Nestlé Prijs voor Diëtetiek

Transcriptie

1 Nestlé Prijs voor Diëtetiek

2 Inhoudsopgave Pagina Voorwoord 4 Samenstelling van de jury 5 Sofie Knibbeler & Rosan van de Nobelen 6 De invloed van YouTube vloggers op (on)gezond eetgedrag bij middelbare scholieren. Pauline van Wijk 8 De ontwikkeling van een multidisciplinair evidence-based behandelprotocol voor hyperemesis gravidarum Annelise van Kessel & Margit Meijer 10 Een analyse van het gewenste gedrag voor de functie voedingsassistent in het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. Niets uit deze brochure mag worden vermenigvuldigd, mits met nadrukkelijke toestemming van de auteur(s). 2 3

3 Voorwoord Ook dit jaar ontving de jury weer een mooie stapel scripties van de diëtetiekopleidingen. De kwaliteit van de scripties, waaronder een aantal Engelstalige, was goed. De variatie in onderwerpen was groot: van botgezondheid bij kinderen met epilepsie tot het ideaalplaatje voor functioneren van voedingsassistenten. Ook de gebruikte methoden waren divers. Hoewel de meeste scripties kwantitatief onderzoek beschreven, waren er ook een aantal met overwegend kwalitatief onderzoek of een combinatie. Duidelijk was dat er weer hard gewerkt was door studenten en hun begeleiders. Een heldere en bondige verslaglegging met goede onderbouwing door actuele wetenschappelijke literatuur is een van de eerste voorwaarden voor een hogere score door de jury. Daarnaast de relevantie voor de diëtetiek: is het onderzoek interessant voor een groot deel van de beroepsgroep? Wat zeker ook zwaar meeweegt bij de beoordeling van de scripties is de rol van de studenten in het onderzoek. Onderzoek dat in belangrijke mate door de studenten zelf is bedacht, uitgevoerd en beschreven, wordt extra gewaardeerd. Dit maakte dit jaar nét het verschil bij het vaststellen van de winnaar uit de top drie van hoog scorende scripties. Over de winnende scriptie was de jury namelijk eensgezind: De rol van bekende, invloedrijke YouTubers op (eet)gedrag van pubers. Een actueel en origineel thema dat maatschappelijk relevant is. Het onderzoek had een gedegen opzet en resulteerde in een fijn leesbaar verslag vol actuele literatuur. De studenten zijn bovendien realistisch in hun conclusies. De jury kreeg de positieve indruk dat de studenten een belangrijke verantwoordelijkheid in het hele traject hadden genomen. Het is goed dat dit winnende verslag ons wijst op de wereld náást de gedegen richtlijnen, folders en brochures. Er is een grote groep consumenten die deze voorlichtingsmaterialen niet leest, maar zich wel aangesproken voelt door influencers op internet. Knolpower als middel om meer groente te eten? Jonge diëtisten die de brug kunnen slaan tussen deze twee werelden, zijn hard nodig! SAMENSTELLING VAN DE JURY Voorzitter mevr. dr. ir. N.M. de Roos docent afd. Humane Voeding, Wageningen en Epidemiologie Wageningen Universiteit dr. R.H.H. Bemelmans internist-vasculair geneeskundige Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede drs. M.E. Grasman MDL-arts Noordwest Ziekenhuisgroep Alkmaar-Schagen-Den Helder mevr. M.F.A. Grimmerink diëtist Amstelring Amsterdam mevr. drs. H.A. ten Have (oncologie)diëtist Careyn Utrecht mevr. dr. ir. H. Kruizenga projectleider Ondervoeding Stuurgroep Ondervoeding en diëtist-onderzoeker VUmc, VU Amsterdam Namens de jury van de Nestlé Prijs voor Diëtetiek Nicole M. de Roos Voedingswetenschapper en docent Wageningen University and Research 4 5

