Theorie en Empirisch Onderzoek [TEO] Werkcollege 1.1 Harry BG Ganzeboom 2015/02/01

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Theorie en Empirisch Onderzoek [TEO] Werkcollege 1.1 Harry BG Ganzeboom 2015/02/01"

Thomas de Winter
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Theorie en Empirisch Onderzoek [TEO] Werkcollege 1.1 Harry BG Ganzeboom 2015/02/01

2 Doelstellingen van TEO Voorbereiding op de BA thesis, met name het methodologisch hoofdstuk daarvan. Daarin komt aan de orde: het onderzoeksontwerp, het conceptueel / causaal model, onderzoekspopulatie en steekproef, keuze analysetechniek. Middelen: Bestudering van voorbeelden van empirisch theoretisch onderzoek Op het terrein van de thema s van BA thesissen van dit jaar (zie PTO) Opfrissing en uitbreiding van bestaande methodologische kennis (MTSWO, BIS, etc.) 2

3 Hoe gaan we het doen? Elke week: 2 werkcolleges over onderzoeksliteratuur 1 computerpracticum Elke bijeenkomst dient te worden voorbereid (voorbereidingsopdracht) Door vragen in te leveren: zondag en woensdag < 20:00 Door samenvattende presentaties voor te bereiden. Door iets te doen (bv. software alvast te installeren en te proberen). Tijdbesteding (126 uur) Contacttijd: 36 uur Zelfstudie en opdrachten: 90 uur, ca. 600 pp om te lezen. Eindopdracht en ontwerp onderzoeksdesign: 42 uur 3

4 Computerpractica Onderwerpen (voorlopig) Mendeley: literatuur zoeken en bijhouden SPSS: experimentele data evalueren SPSS: regressie- en causale analyse Qualtrix: vragenlijsten maken, experimenteer design maken Coderen open informatie Tekstanalyse 4

5 Thematische onderwerpen Tim Immerzeel Arieke Rijken Marloes Vlindt 5

6 Beoordeling (voorlopig) Participatie (30%) Aanwezigheid en deelname discussies Tijdig inleveren van voorbereidingsopdrachten Presentaties Computeropdrachten Opdrachten (70%) Eindopdracht (open boek tentamen). Datum nog nader te bepalen. Zal herhaling zijn van de collegestof. Methodologie-hoofdstuk BA thesis voorwaardelijk (?) voor verkrijgen van cijfer. 6

7 Popper Biografische informatie? Belangrijke werken? Belangrijke ideeën? Sociale wetenschappen? 7

8 Inductie en deductie Inductie: het opbouwen van een theorie (generalisatie) uit empirische waarnemingen Hume: logisch onmogelijk (Logisch) positivisme: het lukt wel als je maar zo objectief mogelijk waarneemt Popper: Inductie is op zijn best een psychologisch proces, maar sowieso overbodig. De waarheid van een generalisatie hangt niet af van het (psychologisch) proces van inductie. Onderzoek begint in de bibliotheek: de wereld van de bestaande ideeën. 8

9 Inductie in de praktijk Inductief denken vind je op allerlei manieren terug in wetenschappelijk denken: empirische cyclus [AD de Groot] Grounded theory in kwalitatief onderzoek Data mining in kwantitatief onderzoek 9

10 Deductie Een algemene uitspraak impliceert logischerwijs toetsbare uitspraken (verwachtingen, voorspellingen) Als een toetsbare uitspraak niet overeenkomt met de empirische waarneming, is ook de generalisatie onwaar. We kunnen een theorie dus niet verifiëren, maar wel falsifiëren. Vroege Popper: falsifieerbaarheid als demarcatie tussen wetenschap en niet-wetenschap. 10

11 Maar zo eenvoudig is het niet Er zijn (minstens) twee grote problemen met de vroege Popper: Je empirische waarneming kan ook onjuist zijn. Er bestaan geen cruciale experimenten, naast de inhoudelijke theorie is ook altijd de waarnemingstheorie in het spel. Al onze theorieën zijn onjuist. Het falsificatiebeginsel leidt tot lege handen [lege hoofden?] Misschien is dit in de sociale wetenschappen [gedrags- en maatschappijwetenschappen] wel meer waar dan in de natuurwetenschappen. 11

