuiken of veilig kuiken? Een dilemma tussen welzijn en voedselveiligheid Mariska van Asselt, DVM Inhoud Aanleiding Welzijn vleeskuikens Voedselveiligheid Morele waarden Afweging Conclusie Aanleiding:
Nadere informatieUniversity of Groningen. Chronic stress parameters in pigs de Jong, Ingrid
University of Groningen Chronic stress parameters in pigs de Jong, Ingrid IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieHet GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU
Het GLB en dierenwelzijn: hoge normen in de EU De Europese Unie mikt hoog Europese Commissie Landbouw en plattelandsontwikkeling Bijdrage van het landbouwbeleid Het GLB biedt landbouwers een aantal stimuli
Nadere informatiegemeente Eindhoven Integraal dierenwelzijnsbeleid
gemeente Eindhoven Mens & Maatschappij, Staf Inboeknummer 11bst00449 Beslisdatum B&W 12 april 2011 Dossiernummer 11.15.552 Raadsvoorstel Integraal dierenwelzijnsbeleid Inleiding Wethouder Scholten heeft
Nadere informatieThema welzijn: voor een vitale viskweeksector
Thema welzijn: voor een vitale viskweeksector Wout Abbink, Johan Schrama, Hans van de Vis, Robbert Blonk, Leon Heinsbroek, Edward Schram, Arjan Palstra AFI and IMARES are cooperating in WAGENINGEN AQUACULTURE
Nadere informatieWelzijn vleeskuikens. Maatschappelijke issues, ontwikkelingen, feiten en onze uitdagingen. Ingrid de Jong, Wageningen Livestock Research
Welzijn vleeskuikens Maatschappelijke issues, ontwikkelingen, feiten en onze uitdagingen Ingrid de Jong, Wageningen Livestock Research Deze presentatie: Maatschappelijke acceptatie en dierenwelzijn Invloed
Nadere informatieHet ontwapenen van kippen
Het ontwapenen van kippen Voorzorgsprincipe dierenwelzijn Wouter Wytynck Boerenbond Dierenwelzijn Dierenwelzijn wordt getoetst aan vijf vrijheden: - Vrij van honger en dorst - Vrij van ongemak - Vrij van
Nadere informatieMens, dier en maatschappij in de zoo van de toekomst - Jeroen Stevens -
Mens, dier en maatschappij in de zoo van de toekomst - Jeroen Stevens - Studiedag LNE, Brussel 05 oktober 2015 De zoo van de toekomst 1984 Dierentuin en welzijn optimal animal welfare leads to effective
Nadere informatieDIERGENEESKUNDIGE VERKLARING
DIERGENEESKUNDIGE VERKLARING Op...dag...20..., omstreeks...uur, werd door mij: Naam dierenarts : Praktijkadres : Vestigingsplaats : Bent u de behandelend dierenarts van dit dier? - Ja - Nee Onderstaande
Nadere informatieEthiek en welzijn. Helicon Opleidingen MBO Nijmegen
Ethiek en welzijn Helicon Opleidingen MBO Nijmegen Jos Hendriks, docent dierenhouderij Prof.Dr. Hub Zwart, ethicus Radboud Universiteit Prof.Dr. Johan de Tavernier, ethicus K.U. Leuven Mens dier relatie
Nadere informatieGaat inzet op dierenwelzijn hand in hand met efficiënt fokken?
