Aanaarden in één of twee werkgangen

Transcriptie

1 9.1 Aanaarden in één of twee werkgangen V. De Blauwer (Inagro) Samenvatting Bij een definitieve rugopbouw direct na het planten wordt de opkomst vertraagd. Dit vergroot de kans op aantasting van de kiemen door Rhizoctonia. Dit kan leiden tot een onregelmatige opkomst, minder stengels per plant en meer krielnesten. Dit is althans een stelling die gedurende vele jaren als voor waarheid werd aangenomen. Recent onderzoek in Frankrijk toonde echter aan dat de temperatuur in de ruggen gelijklopend zijn onafhankelijk wanneer de definitieve ruggen worden gemaakt. In het voorjaar van 2013 werd voor het derde jaar op rij nagegaan of dit ook geldt voor de verschillende bodemtypes in Vlaanderen. Vooral vóór het definitief maken van de ruggen bij het 2-fasig aanaarden/rijenfrezen (enkele weken na planten) blijft het verschil in gemiddelde bodemtemperatuur inderdaad minimaal. Na het definitief aanaarden is het verschil iets groter maar ook nog beperkt. Inleiding Het aanaarden van de aardappelen gebeurt ofwel in één werkgang samen met het planten ofwel worden de ruggen (kort) na het planten gevormd. In het verleden werd er van uitgegaan dat meteen aanaarden (bij planten of onmiddellijk erna) een nadeel is omdat de ruggen dan slechts langzaam opwarmen. Hierdoor duurt het langer voordat de planten bovenkomen. Als gevolg hiervan is de kans op aantasting van de kiemen door Rhizoctonia solani groter. Dit kan leiden tot een onregelmatige opkomst, minder stengels per plant en meer knolmisvorming. Recent onderzoek in Frankrijk toont echter aan dat de temperatuur in de ruggen gelijklopend is onafhankelijk wanneer de definitieve ruggen worden gemaakt. Dit betekent dat achteraf aanaarden/frezen weinig effect heeft voor de bestrijding van Rhizoctonia solani. Voor het derde jaar op rij gingen we tijdens het voorjaar na of dit ook geldt voor de verschillende types bodem in Vlaanderen. Proefopzet Net zoals de voorbije twee jaar vond de opvolging van de temperatuur plaats in Koksijde (kustpolder), Zonnebeke (zandleem) en Beitem (zandleem). Op elke locatie werden vlak na het planten twee temperatuursondes in de ruggen gestoken. Eén sonde volgde de temperatuur op waar de rug in één bewerking tijdens het planten werd gemaakt (= 1-fasig). De tweede sonde bevond zich in een rug die in twee bewerkingen werd gevormd met een tussentijd van ongeveer 3 weken. Andere jaren is de tijd tussen planten en definitief aanaarden korter (1 à 2 weken). Door de trage opkomst tijdens het koude voorjaar gebeurde dit definitief aanaarden nog ruim voor opkomst. In Koksijde werkt de teler steeds in 2 werkgangen. Bij het planten worden kleine rugjes gevormd om enkele weken later definitief aan te aarden of te rijenfrezen. In kader van dit proefje werd meteen na planten 4 rijen over enkele meters afstand handmatig definitief aangeaard (1-fasig). Het definitief aanaarden van de oorspronkelijk kleine rugjes vond plaats zo n 20 dagen na planten.

2 Op de proefvelden in Zonnebeke en Beitem moest een andere werkwijze gehanteerd worden. Op beide locaties lagen nog andere proeven aan waar in 2 werkgangen (2-fasig) aangeaard wordt. Het opvolgen van de temperatuur bij het vormen van ruggen in 2 werkgangen vond dan ook plaats in het proefveld. De proeven werden wel definitief aangeaard ± 1 week na planten (machinaal), maar er werd een strookje overgelaten om zelf handmatig op te hogen 3 à 4 weken na planten. Alles buiten de proeven werd meteen bij het planten aangeaard (1-fasig). Op die manier kon ook in Zonnebeke en Beitem definitief aanaarden bij planten vergeleken worden met aanaarden in twee werkgangen. Tabel 1 Proefomstandigheden Koksijde Zonnebeke Beitem Grondsoort polder zandleem zandleem Plantdatum 23 april 25 april 6 mei Teler Monitoring Werkwijze 2-fasig 1-fasig 1-fasig Datum 23 april + 13 mei 25 april 6 mei 1-fasig 26 april 25 april 6 mei 2-fasig 23 april + 13 mei 25 april + 21 mei 6 mei + 27 mei LCA 2013 Verloop temperaturen in de ruggen Vóór definitief aanaarden kleine rugjes 2-fasig In de eerste plaats kan het verloop van de temperatuur vergeleken worden van enerzijds de grote ruggen bij aanaarden in 1 werkgang (bij planten) en anderzijds de kleine rugjes bij het 2-fasig aanaarden (voor het maken van de definitieve ruggen ongeveer 3 weken na planten). Door problemen met een sonde in Zonnebeke kan daar geen vergelijking gemaakt worden tussen de twee werkwijzen. Op het perceel in Koksijde en Beitem zagen we dat in deze periode de gemiddelde temperatuur van de grote ruggen (1-fasig) niet anders was dan deze van de kleine rugjes (2-fasig). In Beitem was duidelijk dat er grotere temperatuurschommelingen waren in de kleinere rugjes t.o.v. de grote ruggen (1-fasig). In Koksijde was deze (logische) tendens echter niet aanwezig, met zelfs iets grotere temperatuurschommelingen bij de grote ruggen (1-fasig) vooral door de hogere maxima. Na definitief aanaarden ruggen (2 de werkgang bij 2-fasig) Na het definitief aanaarden van de kleine rugjes (2-fasig) werd de temperatuur in de grond nog gedurende een 2-tal weken verder opgevolgd. Door problemen met een sonde in Beitem kan daar geen vergelijking gemaakt worden tussen de twee werkwijzen. Het verschil in de gemiddelde temperatuur tussen 1- of 2-fasig aanaarden was, in tegenstelling tot de voorbije twee proefjaren, iets meer uitgesproken. Op het perceel in Zonnebeke bleef het verschil nog beperkt tot 0,3 C. De warmste gemiddelde temperatuur was te meten bij het 1-fasig aanaarden. In Koksijde was het verschil een stuk groter: 0,7 C hoger bij het 2-fasig aanaarden. Deze twee proefvelden spreken elkaar dus tegen. De voorbije jaren waren de verschillen beperkt tot maximum 0,4 C waarbij soms 1-fasig aanaarden de hoogste gemiddelde temperatuur liet optekenen en in andere gevallen dan weer het 2-fasig aanaarden. Net zoals de voorbije jaren waren de temperatuurschommelingen (verschil tussen minimum en maximum) na het definitief aanaarden het kleinst bij het 2-fasisg aanaarden. Het definitief aanaarden van die kleine

