Het veranderende landschap van arbovirussen

Transcriptie

1 WHO collaborating centre for Arbovirus and Hemorrhagic Fever Reference and Research Het veranderende landschap van arbovirussen Corine Geurts van Kessel, MD PhD Arts-microbioloog Havensymposium 2018

2 Infectieziekten kennen geen grenzen: impact in Nederland

3 Arbovirussen Arthropod-Borne viruses Transmitted by biting insects (vectors) Often zoonotic Multiple viral families

4 ARBO viruses of clinical importance Family Genus Species examples Flaviviridae flavivirus Dengue 1-5 (DENV) West Nile virus (WNV) Yellow fever virus (YFV) Zika virus (ZIKV) Tick-borne encephalitis virus (TBEV) Togaviridae alphavirus Chikungunya virus (CHIKV) O Nyong Nyong virus (ONNV) Mayaro virus (MAYV) Sindbis virus (SINV) Ross River virus (RRV) Barmah forest virus (BFV) Bunyaviridae nairo-, phlebo-, orthobunyavirus Crimean-Congo heamoragic fever (CCHFV) Sandfly fever virus (SFV, TOSV) Rift Valley fever virus (RVFV) Oropouche virus (OROV) Reoviridae Seadorna- en coltivirus Colorado tick-borne fever (CTFV) Banna virus (BANV)

5 ARBO viruses of clinical importance Family Genus Species examples Flaviviridae flavivirus Dengue 1-5 (DENV) West Nile virus (WNV) Yellow fever virus (YFV) Zika virus (ZIKV) Tick-borne encephalitis virus (TBEV) Togaviridae alphavirus Chikungunya virus (CHIKV) O Nyong Nyong virus (ONNV) Mayaro virus (MAYV) Sindbis virus (SINV) Ross River virus (RRV) Barmah forest virus (BFV) Bunyaviridae nairo-, phlebo-, orthobunyavirus Crimean-Congo heamoragic fever (CCHFV) Sandfly fever virus (SFV, TOSV) Rift Valley fever virus (RVFV) Oropouche virus (OROV) Reoviridae Seadorna- en coltivirus Colorado tick-borne fever (CTFV) Banna virus (BANV)

6 Oorzaak van verspreiding: wereldwijde verandering VERANDERING in demografie VERANDERING in politiek landschap VERANDERING in menselijk gedrag VERANDERING in eigenschappen van ziekte verwekkers VERANDERING in technologie VERANDERING in klimaat etc.. KAN LEIDEN TOT (Nieuwe) infectie ziekte uitbraken

7 Vector-borne cycle transition concerns (Zika, dengue, chikungunya, yellow fever)

8 Yellow fever around the world

9 Yellow fever outbreaks Alan D. T. Barrett Science 2018;361: Published by AAAS

10 Gele koorts in Nederland (2017) Eurosurveillance

11 Gele koorts in Nederland (2017) Eurosurveillance

12 Gele koorts in Nederland (2018) Case : Januari 2018 : reiziger uit Brazilië

13 Gele koorts in Nederland (2018) Case : November 2018 Reiziger, 26 jaar, ziek na reis door Senegal en Gambia, geen gele koorts vaccinatie Eerste ziektedag : koorts, drukkend gevoel achter de ogen, kortdurend diarree Ontwikkelt fulminant leverfalen : ASAT ALAT ƴgt 119 AF 208

14 Gele koorts in Nederland (2018) Case 2 : Reiziger, 26 jaar, ziek na reis door Senegal en Gambia, geen gele koorts vaccinatie Eerste ziektedag : koorts, drukkend gevoel achter de ogen, kortdurend diarree Ontwikkelt fulminant leverfalen : ASAT ALAT ƴgt 119 AF 208 In plasma genoom aangetoond van gele koorts virus (3,82 x 10e9 c/ml)

15

16

17

18 Sylvatic to urban cycle transition at the root of global outbreak Gubler et al., 2017

19 Historic timeline of Zika virus (WHO)

20 6 months >40 countries Gardner et al., 2018

21 1 February 2016: WHO declared 4th PHEIC the increasing cases of neonatal and neurological disorders, amid the growing Zika outbreak in the Americas Mirando-Filho et al., 2016; Vandereijk et al., 2016

22 ZIKV infection during pregnancy Anno 2018 : what have we learned? Risk of congenital abnormality ~3-8%? Brasil et al., NEJM 2016; Honein et al., JAMA 2017; Reynolds et al., MMWR 2017; Shapiro-Mendoza et al., MMWR 2017; Hoen et al., NEJM 2018 Big variability between estimates geography and time Kleber di Oliveira, Lancet 2017; Jaenisch et al., Bull WHO 2017; Cuevas et al, MMWR 2017; Brasil et al, NEJM 2016 No difference symptomatic and asymptomatic infection Shapiro-Mendoza et al., 2017 By Trimester: highest risk in first trimester Shapiro-Mendoza et al., 2017; Hoen et al., NEJM 2018 Congenital Zika Syndrome Moore et al., JAMA 2017

23 different endpoints reported Other adverse outcomes? Reliable estimates Some data, big differences Little data, uncertainty Developmental milestones in children Microcephaly Brain abnormalities Any neurological abnormalities

24 Diagnostic test selection depends on disease kinetics Guzman, M. G. et al. Nature Reviews Microbiology 8, S7 S16 (2010).