Gaat inzet op dierenwelzijn hand in hand met efficiënt fokken? Kader en maatschappelijke context Dr.ir. Stef Aerts Odisee University College Ethics@Arenberg Overzicht Antwoord op de vraag Vragen en discussie
Nadere informatieWat wil de koe? Dairy Campus, Symposium Biodiversiteit en melkveehouderij, mei 2018 Agnes van den Pol-van Dasselaar
Wat wil de koe? Dairy Campus, Symposium Biodiversiteit en melkveehouderij, mei 2018 Agnes van den Pol-van Dasselaar Wat wil de koe? 2 Antropomorfisme Grieks woord voor 'mens' (ἄνϑρωπος / ánthrōpos) Grieks
Nadere informatiePijn. achtergrond en actualiteit. Marion Kluivers
Pijn achtergrond en actualiteit Marion Kluivers Waarom aandacht voor pijn en welzijn bij dieren? Consumer awareness : groeiend besef rond dierenwelzijn Ethiek van dierlijke productie: Ingrepen Houderijomstandigheden
Nadere informatieAstacicultuur. Commerciële teelt van rivierkreeften. door Thomas Abeel
Astacicultuur Commerciële teelt van rivierkreeften door Thomas Abeel Inhoud Inleiding Rivierkreeft op je bord? Productie van rivierkreeft Rode rivierkreeft Redclaw Europese rivierkreeft Onderzoek HUB-KAHO
Nadere informatieDatum: 18 december 2006 Onderwerp: dromedaris als productiedier Ons kenmerk: adviesbrief RDA 2006/08 Bijlagen: 1. Geachte heer Oomen,
Datum: 18 december 2006 Onderwerp: dromedaris als productiedier Ons kenmerk: adviesbrief RDA 2006/08 Bijlagen: 1 Geachte heer Oomen, Zoals u bekend is, is bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Nadere informatieOngewis. vissengedrag. Discussie over onderzoek aan cognitie en pijn bij vissen
onderzoek en beheer Ongewis vissengedrag Discussie over onderzoek aan cognitie en pijn bij vissen Hoe staat het met onze kennis van bewustzijn, emoties en pijn bij vissen? Een verslag van een gesprek tussen
Nadere informatieMijn achtergrond. Dierenbescherming. Inhoud presentatie. Uitgangspunten dierhouderij. Doelgroepen Dierenbescherming
Mijn achtergrond Perspectief vanuit de Dierenbescherming Het vleeskuiken van de toekomst: diergericht ontwerpen en robuuste rassen Studies: biologie en psychologie (Leiden) Gepromoveerd in de gedragsbiogie
Nadere informatieDoelvoorschriften en Open normen Keurmerk Opvang Gezelschapsdieren
Doelvoorschriften en Open normen Keurmerk Opvang Gezelschapsdieren Algemeen: Dierenopvang is een SPECIALISME. A-1: De functie opvang van gezelschapsdieren is fysiek en logistiek strikt gescheiden van andere
Nadere informatieStartdocument Welzijn van Vissen
Startdocument Welzijn van Vissen Aanleiding In Nederland worden vissen gebruikt als consumptievis, siervis en als proefdier. Ze komen voor in het wild, kweekbassins en aquaria. De aandacht voor het welzijn
Nadere informatieantidepressivum, rat, overerfbaar, mechanismen, gedrag
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van het antidepressivum vortioxetine op hersenmechanismen in genetische diermodellen voor depressie 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieHet doden van dieren:
Het doden van dieren: ja, mits..., of nee, tenzij...? Elsbeth Stassen Hoogleraar Dier en Samenleving Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren Art 43: het is verboden dieren te doden in andere dan bij algemene
Nadere informatieAnimal Rights: The Abolitionist* Approach
Animal Rights: The Abolitionist* Approach Presenteert *Abolitionisme is het streven naar afschaffing van slavernij Dieren als Eigendommen door Professor Gary L. Francione Er zijn maar weinig morele principes
Nadere informatieAU? CAWA. Pijn, pijnpreventie en pijnbestrijding in de veehouderij. Studium Generale, 16 januari 2013, Marion Kluivers
AU? Pijn, pijnpreventie en pijnbestrijding in de veehouderij Studium Generale, 16 januari 2013, Marion Kluivers In de veehouderij is het zowel uit productie- als uit welzijnsoogpunt negatief als een dier
Nadere informatieWat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg
Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl
Nadere informatieNovember Jaargang 4. Josine & Rubéns. Tips&Tricks #15. Naaldloze intradermale vaccinatie verbetert dierenwelzijn
November 2017 - Jaargang 4 Josine & Rubéns Tips&Tricks #15 Naaldloze intradermale vaccinatie verbetert dierenwelzijn LUNG HEALTH NAALDLOZE INTRADERMALE VACCINATIE VERBETERT DIERENWELZIJN Vandaag staat
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 201569
