Notulen van Provinciale Staten

Transcriptie

1 Notulen van Provinciale Staten Vergadering 15 oktober 2014 Index Paginanummer Opening van de vergadering Regeling van de werkzaamheden Op voorstel van het presidium wordt de voordracht tot wijziging van het Reglement van Orde voor vergaderingen van Provinciale Staten (6740) van de agenda afgehaald. Het voorstel zal opnieuw worden besproken in het Presidium en het Seniorenconvent (6736) Wijziging gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Holland-West (6739) Wijzigingen Subsidieregeling Natuur- en Landschap Zuid-Holland 2013 (6737) Werkingsduur Beleidsnota kostprijsberekening en renteberekening (6738) Vaststelling tweede voortgangsrapportage uitvoering Griffieplan 2014 (6741) Afhandeling van door Provinciale Staten aangenomen moties (6742) Notulen van Provinciale Staten van 17 september

2 20579 Notulen van de vergadering van 15 oktober 2014 in de Statenzaal van het provinciehuis te s-gravenhage. (Geopend om uur) Voorzitter: de heer J. Smit Griffier: de heer L. van Luijk Volgens de presentielijst zijn aanwezig 50 leden, te weten: Van Aelst, Bal, Blokhuizen, Braam, Branderhorst, Brands, Brill, Démoed, Van Dieren, Van Dobben de Bruijn, Van Dongen, Van Egmond, Erbas, Hassan, Heemskerk, Hoogendam, Jansen, Jarmohamed, Kip, Kleijweg, Koning, Kruis, Lionaar, Loose, Ludema, Meurs, Van der Nat, Overwater, Paymans, Privé, Propstra, Van Santen, Schaapman, Schuringa, Smits, Snellink, Solms, Van der Stoep, Stoop, Struijlaard, Van der Tas, Verkoelen, F. Vermeulen, P.L. Vermeulen, Van Viegen, Van de Vondervoort, De Vree, Weide, Wenneker, De Zoete Afwezig zijn de leden: Van den Berg, Breitbarth, Hillebrand, Keulen, Noordermeer OPENING De VOORZITTER: Ik open deze vergadering en heet u allen van harte welkom. Er is bericht van verhindering binnengekomen van de heer Breitbarth van D66, de heer Noordermeer van de VVD, de heer Keulen van de PvdA en de heer Van den Berg van de PVV. In verband met afwezigheid van gedeputeerde Van der Sande wegens ziekte zal gedeputeerde Weber het agendapunt van hem overnemen. Mevrouw Branderhorst komt iets later. Dan hebben wij een aantal gasten van de Staten in ons midden, welkom. Ik hoop dat u met plezier deze vergadering zult volgen. Wij spreken elkaar straks. 1. REGELING VAN WERKZAAMHEDEN De VOORZITTER: Zoals u gisteren per is bericht, is in de commissie Bestuur en Middelen van afgelopen week het Reglement van Orde besproken en voor agendering aangemeld voor deze Statenvergadering. Naar aanleiding van de commissiebehandeling acht het presidium het evenwel wenselijk om het onderdeel besluitvorming in commissies nader in het presidium te bespreken, voordat dit voorstel ter besluitvorming in PS wordt behandeld. Ik stel u derhalve voor om het stuk van de agenda van vandaag af te voeren en het te agenderen voor het eerstvolgende presidium. Verlangt iemand daarover het woord? De heer STRUIJLAARD (50PLUS): De fractie 50+ zou aanvullend willen voorstellen om dit punt ook te bespreken in het seniorenconvent. De heer JANSEN (FRACTIE JANSEN/BRANDS): Mijn fractie steunt dit voorstel aangezien niet alle fracties zijn vertegenwoordigd in het presidium. De VOORZITTER: Dat lijkt mij een goede suggestie. Dank daarvoor. Dan komt het daar terug. Daarmee is het onderwerp van de agenda van vandaag afgehaald. Het presidium heeft besloten om de spreektijd voor deze vergadering vast te stellen op 2 uur. Het versienummer van de huidige agenda is 4.0. Verlangt iemand daarover het woord? Dat is niet het geval. Dan is het aantal spreekuren vastgesteld op 2 uur. ALDUS WORDT BESLOTEN. Ik herinner u eraan dat op 19 september 2014 de presentatie heeft plaatsgevonden van het Behoedzaam bestuur. Twee eeuwen provincie Zuid-Holland. De Statenleden die dit prachtige boek nog niet hebben ontvangen, kunnen een exemplaar afhalen achter in de zaal bij de Statengriffie. 2. BESPREEKSTUKKEN A. NAJAARSNOTA 2014 (6736) De VOORZITTER: Aan de orde is het voorstel van Gedeputeerde Staten tot vaststelling van de Najaarsnota Hierbij wordt de vaste sprekersvolgorde gehanteerd, zoals wij gewend zijn. Ik zie een kruisje staan bij de PvdA. Betekent dat dat de PvdA het woord niet wenst te voeren? Ja, dan geef ik het woord aan de heer Overwater van de VVD. De heer OVERWATER (VVD): Jammer dat de heer Van der Sande er niet is. Wij hopen dat hij niet al te ernstig ziek is. Wij hadden rekening gehouden met de mogelijkheid dat wij nu antwoord zouden krijgen van de heer Janssen want het was een genoegen om hem deze portefeuille in de commissie Bestuur en Middelen te zien behandelen. Maar dan zouden wij wellicht wat blijven hangen in allerlei bestuurlijke afwegingen. Wij zijn erg benieuwd met welke elan de heer Weber deze portefeuille zal behandelen. Mooi dat dit onderling uitwisselbaar blijkt te zijn. Ik heb drie punten. Wij hebben nog steeds twijfels bij het juridisch niet verplichte fenomeen najaarsnota want de aandacht gaat natuurlijk al lang weer uit naar de inmiddels uitgekomen Begroting Het zou daarom dubbelop zijn als wij op dit moment zouden ingaan op de kwaliteit van indicatoren et cetera. Dat zullen wij dan ook niet doen. Wij zullen ons beperken tot de financiële techniek. Wij hebben echter ook inhoudelijk onze twijfels over de najaarsnota omdat op deze manier versluierd wordt dat het begroten voor de provincie moeilijk is. Dat blijkt wel uit de grote verschillen tussen de begrote en de werkelijke uitgaven in deze nota, met name op het gebied van groen. Het zou volgens ons veel beter zijn om met de billen bloot te gaan en te laten zien dat er in de loop van het jaar grote afwijkingen optreden ten opzichte van de oorspronkelijke begroting want dan worden de vragen die daarbij rijzen veel pregnanter. Dit soort inzichten groeit echter op basis van ervaring. Dit is alweer de laatste najaarsnota van deze zittingsperiode, waarna de Statenleden deels vervangen zullen worden en dan zijn de Staten wat betreft dit punt weer terug bij af en zal alles blijven zoals het was. Het zij zo. Rest ons te hopen op een initiatiefvoorstel van GS, de organisatie of de volgende Statenfracties. ALDUS WORDT BESLOTEN.