25

26 The challenges of unravelling exposure history The hallmark of flavivirus diagnostics is serology People may have had multiple arbovirus exposures Complex cross reactivities Original antigenic sin > is there a role for priming infections? Diagnosis and monitoring of ZIKV (and other flaviviruses) beyond (short) window of PCR detection is extremely difficult Work in progress on multiplex serological tools

27 Cases of ZIKV Infection and the Guillain Barré Syndrome syndrome in Colombia. From October 2015 through March 2016, there were 2603 laboratory-confirmed ZIKV infections in Colombia and more than 58,790 suspected cases. 270 GBS cases: cases a month Parra B et al. N Engl J Med DOI: /NEJMoa

28 Guillain Barré syndrome and Zika in Bangladesh

29

30 MEANWHILE IN EUROPE

31

32

33 Barzon, 2018

34 Barzon, 2018

35 Toscana virus

36 Toscana virus in reizigers Casus: 60 jarige dame op familiebezoek geweest in Toscane (aug 2018) Ontwikkelt 1 week na terugkomst meningo-encephalitis Diagnostiek : HSV, VZV, entero op liquor negatief Er wordt WNV diagnostiek aangevraagd negatief

37 Toscana virus in reizigers Casus: 60 jarige dame op familiebezoek geweest in Toscane (aug 2018) Ontwikkelt 1 week na terugkomst meningo-encephalitis Diagnostiek : HSV, VZV, entero op liquor negatief Er wordt WNV diagnostiek aangevraagd negatief Geen klinische informatie bij de aanvraag.

38 Toscana virus in reizigers Oktober 2018 Aanvraag komt binnen voor TOSCV serologie

39 Toscana virus in reizigers Oktober 2018 Aanvraag komt binnen voor TOSCV serologie Serologie IgM en IgG duidelijk positief, dus er wordt gebeld met de aanvrager voor informatie over het ziektebeloop

40 Toscana virus in reizigers Oktober 2018 Aanvraag komt binnen voor TOSCV serologie Serologie IgM en IgG duidelijk positief, dus er wordt gebeld met de aanvrager voor informatie over het ziektebeloop Gezien klinische verhaal is alsnog een PCR aangevraagd op liquor van augustus PCR TOSCV duidelijk positief

41 Toscana virus in reizigers Oktober 2018 Aanvraag komt binnen voor TOSCV serologie Serologie IgM en IgG duidelijk positief, dus er wordt gebeld met de aanvrager voor informatie over het ziektebeloop Gezien klinische verhaal is alsnog een PCR aangevraagd op liquor van augustus PCR TOSCV duidelijk positief Conclusie TOSCV meningo-encephalitis

42 Barzon, 2018

43 TBEV in Nederland

44 Courtesy of Hofhuis en Reimerink

45

46

47 TBEV diagnostics in patients presenting with (meningo-) encephalitis No material Country TBEV VNT TBEV IgG TBEV IgM AI TBEV IgG 1 CSF Sweden neg pos n.d. n.d. serum 200 neg pos 2 CSF Sweden pos pos 0,79 neg Serum 406 pos pos 3 CSF Sweden pos pos 0,96 neg Serum 40 pos pos 4 CSF Germany pos pos 2,25 neg serum 40 pos pos 5 CSF pos pos 2,4 neg Austria, Slovenia Serum 101 pos pos 6 CSF pos pos 3,69 n.d. Netherlands serum 32 pos pos 7 CSF pos pos 7 n.d. Letland, Litouwen serum 256 pos pos 8 CSF pos pos 9 n.d. Netherlands serum 161 pos pos Minor role for PCR upon neurological signs IgM testing in serum and CSF Results can be confirmed by TBEV virus neutralization at EMC A serum/csf antibody index is supportive GeurtsvanKessel et al. unpublished PCR

48 Meanwhile in Northern Europe...

49 Barzon, 2018

50

51 2016: A massive outbreak of neuroinvasive mosquitoborne flavivirus disease in song birds Zoonotic Same mosquito as West Nile virus Neurological complications described upon human infection Heralding change in ecology of these viruses in northern Europe? USUV antibodies detected in European blood donors Rijks et al., 2016; Cadar et al., 2017, Grottola 2016

52 2016: A massive outbreak of neuroinvasive mosquitoborne flavivirus disease in song birds Zoonotic Same mosquito as West Nile virus Neurological complications described upon human infection Heralding change in ecology of these viruses in northern Europe? USUV antibodies detected in European blood donors : Human neurological disease study, CSF testing (northern Italy) Rijks et al., 2016; Cadar et al., 2017, Grottola 2016

53

54 Acknowledgments Annemiek Vandereijk Medical coordinator Corine Geurts van Kessel Med micro Jeroen van Kampen Med micro Carla van Tienen Med micro Richard Molenkamp Mol Dx Marion Koopmans Head of Viroscience Pieter Fraaij Pediatrics Barry Rockx Exotic viruses Chantal Reusken EID lab preparedness Matt Cotton Pathogen genomics Byron Martina Arboviruses