GIMLO Dag 8 Vaardigheden, verandermanagement projectmatig werken. 23 april 2013
|
|
- Erika Bos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 GIMLO Dag 8 Vaardigheden, verandermanagement projectmatig werken 23 april 2013
2 Programma Presentaties cursisten Terugblik dag 1 en vervolg adviesvaardigheden Pauze Oefening visievorming Begin verandermanagement, Kernkwadranten Lunch Oefening Kernkwadranten Evaluatie oefening Kernkwadranten Verandermanagement, kleurenleer Caluwé Pauze kleurentest voor veranderaars Projecten, projectmatig werken, projectrollen Teamrollen Belbin evaluatie Teamrollen / afsluiting 2
3 Programma Ochtend: Korte terugblik vaardigheden dag 1 Adviesvaardigheden vervolg Omgaan met weerstand en verandering Middag Kernkwadranten Kleurenleer de Caluwé Projecten/projectmatig werken Harde en zachte kant van projecten 3
4 Adviseur Organisatie Geadviseerden aanpak Inhoud Omgeving
5 Dag 1 - recapitulatie Ken jezelf (leerstijltest, kernkwadranten, enneagram, e.a.) De 6 A s van adviesgesprekstijlen Gesprekstijlen: poneren, aansluiten, wegbewegen, energie ontwikkelen, judo Niveaus van interventie/communicatie 5
6 Overzicht adviesgespreksstijlen Opkomen voor eigen ideeën PROFILEREN/PONEREN ENERGIE ONTWIKKELEN AANSLUITEN WEGBEWEGEN JUDO Rekening houden met ideeën van de ander
7 Niveaus van interventie Inhoud Procedure Interactie Gevoelens 7
8 Het adviesgesprek: dans over de gehele gespreksvloer Poneren/Profileren Aansluiten Inhoud Procedure Interactie Gevoelens 8
9 Adviseur Organisatie Geadviseerden aanpak Inhoud Omgeving
10 Inhoud Vakinhoudelijke kennis Hoe die te gebruiken/toe te passen? 4 x weten en kennen Rationeel denken (zintuiglijke) Waarneming Intuïtie Persoonlijke waarden 11
11 Gevaar Ratio en waarneming zijn vertrouwd Opleiding is hierop gericht Westerse cultuur: meer moeite met intuïtie en persoonlijk waarden Effectief adviseren: Gebruik ze alle 4! 12
12 Ratio Veelgemaakt fouten Ongedefinieerde begrippen Verkeerde premissen (aannames) Onterechte conclusies Noodzakelijke voorwaarde voldoende voorwaarde Oncontroleerbare argumenten Onverantwoorde generalisaties Hypothese zekerheid 13
13 Waarneming Vaak bedriegend of onvolledig WYSIWYG? Contextafhankelijk en multi-interpretabel Zuiver waarnemen bestaat niet Wees je daarvan bewust Verzamel informatie! Heb ook aandacht voor wat je niet ziet /wilt zien! 14
14 Intuïtie op het gevoel af Primaire en secundaire emoties Wanneer gebruiken?als de ratio niet werkt/kan: Er zijn problemen Feiten ontbreken of zijn ontoereikend Feiten helpen niet (trends) Inschatten van mensen Crisissituatie 15
15 16 Linker en rechter hersenhelft
16 17 Mindmapping
17 18 Test jezelf
18 Persoonlijke waarden Wat vind ik belangrijk, waar loop ik voor warm? Waarom wind ik mij hier zo over op? Waarom hecht ik hier zoveel aan? Basis: opvoeding, overtuiging, religie, cultuur 19
19 Samenvattend: Kennis alleen niet toereikend Hoe breng ik het over, pas ik het toe: Ratio Waarneming Intuïtie Persoonlijke waarden Gebruik ze alle vier! 20
20 Adviseur Organisatie Geadviseerden aanpak Inhoud Omgeving
21 3 fasen adviesproces Koers bepalen ( Pathfinding ) Oplossing zoeken ( Problem solving ) Implementatie Vaak zijn we niet in alle 3 even goed We leren ze niet alle 3: onderwijs sterk gericht op probleem oplossen Risico: verkeerde methodiek bij verkeerde fase We gaan nu alleen in op visie/koers bepalen 22
22 Visie ontwikkeling Ontleend aan Latijn vīsiō het zien afleiding van vidēre (zien) Visie zonder realiteitszin = utopie Voorwaarden goede visie: Verbeelding ( beeld ) Uitdagend ( energie ) Persoonlijke waarden en normen Motiverend 23
23 Visie op geo-informatie Complex Divers Dynamisch Onbekend Moeilijk te plaatsen Moeilijk te koppelen aan primaire processen Kosten gaan voor de baten Onderdeel van visie op Informatievoorziening 24
24 Tips Koppelen aan de actualiteit Maatschappelijke thema s Locale thema s Zorgen voor juiste definitie Visie missie strategie Zorgen voor de juiste scope Keep it simpel Gebruik beelden/metaforen 25
25 Scope Geo Data Organisatie Programmatuur Technische Infrastructuur 26
26 Visie GIDEON Binnen vier jaar beschikt Nederland, in het kader van verdere verbetering van de dienstverlening, over een basisvoorziening geo-informatie die duurzaam, succesvol en intensief wordt gebruikt door alle partijen in de samenleving: burgers en bedrijven kunnen van elke locatie alle hiervoor in aanmerking komende geo-informatie opvragen en gebruiken; bedrijven kunnen aan alle hiervoor in aanmerking komende geoinformatie van de overheid economische waarde toevoegen; de overheid gebruikt de beschikbare informatie van elke locatie in haar werkprocessen en dienstverlening; overheid, bedrijven, universiteiten en kennisinstellingen werken nauw samen om de basisvoorziening verdere te ontwikkelen en te innoveren. 27