3 20580 Overwater, Voorzitter en Braam De programmareserves blijken zeer omvangrijk. In de begroting hebben wij kunnen zien dat het gaat om honderden miljoenen euro's niet bestuurlijk verplichte bedragen. De actie van gedeputeerde De Bondt die als een soort crisismanager de doelreserve van het programma Mobiliteit en Milieu heeft opgeschoond en daarmee vele tientallen miljoenen euro's heeft vrijgespeeld, smaakt naar meer omdat het een enorme verheldering geeft over de werkelijke financiële positie van de provincie. Maar nog meer omdat het eigenlijk niet goed is dat er zo maar geld in allerlei potjes blijft zitten, soms wel tien tot vijftien jaar lang. Wij hebben daarom twee vragen: 1. Is het college met ons van mening dat het logisch lijkt hetzelfde te doen voor de andere programma s, dus daar ook à la De Bondt doorheen te gaan? 2. Is de gedeputeerde bereid toe te zeggen dat structureel aan te pakken? Wij denken eraan om elk jaar alle posten ouder dan vier jaar te benoemen en te bezien. 3. En dan nog een stap verder. Hoe staat het college tegenover accountantsvragen of de desbetreffende bedragen terecht zijn gekwalificeerd als juridisch verplicht? De verleiding zou kunnen bestaan om het geld dan maar onder de post juridisch verplicht te schuiven want ook dan heb je het potje weer veiliggesteld. Wij zouden dat willen laten beoordelen zoals dat op dit moment gebeurt met de voorzieningen, en het dan willen laten meelopen in de PSV-cyclus. Samengevat: is het college met ons van mening dat het waarschijnlijk zinvol is om de activiteit die gedeputeerde De Bondt heeft ondernomen met betrekking tot het programma Mobiliteit ook eenmalig toe te passen op de andere programma's? En is het college bereid om met ons na te denken over een structurele aanpak op dat gebied, zodat er niet over een jaar of tien weer iemand hier staat die vindt dat er wel heel veel geld in de reserves is opgepot? Die grote reserves versterken onze indruk dat er in het verleden gewoon te veel belasting is geheven. Dat kun je niet nu bij wijze van symboolpolitiek regelen. Dat is wat is ons betreft typisch iets dat aan de orde zal moeten komen bij de komende coalitiebesprekingen. Je kunt nu niet een symbolisch bedrag teruggeven omdat dat waarschijnlijk meer kost dan dat het oplevert. Je moet dat structureel aanpakken. Je moet kijken hoeveel ruimte er zit in de programmareserves, hoe effectief dat geld is gepompt in allerlei programma's met betrekking tot de economie en hoeveel geld je daadwerkelijk bij de mensen wilt laten. Dan maak je een volledige afweging en niet alleen voor één post van een aantal miljoenen euro's. Dat is symboolpolitiek. Ik denk dat een meerderheid van de Staten de indruk heeft dat er in het verleden te veel belasting is geheven. Ik verwijs in dit kader ook naar de voorbeelden die ik heb genoemd in de commissie Bestuur en Middelen, waaruit blijkt dat het de mentaliteit van de provincie is om begroot geld koste wat het kost uit te geven. Ik heb verwezen naar het voorbeeld waar staat dat het slopen van kassen goedkoper is geweest dan verwacht en dat wij gaan kijken waar wij het daarvoor bestemde geld dan aan uit kunnen geven. Je zou dat geld in mijn ogen op zijn minst in de algemene reserve moeten stoppen en dan, als de algemene reserve te groot wordt, de afweging moeten maken om minder belasting te gaan heffen. Die houding van alles uitgeven denken wij soms nog te proeven in de stukken en dat vinden wij niet terecht. heeft. Immers, je kunt discussiëren over nut en noodzaak van de provincie maar zolang die er is, hebben wij de plicht naar noodzakelijke verbetering te streven. Wij vinden het een goede zaak dat er wordt gebenchmarkt, zij het met mate want het moet een middel blijven en geen doel worden, en dat er wordt gewerkt aan het in beeld brengen van de taken en bijbehorende formaties. Ik herhaal nog maar eens dat de VVD voor een overheid is ten dienste van mensen en die de morele plicht vervult om zo efficiënt, zuinig en optimaal mogelijk te presteren. Naar ons gevoel draagt het college dit beeld nog onvoldoende uit. Wij verzoeken het college dit punt in de komende begroting et cetera, onder andere in de bestuurlijke inleiding, expliciet te benoemen en er uitgebreider over te rapporteren dan tot nu toe en daarbij ook nadrukkelijk die dingen te vermelden die goed gegaan zijn. Er zijn in deze periode zeker zaken verbeterd en successen moet je ook met elkaar delen. Wij stellen voor om dat expliciet te doen bij groen en water door te kijken naar de omgevingsfactoren, zodat wij geen nieuwe activiteiten ondernemen en tegelijkertijd de bestaande gebieden niet onderhouden waardoor voorzieningen van naastgelegen recreatiegebieden verschralen. Dat is wel een zorg die wij heel nadrukkelijk op dat punt hebben. Leg maar eens uit in de provincie dat de Rhoonse Grienden verloederen, terwijl de provincie ondertussen wel het Buytenland van Rhoon aanlegt. Dat kan niet zo zijn. Als we met elkaar praten over cofinanciering en dergelijke, dan moeten wij als provincie ook bereid zijn om verantwoordelijkheid te nemen als wij dat van andere partijen ook verwachten. Wij denken dat dit handen en voeten kan krijgen door te werken met een ladder van duurzame natuurontwikkeling. We zijn in dit huis nu toch met ladders aan de gang gegaan, dus er kan er nog wel een bij. Misschien dat we deze dan moeten afkorten tot de ladder van Weber. Wij moeten daarbij niet alleen toetsen aan de inrichtingskosten, het beheer en het onderhoud maar ook heel nadrukkelijk de omgevingsfactoren meenemen om te bezien in hoeverre wij bezig zijn met tegenstrijdige dingen, zoals het aanleggen van het Buytenland van Rhoon en ondertussen de Rhoonse Grienden laten verloederen. Ook hierop graag een reactie. Dat waren wat ons betreft de inhoudelijke punten. Wij gaan graag akkoord met de Voorjaarsnota Wij zijn tevreden met de financiële degelijkheid die wordt betracht. Dank u wel. De VOORZITTER: Dank. Het is nu 1-1; het kruis bij de PvdA wordt goedgemaakt door de voorjaarsnota van de VVD. Ik geef graag het woord aan de heer Braam van de PVV. De heer BRAAM (PVV): Ik ga kort langs enkele punten omdat het onderwerp zelf al uitgebreid in de commissie is besproken. Met name de bestuurlijke toekomst van onze provincie wil ik nog aan de orde stellen. In eerste instantie de aanhoudende drang om extra middelen beschikbaar te stellen voor de zogenaamde samenwerking tussen gemeenten. Wij hebben nog niet zo lang geleden gehoord, en u zult dat ongetwijfeld ook in november weer ervaren, dat er in de Bollenstreek niet al te veel sympathie is voor de provincie. Het lijkt gelukt om de uitvoering, de organisatieontwikkeling, in deze zittingsperiode de extra aandacht te geven die het nodig