Niet-technische samenvatting 201569 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Endotheliale toxiciteit van bijnierprecursors, hydrocortison en fludrocortison die verhoogd zijn in patienten met congenitale
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015185 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Ontwikkeling van vaccins voor de behandeling en ter voorkoming van human papilloma virus (HPV) infecties en HPVgerelateerde
Nadere informatieElektrisch bedwelmen van Afrikaanse meerval, paling en tilapia: van laboratorium naar de praktijk
capita selecta Elektrisch bedwelmen van Afrikaanse meerval, paling en tilapia: van laboratorium naar de praktijk Hans van de Vis 1, Dirk Burggraaf 1, Jan van der Heul 1, Irene Pol-Hofstad 2 en Bert Lambooij
Nadere informatieNut en noodzaak van gecertificeerde duurzame viskweek
Certificering viskweek Nut en noodzaak van gecertificeerde duurzame viskweek Presentatie op 30 november 2006 voor Nederlands Genootschap voor Aquacultuur Door: John Oosterhuis Kwaliteitsmanager Albert
Nadere informatieOmgang met ratten en muizen in dierplagen
Centre for Sustainable Animal Stewardship Omgang met ratten en muizen in dierplagen Duurzaam en Verantwoord? -Samenvatting- Centre for Sustainable Animal Stewardship (CenSAS), 2018. Samenvatting van het
Nadere informatieDeskundigheidsverklaring Langdurig gebruik van bench huisvesting voor hond en kat
Faculteit Diergeneeskunde Departement Dier in Wetenschap & Maatschappij Bezoekadres: Yalelaan 2, 3584 CL Utrecht Postbus 80166, 3508 TD Utrecht, Nederland T: + 31 (0)30 2534373 F: + 31 (0)30 2537997 Datum/plaats:
Nadere informatieVoorbeeld van een tekstplan als voorbereiding op het schrijven van een eerste versie
Voorbeeld van een tekstplan als voorbereiding op het schrijven van een eerste versie INLEIDING Welzijn van dieren in bio-industrie Waarover wordt wel gesproken? - leefomstandigheden - zorgen consument
Nadere informatieVerwilderde paarden, zoals we die ook nu nog kennen, vormen kleine hiërarchische groepen. Hier zien we drie soorten in:
Lezing Machteld van Dierendonck Op dinsdagavond 25 oktober 2016 gaf klinisch etholoog Machteld van Dierendonck een hele interessante lezing over gedrag en welzijn op De Paardenkamp. Hieronder een verslag.
Nadere informatieModule Huisvesting van gezelschapsdieren
Module Huisvesting van gezelschapsdieren De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Esther
Nadere informatieJos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid
Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert
Nadere informatieMarktveld Diermanagement
Algemeen Projecttitel: Welzijn van circusdieren Financier(s) : LNV Opdrachtgever : LNV Contactpersoon : mw. drs. A.C.J. Vergossen-Otten Contactpersoon ASG. : Dr. Ing. H. Hopster Uitvoerende instellingen
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Bio-industrie
Werkstuk Maatschappijleer Bio-industrie Werkstuk door een scholier 1645 woorden 14 januari 2004 5,6 44 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1). Wat is nu de bio-industrie of de intensieve veehouderij?
Nadere informatieIX European symposium on Poultry welfare
IX European symposium on Poultry welfare Uppsala, Sweden 17-20 Juni 2013 6 november 2013, Rick van Emous Hoofdpunten Sessies: Welfare & Nutrition Welfare assessment Transport & slaughter Welfare & Nutrition
Nadere informatieiet-technischesamenvatting
iet-technischesamenvatting 1 Algemenegegevens 1.1 Titel van het project Verbetering van dendritische cel functies in anti-kanker therapieen 1.2 Looptijd van het project 1-9-2015-1-9-2020 1.3 Trefwoorden
Nadere informatieRegionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013
Regionale voedselproductie en duurzaamheid Jasper Scholten 24 september 2013 Methodology and tools Sustainability performance LCA Sustainable nutrition Quiz Vraag 1: Heeft een aardbei die in de supermarkt
Nadere informatieSLIM implementeren van onderzoek naar praktijk. Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study
SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study Cheryl Roumen, PhD- student Vraagstelling Houden de deelnemers
Nadere informatieStressvrij omgaan met varkens
Stressvrij omgaan met varkens UDV Onderwijsdag Veehouderij 2017 Marko Ruis http://distancelearning.wageningenacademy.nl/ Omgang met dieren: soft imago Is dat terecht? Alleen maatschappelijk issue? Soft
Nadere informatieAntwoord op vragen van de leden Wassenberg en Van Kooten-Arissen (beiden PvdD) over het testen van zenuwgassen op proefdieren door Defensie.
Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR
Nadere informatieIn Nederland uitgevoerd onderzoek aan in recirculatiesysteem (R.A.S.) gehouden zoetwaterkabeljauw of kwabaal
ONDERZOEK In Nederland uitgevoerd onderzoek aan in recirculatiesysteem (R.A.S.) gehouden zoetwaterkabeljauw of kwabaal Door Thijs Rutters (AOC De Groene Welle, Zwolle) en Jos Scheerboom (oud-docent aquacultuur)
Nadere informatieProefdieren in de wetenschap VU & VUmc
Proefdieren in de wetenschap VU & VUmc jaarverslag dierproeven 2013 De VU en VUmc doen onderzoek met behulp van proefdieren. Dat gebeurt met zeer goede redenen en op een verantwoorde manier. Over het gebruik
Nadere informatieEnergiebewust belichten: een hele kunst
Energiebewust belichten: een hele kunst Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw 10 november, 2009 Belichting in Nederland Tuinbouw onder glas 10 500 ha Glastuinbouw met kunstlicht - 2000 ha (19%) + 1% op
Nadere informatieInitiatiefvoorstel. BOSSCHE AANPAK DIERENWELZIJN Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid
Initiatiefvoorstel Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid Initiatiefvoorstel Op weg naar een integraal en transparant gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid Inhoudsopgave
Nadere informatieNADERE MEMORIE VAN ANTWOORD
NADERE MEMORIE VAN ANTWOORD De regering heeft met belangstelling kennisgenomen van de vragen en opmerkingen van de leden van de fracties van de PVV, D66, GroenLinks, en Partij voor de Dieren, mede namens
Nadere informatieJaarverslag Stichting Vissenbescherming Postbus AA Heemstede.
Stichting Vissenbescherming Postbus 26 2100 AA Heemstede info@vissenbescherming.nl www.vissenbescherming.nl NL05 ASNB 0910 5373 56 KvK 34147626 Jaarverslag 2016 Kreeften en krabben In het begin van het
Nadere informatieUNITING THE ORGANIC WORLD
International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit
Nadere informatieEffect van uitkomen in de stal op dierenwelzijn en diergezondheid
Effect van uitkomen in de stal op dierenwelzijn en diergezondheid Onderzoek aan het X-treck systeem Ingrid de Jong, Theo van Hattum, Ilse Poolen, Henk Gunnink Inleiding Uitkomen in de stal wordt in toenemende
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2016489
Niet-technische samenvatting 2016489 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Van buik naar brein: de rol van darm-bacteriën in autisme en attentie-stoornissen. 1.2 Looptijd van het project 21-4-2016-21-4-2021
Nadere informatie1/2. Staten-Generaal. Vergaderjaar BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN. Aan de Voorzitters van de Eerste en van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal 1/2 Vergaderjaar 2006 2007 A 31 026 Protocol van wijziging van de Europese Overeenkomst inzake de bescherming van landbouwhuisdieren; Straatsburg, 6 februari 1992 (Trb. 2006, 253) Nr. 1
Nadere informatieGezonde biggen voor gezond vlees. Coppens Symposium Januari 2012
Gezonde biggen voor gezond vlees Coppens Symposium Januari 2012 Agenda Introductie Invloed van de big op gezond vlees Licht geboren biggen Maatregelen in de stal Introductie Even voorstellen Trouw Nutrition
Nadere informatieCode of Practice Niet-humane primaten
Code of Practice Niet-humane primaten Inhoudsopgave Introductie Interne en externe herplaatsing I. Het interne traject Sociaal gehuisvest Geschiktheidscriteria voor herplaatsing Verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieWelke antwoorden geeft de voedingswetenschap?
Welke antwoorden geeft de voedingswetenschap? De Hollandse pot, hoe Nederland over (verantwoord) eten en voedselhypes denkt - 18 mei 2015 Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Superfoods, detoxen of Paleo?
