Evolutie van de Belgische voorraden

Transcriptie

1 Evolutie van de Belgische voorraden V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden op te volgen tijdens het bewaarseizoen. De enquête laat toe om het percentage en volume afgezette aardappelen na te gaan voor de belangrijkste rassen. Een groot areaal en een mooie opbrengst per hectare zorgde voor een hoge totale productie. Direct van het veld en na korte bewaring werd een normale hoeveelheid aardappelen afgeleverd. Tot en met begin april verliep de afzet van alle rassen samen even snel als de voorbije jaren. Door een hogere initiële productie lag de voorraad april 16 wel hoger dan het vijfjarig gemiddelde. Inleiding Om de evolutie van de markt op korte termijn beter te begrijpen werd voor het 19 de jaar op rij een telefonische enquête gehouden begin november 2015, begin februari en april De enquête wordt uitgevoerd door FIWAP en CARAH in Wallonië en door PCA en Inagro in Vlaanderen. Tijdens de enquête in november namen er 222 Belgische aardappeltelers deel (96 in Wallonië en 126 in Vlaanderen), hetgeen een representatief beeld geeft voor gans België. Hiermee wordt in Wallonië 18,5% van het areaal bereikt en 7,2% in Vlaanderen. De enquête tracht zo correct mogelijk het belang van de aardappelteelt per provincie te dekken, alsook het aandeel van de verschillende rassen per regio. Areaal en rassenpakket Tot en met 2012 werden de areaalcijfers gebruikt van het ADSEI (het vroegere Statbel) die gebaseerd waren op de 1 mei-telling. Vanaf 2013 maken we gebruik van de cijfers uit de verzamelaanvraag (Vlaanderen en Wallonië). De arealen werden daartoe met terugwerkende kracht aangepast tot in Echter, in 2008, 09 en 10 werden in de verzamelaanvraag weinig vroege aardappelen (oogst vóór 1 aug) aangegeven. Hierdoor is het areaal vroege aardappelen in die jaren een onderschatting (als ook de totale productie). Binnen de verzamelaanvraag wordt daarnaast geen onderscheid gemaakt tussen Bintje en andere rassen. Om toch nog het areaal van deze twee afzonderlijke groepen te kunnen berekenen maken we gebruik van de evolutie (daling areaal Bintje) zoals te zien was in de (oude) areaalcijfers van Statbel. Die evolutie (of trendlijn) werd doorgetrokken naar 2013 (en verdere jaren). Het Belgisch areaal consumptieaardappelen werd voor 2015 geraamd op ongeveer ha. Ten opzichte van seizoen 2014 betekende dit een kleine daling van 2%. Iets meer dan de helft (56%) werd uitgeplant in Vlaanderen. Het areaal 2015 is het op één na grootste areaal in meer dan 50 jaar. Rekening houdend met de dalende trendlijn van het Bintjes-areaal (volgens ADSEI) werd het areaal van Bintje in 2015 geschat op ha. Het areaal van de andere bewaarrassen (industrie en versmarkt) zou dan rond ha liggen. Het areaal van de vroege rassen schommelt sterk van jaar tot jaar en steeg in 2015 lichtjes tot ha.

2 Grafiek 1 Evolutie areaal Bintje en andere bewaarrassen (industrie + versmarkt) in Vlaanderen en Wallonië (bron: Statbel en verzamelaanvraag) In Vlaanderen blijft het areaal Première jaar na jaar afnemen, maar binnen de enquête bleef het nog steeds het grootste ras (39% binnen de groep van vroege rassen). Amora neemt langzaam toe in areaal (26%). Daarna volgen Anosta, Frieslander en Sinora. In vijf jaar tijd is het aandeel Fontane in Vlaanderen (binnen dezelfde groep van ondervraagde telers) verdubbeld. Fontane neemt nu al 52% in van het areaal andere bewaarrassen. Innovator en Markies volgden op grote afstand. Challenger bleef de laatste drie jaar hangen rond een aandeel van 5% binnen het areaal andere bewaarrassen. VR808 bleef veruit het meest geteeld chipsras binnen de enquête en liet Lady Claire, lady Rosetta en Crisps4all ver achter zich. In Wallonië leek Fontane voor het eerst een groter areaal in te nemen dan Innovator. Beide rassen groeien nog steeds, maar Fontane groeit sneller. Op ruimere afstand volgde Challenger. De volgende in het rijtje bleef Markies. Onder de Waalse deelnemers van de enquête bleef Lady Claire wel nog het belangrijkste chipsras. Onder de versmarkt- en retailrassen bleef Hansa de grootste. Nicola was de tweede in de rij.