12 Theoriepluralisme en de evolutionaire groei van kennis Het recept van de late Popper is: in plaats van 1 theorie moet je meerdere theorieën vergelijken: theoriepluralisme. Onderzoek gaat erover uit te maken: Hoe deze theorieën zich tot elkaar verhouden in toetsbare verwachtingen Uit te maken welke theorie er op het beste voorstaat gegeven de stand van het empirisch onderzoek M.a.w.: een theorie falsifiëren ( weerleggen ) is niet hetzelfde als een theorie afdoen / vergeten. Kennisgroei ontstaat als een wedstrijd tussen theorieën, waarbij het onderzoek het scorebord is. Theoriepluralisme (leidend tot Objective Knowledge ) is heel iets anders relativering van algemene theorie ( grote verhalen ) zoals in het constructivisme plaatsvindt. 12

13 It is true that I have used the terms elimination", and even "rejection" when discussing "refutation". But it is clear from my main discussion that these terms mean, when applied to a scientific theory, that it is eliminated as a contender for the truth- that is, refuted, but not necessarily abandoned. Moreover, I have often pointed out that any such refutation is fallible. It is a typical matter of conjecture and of risk-taking whether or not we accept a refutation and, furthermore, of whether we "abandon" a theory or, say, only modify it, or even stick to it, and try to find some alternative, and methodologically acceptable, way round the problem involved. That I do not conflate even admitted falsity with the need to abandon a theory may be seen from the fact that I have frequently pointed out, that Einstein regarded general relativity as false, yet as a better approximation to the truth than Newton's gravitational theory. He certainly did not "abandon" it. But he worked to the end of his life in an attempt to improve upon it by way of a further generalization. 13

14 Wat heb je er aan voor je thesis? Onderzoek moet beginnen in de bibliotheek: het overzicht van de literatuur. Reconstructie van onderzoeksliteratuur: Achtergrond: wat is/was de stand van kennis? Formulering van probleemstelling moet relevant zijn tegen deze achtergrond ( wetenschappelijke relevantie ). Theorieën: probeer er meerdere te vinden en tegen elkaar op te zetten Onderzoeksopzet: probeer onderzoek zo te ontwerpen dat je mogelijk maakt meerdere theorie op waarheid te onderzoeken. Tezamen: APTO. Let op: maatschappelijke relevantie (= wie wil het weten (stakeholders) en wat kunnen die ermee doen (implementatie)), komt in dit schema NIET voor! Je probleemstelling moet een vraag naar kennisvermeerdering zijn. Dat geldt ook als je onderzoek in opdracht stakeholders of ten behoeve van een beleidsimplementatie doet. 14

15 Positivismusstreit (1) In de sociologie wordt Popper vaak op een hoop gegooid met positivisme. Dat is tragisch, want Poppers wetenschapstheorie heeft zich juist ontwikkeld in reactie op het logisch positivisme van de Wiener Kreis. De oorzaak van het misverstand is mede een beroemde discussie in de Duitse sociologie in het begin van de jaren zestig. Popper (en zijn leerling Hans Albert) kruiste hierin de degens met de Frankfurter Schule (Adorno, Habermas). De discussie is (door Adorno) geboekstaafd on de titel Positivismusstreit. 15

16 Positivismusstreit (2) Het ging in de Duitse discussie niet alleen om het falsificatiebeginsel, de bereidheid om ongelijk te krijgen op basis van empirisch onderzoek, maar ook om de maatschappelijke positie van de wetenschap. Popper pleit hierin voor het primaat van democratische besluitvorming en piecemeal engineering als maatschappelijk veranderproces. Wetenschappers moet niet sturing geven aan de samenleving (het platoonse ideaal), maar kennisargumenten leveren. 16

Vergelijkbare documenten

Theorie en Empirisch Onderzoek [TEO] Werkcollege 1.1 Harry BG Ganzeboom 2016/02/01

Theorie en Empirisch Onderzoek [TEO] Werkcollege 1.1 Harry BG Ganzeboom 2016/02/01 1 Doelstellingen van TEO Voorbereiding op de BA thesis, met name het methodologisch hoofdstuk daarvan. Daarin komt aan