4 De invloed van YouTube vloggers op (on)gezond eetgedrag bij middelbare scholieren. Arnhem & Nijmegen Sofie Knibbeler & Rosan van de Nobelen Op dit moment zijn vloggers op YouTube de belangrijkste vorm van ongezonde voedingsmarketing. Zij spelen in op de attitudes van jongeren ten aanzien van een merk door de vriendschapsband die zij met de kijker opbouwen (BNNVARA, 2016; Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport & Youngworks, 2016). Deze ongezonde marketing draagt bij aan het wereldwijde probleem van overgewicht (Buijzen, Rozendaal, & De Droog, 2014, p. 121; Hastings, McDermott, Angus, Stead, & Thomson, 2006). Literatuur over het effect van het stimuleren van gezond eetgedrag onder jongeren door vloggers ontbreekt. Daarom is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: wat is het effect van de promotie van groente- en fruitconsumptie door YouTube vloggers op de attitude van middelbare scholieren in de leeftijdscategorie van 11 t/m 14 jaar in gemeente Meierijstad? Het doel van deze studie is om voor Meierijstad Gezond Sportief (MGS) te onderzoeken of een vlog kan worden ingezet bij het tegengaan van overgewicht. Deze cross-over designstudie heeft bij 39 havo-brugklassers aan de hand van een vragenlijst gemeten of een positievere attitude ontstaat ten aanzien van groente- en fruitconsumptie na het kijken van een EnzoKnol vlog waarin groente en fruit gepromoot wordt ten opzichte van een neutrale EnzoKnol vlog.de hypothese was dat middelbare scholieren een positievere attitude jegens groente- en fruitconsumptie hebben na het kijken van de promotievlog ten opzichte van de controlevlog. De vragenlijst met Likert-schaal was gekoppeld aan een puntensysteem. Een uiterst positieve attitude leverde een maximale totaalscore van 45 punten per vragenlijst. Aan de hand van de twee totaalscores kon de verschilscore tussen de vragenlijsten worden berekend. Daarbij werd rekening gehouden met de variabelen ruis, fan van EnzoKnol, geslacht, leeftijd en smaak. verschil significant was (p =,004). Uit het onderzoek volgt dat middelbare scholieren een positievere attitude hebben ten aanzien van groente- en fruit consumptie na het kijken van de promotievlog dan na het kijken naar de controlevlog. Dit onderzoek geeft een eerste onderbouwing dat vloggers kunnen worden ingezet om gezond eetgedrag onder jongeren te stimuleren. Het feit dat met slechts 39 deelnemers een stijging in attitude is gevonden geeft aan dat het gemeten verschil betrouwbaar was (Voorbij, 2015). Het gemiddelde verschil van 1,77 was bescheiden. Mogelijke oorzaken zijn dat een onverwachte 83% van de onderzoeksgroep geen fan was van EnzoKnol, dat slechts één promotievlog is getoond en de mogelijke invloed van een al aanwezige positieve attitude bij de controlevlog. Verder was de vragenlijst, op twee vragen na, niet gevalideerd waardoor de validiteit mogelijk lager is. Door het aangetoonde positieve effect van vloggers wordt aan MGS geadviseerd om in samenwerking met een vlogger een reeks promotievlogs op het gebied van gezonde voeding op te stellen, met als doel gezond eetgedrag onder jongeren te stimuleren. Na het kijken van de promotievlog was de gemiddelde totaalscore van attitude gestegen van 28,9/45 punten naar 30,6/45 punten. Maar liefst 64% van de jongeren kreeg een positievere attitude ten aanzien van groente- en fruitconsumptie. Met de gepaarde t-toets is bepaald dat het gemiddelde 6 7

