Inhoud. Woord vooraf 11. Inleiding 13. Leeswijzer 15

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf 11 Inleiding 13 Leeswijzer 15 1 Wat is VHT in het maatschappelijk werk? De uitgangspunten van VHT De kern van VHT (methodisch werken met beelden, microanalyse) De doelstellingen van VHT Tot stand brengen van goed contact en bevordering van contactherstel Bevordering van de kwaliteit van de interactie Bevordering van de opvoedingsvaardigheden van ouders Voorkomen van sociaal-emotionele ontwikkelingsproblemen bij kinderen VHT in de context van het maatschappelijk werk Voor welke ouders is VHT in het maatschappelijk werk bedoeld? Aard en ernst van de hulpvraag van de ouders Specifieke doelgroepen Contra-indicaties bij VHT in het maatschappelijk werk Wat is de duur van VHT in het maatschappelijk werk? Toeleiding naar VHT in het maatschappelijk werk Verwijzing naar VHT in het maatschappelijk werk Redenen om te verwijzen; aanmeldingscriteria Onderscheid VHT binnen thuisbegeleiding, maatschappelijk werk, jeugdgezond heidszorg en jeugdzorg Samenvatting 66 2 De methodiek van VHT Inhoud van de methodiek Basiscommunicatie 71

2 Basiscommunicatie cluster 1: Initiatief en ontvangst Basiscommunicatie cluster 2: Uitwisseling in de kring Basiscommunicatie cluster 3: Overleg Basiscommunicatie cluster 4: Conflicthantering Dagelijkse gezinssituatie Ontwikkeling van het kind Ontwikkeling van de ouders Maatschappelijk functioneren van het gezin Het VHT-proces VHT in vier stappen Stap 1 Introductie aan ouders Stap 2 Filmopname en interactieanalyse Stap 3 Terugkijken en bespreken van de beelden Stap 4 Afsluiting en beklijving Terugkerende stappen in het begeleidingsproces (stap 2 en 3) Eenduidige aanpak Werkzame factoren van VHT Werken met beelden Gebruik van de camera De methodische kant van het filmen Selectie van beelden Het belang van emoties bij de interactieanalyse Effect van de beelden op de emoties van ouders Privacy waarborgen Samenvatting Toepassen van VHT De handelwijze bij VHT Richtlijnen bij het toepassen van de methodiek Richtlijnen bij het terugkijken Richtlijnen bij supervisie en intervisie Signaleren aan de hand van beelden Resultaten zichtbaar maken Verwijzen tijdens of na afsluiting van VHT Intensievere begeleidingvormen of tweedelijnsinstellingen 176

3 3.4.2 Direct verwijzen bij ernstige problematiek: wel of geen VHT? Ernstige achterliggende problematiek (mishandeling, huiselijk geweld) Samenvatting Ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar De rol en de hulpvragen van ouders en school Ontwikkeling van het kind van 4 tot 12 jaar en de rol van de ouders Het contact tussen ouders en kind Sensitieve perioden in de ontwikkeling van het kind Rol van de ouders bij de sensitieve ontwikkelingsperioden van het kind Leidinggeven Leidinggeven: sensitief en responsief zijn Leidinggeven, afgestemd op de ontwikkelingsfase van het kind Vragen van ouders bij de opvoeding Terugkijken met de ouders De rol van de school De rol van de school: de sensitieve en responsieve leerkracht Filmen in de klas Samenwerking van de ouders in de opvoeding Temperament en persoonlijkheid van het kind en stijlen van leidinggeven Gerichtheid op taken en communicatie Temperament en persoonlijkheid van het kind en de ouders Opvoedingsstijl Vragen over één lijn trekken en opvoedingsstijl Terugkijken met de ouders Eenoudergezinnen en samengestelde gezinnen Gevolgen van een scheiding of overlijden van een ouder Vragen over éénouderschap en opvoeding Terugkijken met de ouder Kenmerken van samengestelde gezinnen Vragen over spanningen tussen stiefouders en kinderen Terugkijken met de ouders Kwetsbare kinderen Kenmerken van kwetsbare kinderen op school Vragen over kwetsbaarheid ten gevolge van hyperactief en agressief gedrag 239

4 4.6.3 Terugkijken met de ouders Vragen over kwetsbaarheid ten gevolge van sociale ontwikkelingsproblemen Terugkijken met de ouders Vragen over kwetsbaarheid ten gevolge van angst, teruggetrokken gedrag en depressiviteit Internaliserende problemen Inzet VHT Terugkijken met de ouders Vragen over kwetsbaarheid ten gevolge van hoogsensitiviteit Terugkijken met de ouders Samenvatting Kwaliteit, opleiding en implementatie Kwaliteitswaarborging van de methodiek Kwaliteitscriteria voor verlenging van het certificaat Kwaliteitsbewaking door supervisiesysteem Deskundigheidsbevordering Toepassen van de basiscommunicatie Bewust worden van omgangspatronen Volgen van de richtlijnen bij het terugkijken Doelgericht werken Van adviseren naar informeren en activeren Aandacht voor informatieverwerking Competenties van de video-hometrainer Kennis, attitude en vaardigheden van de video-hometrainer Kennis van de normale ontwikkeling van kinderen in de basisschoolleeftijd Een activerende, motiverende en steunende attitude vol respect Vraag- en ontwikkelingsgericht werken Vaardigheden Rol en positie van de video-hometrainer in de organisatie De opleiding tot video-hometrainer Het opleidingstraject Certificering en registratie Nascholing 300

5 5.4 Implementatie Wat wordt er van de organisatie verwacht? Het maatschappelijk werk als uitvoerder van VHT Samenvatting Achtergrondinformatie over VHT Verklarende theorieën met betrekking tot VHT Theorieën over interactie met kinderen in relatie tot hun ontwikkeling Theorieën over temperament en persoonlijkheid van het kind en de invloed op de ouder-kindinteractie Intuïtief ouderschap Empowerment Sensitiviteit/responsiviteit Neurobiologische theorie Hechtingstheorie Theoretisch-methodische ontwikkeling De effectiviteit van VHT Discussies over VHT Samenvatting 348 Verklarende woordenlijst 349 Bijlagen 359 Bijlage 1 Basiscommunicatieschema 361 Bijlage 2 Voorbeeld aanmeldingsformulier en aanmeldingsverslag 363 Bijlage 3 Voorbeeld kennismakingsgesprek/intake/introductie VHT 367 Bijlage 4 Hulpverleningsplan (trajectplan) 369 Bijlage 5 Voorbeeld toestemmingsformulier gebruik beelden 371 Bijlage 6 Voorbeeld formulier evaluatie na derde video-opname 373 Bijlage 7 Voorbeeld formulier eindrapportage 375 Bijlage 8 Voorbeeld tevredenheidsonderzoek maatschappelijk werk 377 Bijlage 9 Voorbeeld formulier cliëntwaardering (enquête) 379 Bijlage 10 Voorbeeld rapportage follow-up VHT 383 Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact 385 Bijlage 12 Registratieformulier verlenging certificaat VHT 393

6 Literatuur 395 Contactadressen 403