3 rugjes enkele weken na planten zorgt als het ware als een buffer voor de reeds bezakte oorspronkelijke kleine rugjes. Er werden geen verschillen gezien wat betreft snelheid van de opkomst van de aardappelen. Dit was ook te verwachten met de beperkte temperatuurverschillen. Grafiek 1 Temperatuurverloop van de ruggen bij 1- en 2-fasig aanaarden in Koksijde Grafiek 2 Temperatuurverloop van de ruggen bij 1- en 2-fasig aanaarden in Zonnebeke

4 Grafiek 3 Temperatuur ( C) Temperatuurverloop van de ruggen bij 1- en 2-fasig aanaarden in Beitem Aanaarden 2-fasig 1-fasig 2-fasig Tabel 2 Temperatuur ( C) van de ruggen in Koksijde, Zonnebeke en Beitem 1-fasig 2-fasig Lucht Verschil 1- en 2- fasig 1-fasig 2-fasig Lucht Verschil 1- en 2- fasig Koksijde Beitem Minimum 8,5 8,1 2,1 0,4 Minimum 7,5 6,7 3,5 0,8 Maximum 17,1 15,9 18,5 1,2 Maximum 15,0 17,5 21,4-2,5 Gemiddelde 11,9 11,9 10,3 0,0 Gemiddelde 10,9 11,0 10,5-0,1 Minimum 8,5 10,3 4,3-1,8 Minimum 10,5-5,5 - Maximum 18,6 18,5 18,7 0,1 Maximum 21,7-28,9 - Gemiddelde 11,7 12,4 10,3-0,7 Gemiddelde 14,3-13,9 - Zonnebeke Minimum 6,5-1,8 - Maximum 18,5-25,7 - Gemiddelde 11,6-11,0 - Minimum 6,8 8,1 3,0-1,3 Maximum 18,6 16,0 21,4 2,6 Gemiddelde 12,2 11,9 10,9 0,3 LCA 2013

5 Besluit Bij het vergelijken van de gemiddelde temperatuur van de grote ruggen bij aanaarden bij planten (1-fasig) en de kleine rugjes bij het 2-fasig aanaarden (voor het maken van de definitieve ruggen) waren de verschillen beperkt. De lente van 2013 was vooral lang koud net zoals het voorjaar van Ook toen werden nauwelijks temperatuurverschillen gezien. De lente van 2011 was dan weer warm en droog en toen waren de verschillen tussen de twee werkwijzen iets groter (tot maximum 0,8 C op het veld in Beitem). Wanneer er nog geen definitieve ruggen gemaakt waren bij het planten (dus nog kleinere rugjes), waren de temperatuurschommelingen wel groter in vergelijking met meteen definitief aanaarden. Dit was het geval op 1 van de 2 percelen het afgelopen jaar. In 2011 en 2012 was dit telkens het geval voor 2 van de 3 locaties. Wat het temperatuurverschil betreft na het definitief aanaarden van de kleine rugjes zien we verschillen tussen de proefvelden. Tijdens de drie jaren dat we de bodemtemperaturen opvolgden was het soms het 1-fasig aanaarden die de hoogste gemiddelde temperatuur toonde en soms het 2-fasig aanaarden. Het verschil tussen de twee werkwijzen bleef beperkt tot maximaal 0,4 C; uitgezonderd dit jaar in Koksijde waar het verschil opliep tot 0,7 C (hoogste gemiddelde temperatuur bij 2-fasig aanaarden). Drie jaar op rij zagen we dat de temperatuurschommelingen (verschil tussen minimum en maximum) het kleinst was bij het 2-fasig aanaarden. Het lijkt alsof het vormen van de definitieve ruggen enkele weken na planten (2-fasig) een buffer vormt voor de oorspronkelijke kleine rugjes bij planten.