5.1 Opbrengst en kwaliteit van halfvroege en late rassen

Transcriptie

1 5.1 Opbrengst en kwaliteit van halfvroege en late rassen V. De Blauwer (PCA), A. Demeyere (VOADLO), P. Vermeulen (VTI), D. Martens (LTCW), D. Cauffman (PIBO) Samenvatting Kenmerkend voor 2011 was het droge en warme voorjaar. Vanaf de tweede helft van juni kwam de regen. Voor de (half)late rassen kwam de neerslag nog op tijd. Er werden over het algemeen hoge opbrengsten behaald. In WaterlandOudeman echter vielen de rendementen tegen. Zelfs met de terugkeer van de regen kon het gewas zich daar niet voldoende herstellen. Op dit veld lagen de onderwatergewichten wel zeer hoog. In SintNiklaas daarentegen lagen de onderwatergewichten het laagst. De frietkwaliteit van de diverse rassen was meestal goed tot zeer goed op een paar uitzonderingen na. In Poperinge viel het uitzicht en de smaak van de chips tegen. Bij de onderwatergewichten van de versmarktrassen was er een groot verschil tussen de twee proefplaatsen. De smaak na koken varieerde sterk tussen de diverse rassen. Proefopzet In 2011 werden op 8 locaties in Vlaanderen rassenproeven aangelegd in het kader van het Programma Landbouwcentrum Aardappelen. Op 6 locaties lagen telkens 10 of 11 frietrassen met op 3 plaatsen ook nog 5 chipsrassen erbij. Versmarktrassen lagen met 9 of 10 rassen op 2 locaties. De drie vroege frietrassen lagen op één proefplaats. De rassenproeven werden geplant tussen 28 maart en 20 april Er werd gebruik gemaakt van groot pootgoed en de plantafstand in de rij werd aangepast per ras: 33 à 40 cm voor frietrassen, 33 cm voor chipsrassen en 30 à 34 cm voor versmarktrassen. De bemesting gebeurde op basis van een grondontleding (Bodemkundige Dienst van België). Dit werd aangepast per ras. Over het algemeen kregen Compass, Darlene, Eurostar, Grandeur en Lacetta en de chipsrassen 20 eenheden stikstof/ha minder dan Bintje. Vele rassen die werden opgenomen in de proeven zijn resistent tegen het aardappelcysteaaltje Globodera rostochiensis pathotype 1 en 4 (Ro1,4). Het telen van een ras dat resistent is tegen de pathotypes 1 en 4 van G. rostochiensis leidt tot een daling van dit pathotype met maximaal 80%. Bij de teelt van vatbare rassen op besmette grond, vermeerdert de aaltjespopulatie sterk. Tijdens het groeiseizoen werden de rassen opgevolgd op het veld en beoordeeld op diverse gewaskenmerken (opkomst, gewasstand, bloei, afrijping, ). Bij de versmarktrassen worden tussentijds stalen genomen om ervoor te zorgen dat de knollen niet te grof groeien (vermarktbare sortering 30 60mm). Indien een voldoende grove sortering en onderwatergewicht werd behaald werden deze rassen doodgespoten. Na de oogst werden opbrengst, sortering, onderwatergewicht, drijvers, blauwgevoeligheid, knolkenmerken, kook en frietkwaliteit bepaald. Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

2 Industrierassen en rassen voor versmarkt Proefomstandigheden Proefplaats Melkwezer Poperinge Zwalm St.Niklaas WOudeman Zonnebeke Dentergem Tongeren Grondsoort zandleem lichte leem leem lichte zandleem polder lichte leem zandleem lichte leem Proefnemer 1 Vl overheid VTI Vl overheid LTCW PCA PCA PCA PIBO Rassen in proef friet friet/chips friet friet friet/chips friet/chips friet/vers vers Bemesting Advies (kg N/ha): Organisch (voorjaar) 5 17 ton RDM 40 ton/ha RDM 10 ton VMM 15 ton VDM 4 N P 2 O K 2 O Mineraal (kg/ha) N / / / / P 2 O K 2 O MgO Plantdatum 12 apr 3 apr 2 apr 7 apr apr 20 apr 28 mrt 29 mrt Loofdoding 10 sep 21 sep 10 sep 2 sep sep 9 sep 8 jul (2) of 20 jul 28 jul of 1 aug Oogst 4 okt 19 apr 23 sep 26 sep 29 sep 4 okt 1 aug 5 sep 1 Proefnemers: LCA 2011 Vlaamse ov erheid, Afdeling Duurzame Landbouw ontw ikkeling PCA: Interprov inciaal Proefcentrum v oor de Aardappelteelt VTI: Land en Tuinbouw school, Vrij Technisch Instituut Poperinge LTCW: Land en Tuinbouw centrum Waasland, Technisch Instituut St.Isidorus, St.Niklaas PIBOPHL: Prov inciaal Instituut v oor Biotechnisch Onderw ijs, Prov inciale Hogeschool Limburg, Departement Biotechniek, Tongeren 2 De v roegste rassen w erden op 8 juli doodgespoten 3 rest v an kalium toegediend v ia 80 ton effluent augustus ton v arkensdrijfmest augustus RDM: runderdrijfmest; VMM: v arkensmengmest; VDM: v arkensdrijfmest Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

3 Industrierassen en rassen voor versmarkt Pootgoedkenmerken Ras Kweekbedrijf Potermaat Aantal poters Plantafstand Lakschurft Zilverschurft Resistentie* voor Industrierassen: friet pootgoed (mm) per kg in de rij (cm) index (0100) index (0100) aardappelcystenaaltjes Bintje diverse 35/45 20,6 40 2,5 5,6 vatbaar Challenger HZPC 35/50 17,4 40 1,0 0,0 vatbaar Compass HZPC 35/50 13,9 36 0,0 3,7 Ro1,4 Darlene Agroplant 35/50 17,6 33 0,0 0,3 Ro1,4 Eurostar Van Rijn 35/50 17, ,0 1,7 Ro1 Pa2,3 Excellent Agrico 35/50 15, ,5 1,0 Ro1,4 Fontane Agrico 35/50 16, ,0 0,1 Ro1,4 Grandeur Stet 35/50 12,7 36 2,0 0,3 Ro1,4 Lacetta Semagri 35/50 15, ,5 4,6 Ro1,4 Lady Anna Meijer 35/50 13,8 40 2,5 0,3 Ro1,2, 3 Pa2 Royal Danespo 35/50 14,8 33 2,0 7,2 Ro1,4 Industrierassen: chips Lady Claire Meijer 35/50 17,6 33 0,5 1,3 Ro1,4 Crisper Van Rijn 35/50 16,9 33 7,5 0,7 Ro1,4 Crisps4all HZPC 35/50 17, ,0 4,9 Ro1 5, Pa2 Lady Lenora Meijer 35/50 18,7 33 3,5 0,0 VR 808 Van Rijn 35/50 16,6 33 2,5 6,6 Ro1,4 Vroege frietrassen Première diverse 35/50 17,1 38 2,5 1,5 Ro1,4 Ambassador Agrico 35/50 15,2 38 3,5 4,7 Pa2,3 Primavera Semagri 35/50 13,9 30 2,0 1,1 Rassen voor versmarkt: vastkokend Nicola Van Rijn 35/50 17,3 34 2,5 0,8 Ro1,4 Alexandra Europlant 35/50 13,5 30 2,5 1,1 Ro1,4,5 Alexia Schaap 35/50 11,6 30 0,0 2,6 Ro1,4 Artemis Agrico 35/50 15,3 30 0,0 0,0 Ro1,4 Belana Europlant 35/50 17,3 30 6,5 0,5 Ro1,4 Cilena Europlant 35/50 15,1 34 5,5 2,0 Ro1,4 Erika Agrico 35/50 15,7 30 6,5 4,2 Ro1,4 Ingrid HZPC 35/50 15, ,5 1,5 Ro1,4 Marilyn HZPC 40/45 13, ,0 0,5 Ro1,4 Obama Selectiebedrijf Kooij 35/50 14, ,0 0,3 Ro1,4,5 * Ro1,4: Globodera rostochiensis pathotype 1 en 4; Ro15: Globodera rostochiensis pathotype 1 tot en met 5 LCA 2011 Pa2,3: Globodera pallida pathotype 2 en 3 ' : niet gekend Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

4 Frietrassen In Melkwezer, Poperinge, Zwalm, SintNiklaas, WaterlandOudeman en Zonnebeke werden telkens 10 of 11 frietrassen aangelegd. Het ras Bintje werd als standaard genomen. Daarnaast is Fontane het meest geteelde ras na Bintje. De totale opbrengsten lagen overal zeer hoog, met uitzondering van WaterlandOudeman. Al bij het begin van het groeiseizoen was duidelijk dat daar geen topopbrengsten zouden gehaald worden aangezien de rijen bij de meeste rassen nooit mooi sloten in de rij (ook niet na terugkeer van de regen). Net zoals vorig jaar deed Bintje het in SintNiklaas opvallend goed. In tegenstelling tot de andere proefplaatsen haalden slechts een aantal rassen daar een hogere opbrengst. Daarnaast is ook de grove sortering van de oogst 2011 opvallend. In SintNiklaas lagen de onderwatergewicht het laagst met als gevolg ook de laagste blauwgevoeligheid. De drie locaties met een gemiddeld onderwatergewicht hoger dan 400 g/5kg haalden de hoogste blauwgevoeligheid (Melkwezer, Poperinge en WaterlandOudeman). De frietkwaliteit van de diverse rassen was meestal goed tot zeer goed op een paar uitzonderingen na. In Poperinge en WaterlandOudeman viel de frietkleur wel wat tegen. Bintje Bintje blijft nog steeds hét referentieras in België. De nettoopbrengst (sortering +35mm zonder afval) kwam uit op gemiddeld 68,0 ton/ha met 87% in de sortering +50mm. Deze opbrengst (onder ideale omstandigheden) is verglijkbaar met een opbrengst van 54,4 ton/ha na aftrek van 20% voor invloed van kopakkers, spuitsporen, De opbrengst van Bintje op de diverse proefvelden lag heel wat hoger dan de voorbije twee jaar (+7 ton t.o.v en +5 ton t.o.v. 2009). Ook waren de knollen heel wat grover. Het onderwatergewicht bedroeg gemiddeld 380 g/5kg. De meeste rassen haalden een hoger droge stof gehalte. Op enkele proefplaatsen werden drijvers gevonden. Vooral in Zwalm lag dit percentage hoog (17%) met een lager onderwatergewicht tot gevolg. Bintje bleek nogmaals een relatief blauwgevoelig ras te zijn. Bintje scoorde gemiddeld 253 op een schaal van 0 = niet blauwgevoelig en 400 = zeer blauwgevoelig. De smaak na koken was overwegend goed tot zeer goed (6,8). Zijn frietkwaliteit was slechts aanvaardbaar (3,2) met meerdere heterogene frieten. Slechts twee rassen scoorden nog minder goed. Challenger Door het groeiend areaal van dit ras werd dit ras voor een vierde keer in proef genomen. Challenger heeft net als Bintje een hoog knolaantal per struik en wordt daarom op 40 cm geplant. Door de uitzonderlijke weersomstandigheden tijdens het voorjaar van 2011 lag het aantal knollen maar op 14 per struik wat toch het hoogste aantal was van alle rassen. Op de 6 locaties werd een gemiddelde meeropbrengst van 8% genoteerd. Ook de voorbije 3 jaar haalde Challenger steeds een hogere opbrengst dan Bintje. Bij oogst 2011 behoorde 89% tot de grove sortering +50mm. Door het lager aantal knollen konden de knollen toch grof uitgroeien. Challenger haalde een hoog onderwatergewicht van 408 g/5kg met op twee locaties drijvers bij een dichtheid van 1,06. De index voor blauwgevoeligheid bedroeg 217. Dit betekent een hoger onderwatergewicht dan Bintje met een lagere blauwgevoeligheid. De smaak na koken was net goed (5,8) als ook zijn frietkwaliteit (2,5). Compass Compass is één van de nieuwe rassen in proef. Volgens het kweekbedrijf is dit ras te vergelijken met Fontane. In de diverse rassenproeven bracht Compass 11% meer op dan Bintje en 5% meer dan Fontane. Het ras was zeer grof met 92% in de sortering +50mm. Compass haalde een voldoende hoog onderwatergewicht van gemiddeld 408 g/5kg met enkel in Zwalm 7% drijvers. Compass haalde een index voor blauwgevoeligheid van 244. De smaak na koken was eerder slecht (5,2) en ook de frietkwaliteit was slechts aanvaardbaar (3,3). Darlene Darlene lag voor het tweede jaar op rij in proef. Dit ras is een kruising van Innovator. Bij oogst 2011 haalde Darlene dezelfde opbrengst als Bintje maar met een grovere sortering (95%). Bij oogst 2010 werd een hogere opbrengst behaald. Darlene vormt weinig knollen per struik (7) en wordt daarom op een nauwere plantafstand van 33 cm in de rij geplant. Samen met Bintje was Darlene één van de rassen die het vlugst afrijpte. Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

5 Het onderwatergewicht van Darlene lag rond 400 g/5kg. Dit ras haalde wel een hoge index voor blauwgevoeligheid (268). Net zoals vorig jaar was zijn smaak na koken onvoldoende (5,0) en was de frietkwaliteit zeer goed (2,4). Eurostar Eurostar is ook een ras die voor de eerste keer in de rassenproeven werd opgenomen. Het behaalde een meeropbrengst van 11% t.o.v. Bintje en kende een grove sortering van 93% (zelfs met plantafstand 33 cm). Zijn knolaantal lag in 2011 op 9 per struik wat hetzelfde aantal is als bij Fontane. Eurostar behaalde een lager onderwatergewicht dan de overige industrierassen met een gemiddelde van 381 g/5kg en had op twee proefplaatsen 4% drijvers (dichtheid 1,06). Zijn blauwgevoeligheid met een index van 257 is vergelijkbaar met deze van Bintje. De smaak na koken was net goed (5,9) en zijn frietkwaliteit was zeer goed (2,4). Vooral in WaterlandOudeman werden verschillende knollen gevonden met roest in het vruchtvlees. Excellent Excellent werd voor het tweede jaar op rij meegenomen in de proeven. Het kweekbedrijf profileert dit ras vooral als thuisfriet. Net zoals bij Darlene was de opbrengst van Excellent dezelfde als bij Bintje terwijl bij oogst 2010 nog een meeropbrengst werd behaald. Excellent is iets grover dan een Bintje met 90% grove knollen. Excellent haalde een onderwatergewicht van 389 g/5kg en is duidelijk minder blauwgevoelig dan Bintje. Zijn smaak na koken was goed (6,3) en de frietkwaliteit was zeer goed (2,3). De kwaliteit was hiermee volledig vergelijkbaar als in Fontane Fontane is na Bintje het meest geteelde bewaarras in Vlaanderen. Bij oogst 2011 werd een meeropbrengst behaald van 5% met 92% in de sortering +50mm. Een nauwe plantafstand is noodzaklijk om voldoende kilo s te produceren en holheid te voorkomen. Fontane vormt namelijk weinig knollen per struik. Fontane kende samen met Bintje de snelste opkomst. Fontane haalde het op één na hoogste onderwatergewicht met 420 g/5kg, maar had ook wel de hoogste blauwgevoeligheid (index 274). Zijn smaak na koken was zoals gewoonlijk goed (6,6), maar wel iets meliger door zijn hoge droge stof gehalte. Voor frietkwaliteit scoorde Fontane zeer goed (2,4) met het minst aantal heterogene frieten. Grandeur Grandeur is het derde frietras dat nieuw is in de proeven en wordt door het kweekbedrijf naar voorgeschoven als thuisfriet (cfr. Excellent). Grandeur haalde de op één na hoogste opbrengst die 18% hoger lag dan Bintje en met een zeer grove sortering van 95%. Dit ras vormt dan ook zeer weinig knollen per struik (gemiddeld 7). Grandeur behaalde het laagste onderwatergewicht met een gemiddelde van 358 g/5kg. Op alle proefplaatsen werden drijvers teruggevonden tot maximum 26%. Met dit lage onderwatergewicht lag zijn blauwgevoeligheid ook laag op een index van 118. De smaak na koken was nauwelijks voldoende (5,1). Zijn frietkleur was ook slechts aanvaardbaar (3,4) met veel heterogene frieten. Grandeur bleek op verschillende locaties gevoelig te zijn voor roest. Lacetta Lacetta lag voor de tweede maal in proef. Wegens zijn lage knolaantal (gemiddeld 7) werd dit ras ook nauw geplant (33 cm). Gemiddeld gezien lag de opbrengst 9% lager dan bij Bintje met een grove sortering van 91%. Dit was het enige ras dat over de proefplaatsen heen minder opbrengt dan Bintje. In 2010 haalde dit ras wel een hoger rendement. Lacetta haalde het hoogste onderwatergewicht met 422 g/5kg. Voor blauwgevoeligheid haalde dit ras een index van 235. De smaak na koken was net voldoende (5,3) en de frietkwaliteit was zeer goed (2,3). Op vlak van kwaliteit was dit vergelijkbaar met oogst Lady Anna Lady Anna werd eveneens voor het tweede jaar op rij beproefd (kruising van Fontane). Net als Bintje (en Challenger) werd dit ras geplant op 40 cm. Lady Anna had wel iets minder knollen per struik namelijk 10. Net zoals in 2010 kende dit ras een trage opkomst. Lady Anna haalde dan ook slechts een opbrengst gelijk Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

6 aan Bintje met 91% grove knollen. Vorig jaar (2010) haalde dit ras nog een kleine minopbrengst. Wel typisch voor dit ras is zijn lange knolvorm wat hogere rendementen kan geven in de verwerking. Zijn onderwatergewicht lag hoog op 417 g/5kg. Net zoals in 2010 blijkt dit ras weinig blauwgevoelig te zijn (index van 147). De smaak na koken was goed en zijn frietkleur zelfs zeer goed (2,2). Royal Ook Royal ligt voor het tweede jaar in de diverse rassenproeven. Dit ras zou zowel geschikt zijn voor friet als chips. Aangezien de chipskwaliteit in 2010 tegenviel en zijn zeer grove knollen werd Royal dit jaar enkel als frietras beproefd. Opnieuw was Royal het productiefste ras in de proef met een meeropbrengst van 33% en 95% +50mm. Zijn knolaantal was beperkt tot 9 per struik. Royal haalde een voldoende onderwatergewicht van 404 g/5kg. De index voor blauwgevoeligheid was 267, wat hoog was in deze proeven. De smaak na koken was echter onvoldoende (4,8), de aardappelen waren melig en gevoelig voor grauwverkleuring na afkoelen. Zijn frietkwaliteit was wel goed (2,9). Chipsrassen De eisen die gesteld worden aan chipsaardappelen zijn streng. De ronde knollen dienen zo veel mogelijk van de sortering 35/70 mm te zijn. Het onderwatergewicht moet minstens 400 g/5kg bedragen en de bakkleur moet nog beter zijn dan die van frietrassen. In 2011 werden 5 chipsrassen aangeplant in Poperinge, WaterlandOudeman en Zonnebeke. De gemiddelde opbrengst over de rassen heen was vergelijkbaar met 2009, met weliswaar tegenvallende opbrengsten in WaterlandOudeman. De onderwatergewichten waren overal voldoende hoog tot zelfs zeer hoog in WaterlandOudeman. Het uitzicht en de smaak van de chips vielen vooral in Poperinge tegen. Lady Claire Het middenvroege chipsras Lady Claire is geschikt voor lange bewaring en is hier het referentieras. De nettoopbrengst was gemiddeld 48 ton/ha met 94% van de aardappelen die tot de sortering 3570mm behoorden. Deze proefopbrengst is vergelijkbaar met een opbrengst van 38 ton/ha (na aftrek van 20% voor invloed van kopakkers, spuitsporen, ). Dit is een opbrengst vergelijkbaar met 2009 en een stuk hoger dan in Lady Claire haalde een onderwatergewicht van gemiddeld 434 g/5kg. Dit ras is weinig gevoelig voor blauw. Zelfs met dergelijk hoog onderwatergewicht lag de index maar op 187. Zijn kwaliteit was de beste van alle rassen in proef met een zeer goed uitzicht en smaak van de chips (7,1). Crisper Het chipsras Crisper lag voor het tweede jaar in proef en haalde opnieuw een hoge meeropbrengst van 45%. Er zat wel slechts 81% van de knollen in de vermarktbare sortering van 3570 mm. De andere knollen waren té grof (+70 mm). Het onderwatergewicht van Crisper bedroeg 443 g/5kg. Crisper was echter wel heel blauwgevoelig (index 327) net als in Het uitzicht van de chips was niet goed (3,8) en ook de smaak was slechts voldoende (5,5). Hiermee scoorde Crisper op vlak van kwaliteit het minst goed in deze proeven. Crisps4all Crisps4all is de enige nieuwkomer bij de chipsrassen. Hij haalde een meeropbrengst van 18% t.o.v. Lady Claire met 94% in de sortering 3570 mm. Crisps4all kende de traagste opkomst. Crisps4all wordt bestempeld als een ras met een hoog droge stof gehalte. Dit was ook duidelijk in de rassenproeven met een gemiddeld onderwatergewicht van maar liefst 483 g/5kg. Daarnaast lag de blauwindex op 243 wat lager was dan bij andere rassen dit jaar. Wat betreft uitzicht van de chips haalde Crisps4all net een goede score (5,9) en ook de smaak was goed (6,3). Lady Lenora Lady Lenora werd voor het tweede jaar opgenomen in deze rassenproeven. Dit is het enige ras in de proeven met een minopbrengst (5%) t.o.v. Lady Claire. Wel behoorde 95% tot de sortering 3570mm. Ook in 2010 was de meeropbrengst beperkt, zelfs met een zeer lage opbrengst toen voor Lady Claire. Eind augustus lag Lady Lenora volledig afgestorven wat ook het geval was bij Lady Claire. Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

7 Lady Lenora haalde een onderwatergewicht van 447 g/5kg. Toch bleef de blauwgevoeligheid beperkt tot 174. Voor uitzicht van de chips scoorde dit ras net voldoende (5,3) en voor de smaak goed (6,1). Voor kwaliteit werden hiermee dezelfde resultaten behaald als in VR 808 VR 808 haalde net zoals de voorbije twee jaar een meeropbrengst die 27% bedroeg met 90% hiervan in de vermarktbare sortering. In WaterlandOudeman werden veel holle knollen gevonden (12 van 20 doorgesneden knollen = 60%)! Zijn onderwatergewicht bedroeg 467 g/5kg met een blauwgevoeligheid van 319 (=hoog!). VR 808 scoorde goed op vlak van uitzicht van de chips (6,3) en zeer goed voor zijn smaak (7,1). Vroege frietrassen In 2011 werden 3 vroege frietrassen in proef aangelegd in Dentergem. Het waren de rassen Première (referentie), Ambassador en Primavera. Omwille van het droge voorjaar hadden de vroege rassen meer te lijden onder het vochttekort. Hierdoor haalde Première een lage opbrengst, maar met een hoger onderwatergewicht. De rassen werden niet geloofdood en dus groen gerooid na 126 groeidagen. Première De nettoopbrengst (sortering +35mm zonder afval) kwam op 34,8 ton/ha met 72% in de grove sortering +50mm. Deze opbrengst is vergelijkbaar met een opbrengst van 27,8 ton/ha na aftrek van 20% voor invloed van kopakkers, spuitsporen, Première kende de snelste opkomst met het meeste aantal knollen per struik (14). Zijn onderwatergewicht lag hoog met 414 g/5kg. Voor blauwgevoeligheid haalde Première eveneens de hoogste index (108). In vergelijking met de late frietrassen op de andere proefplaatsen is dit een lage gevoeligheid. Op vlak van smaak na koken en bakkleur scoorde Première goed (6,0). Ambassador Dit is een vroeg frietras dat voor het eerste jaar werd meegenomen in de rassenproef. Ambassdor haalde een mooie meeropbrengst van 24% en met 78% hiervan in de sortering +50mm. Zijn plantafstand was dezelfde als bij Première (38 cm). Ook bij Ambassador lag het onderwatergewicht voldoende hoog met 407 g/5kg. Zijn blauwindex lag nog een stuk lager op 59. Zijn smaak na koken was dezelfde als Première (6,0 = goed) en zijn frietkwaliteit was nog beter (2,3 = zeer goed). Primavera Primavera lag al voor het derde jaar op rij in proef. Opnieuw haalde dit ras een meeropbrengst t.o.v. Première die bij oogst 2011 zelfs 45% bedroeg. De knollen waren ook grover met 88% in de sortering +50mm. Dit ras vormt weinig knollen per struik en wordt dan ook nauwer geplant (30 cm). Primavera had de traagste opkomst maar rijpte ook het traagst af. Opvallend was het aandeel groeischeuren bij oogst! Zijn onderwatergewicht lag lager, maar was toch nog voldoende met 378 g/5kg. Ook vorig jaar had Primavera minder droge stof. Zijn blauwgevoeligheid was ook heel laag met een index van 11. In tegenstelling tot 2010 viel zijn smaak na koken wel tegen (5,5) in vergelijking met Première. Zijn frietkwaliteit was wel goed (2,8). Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

8 Versmarktrassen In Dentergem en Tongeren werd een proef aangelegd met respectievelijk 9 en 10 vastkokende aardappelrassen voor de versmarkt. Nicola werd als standaardras genomen. Ook Cilena is een veel geteeld ras en werd als tweede referentieras opgenomen in Tongeren. De opbrengst +30mm lag in Dentergem hoger dan in Tongeren. De rassen in Tongeren waren daarnaast grover uitgegroeid (meer +60mm), waardoor de vermarktbare sortering 3060 mm in Tongeren heel wat lager lag dan in Dentergem. De onderwatergewichten lagen duidelijk lager in Dentergem waarbij een aantal rassen de norm van 340 g/5kg niet behaalden. In Tongeren lagen de onderwatergewichten dan weer een stuk hoger waarbij sommige rassen te bloemig werden als vastkokende aardappel. De blauwgevoeligheid lag heel wat hoger in Tongeren dan in Dentergem. Nicola Dit is een middenvroeg ras met een opbrengst op de twee locaties van gemiddeld 40 ton/ha (+30 mm zonder afval). Deze proefopbrengst kan naar de praktijk vertaald worden door aftrek van 20% (spuitsporen, kopakkers) en bedraagt dan 32 ton/ha. 83% van de opbrengst behoorde tot de vermarktbare sortering 3060 mm. Dit brengt de vermarktbare opbrengst (zonder afval) op 34 ton/ha. Het onderwatergewicht van Nicola bedroeg respectievelijk 362 en 397 g/5kg voor Dentergem en Tongeren. De smaak na koken was net goed in Dentergem (5,5) tot zeer goed in Tongeren (7,0). In Dentergem was de frietkwaliteit niet goed (3,2). Alexandra Dit ras werd voor de tweede maal in de rassenproeven opgenomen. Alexandra is een vroeg ras en behaalde een opbrengst +30 mm die 14% hoger lag dan bij Nicola. Daarnaast zaten er ook meer knollen in de vermarktbare sortering. Vorig jaar werd nog een minopbrengst behaald. Alexandra vormde meer knollen per struik dan Nicola. Dit ras haalde eenzelfde onderwatergewicht als het referentieras. Ook zijn smaak na koken was gemiddeld over de twee locaties gezien vergelijkbaar. De frietkwaliteit van Alexandra was zeer goed (2,2). Alexia Dit ras lag voor het derde jaar in proef. Zijn vroegheid is vergelijkbaar met Charlotte of dus iets vroeger dan Nicola. Alexia haalde een meeropbrengst van 19% in de sortering +30mm en 20% in de sortering mm. Zijn opkomst verliep wel iets trager (Dentergem). In Dentergem haalde Alexia geen voldoende hoog onderwatergewicht (337 g/5kg); in Tongeren was dit geen probleem (370 g/5kg). De smaak na koken verschilde ook sterk tussen de twee proeflocaties van slecht tot zeer goed. Zijn frietkwaliteit was goed. Artemis Dit vroeg vastkokend ras lag voor de derde keer in proef en zijn opbrengst +30mm lag 15% hoger in vergelijking met Nicola. Slechts 52% van de opbrengst behoorde tot de vermarktbare sortering. Nochtans werd Artemis nauwer geplant aangezien dit ras weinig knollen per struik vormt. Om geen te grove sortering te krijgen (doel versmarkt) moet deze aardappel op tijd doodgespoten worden. Volgens het kweekbedrijf leent Artemis zich ook als vroege friet. Bij dit ras lag het onderwatergewicht gemiddeld op 356 g/5kg met een smaak na koken die onvoldoende was, maar met een goede bakkleur. Qua uitzicht van de knollen haalde Artemis de beste score. Belana Dit ras heeft een zelfde vroegheid als Charlotte en Cilena. Zijn opkomst verliep echter zeer traag. Hij haalde een meeropbrengst van 12% en 78% behoorde tot de sortering 3060 mm. Hierdoor scoorde dit ras ook in de vermarktbare sortering toch nog iets beter dan Nicola. Belana had een onderwatergewicht van 367 g/5 kg in Tongeren en 337 g/5kg in Dentergem. De smaak na koken was goed (6,0), alsook zijn frietkwaliteit. Voor wasbaarheid en uitzicht scoorde Belana minder goed. Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

9 Cilena Dit is een middenvroeg ras met langovale knollen dat al meerdere jaren in de rassenproeven wordt opgenomen. Dit ras werd in 2011 enkel in Tongeren uitgeplant en haalde een minopbrengst van 14% met slechts 71% van de knollen in de vermarktbare sortering. In 2010 werd nog een nipte meeropbrengst behaald. Zijn onderwatergewicht bedroeg 354 g/5kg, met een smaak na koken die onvoldoende was (4,0). Ook zijn wasbaarheid was slecht door een combinatie van gewone schurft en lakschurft. Erika Erika lag voor het tweede jaar in proef. Dit ras had te kampen met opkomstproblemen mogelijks te wijten aan Rhizoctonia. Hierdoor verliep de opkomst trager. Het pootgoed was nochtans weinig aangetast. Hij haalde een quasi gelijke opbrengst als Nicola (+1% in de sortering +30mm en 3060 mm). Ook zijn aantal knollen per struik was dezelfde, maar geplant op een nauwere afstand (30 cm). Het onderwatergewicht lag op beide proefplaatsen zeer laag met gemiddeld 337 g/5kg. Dit was vorig jaar ook het geval. De smaak na koken was slecht in Tongeren en zeer goed in Dentergem. Zijn frietkwaliteit was dan weer goed. De knollen hadden na oogst wel een hoge aantasting met lakschurft. Ingrid Ingrid werd voor het eerst in de rassenproeven opgenomen en is een vroeg ras. Dit ras haalde een minopbrengst t.o.v. Nicola van 6% in de sortering +30mm en 13% in de vermarktbare sortering. Zelfs met een vroege loofdoding was dit ras toch nog te grof uitgegroeid. Zijn onderwatergewicht lag gemiddeld op 378 g/5kg en zijn smaak na koken was op beide locaties (zeer) goed. Zijn frietkwaliteit was ook uitstekend. Op vlak van wasbaarheid scoorde Ingrid het beste van alle rassen. Marilyn Ook Marilyn is een nieuwkomer in de proef dat qua vroegheid tussen Nicola en Cilena in zit. Bij de opkomst had dit ras te kampen met problemen door lakschurft. Toch haalde Marilyn een hogere opbrengst met veel knollen in de vermarktbare sortering. Er werd een meeropbrengst behaald in de sortering 3060mm van 12%. Marilyn vormde het hoogste aantal knollen per struik, nl. 26. Door dit hoge aantal groeiden de knollen niet té grof uit en werd dit ras ook niet voortijdig doodgespoten. Het onderwatergewicht was slechts 329 g/5kg in Dentergem en 374 g/5kg in Tongeren. Op beide locaties was de smaak na koken net voldoende (5,5). Marilyn haalde de slechtste frietkwaliteit van alle rassen. Ook zijn uitzicht was niet goed vooral door een zware aantasting met scleroten van Rhizoctonia. Obama Dit is ook een nieuw (vroeg) ras in deze rassenproeven. Zelfs al werd dit ras vroeg doodgespoten, dan nog werden de knollen te grof voor een versmarktras. Er werden slechts 12 knollen per struik gevormd. Slechts 55% zat in de sortering 3060mm. Dit betekent dat Obama een minopbrengst had van 27% in de vermarktbare sortering t.o.v. een meeropbrengst van 10% in de sortering +30mm. Zijn onderwatergewicht lag gemiddeld rond 350 g/5kg en had de beste smaak na koken van alle rassen. Ook zijn frietkwaliteit was uitstekend. Voor uitzicht en wasbaarheid behoorde Obama ook bij de betere rassen. Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

10 Industrierassen en rassen voor versmarkt Opbrengst en sortering Ras Opbrengst +35mm (relatief) Sortering Melkwezer Zwalm Sint Poperinge Waterland Zonnebeke Dentergem (%) Niklaas Oudeman gem. Industrierassen: friet marktbaar + 50 mm Bintje Challenger Compass Darlene Eurostar Excellent Fontane Grandeur Lacetta Lady Anna Royal Opbrengst Bintje (ton/ha) % (cfr. praktijk) Industrierassen: chips marktbaar 3570 mm Lady Claire Crisper Crisps4all Lady Lenora VR Opbrengst Lady Claire (ton/ha) % (cfr. praktijk) Vroege frietrassen marktbaar + 50 mm Première Ambassador Primavera Opbrengst Première (ton/ha) % (cfr. praktijk) LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

11 Rassen voor versmarkt Opbrengst en sortering Ras Opbrengst +30mm (relatief) Sortering Opbrengst 3060 mm (relatief) Rassen voor versmarkt: vastkokend Tongeren Dentergem gem. (%) gem. marktbaar 3060 Nicola Alexandra Alexia Artemis Belana Cilena Erika Ingrid Marilyn Obama Opbrengst Nicola (ton/ha) % (cfr. praktijk) mm LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

12 Industrierassen en rassen voor versmarkt Onderwatergewicht en drijvers Ras Onderwatergewicht (g/5kg) + Drijvers bij dichtheid 1,06 (tussen haakjes, %) Melkwezer Zwalm Waterland Sint Poperinge Zonnebeke Tongeren Dentergem gem. Niklaas Oudeman Industrierassen: friet Bintje 391 (2) 354 (17) 387 (7) 377 (0) 401 (1) 369 (0) 380 (5) Challenger 405 (0) 420 (4) 370 (11) 404 (0) 441 (0) 407 (0) 408 (3) Compass 402 (0) 400 (7) 376 (0) 421 (0) 442 (0) 408 (0) 408 (1) Darlene 406 (0) 399 (0) 382 (5) 396 (0) 429 (0) 390 (2) 400 (1) Eurostar 365 (4) 374 (4) 408 (0) 376 (0) 381 (2) Excellent 400 (0) 383 (0) 367 (0) 388 (4) 417 (0) 380 (1) 389 (1) Fontane 435 (0) 416 (0) 384 (8) 419 (0) 444 (0) 423 (0) 420 (1) Grandeur 363 (7) 351 (6) 331 (26) 375 (4) 362 (1) 365 (2) 358 (8) Lacetta 424 (0) 420 (4) 395 (2) 413 (0) 462 (0) 420 (0) 422 (1) Lady Anna 434 (0) 413 (0) 382 (0) 416 (0) 458 (0) 400 (0) 417 (0) Royal 404 (0) 400 (0) 388 (0) 429 (0) 415 (0) 390 (0) 404 (0) Industrierassen: chips Lady Claire 401 (0) 462 (0) 439 (0) 434 (0) Crisper 452 (0) 445 (0) 431 (0) 443 (0) Crisps4all 477 (0) 493 (0) 480 (0) 483 (0) Lady Lenora 431 (0) 472 (0) 439 (1) 447 (0) VR (0) 514 (0) 443 (0) 467 (0) Vroege frietrassen Première 414 (0) 414 (0) Ambassador 407 (0) 407 (0) Primavera 378 (0) 378 (0) Rassen voor versmarkt: vastkokend Nicola 397 (0) 362 (0) 379 (0) Alexandra 395 (0) 358 (0) 376 (0) Alexia 370 (0) 337 (0) 353 (0) Artemis 365 (1) 348 (0) 356 (1) Belana 367 (0) 337 (0) 352 (0) Cilena 354 (0) 354 (0) Erika 342 (5) 331 (1) 337 (3) Ingrid 392 (0) 365 (1) 378 (0) Marilyn 374 (2) 329 (3) 351 (2) Obama 355 (1) 346 (1) 350 (1) LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

13 Industrierassen en rassen voor versmarkt Blauwgevoeligheid Ras Blauwgevoeligheid (0400) (1) Melkwezer Zwalm Sint Poperinge Waterland Zonnebeke Tongeren Dentergem gem. Niklaas Oudeman Industrierassen: friet Bintje Challenger Compass Darlene Eurostar Excellent Fontane Grandeur Lacetta Lady Anna Royal Industrierassen: chips Lady Claire Crisper Crisps4all Lady Lenora VR Vroege frietrassen Première Ambassador Primavera Rassen voor versmarkt: vastkokend Nicola Alexandra Alexia Artemis Belana Cilena Erika Ingrid Marilyn Obama (1) Blauw gev oeligheid op een schaal v an 0 tot 400 met 0 = niet blauw gev oelig tot 400 = zeer blauw gev oelig LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

14 Industrierassen en rassen voor versmarkt Kookkwaliteit Ras Smaak na koken (19) (1) Meligheid (2) Zwart Industrierassen: friet Melkwezer Zwalm Sint Poperinge Waterland Zonnebeke Tongeren Dentergem gem. verkleuring (3) Niklaas Oudeman (19) (19) Bintje 7,0 6,0 7,5 7,5 5,5 7,5 6,8 3,1 1,3 Challenger 6,0 4,5 6,0 6,0 6,0 6,0 5,8 3,9 1,2 Compass 5,0 3,0 6,5 6,0 5,0 5,5 5,2 3,8 1,7 Darlene 5,5 3,5 6,0 5,0 6,0 4,0 5,0 4,0 2,5 Eurostar 6,0 5,5 5,5 6,5 5,9 2,3 2,3 Excellent 5,5 6,5 6,5 6,0 7,0 6,5 6,3 3,3 1,3 Fontane 6,0 5,5 6,5 7,5 7,0 7,0 6,6 4,5 1,0 Grandeur 5,5 6,5 3,5 3,5 5,5 6,0 5,1 2,3 1,2 Lacetta 5,0 5,5 4,0 5,5 6,0 6,0 5,3 3,4 1,6 Lady Anna 6,5 6,0 6,0 6,0 5,5 6,5 6,1 3,1 1,4 Royal 5,5 4,0 6,0 4,0 4,5 5,0 4,8 4,8 2,5 Vroege frietrassen Première 6,0 6,0 1,0 1,0 Ambassador 6,0 6,0 1,0 1,0 Primavera 5,5 5,5 1,0 1,0 Rassen voor versmarkt: vastkokend Nicola 7,0 5,5 6,3 1,0 1,0 Alexandra 6,5 6,0 6,3 1,0 1,0 Alexia 4,0 7,5 5,8 1,3 1,3 Artemis 5,0 4,0 4,5 2,5 1,0 Belana 5,5 6,5 6,0 1,0 1,8 Cilena 4,0 4,0 1,5 1,0 Erika 4,0 7,0 5,5 1,0 1,0 Ingrid 6,5 6,5 6,5 2,0 1,0 Marilyn 5,5 5,5 5,5 1,5 1,0 Obama 6,5 7,5 7,0 2,3 1,0 (1) Smaak na koken op een schaal v an 1 tot 9 met 1 = slecht tot 9 = zeer goed LCA 2011 (2) Meligheid op een schaal v an 1 tot 9 met 1 = niet melig tot 9 = zeer melig (3) Zw artv erkluering na afkoelen op een schaal v an 1 tot 9 met 1 = geen tot 9 = zeer sterke zw artv erkleuring Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

15 Industrierassen friet en rassen voor versmarkt Frietkwaliteit Ras Frietkleur (06) (1) Friet in Heterogene Melkwezer Zwalm Sint Poperinge Waterland Zonnebeke Tongeren Dentergem gem. klasse fg (2) friet (3) Niklaas Oudeman (%) (%) Industrierassen: friet Bintje 2,8 3,1 3,2 3,4 3,8 2,7 3, Challenger 2,2 2,1 1,7 4,0 3,3 1,7 2, Compass 3,2 3,5 3,1 3,4 3,6 3,1 3, Darlene 2,4 2,3 2,0 2,9 2,8 1,8 2, Eurostar 1,6 2,9 3,2 1,8 2, Excellent 2,3 1,0 2,0 3,3 3,1 1,9 2, Fontane 2,1 3,4 1,9 2,7 2,8 1,6 2,4 1 8 Grandeur 3,4 2,9 3,0 4,1 4,4 2,8 3, Lacetta 2,2 2,4 2,1 2,6 2,9 1,9 2, Lady Anna 1,8 2,0 1,9 2,9 3,0 1,7 2, Royal 2,9 3,1 2,8 3,4 3,2 2,5 2, Vroege frietrassen Première 2,9 2, Ambassador 2,3 2,3 0 6 Primavera 2,8 2, Rassen voor versmarkt: vastkokend Nicola 3,2 3, Alexandra 2,2 2, Alexia 2,9 2, Artemis 2,8 2, Belana 2,5 2, Cilena Erika 2,8 2, Ingrid 1,8 1,8 0 5 Marilyn 3,7 3, Obama 1,7 1,7 0 4 (1) frietkleur op een schaal v an 0 tot 6 met < 2,5 = zeer goed; 2,5 3,0 = goed; 3,0 3,5 = aanv aardbaar; 3,5 4,0 = matig; > 4,0 = onv oldoende LCA 2011 (2) % fg = percentage frieten in klasse 3 en 4 = bruine frieten (3) Heterogene frietkleur = kleurv erschil v an de frietuiteinden of binnen het frietopperv lak Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

16 Industrierassen chips Chipskwaliteit Ras Chipskleur (19) (1) Uitzicht chips (19) (1) Smaak chips (19) (1) Poperinge Waterland Zonnebeke gem. Poperinge Waterland Zonnebeke gem. Poperinge Waterland Zonnebeke gem. Oudeman Oudeman Oudeman Industrierassen: chips Lady Claire 4,0 6,2 6,4 5,5 6,0 8,1 7,3 7,1 6,0 7,9 7,5 7,1 Crisper 2,2 3,3 4,4 3,3 3,5 2,9 4,9 3,8 6,0 4,9 5,8 5,5 Crisps4all 3,9 5,0 5,7 4,9 5,0 5,6 7,0 5,9 5,5 6,5 6,9 6,3 Lady Lenora 2,2 5,0 4,8 4,0 3,5 6,1 6,3 5,3 5,5 6,5 6,4 6,1 VR 808 4,1 5,6 5,6 5,1 6,0 6,9 6,0 6,3 6,5 7,4 7,5 7,1 (1) Kleur, uitzicht en smaak op een schaal v an 1 tot 9 met 1 = zeer slecht tot 9 = zeer goed LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen 2011 Rassen voor versmarkt Gewas en knolkenmerken Ras Stengels/struik knollen/struik Opkomst (%) Uitzicht (1) Wasbaarheid Regelmaat vorm (1) Dentergem Dentergem Dentergem (27/04) (19) (15) (1 9) Gewone schurft Lakschurft Diepschurft Zilverschurft Nicola 3, ,3 3,8 6,5 6,4 9,5 0,1 0,0 Alexandra 5, ,0 4,0 6,0 9,5 3,8 0,5 2,6 Alexia 5, ,8 3,3 6,8 8,6 6,3 0,2 1,0 Artemis 4, ,0 3,0 6,8 10,3 1,3 0,0 0,0 Belana 4, ,5 4,0 6,8 8,9 26,8 0,2 0,7 Cilena 6,0 5,0 6,5 16,2 21,5 1,4 3,4 Erika ,0 4,0 6,3 9,0 41,3 0,1 0,9 Ingrid 5, ,3 2,8 7,0 7,7 0,8 0,2 4,3 Marilyn 8, ,0 4,0 5,8 11,1 51,5 0,1 0,1 Obama 4, ,8 3,0 6,0 10,3 0,5 0,2 0,7 (1) Uitzicht en regelmaat v an v orm op een schaal v an 1 tot 9 met 1 = slecht tot 9 = zeer goed LCA 2011 (2) Wasbaarheid op een schaal v an 1 tot 5 met 1 = zeer goed tot 5 = slecht (3) Schurft op een schaal v an 0 tot 100 met 0 = geen schurft tot 100 = zeer v eel schurft Schurft (0100) (3) Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011

17 Industrierassen Gewas en knolkenmerken Ras Aantal stengels Opkomst (%) Afrijping (%) Aantal knollen Schurft (0100) per struik WO (20/05) WO (2/09) per struik Gewone schurft Lakschurft Diepschurft Zilverschurft Zw, Me, WO, Zo (2/06) Zo (25/08) WO en Zo Zo, De De (22/07) De (20/07) Industrierassen: friet Bintje 4, ,6 Challenger 4, ,5 Compass 3, ,1 Darlene 2, ,2 Eurostar 3, ,3 Excellent 3, ,2 Fontane 3, ,2 Grandeur 2, ,4 Lacetta 2, ,6 Lady Anna 3, ,9 Royal 4, ,0 Industrierassen: chips Lady Claire 4, ,0 Crisper 4, ,4 Crisps4all 3, ,7 Lady Lenora 4, ,1 VR 808 3, ,0 Vroege frietrassen Première 5, ,3 0,0 Ambassador 3, ,7 0,0 Primavera 3, ,2 0,0 Zw : Zw alm; Me: Melkw ezer; WO: WaterlandOudeman; Zo: Zonnebeke; De: Dentergem LCA 2011 Landbouwcentrum Aardappelen resultaten 2011