Assistent-bewindvoerder

Transcriptie

1

2 Assistent-bewindvoerder Lesboek Geschreven door: mr. Kimberly van Dijk-Opstal BSc

3 Inhoud Inhoud Algemeen 8 Hoe werkt het? 8 1 Heden, verleden en toekomst Ontwikkelingen voorafgaand aan schuldhulpverlening Schuldhulpverlening in ontwikkeling Professionalisering schuldhulpverlening Professionalisering bewindvoering 18 2 Inkomen Sociaal minimum Uitkeringen uit sociale zekerheid Wet op het minimumloon (WML) Inkomen uit werknemersverzekeringen Studiefinanciering Uitkeringen uit volksverzekeringen Pensioen Vermogen 27 Inhoud 3 Heffingen en kortingen Inkomen corrigerende heffingen en kortingen Belastingaangifte en -teruggave 37 4 Financiële problemen Lenen, kopen op afbetaling en andere kredietvormen Armoede als bron van ziekte en sociale uitsluiting 43 3

4 5 Schulden Schulden Partijen bij schulden Ontstaan van schulden Soorten schulden Omvang problematiek 50 6 Bijzondere omstandigheden Schulden oplossen Schulden en bijzondere omstandigheden 57 7 Beschermings maatregelen Wettelijke beschermingsmaatregelen Ministeriële regelingen LOVCK&T (aanbevelingen) en LKB CBM (toelatingseisen) Jurisprudentie (nut en noodzaak) 78 8 Invordering Schuldeiser en schuldenaar Incassobureaus (Gerechts)deurwaarders Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) Bijzondere incassobevoegdheden Meervoudige incassoactiviteiten Besluit vergoeding voor Buitengerechtelijke Incassokosten (BIK) Schuldhulpverlening Integrale schuldhulpverlening Schuldhulpverlening is sociale zekerheid Landelijk Platform Integrale SchuldHulpVerlening (LPISHV) NEN Faillissementswet (Fw) Gemeenten, gemeentelijke kredietbanken en stadsbanken 141 4

5 10 Toezicht Toezichthouders vanuit financiële en economische wetgeving Boek 7 BW met daarin de Wet Consumenten Krediet (Wck) Wet op het financieel toezicht (Wft) Wet Markt en Overheid (Wet M&O) Mededingingswet (MW) Sociale zekerheid Sociale zekerheid Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen (UWV) WerkloosheidsWet (WW) Ziektewet (Zw) en de Wet verbetering poortwachter (Wvp) Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen (WAZ) Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) Wet Inkomensvoorziening Oudere Werklozen en Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte Werklozen Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte gewezen Zelfstandigen Tijdelijke regeling Dagloonbesluit werknemers verzekeringen Sociale zekerheid (Gemeenten) Participatiewet (Pw) Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Wet langdurige zorg (Wlz) 180 5

6 13 Sociale zekerheid (SVB) Algemene Ouderdomswet (AOW) Algemene nabestaandenwet (Anw) Algemene kinderbijslagwet (Akw) Wet langdurige zorg (Wlz) Belasting en lokale heffingen Rijksbelastingen Algemene Wet inzake Rijksbelasting (AWR) Invorderingswet belastingdienst (Iw) Wet op de Inkomstenbelasting (IB) Wet op de Huurtoeslag (WHT) Zorgverzekeringswet (Zvw) Wet op de Zorgtoeslag (WZT) Besluit KinderopvangToeslag (BKT) Wet op het KindgebondenBudget (WKB) Gemeentelijke belastingen Waterschapbelasting 201 Register 204 6