Nadere informatieWelkom bij break-out sessie Samenwerking in de keten Dieren, Data, Dialoog
Welkom bij break-out sessie Samenwerking in de keten Dieren, Data, Dialoog AgriFoodTech Platform Jacqueline van Oosten Programmamanager Telefoon: 06-54253994 E-mail: Jacqueline.van.oosten@fme.nl Uitdagingen
Nadere informatie[: gwur.nl] 17-9-2013. Kennis Online Help Desk Question Page 1 of 3. dinsdag 4 december 2012 11:25. Helpdesk VoedselDierEnConsument
Kennis Online Help Desk Question Page 1 of 3 Van: Verzonden: Aan: [: gwur.nl] dinsdag 4 december 2012 11:25 Helpdesk VoedselDierEnConsument CC: Onderwerp: Bijlagen: RE: Kennisonline: uw kennisvraag Offerte
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Onderwijs Gezondheidszorg Paard Practicum Diergeneeskunde
Niet-technische samenvatting 2016386 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Praktisch onderwijs paard t.b.v. studenten Diergeneeskunde 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5
Nadere informatieStandpuntbepaling inzake de duurzame aankoop van eieren
Standpuntbepaling inzake de duurzame aankoop van eieren Inhoudstabel 1. Onze visie...3 2. Ons doel...4 3. Ons standpunt...5 3.1. Verantwoordelijke assortimentssamenstelling 5 3.2. Herkomst, transparantie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieOnbewust Genieten. - Restaurant van de Toekomst - Marchel Gorselink Wageningen UR Food & Biobased Research. Contact: T +31 (0)
Onbewust Genieten - Restaurant van de Toekomst - Marchel Gorselink Wageningen UR Food & Biobased Research Contact: T +31 (0)317 485852 Marchel.Gorselink@wur.nl Programma Overzicht 12.30u 13.30u lunchen
Nadere informatieHENNEN OP LEEFTIJD VANUIT FOKTECHNISCH PERSPECTIEF
HENNEN OP LEEFTIJD VANUIT FOKTECHNISCH PERSPECTIEF Frans van Sambeek Institut de Sélection animale Technisch Directeur De Schothorst seminar 25 November 2009 Ede Trend in het aanhouden van hennen Bruine
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3
Nadere informatieEffectiviteit waterbad verdover bij pluimveeslachterij W. van der Meer en Zonen B.V.
Wageningen Livestock Research Postbus 338 Wageningen Livestock Research ontwikkelt kennis voor een zorgvuldige en 6700 AH Wageningen renderende veehouderij, vertaalt deze naar praktijkgerichte oplossingen
Nadere informatie1. Inhoudelijke beschrijving
Project voorstel/plan Wageningen UR Livestock Research Projecttitel Datum voorstel/plan Status Contactpersoon Wageningen UR Livestock Research Opdrachtgever Contactpersoon opdrachtgever Uitvoerende instellingen
Nadere informatieDeze school is van alle aquamarkten thuis
ONDERWIJS EN ONDERZOEK Deze school is van alle aquamarkten thuis Door Jelle Busscher De agrarische school De Groene Welle in Zwolle is een van de selecte plekken in Nederland waar een student over aquacultuur
Nadere informatieVOOR EEN VERBOD OP DIERPROEVEN OP HONDEN EN KATTEN. v Antwoorden op 8 veelgestelde vragen v
VOOR EEN VERBOD OP DIERPROEVEN OP HONDEN EN KATTEN v Antwoorden op 8 veelgestelde vragen v Hoeveel honden en katten worden gebruikt in laboratoria in België? Volgens de officiële statistieken* werden er
Nadere informatieRespect voor wat wij eten
Respect voor wat wij eten Omgaan met de spanning tussen natuurlijke aard en menselijk nut van landbouwhuisdieren en cultuurgewassen Paul C. Struik, Arie Bos, Jan Diek van Mansvelt, Diederick Sprangers
Nadere informatieRapport enquête Vissenbescherming en Dierenbescherming Amsterdam
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 W www.motivaction.nl Rapport enquête Vissenbescherming en Dierenbescherming
Nadere informatieDierenwelzijn in de wereldhandel
Dierenwelzijn in de wereldhandel Studium Generale, Gluren bij de buren, VHL Leeuwarden 12 maart 2014, Robert Hoste, Econoom Varkensproductie Agenda WTO Internationale vergelijking welzijnsregelgeving Oplossingsrichtingen
Nadere informatieONDERWIJS & ONDERZOEK
