Marktvisie oktober 2018

Transcriptie

1 In het kort Figuur PMI Manufacturing index - Verdere afzwakking van economische groei; - Verenigde Staten is positieve uitzondering; - Euro-dollarkoers stabiel; - High yield bedrijfsobligaties behoorden tot de best presterende obligaties; - Opnieuw verliezen in de Italiaanse obligatiemarkt; - Amerikaanse aandelenmarkt was met afstand de beste markt Macro-ontwikkelingen US PMI Manufacturing index (ISM survey) EU PMI Manufacturing (Markit) De ontwikkeling van de wereldeconomie in het derde kwartaal was in lijn met die van het eerste halfjaar. In de meeste gebieden vertoonde de economie tekenen van verdere groeivertraging, opnieuw met uitzondering van de Verenigde Staten. Gesteund door de belastingverlagingen van de regering Trump bleef de groei in de VS op peil. Het groeitempo van de Amerikaanse economie is het laatste jaar gestegen tot rond de 3% op jaarbasis, na zich jarenlang rond de 2% te hebben bewogen. De PMI Manufacturing index, de inkoopmanagersindex voor de industrie, handhaafde zich in de VS op een zeer hoog niveau van rond de, zodat het hoge groeitempo voorlopig lijkt te worden vastgehouden. In Europa bleef de PMI Manufacturing index een dalende trend vertonen, waarbij hij terugzakte van rond de 55 tot circa 53.De groei in de EU steeg in de tweede helft van 2017 tot bijna 3%, maar is in de loop van 2018 weer teruggevallen tot circa 2%, met positieve uitzonderingen in landen als Spanje en Nederland. Italië behoort tot de negatieve uitzonderingen, met een groei van nauwelijks meer dan 1% in de meest recente kwartalen. Ook elders in de wereld duidden de PMI indexen op verdere afzwakking van de economische groei, maar bleven zij wel wijzen op expansie. Op valutagebied was de euro per saldo stabiel ten opzichte van de Amerikaanse dollar op een niveau van rond de USD 1,16, al kende de Europese munt een korte dip in augustus onder invloed van de politieke ontwikkelingen in Italië. De agressieve houding van de Amerikaanse regering ten opzichte van China op handelsgebied had in juni al geleid tot een forse verzwakking van de Chinese yuan. Deze daling stabiliseerde pas in de tweede helft van augustus. De yuan is de afgelopen maanden met ruim 8% gedaald ten opzichte van de dollar, waardoor het negatieve effect van hogere Amerikaanse invoerrechten voor een belangrijk gedeelte lijkt te worden gecompenseerd. Het Britse pond zakte aanvankelijk verder weg ten opzichte van de euro, maar boekte een vrijwel volledig herstel in september toen de kansen op een ordelijke Brexit leken toe te nemen. De olieprijs viel in het derde kwartaal aanvankelijk circa 10 dollar terug tot rond de dollar (Brent), om vanaf medio augustus weer sterk te stijgen tot circa USD 85 begin oktober. De Amerikaanse boycot van Iran speelde hierbij een belangrijke rol, maar de olieprijs wordt eveneens ondersteund door dalende olieproductie uit bestaande bronnen en een beperkt aantal nieuwe bronnen na jaren van beperkte investeringen in nieuwe capaciteit. 1

2 Figuur Ontwikkeling olieprijs Olieprijs (Brent) nog steeds laag kon worden genoemd ten opzichte van de niveaus die passen bij een gezonde economie. Beleggers maakten hieruit op dat de Fed langer door zou kunnen gaan met renteverhogingen dan de meesten tot dan toe hadden aangenomen. Waar de stijgende rente op Amerikaanse overheidsobligaties zich de afgelopen maanden vertaalde in koersdalingen, bleven de koersen van bedrijfsobligaties beter overeind. De tekenen van voortdurende economische kracht werkten vooral positief op de koersen van de meest risicovolle ( high yield ) bedrijfsobligaties. De risicopremies op dit soort obligaties daalden in het derde kwartaal met bijna een half procent, waardoor zij behoorden tot de best presterende obligaties. De goudprijs