4 20581 Braam, Snellink en Heemskerk Zeker niet als het gaat om de werkwijze, vooral van uw voorganger, die nogal wat pijn heeft veroorzaakt bij het invullen van de diverse burgemeestersposten. Niet best en slecht voor het beeld dat men heeft van de provincie. Daar moet zeker verandering in komen. Wij zijn daarom ook niet blij met het beschikbaar stellen van middelen als die weer gebruikt worden om de bestuurlijke punten in die gemeenten opnieuw aan de orde te stellen. Laat dat vooral aan die gemeenten zelf over. Het komt vanzelf van onderop naar boven als op een gegeven moment blijkt dat gemeentes elkaar op een andere manier moeten zien te vinden. Ten tweede maken wij ons zorgen over de bestuurlijke toekomst middenin Zuid-Holland. Ik doel op de Metropoolregio Den Haag-Rotterdam. Onlangs heeft de Commissaris van de Koning zijn bezorgdheid uitgesproken over de macht van deze nieuwe regio. In een eerder stadium stelde de CdK zich nog terughoudend op en wilde geen eindeloze machtsstrijd met de Metropoolregio. Bestaat de provincie Zuid-Holland straks alleen nog in naam? Hebben wij vanaf 1 januari 2015 alleen nog wat te zeggen over die 1,3 miljoen inwoners die niet in de regio Den Haag en Rotterdam wonen? In dat geval staat de toekomst van de provincie op het spel. Dan kun je de vraag stellen: wat moeten wij met deze provincie? Is het echt verstandig om deze provincie op te heffen en te verdelen over andere provincies? Nog een ander belangrijk punt. De najaarsnota, zoals net ook al werd aangegeven door mijn voorganger van de VVD, heeft een positief saldo. Wij kunnen praten over symboolpolitiek maar het betekent wel dat wij voor het zoveelste jaar in successie veel geld toevoegen aan de algemene reserves in plaats van, wat wij juist van de VVD zouden mogen verwachten, geld dat is binnengehaald bij de burger ook weer te laten terugvloeien in de portemonnee van de burger. De PVV is geen voorstander van symboolpolitiek. Wij hebben altijd de standvastige lijn gevolgd gelden die beschikbaar horen te zijn voor de inwoners van deze provincie daar ook te laten, is het niet door middel van zichtbare investeringen dan door het terug te geven. Wij vragen aan GS om de 3 miljoen euro die zo maar de algemene reserve in zou schuiven, terug te geven aan de inwoners van deze mooie provincie. Wij houden daarvoor een motie achter de hand. De heer SNELLINK (SP): Weet u hoeveel motorvoertuigen wij hebben in Zuid-Holland? De heer BRAAM (PVV): Dat weet u waarschijnlijk beter dan ik. De heer SNELLINK (SP): Ik zal u helpen. Wij hebben 1,7 miljoen motorvoertuigen. U stelt voor om 3 miljoen euro te verdelen over de eigenaren van deze 1,7 miljoen motorrijtuigen. Dat komt neer op 1,70 per motorvoertuig. Ik denk dat het overmaken daarvan meer kost dan dat het de burger oplevert. Kunt u uitleggen hoe dat past bij uw adagium van een doeltreffende en doelmatige overheid? De heer BRAAM (PVV): Dat is niet zo ingewikkeld. Het gaat namelijk via diezelfde motorrijtuigenbelasting. Daartoe hoeft slechts één keer een parameter aangepast te worden en verder gaat dezelfde brief de deur uit als nu maar met een lager bedrag. Wij werken niet via het bekende principe van één keer schieten om een doelpunt te scoren. We hebben gezien dat het Nederlands elftal vaker heeft geschoten maar helemaal niet scoort. Wij zullen echter door blijven schieten totdat op een gegeven moment dat doelpunt wel een keer valt. Wij hebben in de afgelopen jaren meerdere keren aangegeven dat wij een structurele verlaging van de opcenten willen. Wij hebben er zelfs een tegenbegroting voor ingediend. Daaraan hebt u geen steun gegeven, ook niet voor onderdelen waarvan wij verwachten dat de SP daarvoor rugdekking zou geven. Onvoorstelbaar dat u die er niet uitgefilterd hebt en er iets mee gedaan hebt maar dat kan natuurlijk veranderen in de komende periode. Er komen verkiezingen, dus je weet maar nooit. U kunt erop rekenen dat wij bij de begrotingsbehandeling weer met een voorstel komen voor die 3 miljoen euro. Wij zullen de punten van onze tegenbegroting opnieuw indienen. De heer SNELLINK (SP): U vraagt nu aan de Staten om een uitspraak over die 3 miljoen euro te doen. Begrijp ik het goed dat u voor het volgende jaar de opcenten wilt verlagen of wilt u in het lopende begrotingsjaar deze 3 miljoen euro verdelen over 1,7 miljoen belastingbetalers? De heer BRAAM (PVV): Deze 3 miljoen euro kan volgend jaar worden teruggegeven via de gebruikelijke weg die door het Rijk daarvoor wordt bewandeld. Door middel van de motorrijtuigenbelasting kan het eenmalig worden teruggegeven aan de inwoners. Ik zie daar geen enkel probleem. Dat is gewoon een praktische invulling. De afgelopen jaren zijn wij gekomen met een voorstel om de opcenten structureel te verlagen. Die motie zult u ongetwijfeld bij de begrotingsbehandeling weer terugzien. Ik ben nieuwsgierig naar wat de diverse partijen daar dan mee doen. Het is ook een opmaat naar de verkiezingen toe. Wij zijn ook erg nieuwsgierig naar de tekst die u opneemt in uw verkiezingsprogramma als u die motie niet steunt. Ik wacht het antwoord van de gedeputeerde af. De motie dien ik in tweede termijn in als het nodig is. Wij vinden het belangrijk dat die 3 miljoen euro wordt teruggegeven aan de Zuid-Hollandse automobilist. Ik hoor ook graag wat de andere fracties daarvan vinden. Los daarvan heb ik net in de richting van de SP ook al aangegeven dat wij in ieder geval voor een structurele verlaging van de opcenten zijn. Wij vinden het onzin dat er geen euro teruggaat naar de inwoners van Zuid- Holland, terwijl de reserves steeds verder omhooggaan. Dat is werkelijk te belachelijk voor woorden. Hierbij laat ik het in eerste termijn. De heer HEEMSKERK (CDA): Dit is mijn laatste najaarsnota maar ik hoop dat het voor Provinciale Staten niet de laatste is want het budgetrecht is een belangrijk recht voor Provinciale Staten. Aan het begin van deze collegeperiode is op initiatief van het CDA de begrotingsruimte van Gedeputeerde Staten teruggebracht van programmaniveau naar het niveau van de doelen uit de programma's. Provinciale Staten kunnen nu in ieder geval op ten minste drie momenten in het jaar dit budgetrecht uitoefenen, namelijk bij de begroting, de voorjaarsnota en de najaarsnota. Dat er misschien op deze najaarsnota betrekkelijk weinig was aan te merken, is een compliment voor de gedeputeerde. Ik hoop dat de heer Weber dit compliment doorgeeft aan de heer Van der Sande want die heeft in de afgelopen collegeperiode de voor- en najaarsnota getransformeerd tot een afwijkingenrapportage, waarbij de financiële afwijkingen en beleidsafwijkingen helder naast elkaar zijn weergegeven.

