Variabel aardappelen poten

Transcriptie

1 Variabel aardappelen poten Inleiding Eind 2017 is een operationele groep gestart waarbij het toepassen van variabel aardappelen poten van dichtbij werd bekeken (financiering door de Vlaamse Overheid). De operationele groep Variabel aardappelen poten omvat 4 landbouwers en een loonwerker. Zij hebben reeds enige ervaring met het variabel poten van aardappelen en dit vanuit verschillende beweegredenen. Inagro, PCA, PIBO en PCLT zijn de praktijkcentra binnen het project. Omdat variabel poten enkel mogelijk is met aangepaste mechanisatie (plantmachine) wordt ook de constructeur Grimme bij deze operationele groep betrokken. Zij beschikken over een plantmachine waarbij de vier plantrijen elk afzonderlijk kunnen aangestuurd worden op vlak van pootafstand. Het pootgoed van aardappelen is kostbaar, waardoor de telers natuurlijk de maximale opbrengst willen halen. Er zijn een aantal plaatsen op een perceel met een afwijkende opbrengstpotentie. We denken hierbij in de eerste plaats aan rijpaden met de ruggen aangrenzend aan de rijpaden, schaduwrijke plekken (bv door bomen) en afwijkende (bv. drogere) zones. Door op deze plaatsen de pootafstand aan te passen aan de opbrengstpotentie kunnen opbrengstverminderingen vermeden worden. Proeven 2018 Tijdens het groeiseizoen 2018 werden drie proeven aangelegd in kader van de operationele groep Variabel aardappelen poten door Inagro en PCA. In kader van het demonstratieproject SmartCrops werden door PIBO, Inagro en het PCLT ook proefvelden met variabele pootafstanden aangelegd. In totaal werden zo vier proeven opgevolgd met variabele pootafstanden in en naast rijpaden. Twee velden werden variabel geplant aan de hand van variabele EC gemeten met een bodemscan. Om een zo volledig mogelijk beeld te vormen van de voor- en nadelen van variabel poten worden in dit verslag de proeven van beide projecten samen besproken. In en naast het rijpad variëren in plantafstand Als we denken aan variabel poten, dan denken we in eerste instantie aan het variëren in pootafstand in de twee rijen naast en de twee rijen in de rijpaden (onder de tractor). Bij rijpaden wordt de eerste en vierde rij van de plantmachine weggelaten bij het poten. De rijen gelegen naast deze rijpaden krijgen veel meer licht, meer nutriënten en water ter beschikking. We verwachten dus dat die rijen een grotere opbrengstpotentieel hebben en dat je daar dichter mag poten. Zo verwacht je meer stengels en dus knollen per vierkante meter, met een meer uniforme sortering en zonder in te boeten op de totale opbrengst. In dit kader hebben we vier proeven aangelegd (twee binnen de operationele groep en twee binnen het demonstratieproject). Variabel aardappelen poten resultaten

2 Proefopzet Op elk van de vier locaties werden dezelfde objecten aangelegd. In het rijpad (onder de tractor) en naast het rijpad werd gevarieerd in de pootafstand. Zo werd de gangbare afstand (zoals voorzien door de landbouwer = afstand X) vergeleken met 10% en 20% nauwer planten. Op drie locaties werd het ras Fontane (Wijtschate, Komen, Tongeren) geplant en op het vierde perceel ging het over Innovator (Komen). De potermaat in Tongeren (Fontane) bedroeg 45/52 mm; op de andere locaties 35/50 mm. De pootafstand werd ingesteld op de terminal van de trekker. In onderstaande tabel is duidelijk dat de werkelijk gemeten pootafstand op het veld heel goed overeenkomst met de ingestelde pootafstand. De gemiddelde afwijking op de verschillende proefplaatsen lag rond een halve centimeter. Tabel 1: Ingestelde en werkelijke pootafstand (Wijtschate, 2018) Nr. Omschrijving object Ingestelde plantafstand (cm)* Werkelijke plantafstand (cm) 1 Rijpad rij 2 en 3 - afstand X 36,0 35,7 2 Rijpad rij 2 en 3 - afstand X-10% 32,4 32,1 3 Rijpad rij 2 en 3 - afstand X-20% 28,8 28,6 4 Rijen naast rijpad - afstand X 36,0 35,5 5 Rijen naast rijpad - afstand X-10% 32,4 32,3 6 Rijen naast rijpad - afstand X-20% 28,8 29,7 7 Vollevelds - afstand X 36,0 35,8 * afstanden toegepast op het proefveld in Wijtschate (Fontane) Opbrengst en sortering Op elk van de locaties waren de verschillen tussen de objecten zeer klein. Slechts hier en daar waren er effectief statistische verschillen op te merken. We spreken dus eerder van waargenomen trends. Als we kijken naar het perceel met Innovator (Komen) zie onderstaande grafiek 1 dan zien we dat de ideale pootafstand 10% nauwer ligt in vergelijking met de referentieafstand X. Op die manier bekomen we de hoogste opbrengst in de gewenste sortering 50-70mm. Ook voor de rijen langs het rijpad gaf 10% nauwer poten het beste resultaat. Bij 20% nauwer poten, leken we over het toppunt te zitten en was er weer een lagere opbrengst bij de sortering mm. Kijken we naar de sortering mm, dan worden de verschillen tussen de pootafstanden nog kleiner en ligt de ideale plantafstand van de rijen naast het rijpad zelfs op de referentieafstand X. Variabel aardappelen poten resultaten