7 Schulden H5

8 H5 Schulden Leerdoelen: Aangeven wat schulden zijn Aangeven hoe schulden ontstaan De omvang van de problematiek in de maatschappij aangeven Inleiding Om te kunnen begrijpen wanneer schulden problematisch zijn, moet je eerst weten wat een schuld precies is en hoe schulden kunnen ontstaan. Met deze kennis kun je bedenken welke oplossingen er zijn om schulden te voorkomen en af te lossen. 5.1 Schulden Schuld is een vordering, veelal uitgedrukt in geld, van een schuldenaar of debiteur aan een schuldeiser of crediteur. Een schuld kan ontstaan doordat de betaling voor een dienst of goed bij levering niet direct wordt voldaan. 1 Een schuld is meestal een geldbedrag, maar kan ook bestaan uit een dienst die je hebt toegezegd te zullen verrichten in ruil voor een andere dienst of een zaak. In dit boek behandelen we alleen schulden die in geld uit te drukken zijn. Zelfs als een schuld uit een klein bedrag bestaat, spreken we van een schuld. Een voorbeeld: je hebt al een schuld als je van een vriend of vriendin geld leent om een broodje te kopen omdat je je portemonnee vergeten bent. Als je het geleende geld de volgende dag weer terugbetaalt, is de schuld afgelost. Er bestaan ook schulden van die uit grote bedragen bestaan of een lange looptijd hebben, bijvoorbeeld een persoonlijk krediet of een hypothecaire lening. Zo n schuld hoeft niet meteen te betekenen dat je problematische 46

9 Schulden schulden hebt. Zo lang iemand kan voldoen aan de verplichtingen die horen bij de aflossing van de schuld, is er geen probleem. Niet alleen natuurlijke personen (mensen) hebben schulden. Ook rechtspersonen en overheidsinstellingen kunnen schulden hebben. 5.2 Partijen bij schulden Bij het ontstaan van schulden zijn twee partijen betrokken. De partij die de schuld heeft en de partij die een vordering heeft op de wederpartij (de ander). Schuldenaar De partij die de schuld heeft noemen we de schuldenaar of debiteur. Een schuldenaar is een persoon of instelling die geld verschuldigd is aan een schuldeiser als gevolg van een overeenkomst tussen schuldenaar en schuldeiser, bijvoorbeeld een kredietcontract. In dit contract verplicht de schuldenaar zich tot terugbetaling van een van de schuldeiser geleend bedrag onder bepaalde voorwaarden. 2 H5 47

10 Schuldeiser De partij die de vordering heeft noemen we de schuldeiser of crediteur. De schuldeiser heeft dus een belangrijke rol in schuldzaken. Er zijn verschillende soorten schuldeisers: Separatisten Separatisten zijn de schuldeisers die rechtstreeks verhaal kunnen halen op het vermogen van de schuldenaar. Dat kan door pand-, hypotheek of retentierecht (afgifte van een goed nadat betaling is ontvangen) en zelfs tijdens een faillissement. De vordering blijft altijd in stand, ook als een faillissement is afgewikkeld. De separatist kan zijn vordering te gelde maken zonder tussenkomst van de curator of bewindvoerder. Preferente schuldeisers Het UWV, de Belastingdienst en werknemers met een loonvordering van voor het uitspreken van het faillissement zijn preferente schuldeisers. Zij krijgen de vordering betaald voor de concurrente schuldeisers. Deze partijen krijgen hun vordering dus voor andere schuldeisers uitbetaald. Schuldeisers met een voorrecht Deze schuldeisers komen na de preferente schuldeisers aan de beurt. Zij hebben vorderingen die zijn ontstaan uit gemaakte kosten om een goed te behouden dat in de boedel van de schuldenaar valt. Je kunt hierbij denken aan het onderhouden van panden maar ook van bijvoorbeeld auto s. Concurrente schuldeisers Dit zijn alle overige schuldeisers. Hun opeisbare schulden worden alleen betaald als er nog geld over is als de andere vorderingen zijn betaald. Bij faillissement geldt dat in beginsel alleen de schulden die zijn ontstaan vóór het uitspreken van een faillissement in aanmerking komen voor betaling. Toch is er een groep boedelcrediteuren die vorderingen kunnen innen die zijn ontstaan ná het uitspreken van het faillissement. Deze vorderingen zijn ontstaan doordat er kosten gemaakt zijn in opdracht van de curator bij het verkopen van de boedel. 48