5 20582 Heemskerk, Voorzitter en Schaapman Ondanks de complimenten voor de opzet van de najaarsnota en ondanks het feit dat de commissies relatief weinig aan te merken hadden, blijken er toch voldoende aanknopingspunten voor politieke partijen om hun budgetrecht uit te oefenen. Zo zijn er partijen die de opcenten willen verlagen of die duidelijkheid willen over de verwerking van het kaderbesluit Infrastructuur. Dat snap ik. Wat het CDA niet helemaal lekker zit, is dat het kaderbesluit Infrastructuur heeft geleid tot een afname van het jaarlijks beschikbare budget voor infrastructuur. Nu de opcenten meevallen, kan wat het CDA betreft die meevaller nu of op termijn weer worden toegevoegd aan de investeringsruimte voor infrastructuur. In dat opzicht vind ik de twee voorgaande sprekers daarin een beetje dubbel. Zij willen geen belasting heffen maar ondertussen willen ze wel dat de N207, de RijnlandRoute en het HOV-netwerk gerealiseerd worden. Daar zijn die reserves deels voor bestemd. Ik pleit niet voor een algemene verhoging van belastingen maar wel voor het realiseren van onze ambities op het gebied van infrastructuur en dat kan nu eenmaal niet voor niets. Mijn fractie had in de commissie Bestuur en Middelen nog twee openstaande vragen, namelijk waarom er opnieuw extra lasten vanuit het programma Middelen doorbelast worden naar de individuele programma's en waarom de kwaliteit van de dienstverlening opnieuw achterblijft bij de norm van een 7. Ik dank de Gedeputeerde Staten voor de snelle en volledige beantwoording van vragen maar er blijft nog iets hangen. Het vorige verbeterplan voor de kwaliteit van de dienstverlening was verwerkt in "Focus met ambitie" maar dat heeft niet geleid tot een beter cijfer. De vraag dient zich aan waarom Gedeputeerde Staten denken dat het actieplan dat voorligt wel tot die verbetering zal leiden. Een aspect uit de beantwoording van Gedeputeerde Staten over de kwaliteit van de dienstverlening is dat het gewenste niveau niet bereikt is vanwege de samenwerking tussen de afdelingen. Mijn fractie maar ook andere fracties hebben daarover al vaker hun zorgen uitgesproken. Ik heb dat bijvoorbeeld gedaan naar aanleiding van het debacle rond het kaderbesluit Infrastructuur, waarbij duidelijk werd dat de afdeling Financiën onvoldoende was betrokken bij de koker van mobiliteit. Dat lijkt het CDA dus een belangrijk punt dat zeker bij de start van de nieuwe Statenperiode volle aandacht verdient. Graag ziet het CDA dat GS voortaan in de paragraaf over de bedrijfsvoering expliciet over die verbeteringen, en dan met name met betrekking tot de samenwerking, rapporteren. Mijn vraag is of de gedeputeerde dat wil oppakken. Voorzitter, ik hoop en verwacht dat er na mij nog jarenlang vele bijdragen over de najaarsnota zullen volgen. Tot zover mijn laatste bijdrage voor de najaarsnota in de provincie. Ik ga ervan uit dat de antwoorden van de gedeputeerde zo adequaat en toereikend zijn dat ik het hier echt bij kan laten en niet ten tonele hoef te verschijnen voor een tweede termijn. De VOORZITTER: Dat klinkt als een cliffhanger. De heer Schaapman. De heer SCHAAPMAN (ChristenUnie en SGP): Voor ons ligt de, waarin gerapporteerd wordt over dit jaar en daaruit blijkt dat de plannen voorspoedig verlopen. Ik sluit namens de fractie van de ChristenUnie en SGP aan bij de complimenten van de heer Heemskerk van het CDA met betrekking tot de opzet en de manier van rapporteren zoals die ons is voorgelegd. Het viel ons op dat het erop lijkt dat wij ook dit jaar weer vele miljoenen euro's meer nodig hebben uit onze programmareserves dan dat wij aan het begin van dit jaar dachten nodig te hebben. Maar het zou ook niet voor het eerst zijn als aan het eind van dit jaar blijkt dat wij al dat geld toch niet nodig hebben. Mijn eerste vraag aan gedeputeerde Weber is dan ook of hij namens het college kan beloven dat wij de middelen echt en goed benutten nog in dit jaar. Daarnaast geven wij met dit besluit straks 75 miljoen euro in een keer uit door versneld af te schrijven. In gewone mensentaal: wij lossen voor 75 miljoen euro onze hypotheek sneller af. Dat creëert natuurlijk ruimte in onze maandelijkse of jaarlijkse portemonnee. We bouwen niet meer en we bouwen niet sneller, we betalen alleen sneller omdat in de plooien van de rok van gedeputeerde De Bondt nog 75 miljoen euro bleek te hangen. Dat is op zichzelf natuurlijk goed nieuws maar dan is wel de vraag - ik formuleer deze kort omdat dat al uitgebreid door de heer Overwater is gedaan - in hoeverre het college in de aan ons gepresenteerde Begroting 2015 kritisch door die programmareserves is heengegaan. Of zal straks blijken dat er nog veel meer geld hangt, als wij daar met een kritisch oog naar kijken? Tegelijkertijd maakt de inzet van al dat geld duidelijk dat de spaarpot van dit college, de reserve integrale bereikbaarheid, op misschien een enkel biljetje van De Bondt na, leeg is. De bereikbaarheidsambities zijn dus voorbij. Wij hadden in de fractie nog even het idee om daarover een motie in te dienen, overwegende dat dit college klaar is met zijn eigen bereikbaarheidsambities, besluiten de reserve op te heffen. Wij hadden echter het vermoeden dat dit niet direct op een meerderheid zou kunnen rekenen, dus ik laat het bij deze voorzichtige opmerking. Ten slotte nog een aantal opmerkingen over de rapportage. Uit de rapportage blijkt duidelijk dat de voorinvesteringen die wij hebben gedaan als provincie in de Regionale Uitvoeringsdiensten, ook wel de Omgevingsdiensten genoemd, eind volgend jaar zijn terugverdiend. Met de PvdAfractie samen hebben wij steeds bovenop dit onderwerp gezeten om te kijken of al die voorinvesteringen terug zouden komen. Wij zijn zeer tevreden met het gepresenteerde resultaat in bijlage 1. Wij kunnen leven met de manier waarop het licht positieve resultaat van 4,2 miljoen euro aan ons is gepresenteerd en dat ik, anders dan de heer Braam van de PVV, niet zou kunnen duiden als miljoenen die overblijven op een begroting van 800 miljoen euro. Ik wil in de richting van de heer Braam aangeven dat naarmate de discussie tussen de heer Snellink van de SP en hem vorderde, mij steeds duidelijker werd dat wij gewoon naar het begrotingsjaar 2015 moeten kijken en dus naar de volgende maand als wij daarover spreken, om te kijken wat wij eventueel met die 3 miljoen euro zouden willen doen, ofwel nieuwe ambities op het terrein van de bereikbaarheid tentoonspreiden ofwel het geld terug te geven door verrekening aan de burger. Wij hoeven het daar vandaag niet over te hebben want dat doen we juist bij de Begroting Ik zie dat dus van uw kant als een schot voor de boeg.

6 20583 Schaapman, Snellink, Braam, Kleijweg, Voorzitter en Meurs Een laatste punt nog, wat ons betreft altijd nog een heikel puntje. Je reserveert gelden en je wilt een aantal prestaties leveren. In dit geval legt het college ons voor om ongeveer 1,5 miljoen euro aan mogelijke prestaties door te schuiven naar De fractie van de ChristenUnie en SGP kan daar prima mee leven als het gaat om de onderwerpen en het geringe budget. Afgezet tegen de totale begroting gaat het over nog geen half procent van de prestaties die niet geleverd worden nog dit jaar. Per saldo een najaarsnota die goed is van opzet en die ons goed laat zien waar de provincie staat met een paar kritische kanttekeningen over de programmareserves en twee vragen in de richting van Gedeputeerde Staten op dit punt. Dank u wel. De heer SNELLINK (SP): Ik geef mijn complimenten aan het college voor de zeer leesbare en daarmee sluit ik aan bij de eerder gegeven complimenten. Dit is de laatste najaarsnota in het laatste volledige begrotingsjaar van dit college. Wij kennen dit college als sober en doelmatig. Wij kunnen dan ook constateren dat deze najaarsnota ook sober en doelmatig van opzet is. Mijn inbreng zal dus ook op deze wijze opgezet zijn. Conform de eerdere afspraken in PS wordt 75,5 miljoen euro ingezet voor het dekken van toekomstige kapitaallasten. Wij willen nogmaals benadrukken dat wij blij zijn dat het college op dit punt zorgt dat de investeringen die wij doen ook op de lange termijn betaalbaar zijn en blijven. Terwijl eerdere colleges de kapitaal- en beheerlasten niet voldoende in beeld brachten, heeft dit college daar serieus werk van gemaakt. Daarvoor onze complimenten. Ook zijn wij blij dat de programmareserves met bijna 50 miljoen euro afnemen. Zoals hier eerder is betoogd, zijn deze programmareserves uitgestelde ambities en daarom is het goed dat deze alsnog gerealiseerd worden in dit laatste volledige collegejaar. Natuurlijk moeten wij nog even wachten op de jaarrekening, zoals ook de ChristenUnie en SGP opmerkte, maar wij hopen dat de investeringen op peil blijven. Gezien de beperkte omvang van de najaarsnota wilde ik het hierbij laten. Ik reageer nog kort op het voorstel van de PVV. Ik zou de PVV willen uitdagen om een voorstel te doen en het Sinterklaaspak uit te trekken. Wij zien hier elk jaar allerlei moties langskomen zonder dekking, terwijl wij aan de andere kant een PVV zien die altijd oproept om allerlei investeringen te doen. Er moet bijvoorbeeld asfalt aangelegd worden en de investeringen voor de burgers moeten op peil blijven. Daarom zou ik de PVV willen uitdagen om bij de begroting die wij volgende maand gaan bespreken, niet iedere keer een motie in te dienen maar een voorstel te doen en daarbij duidelijk aan te geven waar zij het geld vandaan wil halen. De heer BRAAM (PVV): Ik heb het idee dat de SP de afgelopen 3 jaar heeft zitten slapen. Wij hebben twee jaar geleden een tegenbegroting ingediend. Dat zult u zich misschien herinneren. Daarin staat een behoorlijk aantal voorstellen van gelden die beschikbaar kunnen worden gesteld als uitruil voor onder andere een verlaging van de opcenten. Misschien bent u dat vergeten. Ik wil graag onze tegenbegroting per omgaande aan u mailen want dan hebt u al onze voorstellen voor de volgende vergadering ter beschikking. De heer SNELLINK (SP): Ik vind het mooi dat de PVV blijft benadrukken dat zij ooit iets heeft ingediend. Het gaat nu om de Begroting Ik zou de PVV willen uitdagen om desnoods die tegenbegroting te actualiseren of aan te passen. Een aantal van de posten die daarin staan, heeft het college al wegbezuinigd. Sommige taken zijn anders georganiseerd. Dus nogmaals het verzoek aan de PVV om te stoppen met het uitdelen van gratis geld om dan vervolgens aan het college te vragen om dekking, maar nu eens zelf met een voorstel te komen. Ik ben daar benieuwd naar. De heer BRAAM (PVV): De manier waarop de spreker het heeft over gratis geld vind ik niet zo netjes. Het gaat immers nog steeds om geld dat bijeengebracht is door de inwoners van Zuid-Holland. Ik zou aan u willen vragen om daarmee iets respectvoller om te springen. Ik neem uw uitdaging aan om met een aangepaste tegenbegroting naar de volgende begrotingsbehandeling te komen. Daar kunt u op rekenen. De heer SNELLINK (SP): Ik kijk uit naar het voorstel van de PVV. U weet dat dit college geen gratis geld uitdeelt; dit college investeert in voorzieningen voor de burgers van deze provincie en daarmee komt het ten goede aan degenen die de belasting betalen. En zo hoort het ook te zijn. Dank u wel. Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): Het is al eerder gezegd: deze najaarsnota is een duidelijke nota die in lijn is met de begroting. De afwijkingen zijn klein en de meeste vragen zijn beantwoord. Het is bekend dat GroenLinks een visie heeft op de inrichting van de samenleving en economie, waarbij de kwaliteit van de leefomgeving een veel grotere rol speelt dan in het huidige provinciale beleid. Wij hebben dat aangegeven bij de Begroting 2014 en wij zullen dat hoogstwaarschijnlijk opnieuw doen bij de Begroting Vanuit onze visie op de kwaliteit van de leefomgeving is het achterblijven van de prestaties op het gebied van groen ernstig, vooral omdat dit achterblijven structureel is geworden. De redenen zijn wel iets gewijzigd. Was het eerst vanwege het wachten op de besluitvorming, nu is het veroorzaakt door te laat genomen besluiten. Voor het vierde jaar op rij betekent het dat de afgesproken resultaten niet gehaald worden. Soms lijkt het wel alsof er in dit college geen energie is om te zorgen voor adequaat handelen in de gegeven situatie; kijken naar wat wel kan in plaats van kijken naar wat niet kan. GroenLinks maakt zich zorgen over de taken op het gebied van groen maar ook over het ambitieniveau op dit gebied. Wij zien de als een getrouwe weergave van de stand van zaken in het lopende jaar en daarom zullen wij deze voor kennisgeving aannemen. De VOORZITTER: De fractie 50+ wenst niet het woord te voeren? Dan is het woord aan mevrouw Meurs van D66. Mevrouw MEURS (D66): Wij hebben de voorjaarsnota, de kadernota, de najaarsnota en de begroting. Voor D66 is dat net iets te veel van het goede. Wij spreken nu over de najaarsnota, terwijl de Begroting 2015 ons eigenlijk alweer bezighoudt.