3 Tabel 1 Aandeel van de rassen bij de bevraagde telers (in % van de totale oppervlakte volgens de enquête van november 2015) en opbrengst/ha Cultivar Vlaanderen Wallonië Aandeel in Opbrengst Aandeel in Opbrengst totaal areaal (%) (ton/ha) totaal areaal (%) (ton/ha) Bintje 32* 48,6 60* 48,8 Andere bewaarrassen 49* 57,3 40* 54,8 o.a. Fontane 52 57, ,0 Innovator 10 59, ,4 Markies 7 64,5 5 57,4 Challenger 4 59, ,9 VR ,6 0,5 50,0 Vroege rassen 19* 40,2 0,4* - * volgens verzamelaanvraag en Statbel Opbrengst per ha De Belgische opbrengst over alle rassen heen bedroeg (bruto) 51,3 ton/ha met nauwelijks een verschil tussen Vlaanderen en Wallonië. Deze opbrengst per hectare lag net iets hoger dan het vijfjarige gemiddelde. In 2011 en 2014 lag de opbrengst nog een stuk hoger, terwijl 2010, 2012 en 2013 het beduidend minder goed deden. De opbrengst van de vroege rassen werd in 2015 geraamd op 40,2 ton/ha, met veel verschillen tussen de rassen en regio s. Veel hangt steeds af van het rooitijdstip bij deze rassen of hun bestemming( veiling, versmarkt of industrie). Volgens de enquête haalde Bintje in ,6 ton/ha. Dat was iets minder dan het meerjarige gemiddelde. Dit cijfer lag, vooral voor wat Wallonië betrof, iets hoger dan de resultaten van de bemonsteringen tijdens het seizoen. De andere bewaarrassen kwamen uit op een gemiddelde opbrengst van 56,4 ton/ha, wat een relatief hoog cijfer was. Totale productie 2015 De productie wordt berekend aan de hand van het aardappelareaal in combinatie met de opbrengsten per hectare (zie hierboven). De totale Belgische productie consumptieaardappelen werd voor 2015 geraamd op 4,08 miljoen ton. Deze productie lag 7% hoger dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Ten opzichte van 2014 lag deze productie 11% lager en ook in vergelijking met 2011 was de totale productie van 2015 iets lager uitgevallen (-2%). De productie van het Belgische Bintje werd geschat op 1,71 miljoen ton. Dit was bijna 20% (!) minder dan het vijfjarig gemiddelde. Het Belgisch areaal Bintje was gedaald en bovendien lag zijn opbrengst per hectare iets lager. De Belgische productie van Fontane bereikte 0,89 miljoen ton. Dit was bijna vier keer zo veel als in Driekwart hiervan werd geproduceerd in Vlaanderen. De rest van de bewaarrassen gaven samen 1,12 miljoen ton. Dit was meer dan het gemiddelde van de voorbije 5 jaar (+15%). De productie van de vroege rassen werd geraamd op 0,34 miljoen ton, wat in dezelfde lijn lag als de voorbije jaren.

4 Tabel 2 Evolutie van areaal, opbrengst/ha en totale productie consumptieaardappelen (België) Areaal (ha) Opbrengst (ton/ha) Gemiddelde 10-'14 België Vlaanderen Wallonië België 51,3 56,2 47,9 46,0 55,2 46,9 50,4 Vlaanderen 51,3 56,7 47,7 45,5 54,7 47,0 50,3 Wallonië 51,2 55,6 48,1 46,5 55,8 46,9 50,6 Productie (miljoen ton) België 4,08 4,57 3,65 3,12 4,15 3,51 3,80 Vlaanderen 2,29 2,60 2,07 1,72 2,36 2,01 2,15 Wallonië 1,79 1,97 1,58 1,41 1,79 1,50 1,65 Bronnen: Verzamelaanvraag (arealen), PCA/Inagro/Fiwap/Carah (opbrengst/ha) In Vlaanderen was het aandeel vrije aardappelen (45%) groter dan in Wallonië (36 % 35%). Het verschil tussen de twee landsdelen was het grootste voor Bintje. De hoeveelheid Bintje onder contract lag nog altijd op het niveau van het meerjarig gemiddelde. Het tonnage Bintje bestemd voor de vrije markt lag wel heel wat lager. De Belgische productie Fontane was voor iets minder dan de helft vrij. Grafiek 2 Belgische productie consumptieaardappelen 2015 vroege, Bintje, Fontane en andere bewaarrassen