5 De ontwikkeling van een multidisciplinair evidencebased behandelprotocol voor hyperemesis gravidarum. Den Haag Pauline van Wijk Inleiding: Hyperemesis gravidarum (HG), is de meest voorkomende oorzaak van ziekenhuisopnames van zwangere vrouwen tijdens het eerste trimester van hun zwangerschap. HG heeft een enorme impact op de kwaliteit van leven van zwangere vrouwen en kan een grote negatieve invloed hebben op de gezondheid van het kind. Vanwege deze mogelijke negatieve consequenties is een goede behandeling van essentieel belang. Landelijke richtlijnen voor de behandeling van HG ontbreken. Het LangeLand Ziekenhuis te Zoetermeer werkt met een intern protocol HG dat verouderd is en niet leidt tot eenduidig handelen. Er is vanuit de afdelingen gynaecologie en diëtetiek behoefte aan verbetering van dit protocol. De hoofdvraag van dit onderzoek is derhalve Op welke manier kan zowel de inhoud als de opvolging van het protocol Hyperemesis Gravidarum, zoals gebruikt op de afdeling gynaecologie van het LangeLand Ziekenhuis, verbeterd worden? Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is het verbeteren van de zorg voor patiënten met HG in het LangeLand Ziekenhuis. Methode: In dit onderzoek is gebruik gemaakt van triangulatie, van zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek. Er was sprake van gefaseerde data verzameling, waarbij de resultaten van de ene fase de input vormden voor de volgende fase. Het onderzoek betrof een vooronderzoek, literatuuronderzoek, vragenlijsten (gebaseerd op de BaFAI, n=18) voor de beroepsgroepen die werken met het protocol (diëtisten, verpleegkundigen en gynaecologen), interviews met een afgevaardigde van elke groep (n=3), gesprekken met patiënten (n=6), een kwaliteitscheck volgens de AGREE-criteria en een feedback ronde waarbij door de drie afdelingen feedback gegeven is op het conceptprotocol. Analyse van de kwalitatieve data is gedaan aan de hand van de gefundeerde theoriebenadering. Bij de kwantitatieve data zijn frequenties (absolute aantallen, modus en percentages) berekend met behulp van SPSS en Excel. Resultaten: Volgens 83% van de respondenten ontbreken stappen in het protocol. Dit betreft deels stappen die in de praktijk wel gezet worden maar niet in het protocol opgenomen zijn. Deels zijn het nieuwe stappen die uit de literatuur naar voren zijn gekomen. De volgende onderwerpen ontbreken: medicatie, verwijzing diëtetiek, refeeding, vitaminen en hoe te handelen in het weekend. Tevens is er vraag naar een meer patiëntgericht voedingsaanbod. Ook is er behoefte aan een brochure over HG. Men is tevreden met de vormgeving van het huidige protocol maar de opvolging ervan kan verder bevorderd worden door het toevoegen van een stroomschema, zodat inzichtelijk is welke stap wanneer genomen dient te worden. Het introduceren van de PUQE-vragenlijst kan helpen met het kiezen van de juiste behandeloptie. Het huidige protocol moet ook op een aantal punten uitgebreid worden, wil het voldoen aan de kwaliteitscriteria van de V&VN en het AGREE- Next Step Consortium. Conclusie en aanbevelingen: De inhoud van het protocol kan verbeterd worden door een aantal additionele stappen op te nemen. De opvolging kan verbeterd worden door het gebruik van stroomschema s. Er is een nieuw multidisciplinair protocol HG opgesteld waarin alle additionele stappen opgenomen zijn en dat voldoet aan de AGREEkwaliteitscriteria. Aanbevolen wordt om het huidige protocol HG te vervangen voor dit nieuwe protocol. 8 9

