Versteend (on)vermogen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Versteend (on)vermogen"

Filip ter Linde
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Versteend (on)vermogen - Economisch perspectief op woningcorporaties - IPD/aeDex Marktpresentatie, Ermelo, 12 mei 2011 Prof. dr. Barbara Baarsma

2 Economisch perspectief Rol van de woningcorporaties bestaat bij de gratie van het falen van de markt Voor alles wat de markt zelf kan voortbrengen, is geen overheidsbemoeienis nodig 2

3 Geschiedenis (1) 1852: ontstaan als private spelers, oprichting Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam Woningwet 1901: overheidssteun Na WOII: wederopbouw, grote rol corporaties die met overheidsgeld woningen bouwen 3

Amsterdam Woningwet 1901: overheidssteun Na WOII:

4 Geschiedenis (2) : jaarlijks ruim 7% van de rijksbegroting op aan volkshuisvesting 1995: Bruteringsoperatie: netto contante waarde van (toekomstige) subsidies van het Rijk minus de destijds uitstaande leningen 2000: 2,4 miljoen woningen, 40% van de woningmarkt 4

waarde van (toekomstige) subsidies van het Rijk minus de destijds

5 Heden Waarom hebben de verzelfstandiging en brutering niet gebracht wat ervan verwacht werd? Omdat de overheid vergat deze verwachtingen te expliciteren Gevolg: Corporaties opereren in niemandsland Problemen kunnen niet adequaat aangepakt worden en worden steeds groter geacht door sterk gestegen vermogen.. 5

Omdat de overheid vergat deze verwachtingen te expliciteren Gevolg:

6 Vermogen van woningcorporaties steeg door stijging huizenprijzen met 140% in Bron: Marlet, Poort & Van Woerkens (2009) 6

7 Ontbreken van tuchtigende mechanismen Geen concurrentie tussen corporaties Concurrentievervalsing t.a.v. particuliere verhuurders Nog onvolwassen intern toezicht Tucht van de kapitaalmarkt ontbreekt Een bestuurlijk vacuüm Eisen in het BBSH zijn vrij algemeen en ontberen een prioritering Uitbreiding taken met branchevreemde activiteiten 7

rvalsing t.a.v. particuliere verhuurders Nog onvolwassen intern toezicht Tucht van

8 Problemen Financiële uitspattingen en zelfs fraude Vercommercialisering van de corporaties (commerciële activiteiten buiten kerntaak) Verwijt dat corporatiemiddelen ineffectief worden besteed (m.n. scheefwonen) Gevolg: politiek wantrouwt corporaties en stelt bijv. Vogelaarheffing en Vpb in Ook crisis zorgt voor problemen bij corporaties 8

9 Volgend probleem 2005: Europese Commissie onderzoekt staatssteun na klachten marktpartijen Concurrentievervalsing: Lange tijd fiscale voordelen genoten Waarborgfonds Sociale Woningbouw tegen lagere rente lenen Lenen bij BNG en Waterschapsbank Lagere grondprijzen Project- en saneringssteun 9

voordelen genoten Waarborgfonds Sociale Woningbouw tegen lagere rente

10 Europese Commissie stelt orde op zaken 10

11 De staatssteunrechtelijke voorwaarden Sociale huisvesting is alleen bedoeld voor burgers die minder draagkrachtig of sociaal zwakker zijn tot inkomen van euro plus maximaal 10% woningen verhuren aan hogere inkomens Het aanbod van sociale huisvesting moet afgestemd zijn op de vraag naar de huisvesting Commerciële activiteiten van woningcorporaties moeten tegen marktconforme voorwaarden worden verricht 11

000 euro plus maximaal 10% woningen verhuren aan hogere inkomens Het aanbod van sociale huisvesting

12 Strikte huurbescherming leidt tot een lagere kwaliteit van huurwoningen Mate van regulering huurmarkt Bron: OESO (2011) 12

13 Strikte huurbescherming leidt tot te kleine huurwoningen Mate van regulering huurmarkt Bron: OESO (2011) 13

14 Relatief veel sociale huurwoningen in Nederland 14

15 De staatssteunrechtelijke voorwaarden Sociale huisvesting is alleen bedoeld voor burgers die minder draagkrachtig of sociaal zwakker zijn tot inkomen van euro plus maximaal 10% woningen verhuren aan hogere inkomens Het aanbod van sociale huisvesting moet afgestemd zijn op de vraag naar de huisvesting Commerciële activiteiten van woningcorporaties moeten tegen marktconforme voorwaarden worden verricht 15

16 De staatssteunrechtelijke voorwaarden Sociale huisvesting is alleen bedoeld voor burgers die minder draagkrachtig of sociaal zwakker zijn tot inkomen van euro plus maximaal 10% woningen verhuren aan hogere inkomens Het aanbod van sociale huisvesting moet afgestemd zijn op de vraag naar de huisvesting Commerciële activiteiten van woningcorporaties moeten tegen marktconforme voorwaarden worden verricht 16

17 Wat is o.a. nodig voor de derde eis: Transparantie! Overstap naar marktwaardemethode Een verplichte en volledige opsplitsing van corporaties in een woningbedrijf (met een gemaximeerde reserve) en een beleggingsfonds 17

volledige opsplitsing van corporaties in een

18 Economische argumenten Het verhuren van woningen vormt in beginsel een normale marktactiviteit Marktfalen: Voor lage inkomensgroepen enige positieve externe effecten Informatieproblemen wat betreft moeilijk observeerbare kwaliteit Politiek motief: herverdeling, maar ook overheidsfalen 18

positieve externe effecten Informatieproblemen wat betreft moeilijk

19 Naar een oplossing Korte termijn: afstoten van marktactiviteiten en beperken tot kerntaken Stapsgewijze verkoop van corporatiewoningen in duurdere segment; overwaarde wordt gebruikt voor belastingverlaging Lange termijn: opting-out ; corporaties mogen tegen een afkoopsom het stelsel van toegelaten instellingen verlaten Afkoopsom wordt gebruikt voor belastingverlaging 19

voor belastingverlaging Lange termijn: opting-out ; corporaties mogen tegen een afkoopsom

20 Contactgegevens Barbara Baarsma SEO Economisch Onderzoek Roetersstraat WB Amsterdam

21 Stellingen Meer transparantie is noodzakelijk om een efficiënte besteding van middelen te bevorderen Transparantie wordt vergroot door verplichte opsplitsing van corporaties in een woningbedrijf en een beleggingsfonds en het in de boeken opnemen van huizen tegen marktwaarde Corporaties zouden elk jaar een fors aantal duurde huurwoningen moeten verkopen, om daarmee weer terug naar de kerntaak, sociale verhuur, te gaan Omdat het woningbezit van de corporaties ooit betaald is door de belastingbetaler dient het verschil tussen de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde en de opbrengst bij verkoop naar de schatkist te gaan om de belasting te verlagen 21

Vergelijkbare documenten

Wat moeten we met de hypotheekrente-aftrek? Miljoenennota 2013

Wat moeten we met de hypotheekrente-aftrek? - Een economisch perspectief - Miljoenennota 213 Scheveningen, 2 oktober 212 Prof. dr. Barbara Baarsma Vanaf 213: voor nieuwe hypotheken alleen recht op renteaftrek