7 20584 Meurs, Van Viegen, Erbas en Jansen Wat ons betreft is de najaarsnota dan ook kandidaat nummer 1 om opgeheven te worden. Deze najaarsnota versterkt die kandidatuur alleen maar. Inhoudelijk is er weinig over op te merken. Dat is een compliment waard aan Gedeputeerde Staten. De discussie over de programmareserves en de reserves die op zich interessant genoeg is, moeten wij echter bij de begroting voeren. Met betrekking tot de opzet sluit ik me aan bij vorige sprekers; die is steeds helderder geworden en wat dat betreft zou het bijna jammer zijn om hem af te schaffen. Net als de voorjaarsnota is de najaarsnota een stuk beter geworden in de afgelopen vier jaar. D66 is er altijd voor om te kijken of lasten omlaag kunnen. Wij zijn echter geen voorstander van acties zoals de PVV nu voorstelt. Niet alleen omdat, zoals de heer Snellink al zei, de administratieve afhandeling die daarmee gemoeid is waarschijnlijk kostbaarder is dan het geld dat zal worden uitgedeeld, ook niet omdat wij bezuinigingen en tegenvallers ook niet gelijk doorberekenen aan de burger en ook niet omdat ons niet duidelijk zou zijn waarom meevallers alleen ten goede zouden moeten komen aan de automobilisten, maar wel omdat wij ook geen fan zijn van dit soort symbolische acties. Dank u wel. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Uit de najaarsnota blijkt dat de realisatie van de economische ambities goed op koers ligt. Dat kan echter niet gezegd worden van de ecologische ambities. De natuurontwikkeling, het natuurbeheer en de waterkwaliteitsambities blijven ver achter bij de gestelde doelen. Dat geldt ook voor de doelen met betrekking tot de RodS. Van de in totaal 100 miljoen euro die intussen toch grotendeels verzilverd zou moeten zijn in de realisatie in deze collegeperiode, is echter nog ruim twee derde, 70 miljoen euro, beschikbaar die nog niet verzilverd maar nog maar belegd is. In allerijl is onlangs nog een aantal afspraken vastgelegd, waarbij het geld wordt belegd maar zeker nog lang geen zaken worden gerealiseerd. Het is echt teleurstellend te moeten constateren dat er ondanks vele oproepen van ons hiertoe niet meer is gedaan om de gestelde doelen in deze collegeperiode gerealiseerd te krijgen. En het ambitieniveau was nota bene al naar beneden toe bijgesteld vanwege de herijkte EHS. Al met al vindt de Partij voor de Dieren het een trieste zaak dat deze coalitie de focus heeft gericht op economische ontwikkelingen en niet op ecologische verbeteringen, terwijl het zo hard nodig is voor het welzijn van mens en dier, voor een gezonde omgeving voor ons allemaal en voor volgende generaties. Als wij zo doorgaan, dan laten wij een erfenis na waarmee wij de rekening neerleggen bij toekomstige generaties. Met andere woorden: wie dan leeft, wie dan zorgt. Wij maken ons daarover grote zorgen. Wij roepen het college dan ook met klem op om ook de ecologische ambities te realiseren en vast te houden aan de ecologische ambities en idealen. Dank u wel. Middelen aan de orde heb gesteld. In het document Najaarstaakwijziging 2014 op pagina 14 onder punt 2 wordt een korte schets gegeven van het diversiteitsbeleid met betrekking tot personeel. Daarin lees ik dat het aantal vrouwen in de top ver onder het streefpercentage blijft. Als redenen hiervoor worden de krimpende organisatie, weinig instroom en een beperkte doorstroom aangegeven. In de commissievergadering van Bestuur en Middelen heb ik mijn teleurstelling over deze gang van zaken geuit en tevens de vraag gesteld of het diversiteitsbeleid met betrekking tot het personeel in de top alleen maar voor vrouwen bedoeld is en hoe het zit met andere groepen die ook deel uit moeten maken van het diversiteitsbeleid. Het antwoord van gedeputeerde Janssen heeft mijn teleurstelling alleen maar laten toenemen. Hij zei dat het beleid beperkt is tot vrouwen. Naar aanleiding hiervan heb ik ook vragen gesteld over de overwegingen van GS om tot deze beperking te komen. In de commissie heb ik daarop geen afdoende antwoord gekregen. Ik weet dat het voeren van beleid tevens het maken van keuzes betekent, dus ik ben benieuwd naar de redenen hiervoor. Het voert denk ik te ver om hier naar aanleiding van de najaarsnota een uitgebreid politiek betoog te houden over het diversiteitsbeleid. Wel wil ik graag van GS weten wat de overwegingen zijn om het beleid te beperken tot vrouwen want de algemene definitie van het diversiteitsbeleid is uitgebreider dan alleen maar vrouwen. Op basis van de antwoorden van GS zal de Fractie Erbas overwegen om een nadere studie te doen en waar nodig ook schriftelijke vragen te stellen en tevens een voorstel te doen voor het toekomstige beleid. Alvast mijn dank voor de antwoorden. De heer JANSEN (FRACTIE JANSEN/BRANDS): De najaarsnota is uitgebreid besproken in de commissies. Het is een goed onderbouwd document, waarop technisch vrij weinig is aan te merken. Mijn fractie had echter op inhoudelijke gronden andere keuzes gemaakt. Wij hadden bijvoorbeeld meer werk gemaakt van belastingverlaging door het hoge niveau van de opcenten omlaag te brengen. De heer ERBAS (FRACTIE ERBAS): Allereerst ook mijn complimenten voor en dank aan GS en de ambtelijke ondersteuning voor de heldere en inzichtelijke najaarsnota. In deze nota hebben wij kennis kunnen nemen van de uitvoering van het voorgenomen beleid en de afwijkingen daarvan op een aantal punten. Ik kan ook melden dat de voorgestelde bijstellingen de instemming van de Fractie Erbas hebben. Wel wil ik graag naar aanleiding van de najaarsnota een opmerking plaatsen die ik ook in de commissie Bestuur en