6 Een analyse van het gewenste gedrag voor de functie voedingsassistent in het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. Arnhem & Nijmegen Annelise van Kessel & Margit Meijer Samenvatting: Sinds 18 mei 2018 is het nieuwe Prinses Máxima Centrum geopend. In dit nieuwe kinderoncologisch ziekenhuis speelt voeding een belangrijke ondersteunende rol in de behandeling van de patiënt. Voor het voedingsbeleid werkt het Prinses Máxima Centrum samen met het externe cateringsbedrijf Hutten. Voor het onderdeel roomservice zijn door Hutten 28 voedingsassistenten aangenomen, die zowel door Hutten als door het Prinses Máxima Centrum worden opgeleid. Het Prinses Máxima Centrum biedt de nieuwe voedingsassistenten onder andere een opleiding aangaande voedings- en dieetleer aan. Het Prinses Máxima Centrum wil daarom dat onderzocht wordt wat het gewenste gedrag is voor de functie voedingsassistent en op welke gedragsdeterminanten de opleiding voedings- en dieetleer in moet gaan. In dit beschrijvende onderzoek is middels deskresearch en kwalitatief gevolgd door kwantitatief onderzoek antwoord gegeven op de onderzoeksvragen. In het kwalitatieve onderzoek zijn allereerst 7 semigestructureerde expertinterviews afgenomen om vast te stellen wat het gewenste gedrag is voor de functie voedingsassistent in het Prinses Máxima Centrum. Aan de hand van deze resultaten zijn de gedragsindicatoren vastgesteld. Een gedragsindicator is een definitie van het te observeren gedrag, waarmee wordt weergegeven welk concreet gedrag een indicatie is voor het hebben van kennis, vaardigheden en attitude om een taak goed uit te kunnen voeren (Krols, Simons, & De Graef, 2011; Laperre & Audenaert, 2007; Postma-van Sloten, Bootsma, & Spreen, 2013). De resultaten van de expertinterviews zijn de input voor de vragenlijst van het kwantitatieve onderzoek, die vervolgens afgenomen is bij de 28 nieuwe voedingsassistenten van het Prinses Máxima Centrum. Hiermee is, aan de hand van het Beredeneerd Gedrag Model (Fishbein & Ajzen, 2010), onderzocht op welke gedragsdeterminanten (kennis, attitude, waargenomen gedragscontrole en gedragsintentie) de opleiding voedings- en dieetleer in moet gaan. Met deze resultaten kan er invulling worden gegeven aan de scholing voedings- en dieetleer voor de voedingsassistenten van het Prinses Máxima Centrum. Geconcludeerd kan worden, op basis van het kwalitatieve onderzoek, dat de volgende gedragsindicatoren (gericht op voedings- en dieetleer) passend zijn voor een voedingsassistent in het Prinses Máxima Centrum: (1) Bijhouden van de voedingsinname van relevante patiënten, (2) communiceren met andere teamleden over de voeding, (3) correct vastleggen van de relevante verstrekkingen in het voedingsinformatiesysteem, (4) verzorgen van de zes eet- en drinkmomenten bij kinderen en hun ouders, (5) signaleren van voedingsproblemen bij kanker, (6) geven van kleine praktische voedingsadviezen, (7) stimuleren van de patiënt om te eten, (8) geven van basisuitleg over het belang van gezonde voeding, (9) uitdelen van de juiste producten volgens het dieetvoorschrift en (10) voorkomen van voedselverspilling. De in de literatuur gevonden gedragsindicatoren Het informeren over de voedselkeuze en Het helpen van de patiënt met eten en drinken zijn niet van toepassing op het Prinses Máxima Centrum. De gedragsindicatoren zijn dus niet altijd generaliseerbaar naar andere instellingen. Op basis van het kwantitatieve onderzoek kan geconcludeerd worden dat de attitude en gedragsintentie van de voedingsassistenten een positieve invloed hebben op het gewenste gedrag. De kennis en waargenomen gedragscontrole beïnvloeden het gewenste gedrag negatief. De scholing voedings- en dieetleer dient dan ook op deze determinanten in te gaan. Er is nog onvoldoende literatuur aangaande het gedrag van voedingsassistenten. Meer onderzoek is gewenst. Trefwoorden: Attitude; Beredeneerd Gedrag Model; Dieetleer; Gedragsindicatoren; Gedragsintentie; Gewenst gedrag; Kennis; Voedingsassistent; Voedingsleer; Waargenomen gedragscontrole

7 Nestlé Health Science Hoevestein 36G, 4903 SC Oosterhout Tel: