Bruin brood, groente en fruit bevatten voedingsvezels > geen voedingsstoffen, wel belangrijk > de spieren in je darm worden er actiever van.

Transcriptie

1 Boekverslag door Aimee 1298 woorden 14 januari keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie hoofdstuk 7 vwo Jouw eetgewoonten hangen af van: De plaats waar je woont Je eigen voorkeur Geloof Eten en drinken > voedingsmiddelen In voedingsmiddelen zitten > voedingsstoffen Bijvoorbeeld: Melk > eiwit en vet Dropjes > koolhydraten Er zijn zes soorten voedingsstoffen: Koolhydraten Eiwitten Vetten Mineralen Vitaminen Water Deze kun je in 3 groepen verdelen Energierijke stoffen > bewegen en om warm te blijven > koolhydraten en vetten Bouwstoffen > groei en opbouw van het lichaam > eiwitten, mineralen, water en vetten Beschermende stoffen > tegen ziektes > vitaminen en mineralen Bruin brood, groente en fruit bevatten voedingsvezels > geen voedingsstoffen, wel belangrijk > de spieren in je darm worden er actiever van. Schijf van vijf: Groente en fruit Brood, pasta, rijst en aardappelen Vocht Olie en vetten Vlees en vis, ei en zuivel Pagina 1 van 5

2 7.2 Voor inspanningen heb je energie nodig. Energie heb je nodig om te bewegen en om warm te blijven. Energie haal je uit energierijke stoffen zoals koolhydraten en vetten. De hoeveelheid energie word uitgedrukt in de eenheid kilojoule (kj). 1 kilojoule is 1000 joules. De energie staat ook nog wel eens in kilocalorie (kcal) aangegeven: 1 kcal is gelijk aan 4,2 kj. De hoeveelheid energie die je nodig hebt, hangt af van: Activiteit: Hoe meer je beweegt, hoe meer je verbruikt. Leeftijd: volwassenen hebben meer nodig dan kinderen. Geslacht: mannen gebruiken meer energie dan vrouwen. Om te bepalen of je een gezond gewicht hebt gebruik je BMI > Body Mass Index. Per dag heb je ongeveer 80 gram vet nodig. Door teveel vette producten te eten, neemt het cholesterol gehalte toe. Bij mensen die teveel vet binnen krijgen, hoopt het cholesterol zich op in de bloedvaten. Hierdoor worden je bloedvaten nauwer en moet je hart harder pompen om het bloed toch door de bloedvaten te laten lopen. Je krijgt hierdoor een hoge bloeddruk en je hart slijt sneller. Het gevaarlijkste is als er ophoping van cholesterol in de kransslagaders ontstaat. Kransslagaders zijn de aftakkingen van de aorta, die het hart van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Dat deel van het hart sterft af. Dit is een hartinfarct. Hij voelt pijn op de borst en word duizelig. Een hartinfarct is dodelijk. Door teveel eten van zoete dingen krijg je sneller gaatjes in je tanden of kiezen. Dit heeft tandbederf of cariës. Een gaatje ontstaat doordat de bacteriën de suiker in je mond verteren en omzetten in zuur, zuur tast tandglazuur aan waardoor het oplost. 7.3 Je lichaam bestaat uit cellen. ER zijn wel vijftig verschillende soorten. Tussen je 10 e en je 15 e groei je heel snel en heb je dus voldoende bouwstoffen nodig: water, eiwitten en mineralen. Je hebt ook vetten nodig. Vetten zitten in de celmembraan. Cellen kunnen afsterven, je lichaam maakt dan nieuwe aan: Levensduur van cellen: Dunne darm cellen Longblaasjes Witte bloedcellen Rode bloedcellen Huidcellen 2 dagen 8 dagen 1-3 dagen 120 dagen dagen Je botcellen worden ook steeds vernieuwd. Daarbij is calcium heel belangrijk. Fosfor helpt ook bij de opbouw van het bot en fosfor maakt het tandglazuur sterker. Voor nieuwe bloedcellen hev je ijzer nodig. Als je onvoldoende ijzer binnen krijgt kun je bloedarmoede krijgen. Een eiwit is een ketting van verschillende aminozuren. Er zijn twintig verschillende aminozuren. Van de eiwitten die je eet maakt je lichaam verschillende aminozuren. Je lichaam kan variëren in verschillende samenstellingen door de hoeveelheid en de volgorde van de aminozuren. Pagina 2 van 5