zakte in de eerste helft van het kwartaal tot beneden de USD 1.200, om vervolgens daar te stabiliseren. Stijgende rente in de VS in combinatie met nog gematigde inflatieverwachtingen blijven het edelmetaal parten spelen: de reële rente (de rente na aftrek van inflatie) neemt hierdoor toe. Beleggen in goud wordt hierdoor relatief duur (goud genereert immers geen rente of dividend) en minder aantrekkelijk. Figuur Ontwikkeling 10-jaarsrente Amerikaanse staatsobligaties 3, 3, 3,20 3,20 2, 2, 2, 2, Obligaties 2, 2, De rente op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar bleef aanvankelijk net beneden de 3,0%, om pas aan het einde van het kwartaal weer door dit niveau te breken. De kracht van de Amerikaanse economie en de voortdurende daling van de werkloosheid leken hierbij een rol te spelen, al blijven de inflatieverwachtingen onder beleggers gematigd. Daarnaast zorgt het oplopende begrotingstekort van de Amerikaanse regering voor meer aanbod van overheidspapier terwijl de Fed al tijden juist minder actief is als opkoper van overheidsobligaties. Opmerkingen van Fed-voorzitter Powell leidden begin oktober tot een verdere stijging van de rente op Amerikaanse overheidsobligaties, waarbij de rente op 10-jaars papier steeg tot iets boven de 3,2%, het hoogste niveau in zeven jaar. Powell stelde dat de Amerikaanse economie sterk was en de beleidsrente, na vele renteverhogingen sinds eind 2015, 2,20 VS rente 10-jrs staatsobligatie De rente op Duitse 10-jaars staatsobligaties steeg in het derde kwartaal in ongeveer gelijke mate als de rente op Amerikaanse staatsobligaties, namelijk met ongeveer een kwart procent, om aan het eind van het kwartaal een niveau van rond de 0,55% te bereiken. Begin oktober steeg de Duitse rente nog iets verder onder invloed van de renteontwikkelingen in de VS, maar bleef ruim onder het niveau van circa 0,8% dat aan het begin van het jaar werd bereikt. Verliezen werden opnieuw geleden in de Italiaanse markt, waar de rente op 10-jaars papier weer steeg tot boven de 3% en begin oktober zelfs tot boven de 3,5%. Beleggers blijven zich zorgen maken over de begrotingsplannen van de Italiaanse regering en de 2,20 2

3 conflicten die dit oplevert met de EU-autoriteiten. De zorgen worden aangewakkerd door de opvallend zwakke groei van de Italiaanse economie, die in recente kwartalen wegzakte tot nog maar net boven de 1%. Als laatste lijken Italiaanse overheidsobligaties te lijden te hebben van het vooruitzicht dat de ECB aan het eind van dit jaar waarschijnlijk ophoudt met het uitbreiden van haar obligatiebezittingen. Hierdoor zullen er ook minder Italiaanse obligaties worden opgekocht. De risicopremies op bedrijfsobligaties bewogen zich in Europa als in de VS vrijwel zijwaarts, waardoor ook op de meeste bedrijfsobligaties beperkte koersverliezen werden geleden. Figuur Ontwikkeling 10-jaarsrente Italiaanse staatsobligaties 4,00 3, 4,00 3, markten verlies boekten, met uitzondering van de Japanse markt die een marginale winst optekende. De Europese markten boekten per saldo gemiddeld een winst van ruim 2% in het derde kwartaal, met een duidelijke dip in augustus. De aandelenmarkten van de opkomende landen vormden opnieuw de achterblijvers en waren in het derde kwartaal per saldo vrijwel onveranderd onder invloed van de handelsperikelen tussen de VS en China. Begin oktober ondergingen de wereldaandelenmarkten alsnog een correctie waarbij de winsten van het derde kwartaal weer grotendeels verloren gingen. Aanleiding voor deze correctie leken de opmerkingen van Fed-voorzitter Powell over de kracht van de Amerikaanse economie, waaruit beleggers opmaakten dat de Amerikaanse renteverhogingen mogelijk langer zouden doorgaan dan verwacht. Ook de in 2018 populaire technologie-aandelen kwamen ditmaal onder druk, al bleven zij behoren tot de best presterende aandelen. Figuur Ontwikkeling S&P 0 versus Euro Stoxx 2, 2, , 1, ,00 1, Italië rente 10-jrs staatsobligaties Aandelen De wereldaandelenmarkten vertoonden in het derde kwartaal vrijwel hetzelfde beeld als in het voorafgaande kwartaal en presteerden beter dan verwacht. De Amerikaanse markt was opnieuw met afstand de beste markt, met een koerswinst van meer dan 7% voor de S&P0 en de Nasdaq indices en zelfs een winst van ruim 9% voor de Dow Jones Industrials index. De MSCI All Countries World index boekte zowel over het derde kwartaal als over de eerste negen maanden van het jaar een winst van circa 4% in lokale valuta. Over de eerste negen maanden is deze winst feitelijk geheel afkomstig van de Amerikaanse markt, daar vrijwel alle andere jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt 2018 S&P0 index in euro's (begin op ) Euro Stoxx index (begin op ) De Amerikaanse aandelenmarkt nam de afgelopen maanden verder afstand van de markten in andere regio s gesteund door de zeer sterke winstgroei van het Amerikaanse bedrijfsleven. De hoge winstgroei wordt voor circa de helft veroorzaakt door de hoge groei van de Amerikaanse economie en voor de andere helft door de belastingverlagingen. Het positieve belastingeffect zal in 2019 minder groot worden, maar de belastingverlagingen zullen naar verwachting pas in 2022 hun maximale effect 3

4 bereiken op de Amerikaanse economie. De hoge economische groei zou nog lang kunnen aanhouden, al vertoont de arbeidsmarkt inmiddels wel tekenen van krapte. Ondanks de reeds lage werkloosheid zijn de loonstijgingen nog steeds beperkt, maar vertonen zij wel een stijgende lijn: recent stegen de gemiddelde weeklonen met circa 3,3% op jaarbasis. Een laatste factor die de Amerikaanse aandelenmarkt bijzondere steun verleent in 2018 is het inkopen van eigen aandelen. Door het naar de VS halen van winsten in het verleden opgebouwd in het buitenland heeft het Amerikaanse bedrijfsleven bijzonder veel ruimte om eigen aandelen in te kopen. De totale inkopen kunnen dit jaar meer dan een biljoen dollar bedragen, een absoluut record en een duidelijke steun voor de markt. In Europa ligt de winstgroei op een lager peil, maar de Europese aandelenmarkten gaan daarnaast gebukt onder de voortdurende onzekerheid over de Italiaanse politiek en de zwakte van de Italiaanse economie. Ook de voortdurende onzekerheid over de vorm van een Brexit blijft een negatieve factor voor de Europese markten. Vooral de koersen van Europese bankaandelen hebben dit jaar te lijden onder deze onzekerheden. De belangrijkste verliezen in opkomende markten werden geleden in China, waar de MSCI China index bijna 10% verloor in het derde kwartaal onder invloed van de voortdurende handelsoorlog met de VS en tekenen van verdere economische afzwakking. De autoriteiten zijn echter weer begonnen met het steunen van de economie onder andere door meer ruimte te scheppen voor kredietverlening door het bankwezen. Tevens verwachten wij dat de VS en China de komende maanden kunnen komen tot een handelsakkoord. Figuur Ontwikkeling MSCI China MSCI CHINA 2016 Beleggingsbeleid In de zomer besloten wij om het aandelengewicht in beheerportefeuilles verder te verlagen door de verkoop van aandelenbelangen in Europa en de opkomende markten. Wij anticipeerden hiermee op moeilijker marktomstandigheden in het derde kwartaal, dat traditioneel zwak is. Uiteindelijk verliep het derde kwartaal boven verwachting goed, maar corrigeerden de aandelenmarkten alsnog in oktober. In oktober begint gewoonlijk de sterkste periode voor aandelenmarkten, ook in jaren met mid-term verkiezingen in de VS. Bij de mid-term verkiezingen begin november is het mogelijk dat de Republikeinen hun meerderheid in de Senaat kunnen