8 20585 Jansen, Voorzitter en Weber Mijn fractie zou ook niet bezuinigd hebben op de investeringen in infrastructuur en minder geld in de algemene reserve hebben weggestopt, aangezien daarin nu al bijna 70 miljoen euro zit. Dit zijn speerpunten die binnenkort bij de begrotingsbehandeling voor 2015 zeker aan bod zullen komen. Dank u wel. De VOORZITTER: Dan zijn wij daarmee gekomen aan het einde van de eerste termijn van Provinciale Staten. Gedeputeerde Weber staat klaar om u van de antwoorden te bedienen. Het woord is aan de heer Weber. Gedeputeerde WEBER: Het is al gezegd: u zult het vandaag zonder de doorleefde deskundigheid van collega Van der Sande moeten doen. Ik zal mijn best doen. Vanaf deze plek wens ik hem heel veel beterschap en ik hoop hem weer spoedig in ons midden terug te hebben. De diverse complimenten voor de najaarsnota zal ik zeker aan hem doorgeven en zeker ook aan de medewerkers die hieraan heel hard gewerkt hebben. Dank daarvoor. De plek en de noodzaak van de najaarsnota is hier de afgelopen vier jaar constant punt van discussie geweest. Het lijkt mij eerlijk gezegd een punt dat u in volgende Statenperiode maar weer eens met elkaar moet gaan bespreken. Er is ons een aantal vragen gesteld. De VVD begon met de vraag hoe moeilijk het is voor de provincie om te begroten omdat je gedurende de planning- en controlcyclus ziet dat de prestaties en middelen aangepast worden. Ik heb ook andere sprekers daarop horen ingaan. Dat is natuurlijk niets nieuws en dat is ook niet uniek voor deze provincie. Ik ervaar in mijn eigen portefeuille dat het vooral het gevolg is van een wereld die snel verandert. Het blijkt soms ingewikkeld om daarop in te spelen. Soms heeft het te maken met projecten die net over de jaargrens heen gaan en die dan in de werkelijkheid van onze begrotings- en planningscyclus wel eens het beeld geven dat de begrote prestaties niet worden gehaald. Daarna worden die echter vaak wel gehaald. Het blijft een aandachtspunt om zoveel mogelijk reële ambities neer te zetten in de begroting, zodat daarbij de door u als Staten bestemde middelen ook werkelijk uitgegeven kunnen worden. Dat zal een blijvend aandachtspunt zijn. Onderdeel daarvan is natuurlijk de discussie over de manier waarop wij met de reserves omgaan. Hebben wij te grote reserves? Hebben wij een teveel aan reserves? Groeien die reserves te hard? Het is goed om allereerst te constateren dat wij dit jaar de reserves per saldo met 50 miljoen euro verlaagd hebben. Dat is niet niks. Een aantal van de reserves die in deze periode is ontstaan, niet in de laatste plaats in programma I Groen en Water, is mede het gevolg van de afkoop in één keer van het ILG. Daardoor kwam in één keer een groot bedrag van het Rijk beschikbaar. Het is echter niet de bedoeling om dat ook in één jaar uit te geven. Het is wel degelijk de bedoeling om dat de komende jaren te besteden aan belangrijke natuurdoelen. Daarom is het ook logisch dat wij dat al geld niet in één keer kunnen en willen wegzetten. Het is wel zaak dat wij er scherp voor waken dat er niet onnodig reserves ontstaan die onnodig lang gevuld blijven. Er zijn natuurlijk al twee momenten in de planningcyclus waarop wij dat zichtbaar maken, zowel bij de begroting als bij de jaarrekening. U moet er echter ook op kunnen vertrouwen dat GS iedere keer scherp kijken of het ook anders kan en of de middelen nog wel terecht in de reserves zitten. Voor dit jaar hebben wij al 50 miljoen euro ontpot. U zult wellicht al gelezen hebben dat ook in de komende begroting een aantal reserves, zoals de IGZ-reserves van collega Veldhuijzen, ingezet zullen worden voor de economie van onze provincie. Wij kijken daar dus wel degelijk scherp naar. Het lijkt mij overigens ook een belangrijk onderwerp van gesprek bij de behandeling van de Begroting 2015 in de verschillende commissies. De VVD heeft gevraagd om te kijken of we dat wat structureler kunnen aanpakken door meer beleidsinformatie erbij te leveren om dat gesprek te faciliteren door bijvoorbeeld een onderbouwing te leveren voor de reserves die langer dan vier jaar bestaan en door bijvoorbeeld een accountantsoordeel te vragen over de juridische hardheid. Ik kan de portee van deze twee punten niet helemaal overzien maar ik denk wel dat het goed is om bij de Begroting 2015 aan te geven op welke manier wij ervoor kunnen zorgen dat u als Staten ook over de juiste informatie beschikt om dat gesprek over de reserves zinvol met elkaar te kunnen blijven voeren. Wij kunnen hoe dan ook aangeven waarom begrotingsreserves langer dan vier jaar bestaan. Met betrekking tot de juridische hardheid moeten wij even bezien hoe zinvol het is en of de kosten en baten op dit punt enigszins in balans blijven. Namens collega Van der Sande zeg ik toe dat wij hieraan extra aandacht zullen besteden. De VVD vraagt vervolgens of het college en de provincie in het algemeen beter het beeld willen uitdragen dat de overheid er is ten dienste van de mensen en dat dit zelfs geldt voor een begroting. Voor mij is dat eigenlijk vanzelfsprekend want dat is uiteindelijk waarvoor wij het hier allemaal doen. Ik begrijp uit uw woorden dat u onvoldoende het beeld heeft dat wij dat zichtbaar en herkenbaar maken. Zoiets vraagt altijd om een bijzondere communicatieslag en wij weten dat dat voor de provincie niet altijd even eenvoudig is omdat wij wel heel veel goede dingen doen voor mensen maar minder direct zichtbaar. Aan de andere kant leef ik toch in de veronderstelling dat al die wandel- de fietspaden die wij alleen al in ons eigen programma realiseren, sterk gekoppeld zijn aan recreatiebehoeften van de mensen in onze provincie. Wij nemen het signaal echter zeker mee. U vraagt in het bijzonder om bij groen en water een ladder van duurzame natuurlijke ontwikkeling in te voeren. Los van het feit dat dit meer een discussie is die wij bij de begroting met elkaar moeten voeren, snap ik uw punt dat er een bijzondere spanning lijkt te ontstaan, als wij als provincie investeren in nieuwe natuurgebieden en nieuwe recreatiegebieden, terwijl er soms discussie is over het beheer en onderhouden van nabijgelegen recreatiegebieden. Ik herken die discussie. Ik wil hierbij echter een paar zaken genoemd hebben, waaruit duidelijk wordt dat die ladder voor duurzame natuurontwikkeling niet zo eenvoudig is. De geformuleerde ambities hebben vaak een zekere juridische hardheid. De afspraken rond de RodS kenden hun oorsprong in juridisch hard verplichte situaties. Wij hebben dus niet altijd de vrijheid om iets niet te doen omdat het beheer in nabijgelegen gebieden niet helemaal op het gewenste niveau is.