3 Grafiek 1: Opbrengst en sortering proefveld Innovator in Komen De resultaten op het proefveld in Wijtschate met het ras Fontane waren duidelijker. In elke belangrijke sortering (totale opbrengst, +35mm, +50mm) gaf de pootafstand waar 10% dichter werd geplant de hoogste opbrengst en dit zowel in het rijpad als in de rijen naast het rijpad. Ook in Komen werd in de rijpaden zelf de hoogste opbrengst gemeten (in de verschillende sorteringen) wanneer nauwer werd gepoot. Op dit proefveld mocht dit zelfs 20% nauwer zijn. In de rijen naast het rijpad leek 10% dichter planten de beste pootafstand. Ook in Tongeren werd Fontane gepoot op het proefveld. Uit de resultaten kwam duidelijk naar voor dat in de rijen naast het rijpad 20% dichter mocht worden gepoot voor een hogere opbrengst. In de rijen onder trekker waren de resultaten afhankelijk van de sortering. Enkel voor de sortering 35/70mm was iets nauwer poten -10% voordeliger. In de andere gevallen werd er beter niet nauwer gepoot dan de referentieafstand. Grafiek 2: Opbrengst en sortering proefveld Fontane in Wijtschate We verwachtten dat het object vollevelds de laagste opbrengst geeft. Het gaat om de plantrijen in het volle veld waarlangs geen lege rijen lopen. Alle planten zitten ingesloten tussen andere planten. Dit betekent meer concurrentie voor licht, water en nutriënten in vergelijking met de overige objecten waarbij de planten steeds aan één kant een blanco plantrij hebben. Op de twee percelen Variabel aardappelen poten resultaten

4 met Fontane werd dit ook effectief vastgesteld (op één veld werd geen opbrengst vollevelds bepaald). Op het proefveld met Innovator werd er vollevelds niet de laagste opbrengst gemeten. Mogelijks zit de extreme droogte en de warmte er voor iets tussen. De rijen in en langs het rijpad waren meer onderhevig aan de zonnestralen waardoor de planten daar meer last hadden van de droogte en de warmte. Innovator is daar heel gevoelig voor. We verwachten dat de ideale variatie in de pootafstand ook zal afhangen van ras tot ras. Compensatie voor lege plantrijen Door het gebruik van rijpaden worden lege plantrijen aangelegd (2 per rijpad). De omvang van die verloren teeltruimte hangt af van verschillende factoren, zoals de vorm van het perceel of de werkbreedte van de spuit. Bij een kleinere spuitbreedte zijn er immers meer rijpaden in het perceel. Een deel van de niet-geplante rijen wordt gecompenseerd doordat de rijen in en langs het rijpad meer licht en nutriënten krijgen. We konden dit ook controleren op drie proefvelden (op één veld werd geen opbrengst vollevelds bepaald). Uit de resultaten bleek dat bij de gangbare pootafstanden (referentie X) op het ene perceel met Fontane de plantrijen in en naast het rijpad betere opbrengsten opleverden vergeleken met de volleveldsopbrengsten. In het andere perceel met Fontane ging deze theorie niet volledig op (enkel betere opbrengst in de rijen naast het rijpad). Bij het perceel met Innovator waren de opbrengsten in en naast het rijpad zelfs iets lager dan de opbrengsten vollevelds. Vermoedelijk hadden de plantrijen naast een lege plantrij meer te lijden onder droogte en warmte met een lagere opbrengst tot gevolg (grotere groeistilstand). Kunnen we de resultaten nog verbeteren door nauwer te poten in en naast het rijpad? Ja, we zagen inderdaad dat op elk van de drie proefpercelen de opbrengst groter werd als er nauwer werd geplant (10 of 20%). Maar die lege rijen worden zeker niet volledig gecompenseerd. Elke rij naast en in het rijpad zou eigenlijk 50% extra opbrengst moeten geven t.o.v. vollevelds. Dit was duidelijk niet het geval. Het best behaalde resultaat lag op +36% (Tongeren, naast het rijpad). Resultaten omgerekend naar praktijksituatie We kunnen de opbrengst verkregen per object gaan verrekenen naar de werkelijke opbrengst op een praktijkperceel. Als er gespoten wordt met een spuitboom van 42m dan liggen er 2,4 rijpaden per hectare. Het oppervlakteaandeel van niet gepote rijen/ha ligt dan op 3,6%. Het oppervlakteaandeel van rijen onder de tractor en ook het oppervlakteaandeel van rijen naast de tractor ligt telkens op 3,6%. Dit betekent dat 89,2% van het praktijkperceel vollevelds wordt gepoot (100%-(3x3,6%)). (Om dan een opbrengst op praktijkniveau uit te reken hebben we de opbrengst van object 7 (=vollevelds) x 89,2% gedaan + bv object 2 (=rijen onder de tractor) x 3,6% + bv object 6 (=rijen naast het rijpad) x 3,6%. ) Indien de spuitboom maar een werkbreedte van 27m heeft dan is slechts 83,4% van een perceel vollevelds. Aangezien het aandeel vollevelds veruit het grootste deel inneemt op een praktijkperceel weegt deze opbrengst dan ook het meeste door. Hierdoor worden de (kleine) verschillen tussen de mogelijke pootafstanden nog verder uitgevlakt. De combinatie pootafstanden met de laagste opbrengst t.o.v. de hoogste opbrengst ligt over de drie proefplaatsen maximaal 1,2 ton/ha uitéén. Variabel aardappelen poten resultaten