27 OEFENING VISIE ONTWIKKELEN Lees de uitgereikte notitie over visievorming door Kies een gemeente uit van één van de groepsleden (bij voorkeur waarvan de missie en doelen bekend zijn) Stel samen een visie op voor geo-informatie bij die gemeente Gebruik ook de checklist op de laatste pagina 28
28 29 PAUZE
29 Verandermanagement Kernkwadranten van Ofman Verandermanagement Kleurenleer de Caluwé 30
30 Adviseur Organisatie Geadviseerden aanpak Inhoud Omgeving
31 Kernkwadranten Bedacht door Daniel Ofman model om de eigenschappen te beschrijven die bij een persoon horen Biedt inzicht in eigen kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën Biedt inzicht in (mogelijke) conflicten/spanningen met anderen (dubbelkwadranten) Daniel Ofman: Bezieling en kwaliteit in organisaties, Uitgeverij Servire, ISBN
32 33
33 34 Kernkwaliteiten
34 35 Dubbelkwadrant
35 36 OEFENING KERNKWADRANTEN
36 Evaluatie Hoe kan je deze methodiek toepassen in je werk? Wat heb je er aan voor jezelf? 37
37 Verandermanagement Enkel de wijzen en simpelen van geest veranderen nooit Confusius BC
38 Verandermanagement Stilstand is achteruitgang Verandering is de enige constante Voorbeeldliteratuur: Hoe krijg je ze mee?, Annemarie Mars Vijf krachten om een verandering te laten slagen Leren Veranderen, Léon de Caluwé, Hans Vermaak Een handboek over veranderkunde 39
39 Doel Inzicht in het effect van veranderingsprocessen op mensen Effectief kunnen omgaan met gedrag van medewerkers als gevolg van het veranderingsproces
40 Rode draad Verandering binnen organisaties Waarom gebeurt het? Wat gebeurt er? Hoe gebeurt het? Wat zijn de voorwaarden? Wat betekent het voor medewerkers? Wat vraagt het van de leiding?
41 Verandermanagement Richting geven/sturen van veranderingen in de organisatie
42 Verandermanagement Managen van herstructureringen Organisatieverandering Verandering van individuen Slechtnieuws gesprek
43 Sturingsmodel managen Verandering leidinggeven Systemen Procedures Strategie Structuur Motiveren Corrigeren Instrueren Discussiëren indirect Gewenst gedrag direct
44 Vragen bij verandering Waarom? Is dit een truc? Wat levert het op? Wat betekent het voor mij? moet ik inleveren? moet hij inleveren? wat is voor mij de winst? Kan ik het wel? Doen zij het ook? Wat is het eigenlijk? In wat voor kader zit het? Past dat wel bij ons?
45 Weerstand 1. Verandering is niet in belang van de doelgroep (willen). 2. Onduidelijkheid over doelen, functies, verwachtingen, etc. (weten). 3. Doelgroep meent het beter te weten, dingen kunnen beter anders (willen). 4. Angst niet aan de nieuwe eisen te voldoen (kunnen, willen). 5. Zich niet serieus genomen voelen (willen). 6. Men ziet de zin van de verandering niet, er zijn geen externe, nieuwe eisen (willen).
46 wat hoe waarom
47 Omgaan met weerstand 1. Respecteren, accepteren, onderhandelen 2. Informeren 3. Samen praten om kwaliteit te verhogen 4. Opleidingsplan maken 5. Gesprek aangaan 6. Motiveren, informeren
48 Voorwaarden voor verandering Beleid, plan, doelen Commitment leiding We gaan ervoor Voorbeeldgedrag Sturing op gewenst gedrag/resultaat weten willen kunnen mogen durven
49 Verandering bij individuen Psychisch reactiepatroon, dat veroorzaakt wordt door ingrijpende veranderingen in het leven van individuen
50 Veranderingen Veranderingen verlopen individueel verschillend ten aanzien van: Intensiteit Tempo Dynamiek
51 Verandering 3 fasen Einde Afscheid nemen van het verleden Hoe was het? en Het wordt nooit meer zoals het was Vacuüm Introspectie Wat betekent dat voor mij? Nieuw begin Ontwikkelen van toekomst perspectief, Doelgericht actie ondernemen
52 Het individuele fasemodel Dynamisch proces bagatelliseren integratie verstarren depressie zoeken naar betekenis accepteren van realiteit Terugkijken tijd Heroriënteren
53 Reacties op ongewenste verandering Fase 1: Ontkenning Dit overkomt mij niet Er is niets aan de hand Ze vergissen zich Als ik gewoon doorga, gebeurt er niets Oorzaak De werkelijke situatie is te pijnlijk om tot je door te laten dringen
54 Reacties op ongewenste verandering Fase 2: Woede Waarom ik en niet hij Ik heb dit niet verdiend Anderen beschuldigen Oude koeien uit de sloot halen' Verdriet, afgunst, wrok, jaloezie (onverwerkte Gevoelens) BLIJVENDE ONTKENNING & WOEDE Boodschap = Ik ben er nog en je zult rekening met me houden!
55 Fase 3: Marchanderen Reacties op ongewenste verandering Emotionele chantage Troebele sfeer De ander (het bedrijf) laten betalen De prijs zo hoog mogelijk maken De vorm is vaak: procedures, rechtszaken = Negatief onderhandelen wanneer woede als tactiek faalt Fase 3 is altijd het gevolg van het niet kunnen oplossen van 1 en 2
56 Reacties op ongewenste verandering Fase 4: Depressie Betrokkene treurt; verdriet zonder opluchting Trekt zich terug in zichzelf Raakt geïsoleerd Praat er niet meer over = Naar binnen geslagen woede Het falen van de onderhandeling Niet aanvaarden van gestelde grenzen
57 Reacties op ongewenste verandering Fase 5: Berusting Het verleden wordt losgelaten De eisen naar de toekomst worden losgelaten Berusting wordt acceptatie Acceptatie = 1e stap naar zingeving
58 Aanzeggen en opvangen Fasen Aanzeggen 1. Meedelen van de boodschap 2. Begeleiding door het dal Opvangen 3. Kijken naar de toekomst
59 Aanbevelingen per fase 1. Meedelen van de boodschap initiatief bij chef korte inleiding duidelijke boodschap korte motivering open houding, aankijken 2. Begeleiding door het dal initiatief bij de medewerker luisteren samenvatten begrip tonen vragen kort en duidelijk beantwoorden 3. Kijken naar de toekomst initiatief bij de medewerker luisteren ondersteunen initiatieven van medewerker
60 Valkuilen per fase 1. Meedelen van de boodschap om de hete brij heen draaien hang yourself pil vergulden rechtvaardigen van het slechte nieuws 2. Begeleiding door het dal in discussie gaan kwaad worden meehuilen lange verhalen houden medewerker de indruk geven dat hij/zij het besluit kan beïnvloeden 3. Kijken naar de toekomst te snel over een oplossing beginnen hulp opdringen oplossingen opdringen oeverloos doorpraten
61 Do s en don'ts in opvanggesprekken Do s Initiatief bij chef Doel van gesprek aangeven evt. procedure en ruimte De boodschap + consequenties Motivatie/achtergronden (kort) Checken of mw dit begrijpt, evt. reacties heeft Luisteren en beoordelen van reacties. Niet gaan argumenteren Verdere procedure Ondersteuning van chef, PD, BMW, etc. Gesprek afsluiten Don ts Medewerker in het onzekere laten Quasi vriendelijke praatjes Lange verwarrende verhalen In discussie gaan Niet ter zake doende dingen erbij halen Indruk wekken dat mw het besluit kan beïnvloeden Vaag blijven
62 Do s en don'ts in opvanggesprekken Do s Hulp aanbieden Initiatief in het gesprek bij mw laten Kies neutraal terrein (spreek/wachtruimte) Gelijkwaardige gespreks- partner proberen te zijn Tijd voor een gesprek nemen (rustige ruimte, koffie, etc.) Stimuleer de mw zelf oplossingen te vinden (alleen als oplossingen aan de orde zijn!) Doorverwijzen als je niet verder kunt Het gesprek beëindigen Hulp opdringen Don ts Ongeïnteresseerde houding Een gesprek aan de machine of staand in de fabriek Je chef-zijn is in zo n gesprek niet belangrijk, wel je mens-zijn (gelijke machtsverhouding) Het probleem van de mw willen oplossen De mw tegenspreken (alleen als feiten niet kloppen) Mw jouw eigen ideeën opdringen Zaken erdoor drukken, forceren Zelf doormodderen tegen beter weten in Oeverloos doorpraten
63 Wat gebeurt er concreet? Er moeten eigen mensen weg sommige pool/dreiging ontslag sommige verplaatst sommige regeling Er blijven gefrustreerden achter in de ploeg Er komen nieuwelingen in de ploeg; nieuwelingen met mogelijk schuldgevoel Wijkers blijven soms nog lang in de groep, soms gaan ze snel Er blijven wellicht minder mensen over, harder werken, minder snipperen Veel onduidelijkheid en verwarring Boosheid/agressie Ziekte Verdriet, angst en onzekerheid
64 71 KLEURENLEER DE CALUWÉ
65 Kleurenleer de Caluwé 72 Ontwikkelt o.b.v. bestaande veranderkundige modellen en strategieën Caluwé definieert 5 betekenissen van veranderen: Ik verander het beleid Men verandert het gebouw Ik verander de organisatie Ik verander Piet Piet verandert en koppelt hier kleuren aan
66 Kleurenleer de Caluwé Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk Dingen/mensen zullen veranderen, als je... belangen bij elkaar kunt brengen ze kunt dwingen tot het innemen van (bepaalde) standpunten/meningen win-win situaties kunt creëren/coalities kunt vormen de voordelen kunt laten zien van bepaalde opvattingen (macht, status, invloed) de neuzen kunt richten van tevoren een duidelijk resultaat/doel formuleert een goed stappenplan maakt van A naar B de stappen goed monitort en op basis daarvan bijstuurt alles zoveel mogelijk stabiel houdt en beheerst de complexiteit zoveel mogelijk reduceert mensen op de juiste manier prikkelt, bijvoorbeeld door straf- of lokmiddelen geavanceerde HRM-instrumenten inzet voor belonen, motiveren, promoveren, status mensen iets teruggeeft voor wat zij jou geven ze bewust maakt van nieuwe zienswijzen/eigen tekortkomingen (bewust onbekwaam) ze kunt motiveren om nieuwe dingen te zien/te leren/te kunnen geschikte gezamenlijke leersituaties kunt creëren uitgaat van de wil en wens en de natuurlijke weg van de mens zelf, betekenis toevoegt de eigen energie van mensen laat komen dynamiek/complexiteit wilt zien eventuele blokkades wegneemt symbolen en rituelen gebruikt 73
67 structuur Geeldrukdenken Blauwdrukdenken politiek sociaal Rooddrukdenken eigenwijs zelf kiezen panta rhei chaostheorie eigen verantwoordelijkheid intuïtie Witdrukdenken Groendrukdenken leren verbinden procesdenken mensen op een ander been zetten
68 Aandachtspunten Model van de werkelijkheid Één kleur bestaat niet Denken in hokjes voorkomen Verschil tussen denken en doen Kan worden toegepast op organisatie en op personen 75
69 Valkuilen Kleur geel blauw rood Valkuilen luchtfietserij machtsstrijd (lose/lose) over mensen heen walsen irrationele en externe aspecten negeren zachte heelmeesters negeren van machtsspel, verstikken van het bijzondere individu groen ontkennen dat niet iedereen alles wil of kan leren geen prioritering, gebrek aan actie wit onvoldoende inzicht in drijvende krachten laissez faire en medewerkers opzadelen met zelfsturing 76
70 77 OEFENING KLEURENTEST
Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen
Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen Denkwijze Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk 1 Er verandert iets als je: De belangen van de belangrijkste spelers bij
Nadere informatieVeranderen/verandering
VERANDEREN IN KLEUR Veranderen/verandering Noteer even voor jezelf je eigen definitie van veranderen/verandering. Daarna gaan we de definities met elkaar vergelijken/bespreken 1 4 H O L E 1 d Geeldruk
Nadere informatieInterne Communicatie. Blok 2 jr. 2 INTERNE COMMUNICATIE COLLEGE 04 SHEET 1
Interne Communicatie Blok 2 jr. 2 INTERNE COMMUNICATIE COLLEGE 04 SHEET 1 Programma vandaag Mededelingen 1. N@tschool 2. controle (volgende wk: inzage opdr. portfolio) Theoriecollege:start met strategie
Nadere informatieInvoeringsstrategieën Omgevingswet
Invoeringsstrategieën Omgevingswet Kennismarkt Omgevingswet Bert Groffen Invoering de invoering zelfst.naamw. (v.) Uitspraak: ['ɪnvurɪŋ] Verbuigingen: invoering en (meerv.) het zorgen dat iets gebruikt
Nadere informatieKleurendenken en verandering. Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen
Kleurendenken en verandering Families van theorieën Mensen ageren vanuit belangen (socio-politieke overtuiging) Mensen ageren vanuit verstandelijke overtuigingen (rationeel empirische overtuiging) Mensen
Nadere informatieWaarom innoveren vaak mislukt, en (in principe) toch makkelijk is
Waarom innoveren vaak mislukt, en (in principe) toch makkelijk is SOK-congres Innoverende scholen Vrijdag 7 juni 2019 Jan Vanhoof 2 SOK-congres 7 juni 2019 1 Is veranderen gemakkelijk? Ja, als Je een reden
Nadere informatieAdviseren in onderwijssituaties
Adviseren in onderwijssituaties Wat is adviseren? (iem.) door raadgeving helpen iemand raad geven/verschaffen, iemand van advies dienen, raden Op zoek naar het probleem, op zoek naar het advies. Wat is
Nadere informatieOmgaan met weerstanden
Omgaan met weerstanden Het organiseren van verandering - Wat wil men veranderen (wie is men?) - Hoe concreet is de verandering? - Wat is de aanleiding? - Welk proces past het beste bij deze verandering?
Nadere informatieProcesadvisering Bijeenkomst 4
Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen
Nadere informatie7 november 2007, Jaarbeurs Utrecht Inleiding 10.35 11.00u, onder de titel: Organisatieculturen Samenwerken is als zingen in een koor: je moet je
7 november 2007, Jaarbeurs Utrecht Inleiding 10.35 11.00u, onder de titel: Organisatieculturen Samenwerken is als zingen in een koor: je moet je eigen partij voluit zingen, maar het gaat er om hoe het
Nadere informatieAntreum RAPPORT PF. Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011. de heer Consultant
RAPPORT PF Van: Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011 Normgroep: Advies de heer Consultant 1. Inleiding Persoonlijke flexibiliteit is uw vermogen om met grote uitdagingen en veranderingen
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter
Nadere informatieKey success actors. De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen. Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management
Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management 1 Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische
Nadere informatieEffectief communiceren met mijn medewerkers. Weten wat je wil en weten hoe je die boodschap overbrengt
Effectief communiceren met mijn medewerkers Weten wat je wil en weten hoe je die boodschap overbrengt Welkom Afspraken en verwachtingen: - Telefoon uit - We respecteren elkaar - We klappen niet uit de
Nadere informatieIn gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling
In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling 1. Aandachtspunten voor een gesprek met ouders i.v.m. een vermoeden van kindermishandeling: Als je je zorgen maakt over een
Nadere informatieworkshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen
1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking
Nadere informatieCOMMUNICATIE BIJ VERANDERING
COMMUNICATIE BIJ VERANDERING Ideeën en tips voor leidinggevenden Communicatie bij verandering Ideeën en tips voor leidinggevenden 2 Inleiding Stilstand is achteruitgang. Wie leiding geeft, weet hoe belangrijk
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatieTraining Verandermanagement
Training Verandermanagement Verandermanagement, succesvol omgaan met veranderingen Alles verandert, voortdurend. De omgeving, jijzelf, maar ook de organisatie waar je voor werkt. Verandering is vaak noodzakelijk.
Nadere informatieTraining Verandermanagement
Training Verandermanagement Verandermanagement, succesvol omgaan met veranderingen Alles verandert, voortdurend. De omgeving, jijzelf, maar ook de organisatie waar je voor werkt. Verandering is vaak noodzakelijk.
Nadere informatieSmoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG
geef haar gelijk dat zij het zwaar heeft en dat de crechemedewerkers zodat ze alles op tijd af kan krijgen. Collega zal in de slachtofferrol terecht komen en wellicht in tranen uitbarsten. voel dat ik
Nadere informatieHoe word je succesvol in sales
Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar
Nadere informatieHet GROW-model. Deze onderdelen worden hieronder toegelicht. Per onderdeel worden er voorbeeldvragen aangegeven.
Het GROW-model Een ontwikkelingsgesprek is het meest effectief als je de vragen in een bepaalde structuur stelt. Het GROW-model biedt deze structuur. (Whitmore, 1995) Het GROW model bestaat uit de volgende
Nadere informatieFEED BACK COMMENTAAR GEVEN EN ONTVANGEN MARIETA KOOPMANS
FEED BACK COMMENTAAR GEVEN EN ONTVANGEN MARIETA KOOPMANS INHOUD Inleiding 7 1 Zelfonderzoek feedback geven en ontvangen 9 Checklist feedback geven en ontvangen 11 2 Communicatie en feedback 15 Waarnemen,
Nadere informatieEffectief investeren in management
Effectief investeren in management Veel organisaties zijn in verandering. Dat vraagt veel van de leidinggevenden/managers. Zij moeten hun medewerkers in beweging krijgen om mee te veranderen. En dat gaat
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieEffectief communiceren met mijn medewerkers. Weten wat je wil en weten hoe je die boodschap overbrengt
Effectief communiceren met mijn medewerkers Weten wat je wil en weten hoe je die boodschap overbrengt Welkom Afspraken en verwachtingen: - Telefoon uit - We respecteren elkaar - We klappen niet uit de
Nadere informatieZelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties
Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige
Nadere informatieMotiverend leidinggeven: invloed op gedrag. 26 november 2014 Frank Goijarts
Motiverend leidinggeven: invloed op gedrag 26 november 2014 Frank Goijarts Programma Gedragsverandering: wat werkt? Weerstand tegen veranderen Motivatie 3.0 (intrinsiek) Kernpunten Motiverende benadering
Nadere informatieOmgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser
Omgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser Hoe ga jij om met gevoelens van falen of een verlieservaring?? Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken Er rust een taboe op dit onderwerp
Nadere informatieNaar welk BIM bent u op zoek? 7 oktober 2016
Naar welk BIM bent u op zoek? Inleiding Het Rijksvastgoedbedrijf werkt toe naar het digitaal documenteren van informatie in de bedrijfsprocessen. De informatiestroom die daarbij hoort, wordt voor een groot
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieAan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud
Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Jezelf presenteren De medewerker moet zichzelf goed presenteren. Bijvoorbeeld door er schoon en verzorgd uit te zien. Zo laat hij/zij een goede indruk
Nadere informatieInleiding... 9. Hoofdstuk 2: Positie van de leidinggevenden op middenkaderniveau
Inhoud Inleiding... 9 Hoofdstuk 1: Managen versus leidinggeven... 13 1.1 Management... 13 1.2 Leiding geven... 13 1.3 Competenties en taakaspecten van de leidinggevende... 16 1.4 Samenvattend... 16 Hoofdstuk
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les twee Welkom bij les twee van deze e-cursus waarin we je willen laten zien hoe je groter kunt worden zodat je problemen
Nadere informatieGroei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding
Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Zakenwijzer Het is tijd voor nieuw en ander leiderschap en management We kunnen ons niet meer verloven te blijven doen wat we deden. Als alles verandert,
Nadere informatieCommuniceren met ouders. Silke Jansen Orthopedagoog Gezin en Gedrag REC 4 Vierland
Communiceren met ouders Silke Jansen Orthopedagoog Gezin en Gedrag REC 4 Vierland Inhoud van de workshop 1. Kind binnen systeem 2. School en ouders gelijkwaardig? 3. Richtlijnen bij oudercontacten 4.
Nadere informatieHoog. Machtsspreiding. Laag. Samenwerkingsgraad
Organisatiecultuur Machtsspreiding Hoog Laag Samenwerkingsgraad Persoon Taak Rol Macht Laag Hoog Machtscultuur Alle macht bij de topfiguur. De topfiguur een zeer charismatisch persoon Medewerkers zijn
Nadere informatieLeergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR
Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR Cursusdag 1 09:30 uur Kennismaking We starten deze module een kennismaking. We inventariseren de verwachtingen van alle deelnemers. U krijgt een toelichting
Nadere informatieWat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness?
Wellness Ontwikkelings Activiteit Assertief zijn Hoe deze techniek je leven kan verbeteren Voordelen Meer zelfvertrouwen Meer geloof in je eigen kunnen Eerder nee durven te zeggen Vermindering van Weinig
Nadere informatieBonus: Hoe goed ben jij momenteel?
Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je
Nadere informatieP r o e f l e s Overtuigend communiceren en adviseren Thema > Adviseren kan je leren Door Astrid Kies
Proefles Overtuigend communiceren en adviseren Thema > Adviseren kan je leren Door Astrid Kies Docent van de cursus Overtuigend Communiceren en Adviseren www.secretary.nl/adviseren Inhoudsopgave 1.Standaard
Nadere informatiewww.tma-methode.nl Talentenanalyse annemieke de Kuijper 21 april 2009
annemieke de Kuijper 21 april 2009 Talentenanalyse ceylonpoort 5-25 2037 AA Haarlem T 023-5463747 I www. E webdiscussie@ Inhoudsopgave: 1. Inleiding 3 2. Betekenis van de scores 3 3. Consistentie 3 4.
Nadere informatieInteressen: Wat vind ik leuk?
Interessen: Wat vind ik leuk? Opdracht 1: Zet een kruisje bij de punten die je leuk vindt om te doen. Omcirkel vervolgens drie punten die je het allerleukst vindt om te doen. Ik vind het leuk om iets van
Nadere informatieLeonie Linssen www.veranderjewereld.nl
Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie
Nadere informatie!"#$%&'(%)&*+$,)-./.0
!"#$%&'(%)&*+$,)-./.0 Leiderschap is het individuele vermogen om richting te geven en anderen er toe aan te zetten om samen op een efficiënte manier, de vooropgezette doelen te realiseren. Zorgzaam leiderschap
Nadere informatieFeedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.
FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel
Nadere informatieHET GESPREK: KOP ROMP STAART
HET GESPREK: KOP ROMP STAART Elk effectief gesprek heeft een zogenaamde kop romp staart structuur: een begin, een kern en een einde. Voorafgaand aan deze drie fasen is het cruciaal om elk gesprek zorgvuldig
Nadere informatieTietel slide. Titel slide 2 Module 2. tekst. Beïnvloeden. Juni 2014. Trainers: Sarah Strübin en Willem Ezerman ALFABEELD ORGANISATIEONTWIKKELING
Tietel slide Titel slide 2 Module 2 tekst Beïnvloeden Juni 2014 Trainers: Sarah Strübin en Willem Ezerman ALFABEELD ORGANISATIEONTWIKKELING Beïnvloeden Programma 2014 Beïnvloeden Programma module 2 09.00
Nadere informatieWat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.
Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,
Nadere informatieSignalering in de palliatieve fase
Signalering in de palliatieve fase Train de trainer projectleiders dagdeel 2: implementatie en projectmatig werken december2015 Programma Ken uw doelgroep het implementatietraject taken en rol van projectleider
Nadere informatieVerandermanagement. Syllabus. Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen.
Syllabus Verandermanagement Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen. Deze syllabus behandelt alle aspecten rondom het begrip verandermanagement. Meer
Nadere informatieveranderen en IK Veranderen van anderen of bij mezelf beginnen?
veranderen en IK Veranderen van anderen of bij mezelf beginnen? Waarom dit thema? Verandermanagement is hype Toch blijft veranderen lastig (70% mislukt ) Zoektocht naar heilige graal Deze workshop: Ø Een
Nadere informatieFeedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk
2 12 Feedback geven Feedback is een boodschap over het gedrag of de prestaties van een ander. Feedback is onmisbaar als je met anderen samenwerkt. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen dat het werk van de
Nadere informatieEindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011
Eindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011 Welke middelen kan een docent tijdens zijn les gebruiken / hanteren om leerlingen van havo 4 op het Sophianum meer te motiveren? Motivatie
Nadere informatie7 Denken over veranderen in vijf kleuren
7 Denken over veranderen in vijf kleuren Léon de Caluwé Veranderen 3 1 Veranderingsstrategieën en benaderingen 3 2 Vijf betekenissen van het woord: veranderen 4 3 De kleuren 5 4 De achterliggende mensbeelden
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatieTrainingen die je in beweging brengen!