5 Evolutie van de afzet consumptieaardappelen Via extrapolatie (op basis van areaalcijfers, gemiddelde opbrengst uit de enquête, de niet gerooide oppervlakte en de percentages in voorraad) kan een schatting gemaakt worden van het verloop van de netto-voorraden (+35 mm). Afzet van oogst tot november voorraad 1 november Tussen oogst en 1 november werd al 1,07 miljoen ton aardappelen afgeleverd. Dit was zeer vergelijkbaar met het vijfjarig gemiddelde. Aangezien de productie van Bintje blijft dalen, daalt ook zijn afzet en dan vooral het aandeel vrije Bintjes. De omgekeerde beweging zien we bij de andere bewaarrassen met zowel meer vrije als gecontracteerde aardappelen die werden geleverd tussen oogst en 1 november. Samen kwam dit neer op een kleinere afzet (vóór 1 nov) van vrije aardappelen en een grotere afzet van gecontracteerde aardappelen. De combinatie van een grote productie en een gemiddelde afzet leidde tot een hoge voorraad van net geen 3 miljoen ton aardappelen op1 november Dit was ton (of 10%) meer ten opzichte van het 5-jarig gemiddelde. Deze voorraad was vergelijkbaar met Enkel in november 2014 was de voorraad nog een stuk hoger. Van de voorraad werd iets minder dan de helft ingenomen door Bintje (1,5 miljoen ton). Door de gedaalde productie was deze voorraad lager dan de voorbije 5 jaar (uitgezonderd 2012). De hoeveelheid contracten was gemiddeld te noemen. Iets minder dan de helft van Bintje lag nog vrij ( 48%), wat een grote daling betekende. De andere helft van de huidige voorraad werd ingenomen door de andere bewaarrassen (Fontane, Innovator, Challenger). Het waren deze rassen die zorgden voor de hogere voorraad. Het ging om een grotere hoeveelheid vrije aardappelen, maar vooral om meer gecontracteerde aardappelen. 1 miljoen ton van de voorraad bestond uit gecontracteerde rassen andere dan Bintje. Fontane vertegenwoordigde ton in deze voorraad waarvan iets minder dan de helft nog vrij in de loodsen lag. Grafiek 3 Afgeleverde hoeveelheid vóór 1 november (links) voorraad 1 november 15 (rechts) Afzet tussen november, december en januari voorraad 1 februari Tussen 1 november en 1 februari werd ton aardappelen afgeleverd (40%). Deze hoeveelheid kwam zeer dicht in de buurt van het vijfjarig gemiddelde. Van deze afgezette aardappelen was ton Bintje. Door de dalende productie was deze afzet Bintjes natuurlijk ook steeds minder. Een kwart van de afzet werd ingenomen door Fontane. Van de andere rassen werd ook zo n ton afgezet tijdens deze drie maanden. De totale Belgische voorraad werd begin februari geraamd op 2,06 miljoen ton aardappelen. Dit betekende dat ruim de helft ( 50,5 %) van de totale productie bewaaraardappelen nog in stock lag. De voorbije jaren draaide dit percentage rond 45 %. De voorraad begin februari lag ton hoger in