3 Ieder eiwit heeft een verschillende functie: Opbouw van je weefsel: Al je weefsels zijn opgebouwd uit eiwitten. Een spiercel bevat het eiwit actine en myosine. In je huid komt het eiwit elastine veel voor. Dit eiwit zorgt dat je huid elastisch blijft. Organen op de juiste plek houden: Opvulling tussen de organen > structuureiwitten > collageen Transport van stoffen in het bloed en in de cellen: Hemoglobine > vervoert zuurstof van longen naar weefsels. Regeling van processen: Bijv. vertering van je voedsel en voortplaning. Als je lichaam ziekteverwekkers opmerkt gaat je lichaam afweereiwitten aanmaken om de ziekte te bestrijden. Water: je cellen bestaan er voor het grootste deel uit. Water voor de vertering en vervoer van stoffen. 7.4 Voedselbederf ontstaat doordat schimmels en bacteriën op en in het voedsel groeien. Ze leven van de voedingsstoffen in het boedsel. Schimmels kun je herkennen aan groene, grijze of witte pluizige vlekken. Bacteriën zijn zo klein dat je ze niet met het blote oog kunt zien. Als je heel veel ziekmakende schimmels en bacteriën binnen krijgt kun je een voedselinfectie krijgen. Je kunt een voedselinfectie vooorkomen door vlees, vis en eieren goed te verrhitten voordat je het gaat eten. Schimmels: Dunne draden. Op de schimmeldraden ontstaan kleine bolletejs met sporen. De bolletjes knappen open en de bolletjes verspreiden zich. Bacteriën: Vermeerderen zich door celdeling. De tijd die de bacterie nodig heeft om zich te delen heet de generatietijd. Die is afhankelijk van de omstandigheden. Hoe gunstiger, hoe sneller de bacteriegroei. Het vermeerderen van een bacterie bestaat uit vier fases: Lagfase: (aanpassingsfase) De bacterie moet eerst wennen aan de omstandigheden in het voedingsmiddel. Groeifase: De bacterie gaat zich delen. De bacterie verdubbelt elke generatietijd. Stationaire fase: Bacteriën delen zich nog steeds, maar er sterven ook bacteriën. Er zijn steeds minder voedingsstoffen aanwezig voor de bacteriën en de bacteriën produceren zelf giftige afvalstoffen. De bacteriën blijven gelijk. Pagina 3 van 5

4 Afstervingsfase: Er zijn teveel giftige stoffen waardoor de bacteriën doodgaan. Het aantal bacteriën neemt af. Voedselbederf kun je voorkomen door voedsel te conserveren: Verhitten: steriliseren of pasteuriseren Bij steriliseren is de temperatuur hoog en gaan alle bacteriën dood. Bij pasteuriseren is de temperatuur veel lager. Sommige bacteriën overleven dat. Koelen en vriezen: Hoe lager de temperatuur, hoe minder de schimmels en bacteriën kunnen groeien. Stoffen toevoegen aan voedsel: zout, suiker, zijn of een ander conserveermiddel. Voedsel vacuum of gasverpakken. Zuurstof word buitengesloten. 5. Voedsel drogen Op producten die niet zo snel bederven staat ten minste houdbaar tot. Na de datum kun je het gewoon eten, als de verpakking is dicht gebleven. Op producten die snel bederven staat: te gebruiken tot. Het voedingsmiddel moet voor deze datum gegeten worden, anders bederft het. In voedingsmiddelen worden speciale stoffen toegevoegd: additieven. Het additief word vaak weergegeven als E- nummer. Het nummer staat boor de srof. De E betekend dat je het additief volgens de Europese Unie mag gebruiken. Additiven staan bij ingrediënten: Kleur, geur en smaakstoffen Conserveermiddelen Anti-oxidanten: dat het niet verkleurd of anders gaat smaken. Emulgatoren: laat water en vet goed mengen Stabilisatoren: zorgen ervoor dat verschillende ingrediënten goed gemengd blijven. Een voedselinfectie kun je krijgen door bijv. de bacterie Salmonella. Door de salmonellabacterie kun je een ontsteking krijgen aan je dunne darm. Je kunt ook ziek worden door bacteriën die toxinen produceren. Toxinen zijn giftige stoffe. Schimmels maken ook toxinen. Als je ziek word door toxinen noem je dat voedselvergiftiging. Als je ziek word door bacteriën noem je dat een voedselinfectie. Parasieten zijn organismen die alleen kunnen overleven op een ander organisme. Dat organisme noem je de gastheer. Parasieten kunnen bijv. op rauw vlees zitten. Schadelijke stoffen: Voorbeelden van zware metalen zijn lood, cadmium en kwik. Als je hier teveel van binnenkrijgt kun je schade oplopen aan bijv. je zenuwstelsel of je nieren. Andere schadelijke stoffen zijn bijv. dioxine en pcb s..deze ontstaan door verbranding van materialen met het giftige chloor erin. Je word hiervan niet direct ziek maar al krijg je een klein beetje binnen kan dat al schadelijk zijn op lange termijn omdat je lichaam deze stoffen oplsaat. Gifstof: Pagina 4 van 5

5 De hoeveelheid gifstof ide je binnen mag krijgen hangt af van de dosis. Stoffen die bij een hele lage dosis al schade aanrichten, zijn giftig. Laboranten onderzoeken door middel van dierproeven hoe giftig de stoffen zijn. Dit laten ze zien door middel van een dosiseffectdiagram. Het snijpunt met de x-as is het no-effect level. Op basis van het noeffectlevel word de (ADI) Aanvaarbare dagelijkse Inname vastgesteld. Dit is de hoeveelheid van de stof die je elke dag binnen mag krijgen zonder dat je er ziek van word. Vanwege verschillen tussen mensen word een extra veiligheids marge aangehouden: het no-effectlevel word gedeeld door 100. Als je het ADI vermenigvuldigt met je lichaamsgewicht weet je hoeveel je van die stof vinnen mag krijgen. Alle voedingsmiddelenproducenten moeten izhc houden aan bepaalde eisen. De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit kuijkt of alles op de juiste manier owrd uitgevoerd. Risico=gevaar x blootstelling Pagina 5 van 5