11 Schulden 5.3 Ontstaan van schulden Schuldenproblematiek heeft verschillende vormen: het kan gaan om een eenmalig probleem, een structureel gedragsprobleem of een structurele onbalans in de inkomsten en uitgaven. Structureel betekent voortdurend, deze problemen zijn dus moeilijker aan te pakken dan een eenmalig probleem. Het gaat om het totaal aan schulden binnen een huishouden met een (relatief) korte looptijd. Je spreekt van problematische schulden als je deze niet binnen drie jaar kunt aflossen bij het tegen elkaar afzetten van inkomsten en vaste lasten. 5.4 Soorten schulden Er is weliswaar sprake van een overkoepelend begrip waarmee schulden worden aangegeven, maar er zijn verschillende soorten schulden. Schulden zijn onder te verdelen in huishoudelijke en zakelijke schulden en in kortlopende en langlopende schulden. Huishoudelijke schulden Dit zijn schulden die in een huishouden voorkomen. Vaak ontstaan deze schulden door een achterstand in de vaste lasten zoals bijvoorbeeld energie, zorgverzekering en telefoon/internetprovider. Ook niet afgeloste leningen bij particulieren en onbetaalde rekeningen horen hierbij. 3 H5 Zakelijke schulden Wanneer iemand ZZP er is (Zelfstandige Zonder Personeel) of bijvoorbeeld een eenmanszaak heeft, kunnen er gemakkelijk schulden ontstaan. De ondernemer koopt zaken, huurt panden en sluit contracten met verzekeraars. Als de rekeningen die daaruit ontstaan niet betaald worden, ontstaan er schulden. Hiervoor is hij hoofdelijk (persoonlijk) aansprakelijkheid en dus is hij verplicht ook met zijn privévermogen deze zakelijke schulden af te lossen. Zakelijke schulden moeten, wanneer zij niet afgelost worden door een rechtspersoon, meegenomen worden bij het bepalen van de omvang van de schulden van een natuurlijk persoon. 49

12 Kortlopende schulden De naam zegt het al: kortlopende schulden hebben een korte looptijd. De looptijd is maximaal een jaar waarbij de aflossing of betaling plaatsvindt in maandelijkse termijnen. 4 Het betreft nog te betalen kosten zoals verzekeringspremies, gas, water en licht en huurtermijnen. Bij de te betalen kosten is geen rente verschuldigd. Voor kortlopende kredieten moet uiteraard wel rente worden betaald. Langlopende schulden Deze schulden hebben een lange looptijd, zoals een persoonlijke lening met een lange looptijd, een hypotheek en een spaarverzekering met een lange looptijd. De aflossing gebeurt vaak in maandelijkse termijnen. 5.5 Omvang problematiek De schulden van de Nederlandse huishoudens (incl. instellingen zonder winstoogmerk) bedroegen eind juni 2017 ruim 760 miljard euro. De totale schuld van de private sector nam daarmee per saldo iets toe in het tweede kwartaal Dit is wat het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) aangaf in een rapportage van september In 2014 was het nog zo dat 18% van de huishoudens één of meer betalingsachterstanden had. 6 Dan is er eigenlijk voor die groep sprake van een schuldenproblematiek. Zij voldoen namelijk niet aan de afgesproken aflossing. Dat is dus eigenlijk best een grote groep van 50

13 Schulden de huishoudens, want dat betekent dat één op de vijf huishoudens één of meer betalingsachterstanden heeft, althans had in Opmerkelijk is het daarbij wel dat het aantal problematische schulden in tijd van economische crisis toeneemt en in tijd van welvaart afneemt. Er blijft echter altijd een groep mensen die problematische schulden zal hebben en dus blijft er een noodzaak voor een preventieve actie en een oplossen ten aanzien van schuldproblematiek. Samenvatting Het hebben van een schuld betekent dat je iemand voor een geleverde zaak of dienst nog een vergoeding verschuldigd bent, meestal in geld uitgedrukt. De partij die de schuld heeft noemen we de schuldenaar of debiteur. De partij die de vordering heeft noemen we de schuldeiser of crediteur. Soorten schuldeisers zijn: separatisten, preferente schuldeisers, schuldeisers met een voorrecht en concurrente schuldeisers. Schulden kunnen ontstaan door een eenmalig probleem, een structureel gedragsprobleem of een structurele onbalans in inkomsten en uitgaven. H5 Problematische schulden zijn schulden die niet in een periode van zesendertig maanden afgelost kunnen worden. Schulden zijn onder te verdelen in huishoudelijke en zakelijke schulden en in kortlopende en langlopende schulden. De schuldenproblematiek in Nederland is behoorlijk te noemen en beweegt mee met economische ontwikkelingen. Er zal altijd een groep mensen met problematische schulden blijven bestaan. Beantwoord de vragen van Hoofdstuk 5 in de digitale leeromgeving. 51