ONDERWIJS & ONDERZOEK Heilbot rustend op plateaus. De plateaus worden gebruikt om extra ligruimte te creëren en bodembedekking te verlagen. Dichtheid optimalisatie in de aquacultuur Door Jelle Busscher
Nadere informatieOpdracht Campagne. Pleuni Clijnk. MM1a
Opdracht Campagne Pleuni Clijnk MM1a 1 Inhoud: Pagina 1 vooronderzoek Pagina 2 onderzoeksfase & conceptontwikkelingsfase Pagina 3 conceptontwikkelingsfase Pagina 4 storyboard Pagina 5 mindmap Pagina 6
Nadere informatieOnderbouwing BLk: van beloftes naar prestaties. Hans Hopster Stakeholdermiddag DB, 17 Oktober 2013
Onderbouwing BLk: van beloftes naar prestaties Hans Hopster Stakeholdermiddag DB, 17 Oktober 2013 Opbouw presentatie Dierenwelzijn 2.0 Systeemkenmerken en/of prestatie-indicatoren Wensen van burgers Uitloop
Nadere informatie11/10/2015. Het welzijn van dierentuindieren: meten, weten of liever vergeten? De rol van de moderne dierentuin. Dierentuindierenwelzijn en mensen
Het welzijn van dierentuindieren: meten, weten of liever vergeten? De rol van de moderne dierentuin Paul Koene Wat leeft er in de dierentuinen, Brussel, 2015-10-05 CONSERVATIE EDUCATIE WELZIJN ONDERZOEK
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015245. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015245 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De rol van Nucleaire Hormoon Receptoren in de regulatie van het glucose- en lipidemetabolisme en de ontwikkeling van type
Nadere informatieEffect van Digestarom 1301 op de technische resultaten van witvleeskalveren
Effect van Digestarom 1301 op de technische resultaten van witvleeskalveren Uitgevoerd door: Feed Innovation Services BV Wageningen In opdracht van: Speerstra Feed Ingredients BV Lemmer Mei 2007 Digestarom
Nadere informatieAanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren.
Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren. Secretariaat DEC Aanvrager: Afdeling: Titel dierproef: Practicum ANU30806: Invloed koolhydraten en vetten op de energiestofwisseling bij varkens
Nadere informatieInformatiebrochure. Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
Informatiebrochure Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Contactinformatie onderzoekers... 3 Plattegrond locatie... 4 Voorwoord... 5 Het onderzoek...
Nadere informatieStrategie Dierenwelzijn
Strategie Dierenwelzijn September 2017 Inhoud Waarom dierenwelzijn? 3 ACTIAMs visie en doelstellingen op het gebied van dierenwelzijn 4 Strategie en middelen voor het behalen van onze doelstellingen 5
Nadere informatieOverdracht College-Raad. Voorgesteld besluit raad
Overdracht College-Raad Datum 9 november 2017 onderwerp Beantwoording motie fracties GroenLinks, D66 en CDA Zwolle over roofvogelshows in Zwolle portefeuillehouder Michiel van Willigen informant Zee, Iris
Nadere informatieDieren en hun leefomgeving. Verrijking, welzijn en ethiek
Dieren en hun leefomgeving Verrijking, welzijn en ethiek Vier onderwerpen: - Biologisch 'welzijn' - Psychologisch welzijn - Verrijking en welzijn - Verrijking en ethiek Biologisch 'welzijn' Biologisch
Nadere informatieProductie kweekvis,
Indicator 19 november 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afgelopen jaren heeft een
Nadere informatieSamenvatting Praktijkonderzoek Bont en Exotisch Leer
Samenvatting Praktijkonderzoek Bont en Exotisch Leer Een praktijkonderzoek voor de Eerlijke Verzekeringswijzer (in Samenwerking met Bont voor Dieren) Datum: 23 februari 2016 Naritaweg 10 1043 BX Amsterdam
Nadere informatie7,4. Keuzeopdracht door een scholier 1316 woorden 25 maart keer beoordeeld. - Wat zijn proefdieren eigenlijk?
Keuzeopdracht door een scholier 1316 woorden 25 maart 2003 7,4 24 keer beoordeeld Vak ANW - Wat zijn proefdieren eigenlijk? Een dierproef is een experiment waarbij (levende) dieren worden gebruikt voor
Nadere informatie