Trainingen die je in beweging brengen! Een training bij Caro van Roon brengt je in beweging. Dat levert je inzichten, ervaringen en kennis op over jezelf en de ander. Je leert vanuit je eigen persoonlijkheid
Nadere informatieASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf
ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij
Nadere informatieOf je hart nu breekt of scheurt, kapot is kapot.
Of je hart nu breekt of scheurt, kapot is kapot. Rouw van naastbestaanden van personen met dementie Gerke VERTHRIEST Een pluim voor jou, mantelzorger! We staan stil bij: - Rouwen als iemand nog niet dood
Nadere informatieIn gesprek met ouders
In gesprek met ouders Titel Workshop: Slechtnieuwsgesprekken voeren met ouders 14 maart 2012 Amsterdam Zuidoost Agenda 13.30 u. Opening - welkom en kennismaking - toelichting op het programma - warming
Nadere informatieInhoudsopgave. Over Dingerdis Customer Care. Inleiding. 1. Situaties die weerstand oproepen. 2. Zes veel voorkomende vormen van weerstand
Ronald Dingerdis Inhoudsopgave Over Dingerdis Customer Care Inleiding 1. Situaties die weerstand oproepen 2. Zes veel voorkomende vormen van weerstand 3. Omgaan met weerstand van anderen 4. Omgaan met
Nadere informatieDe loopbaanchecklist
De loopbaanchecklist Met deze checklist ga je voor je zelf na hoe het gesteld is met de manier waarop je jouw loopbaan stuurt. Bij het beantwoorden van de vragen gaat het niet direct om andere banen, je
Nadere informatieVERANDER- MANAGEMENT. Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen
VERANDER- MANAGEMENT Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen Dit rapport behandelt alle aspecten rondom het begrip verandermanagement. Meer weten over
Nadere informatieZelfcoaching? Gebruik de R.E.T.!
Zelfcoaching? Gebruik de R.E.T.! Individuele Coaching wordt steeds bekender tegenwoordig. Er wordt door veel mensen ingezien welke toegevoegde waarde het kan hebben. Een voordeel van coaching is onder
Nadere informatieDraagvlak creëren met acceptatiestrategieën
Walvisgeluiden Maart 2013 Walvis ConsultingGroep Johannes Bosboomstraat 39-3817 DP Amersfoort www.walviscg.nl info@walviscg.nl tel: 085 87 80 640 Draagvlak creëren met acceptatiestrategieën Kwaliteit en
Nadere informatieTijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling
8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen
Nadere informatieProjectmatig creëren 2.0
Projectmatig creëren 2.0 In dit blok was de opdracht onder andere het lezen en samenvatten van de hoofdstukken 15 en 23 uit het boek Projectmatig Creëren 2.0. Hier zijn de samenvattingen te vinden van
Nadere informatieLeiderschap en leiderschapsstijlen. Bestaat Leiderschapsstijl? Definitie. Voorkeursgedrag dat overheerst in verschillende situaties
Leiderschap en leiderschapsstijlen Eigen stijl van leidinggeven. Is van grote invloed op de cultuur van de school. Van invloed op primaire-, sturings en sociale proces Welke stijl kiest u? Bestaat Leiderschapsstijl?
Nadere informatie21 Niveaus van interveniëren in groepen 22
21 Niveaus van interveniëren in groepen 22 ASPECTEN VAN COMMUNICATIE IN GROEPEN In iedere relatie en in elk relatienetwerk waar mensen net elkaar communiceren zijn er vier aspecten te onderscheiden. De
Nadere informatieVeranderen in kleuren. Breukelen 15 december 2009 Léon de Caluwé
Breukelen 15 december 2009 Léon de Caluwé Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen Denkwijze Er verandert iets als je: Geeldruk De belangen van de belangrijkste spelers
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieKinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin
Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden
Nadere informatiepaardencoach Frederieke van der Lijn Buitenpost www.equinama.nl
Loop je steeds tegen dezelfde valkuilen aan? Ben je toe aan veranderingen of aan een volgende stap in je ontwikkeling? Wil je persoonlijke inzichten? Graag begeleiden mijn paarden Gio, Stanley en ikzelf
Nadere informatieWeerbaarheid en zelfsturing voor particulieren. Bouwen aan zelfvertrouwen. Jeugd
Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren Bouwen aan zelfvertrouwen Jeugd 1. Weerbaarheidstrainingen voor kinderen Heeft uw kind moeite met voor zichzelf op te komen? Of is uw kind wellicht te weerbaar?