behouden, terwijl zij mogelijk wel de meerderheid verliezen in het Huis van Afgevaardigden. De combinatie van een Republikeinse President en een verdeeld Congres was in het verleden ongunstig voor de aandelenmarkten. De verkiezingen zouden dus negatief kunnen uitpakken voor de Amerikaanse aandelenmarkt. Vraag is of de rest van de wereld dan (een gedeelte van) de achterstand zou kunnen goedmaken die het laatste halfjaar is opgelopen ten opzichte van de VS. De Amerikaanse economie lijkt ook in 2019 een superieure groei te blijven vertonen. Afnemend pessimisme over 4

5 Italië/Europa, Brexit en China zou op zich echter al voldoende kunnen zijn voor betere prestaties van de aandelenmarkten in die gebieden. Over het geheel blijven wij daarom redelijk optimistisch gestemd over de vooruitzichten van de aandelenmarkten, uitgaande van voortdurend hoge groei in de VS en stabiliserende of licht verbeterende groei in Europa en China. De hoge economische groei en reeds lage werkloosheid in de VS kunnen de inflatieverwachtingen in de VS verder aanwakkeren, waardoor de obligatierente verder zou kunnen stijgen. De zeer lage rente in Europa en Japan zullen echter een drukkende invloed blijven uitoefenen op de Amerikaanse rente, zodat het opwaarts potentieel beperkt lijkt. De ECB zal naar verwachting begin 2019 ophouden met het uitbreiden van haar obligatiebezittingen, maar wel doorgaan met het vervangen van aflopende obligaties, zodat de beschikbare liquiditeit zeer ruim blijft. Wij verwachten daarom geen sterke stijging van de obligatierente in Europa. Zelfs een verdere stijging van de Italiaanse lange rente is twijfelachtig, daar deze het afgelopen jaar reeds fors is opgelopen, onder andere in anticipatie op de komende beleidswijziging van de ECB. Daar de obligatierentes naar verwachting per saldo toch een licht stijgende tendens blijven vertonen, terwijl de risicopremies op bedrijfsobligaties niet veel lijken te kunnen dalen, blijven onze verwachtingen voor de obligatiemarkten gematigd en blijven onze beleggingen in obligaties uiterst beperkt. Deze marktvisie is opgesteld door George Raven, chief investment strategist bij InsingerGilissen. Dit document is opgesteld door InsingerGilissen Bankiers N.V. ( InsingerGilissen ). InsingerGilissen Bankiers N.V. is geregistreerd bij De Nederlandsche Bank ( DNB ) en de Autoriteit Financiële Markten ( AFM ) en staat onder toezicht van DNB, AFM en de Europese Centrale Bank. InsingerGilissen Bankiers N.V. is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam, KvK-nummer , kantoorhoudende aan de Herengracht 537 (1017 BV) te Amsterdam. Dit document heeft uitsluitend een informatief karakter en is niet bedoeld om u een financieel product aan te bevelen, een (beleggings)advies te geven of u een beleggingsdienst te verlenen. In geval een product, dienst of advies wordt genoemd, kan dit alleen worden gezien als samenvatting en nooit als de volledige informatie met betrekking tot dat product, advies of die dienst. Alle (beleggings)beslissingen op basis van de genoemde informatie zijn voor uw rekening en risico. U dient zelf te (laten) bepalen of het product of de dienst voor u geschikt is. InsingerGilissen is houder van het auteursrecht op de gehele inhoud van dit document, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Dit document is gebaseerd op algemeen bekende en/of door InsingerGilissen betrouwbaar geachte bronnen. Hoewel alle redelijke zorg is betracht ten aanzien van de juistheid en volledigheid van de gegevens, kunnen wij niet aansprakelijk worden gehouden voor de inhoud van dit document, voor zover het op die bronnen is gebaseerd. Beleggen brengt risico s met zich mee. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Valutaschommelingen kunnen van invloed zijn op het rendement. 5