6 vergelijking met de voorbije 5 jaar. Deze voorraad bleef vergelijkbaar met 2011 (zelfde totale productie). Enkel in febr. 15 (oogst 2014) lag de voorraad nog een stuk hoger. Van die voorraad lag 44% ( ton) nog vrij. Dit was evenveel als het vijfjarig gemiddelde. De hogere voorraad was dus volledig afkomstig van de hoeveelheid gecontracteerde aardappelen; In Vlaanderen lagen evenveel aardappelen nog vrij als onder contract. In Wallonië lagen er heel wat meer aardappelen onder contract (62%). Van de voorraad werd ongeveer de helft ingenomen door Bintje of dus zo n 1 miljoen ton. Hiervan lag iets meer dan de helft nog vrij. Er was op dit vlak wel een groot verschil tussen Vlaanderen en Wallonië: in Vlaanderen lag 71% vrij en in Wallonië 43%. De voorraad Bintje lag begin februari ongeveer 11% lager dan het vijfjarig gemiddelde (dalend areaal). Er was eveneens een dalende trend te zien in het aandeel vrije Bintjes. Fontane vertegenwoordigde ruim een half miljoen ton (of een kwart) van de voorraad. Ruim de helft hiervan lag onder contract. Het alsmaar stijgend areaal en dus ook de totale productie zorgde logischerwijze voor een steeds grotere voorraad. De rest van de voorraad (± ton) werd ingevuld door de overige industrie- en versmarktrassen (Innovator, Challenger, ). De rassen worden heel vaak onder contract geteeld. Van de voorraad begin februari 16 lag dan ook slechts 1/4 de vrij en dit zowel in Vlaanderen als in Wallonië. Grafiek 4 Afgeleverde hoeveelheid nov-dec-jan (links) voorraad 1 februari 16 (rechts) Afzet februari en maart voorraad 1 april Zoals gewoonlijk ging de afzet tijdens de maanden februari en maart trager dan tijdens novemberdecember-januari. Er werd tijdens deze twee maanden ton aardappelen afgeleverd. Hiervan was 44% Bintje, 32% Fontane en 24% andere rassen. De totale Belgische aardappelvoorraad werd begin april geraamd op 1,29 miljoen ton. Deze voorraad was even groot als het jaar voordien, toen er gestart werd met een grotere totale productie. De voorraad april 16 lag ton hoger dan het vijfjarig gemiddelde. Iets minder dan de helft van de aardappelen lag nog vrij. Dit was iets meer dan het vijfjarig gemiddelde, maar minder dan in april 15. Het was vooral de hoeveelheid gecontracteerde aardappelen die groot was. De jaarlijkse stijging van contracten, hangt samen met het groeiend aandeel andere rassen. Bintje en Fontane worden op Belgisch niveau voor iets meer dan de helft op contract geteeld. Andere rassen staan voor drie kwart op contract. Iets meer dan de helft van begin april werd ingenomen door Bintje. Bijna drie vierde hiervan lag in Wallonië. Ondanks een dalend areaal Bintje was de voorraad hoger dan het vijfjarig gemiddelde. Een kwart van de voorraad was Fontane. Bijna drie vierde hiervan lag in Vlaanderen. Door de jaarlijkse uitbreiding van Fontane lag de voorraad een stuk hoger dan het vijfjarig gemiddelde en dit zowel voor de vrije als de gecontracteerde aardappelen. De andere bewaarrassen namen begin april ook een kwart van

7 de voorraad in. Van deze rassen lag bijna 80% onder contract. Deze voorraad was de hoogste van de afgelopen jaren. Dit is vooral te wijten aan het toegenomen aandeel Challenger, Innovator, Markies, Grafiek 5 Afgeleverde hoeveelheid februari en maart (links) voorraad 1 april 16 (rechts) Besluit De oogst van 2015 was groot met een totale productie van 4,08 miljoen ton. In 2011 en 2014 was de productie nog groter. Af land en vóór 1 november werd 1,09 miljoen ton aardappelen afgeleverd. Dit was vergelijkbaar met het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Er werd een kleinere afzet van vrije aardappelen en een grotere afzet van gecontracteerde aardappelen waargenomen. Tussen 1 november en 1 februari werd ton aardappelen afgeleverd (40% vrij). Deze hoeveelheid kwam zeer dicht in de buurt van het vijfjarig gemiddelde. Voor Bintje lag de afzet in deze periode een heel stuk hoger. Dit weerspiegelde de initiële productie van deze twee rassen. Zoals gewoonlijk ging de afzet tijdens de maanden februari en maart trager dan tijdens novemberdecember-januari. Er werd tijdens febr-maart ton aardappelen afgeleverd. Hiervan was 44% Bintje, 32% Fontane en 24% andere rassen. Tot dan toe verliep de afzet van alle rassen samen, even snel als de voorbije jaren. De voorraad begin april lag op hetzelfde niveau als , terwijl de productie van 2014 nog een stuk hoger lag dan die van Grafiek 6 Verloop afzet van consumptieaardappelen oogst 2015 in België