9 20586 Weber Het Buytenland van Rhoon is een directe verplichting die voortkomt uit een wet. Overigens is het wel goed om daarbij te vermelden dat wij het probleem herkennen. Wij zijn dan ook erg blij dat er in het advies van de commissie-veerman juist voor gepleit wordt om breder te kijken dan alleen naar het Buytenland van Rhoon en daarbij wel degelijk de omgeving waar u op doelt te betrekken en te bezien wat daar mogelijk is. Kortom, ik herken het punt. Ik vind het overigens ook belangrijk om hier te duiden dat deze provincie niet bezuinigd heeft op de bijdragen aan de recreatieschappen maar wij zien wel dat veel andere partijen, zoals gemeenten, wel degelijk hebben bezuinigd. Collega Van der Sande voert daarover in het kader van de nieuwe schappen wel degelijk het gesprek. En dat doe ik ook vanuit mijn portefeuille met alle betrokken gemeenten omdat het niet zo kan zijn dat wij investeren in de recreatie, terwijl de gebieden eromheen verkommeren. Daarover voeren wij scherpe gesprekken. Wij leggen overigens in deze provincie nooit nieuwe recreatiegebieden aan voordat het beheer aan de voorkant geregeld is, juist om dit soort situaties in de toekomst te voorkomen. De PVV huldigt de stelling dat de Duin- en Bollenstreek niet blij zou zijn met de provincie. Daaruit trekt de PVV de conclusie dat de middelen die wij beschikbaar wilden stellen voor het proces in de Duin- en Bollenstreek ook niet nodig zouden zijn. In dat beeld herkent het college zich zeker niet; wij hebben een heel ander beeld daarbij. Wij komen allemaal zo successievelijk wel eens in de Duin- en Bollenstreek. Onlangs mocht ik er zelf zijn om de feestelijke opening te verrichten van 100 km wandelroutenetwerk. Ik kan u vertellen dat daarbij vele wethouders uit de streek aanwezig waren die allemaal feestelijk meededen bij die opening. Maar ik herken dat ook bij de andere collega's. Sterker nog, de middelen die wij beschikbaar stellen via de, zijn juist een uiting van de goede samenwerking maar zijn overigens ook een teken dat er wel iets moet gebeuren in de Duin- en Bollenstreek. De middelen zijn dan ook direct gekoppeld aan de economische toekomst en de discussie daarover in de streek. Wij achten die middelen dus wel degelijk heel erg belangrijk, ook voor de goede relatie die wij met het gebied onderhouden. U roert de discussie aan over de Metropoolregio Den Haag- Rotterdam, een discussie die wellicht niet helemaal in het kader van de najaarsnota past. U hebt de uitingen gezien van deze provincie, niet in de laatste plaats van onze commissaris op dit gebied en het mag helder zijn dat wij wel degelijk een belangrijke taak en rol voor een provincie, ook in de verdere toekomst, zien. Dat komt ook tot uiting in het takenpakket dat deze provincie heeft, weliswaar niet over de volle breedte van het overheidsbeleid, dat zou ook niet goed zijn, maar wel een takenpakket dat past bij de toekomst van het middenbestuur, een takenpakket dat ook belangrijk is voor de totale regievoering over die gemeenten op vooral het ruimtelijkeconomisch vlak. En dan noem ik gemakshalve al die belangrijke taken op het gebied van natuur en water erbij. Kortom, ik voorzie nog een glorierijke toekomst voor deze provincie, in welke schaal, omvang en in welke vorm van samenwerking met onze omgeving dan ook. voorstel want eenmalig geld teruggeven betekent dat je precies in beeld moet hebben aan wie, in welke mate en hoe je dat doet. Ik weet dat niet maar ik heb zomaar het vermoeden dat alleen al de kosten die gemoeid zouden zijn met teruggeven een aanzienlijk beslag zouden leggen op diezelfde 3 miljoen euro. U kent het oordeel van het college hierover. Het is meer iets voor de begroting om te praten over de toekomst van onze opcenten. Het CDA uitte haar zorg over de kwaliteit van onze dienstverlening. Het is inderdaad waar dat de verbeteringen die zijn ingezet naar aanleiding van een vorig klantentevredenheidsonderzoek nog niet in voldoende mate geresulteerd hebben in verbetering van de klantentevredenheid en daarmee dus van onze dienstverlening. Dat is belangrijk want, zoals de VVD zegt, we zijn er hier uiteindelijk voor onze burgers, bedrijven maar ook andere instanties. Dit soort processen vraagt echter tijd, dus het kan zijn dat wij het resultaat daarom nog niet zien maar het blijft om aandacht vragen, zeker op het terechte punt dat u aanvoert, de samenwerking tussen de diverse afdelingen hier. In het kader van het programma Focus met Ambitie zal er zeker meer aandacht voor zijn. Dat programma is nog niet afgerond. Een onderdeel daarvan is het integraal bestuur, maar ook de integrale samenwerking op het gebied van de uitvoering. Ik denk dat het goed is dat we daarover met elkaar nog eens een nader gesprek voeren. Collega De Bondt zei al dat er op dat punt belangrijke lessen zijn geleerd die ook van waarde kunnen zijn voor de organisatie breed om een meer integrale samenwerking tot stand te brengen. De fractie van de ChristenUnie en SGP vraagt om de belofte dat alle middelen die we nu extra willen inzetten, ook goed en snel benut worden. Ik zou haast zeggen dat dat vanzelfsprekend is want daar liggen onze ambities en daarmee stuurt u het college opnieuw op pad en dan moeten wij ook ons best daarvoor doen. Garanties kunnen wij echter niet geven. Dat snapt u ook wel. Eerder heb ik al gezegd dat de wereld vaak net iets complexer is dan het model van de begroting soms doet vermoeden maar dat laat onverlet dat het belangrijk is dat we ambities gerealiseerd weten te krijgen. U vraagt of GS bij de Begroting 2015 kritisch hebben gekeken naar de reserves. Naar ons oordeel wel. Ik heb al gezegd dat er al ontpot is en er zal ook bij de Begroting 2015 een aantal reserves worden leeggehaald om het geld te benutten voor concrete investeringen, bijvoorbeeld in de innovatiekracht van deze provincie. Collega Veldhuijzen zal u daarover rond de Begroting 2015 vast nog heel veel meer kunnen vertellen. Dat lijkt mij ook een prima onderwerp om de collegeleden op te bevragen tijdens de behandeling van de Begroting 2015 in de commissies. GroenLinks maakt zich grote zorgen, en maakt op dat punt ook eigenlijk een verwijt aan het college, over het achterblijven van de prestaties op het gebied van groen. Ik gaf eerder al aan dat de middelen die wij gekregen hebben van het Rijk niet bedoeld waren voor één jaar maar dat die wel in één keer afgerekend zijn en daardoor beschikbaar zijn gekomen. Dan de 3 miljoen euro aan opcenten die u wilt teruggeven. Het college is, maar dat zal u niet verbazen, daar geen voorstander van. Wij vinden het ook een weinig praktisch