Nadere informatieTHEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo
Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare
Nadere informatieIk-Wijzer Bijlage (voor de begeleider)
(voor de begeleider) Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Het persoonlijkheidsprofiel van Sander Geleynse... 4 3. De begeleiding... 5 Pagina 2 van 5 1. Inleiding Op 27 januari 2016 heeft Sander Geleynse
Nadere informatieFood for Soul Change & development
Food for Soul Change & development 03.2017 De denkhoeden van de Bono Je bewust zijn van je mentale instelling helpt in het structureren van je denken. Verschillende hoeden met ieder hun eigen manier van
Nadere informatieInhoud Inleiding Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding Een nieuwe start bouwt voort op het voorgaande Relaties aangaan Omgaan met gevoelens
Inhoud Inleiding 9 1 Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding 11 1.1 Het beroep Social Work 11 1.2 Beelden over leren mentale modellen 15 1.3 Competentiegericht leren 16 1.4 Een open leerhouding 17 1.5 Leren
Nadere informatieOmgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen. 28 april 2017 Lieve Peeters
Omgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen 28 april 2017 Lieve Peeters Omgaan met weerstand Wie in huis de trekker is van veranderingen, weet dat je dan kunt rekenen op een hoeveelheid weerstand
Nadere informatieHoe help je iemand die aan zelfmoord denkt?
Hoe help je iemand die aan zelfmoord denkt? Bel bij accuut gevaar meteen Stel de vraag Als je denkt dat iemand aan zelfmoord denkt, vraag er dan naar. Kies de vraag die bij jou past. Of kies je eigen woorden,
Nadere informatieTRAJECT WELZIJN_METHODIEK VAN BEGELEIDEN_9789006815597_INHOUD_KORT
TRAJECT WELZIJN_METHODIEK VAN BEGELEIDEN_9789006815597_INHOUD_KORT Thema 1 Methodisch handelen 1 Methodisch handelen: wat is het? 1.1 Kenmerken 1.2 Stappenplan 2 Voor wie? 2.1 Doelgroep 2.2 Functionele
Nadere informatieMotiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari
Nadere informatieHet Management Skills Assessment Instrument (MSAI)
Het Management Skills Assessment Instrument (MSAI) Het zelfbeoordelingsformulier Het doel van deze evaluatie is om u te helpen bij het bepalen van de belangrijkste aandachtsvelden van uw leidinggevende
Nadere informatieLeadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans
Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans LEADERSHIP IN PROJECT-BASED ORGANIZATIONS Dealing with complex and paradoxical demands Leiderschap
Nadere informatiebasisstrategieën van implementeren (1) bron: Pendlebury
basisstrategieën van implementeren (1) bron: Pendlebury verandering heeft tijd verandering moet snel verandering is opgelegd verandering met consensus zorgen voor actieve participatie betrokkenheid handhaven
Nadere informatiePersoonlijk Rapport Junior Scan
Persoonlijk Rapport Junior Scan Persoonlijke gegevens Naam test junior Datum test 02/09/2011 (17:19) Jouw ondernemersprofiel In vergelijking met het branche normprofiel geeft jouw profiel het volgende
Nadere informatieWelkom. Docent: Wieny van Noorel
Welkom Docent: Wieny van Noorel w.vannoorel@fontys.nl Veranderen is mensenwerk! Docent: Wieny van Noorel w.vannoorel@fontys.nl Programma Oriëntatie op het begrip veranderen Veranderen gaat over. Weerstanden
Nadere informatieInhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19
Inhoud Inleiding 13 Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 1 Reflecteren 21 1.1 Wat is reflecteren? 21 1.2 STARRT 25 1.3 Zelfhantering 26 1.4 Johari-venster 28 1.5 Evalueren 29 1.6 Opdrachten 29 1.7 Reflectie
Nadere informatieZonder leiderschap geen zelfsturing
ROADMAP De roadmap voor succesvolle implementatie van zelfsturende teams 1 Inleiding De bestuurderstafel van Rainmen Op 11 oktober 2016 werd voor de tweede keer De Bestuurderstafel georganiseerd, een initiatief
Nadere informatieB².DNA Strategische GedragsVerbetering. Coachend Leiderschap De Basis. www.b2dna.nl
Coachend Leiderschap De Basis Leiderschapsstijlen Dwingend: Doe wat ik zeg., effect: negatief Gezaghebbend: Volg mij., effect: sterk positief Affiliatieve: Mensen komen eerst., effect: overwegend positief
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieWelkom bij module 2 WEERSTAND! Eerst begrijpen, dan begrepen worden (Stephen Covey)
Welkom bij module 2 WEERSTAND! Eerst begrijpen, dan begrepen worden (Stephen Covey) Jouw leervragen: 1. Wat staat je nog bij van module 1? 2. Wat pas je daar eventueel al in toe? 3. Wat betekent dat voor
Nadere informatieEen blik op kleurendenken
Een blik op kleurendenken In 1999 verscheen het boek Leren Veranderen van Léon de Caluwé. Centraal staan vijf manieren van denken over veranderen, elk uitgewerkt in mensbeelden, eigenschappen, idealen
Nadere informatieAandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7
Bijlage 4 Aandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7 Richtlijnen Jeugdhulp / KOPP / richtlijn / pagina 69 Deze bijlage geeft hulpverleners tips en suggesties voor het gesprek met
Nadere informatieWANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de
OVER EN UIT OVER EN UIT Welkom bij de e-training Over en uit. In deze training leer je beter om te gaan met je scheiding. Je leert hoe je het beste het nieuws van de scheiding aan je kind kan vertellen,
Nadere informatie