5 Tabel 2: Opbrengsten omgerekend naar praktijksituatie in Tongeren, Wijtschate en Komen (2018) sortering 35-70mm Opbrengst (ton/ha) in sortering 35-70mm afstand X onder tractor Spuitbreedte 27 m 42 m 27 m 42 m 27 m 42 m + afstand X langs rijpad 45,2 45,8 37,4 38,2 29,4 29,8 + afstand X-10% langs rijpad 45,4 46,0 37,4 38,2 29,8 30,1 + afstand X-20% langs rijpad 45,3 45,9 37,3 38,1 29,9 30,2 afstand X-10% onder tractor + afstand X langs rijpad 45,3 45,9 37,7 38,4 + afstand X-10% langs rijpad 45,6 46,1 36,6 37,2 29,7 30,0 + afstand X-20% langs rijpad 45,4 46,0 37,5 38,3 30,3 30,4 afstand X-20% onder tractor Wijtschate (Fo) Komen (Innov) Tongeren (Fo) + afstand X langs rijpad 45,2 45,9 37,5 38,2 + afstand X-10% langs rijpad 45,5 46,0 37,5 38,3 + afstand X-20% langs rijpad 45,3 45,9 37,4 38,1 30,1 30,3 Alles vollevelds 47,2 47,2 46,6 46,6 30,7 30,7 Alles vollevelds betekent een veld zonder rijpaden en dus ook geen niet-geplante rijen. In dat object wordt de hoogste opbrengst gehaald. Uit de tabel blijkt ook dat geen enkele combinatie de weggelaten plantrijen voldoende kan compenseren. De combinatie pootafstanden met de hoogste opbrengst (in de sortering 35-70mm) staat telkens in het groen gekleurd. In onderstaande tabel is af te lezen welk percentage het beste scenario van variabel poten nog steeds afwijkt van een veld zonder rijpaden (en dus geen lege rijen). Bij de twee velden met het ras Fontane werd wel een groot deel van de weggelaten rijen gecompenseerd (Tongeren en Wijtschate). Bij het veld met Innovator was het verschil nog groot. Zoals eerder al vermeld zit de droogte en warmte hier vermoedelijk voor iets tussen waardoor de plantrijen met meer licht, nutriënten en water toch meer last hadden van een groeistilstand t.o.v. plantrijen die omsloten zaten door ander loof (meer schaduw die beschermd tegen de felle zon). Tabel 3: Percentage verschil in opbrengst tussen beste scenario en een veld zonder spuitsporen (en dus zonder verloren teeltoppervlakte). Ras Locatie Beste combinatie 35-70mm Fontane t.o.v. vollevelds Spuitboom 27 m t.o.v. vollevelds Spuitboom 42 m Wijtschate 10 % dichter onder tractor 10% dichter langs rijpad -3,3% -2,2% Komen 20% dichter onder tractor 20% dichter langs rijpad - - Tongeren 10% dichter onder de tractor 20% dichter langs rijpad -1,3% -0,9% Innovator Komen 10 % dichter onder tractor standaard langs rijpad -19,1% -17,7% Financieel rendement Uit bovenstaande resultaten bleek dat dichter poten aanleiding geeft tot kleine verschillen op vlak van de opbrengst of verschillende sorteringen. Anderzijds zorgt dichter poten wel voor een hogere kostprijs van pootgoed. Alles hangt natuurlijk af van de kostprijs van het pootgoed en de prijs voor de consumptieaardappelen. Zie in onderstaande tabel verschillende scenario s voor het proefveld in Wijtschate (Fontane). We rekenen met een pootgoedprijs van euro per ha voor een volledig te poten veld (zonder rijpaden). Variabel aardappelen poten resultaten

6 Tabel 4: Financieel rendement tussen twee combinaties van pootafstanden in drie scenario s. De rendementen worden uitgedrukt in /ha. (Wijtschate Fontane, 2018) Omschrijving object afstand X onder tractor + afstand X langs rijpad afstand X-10% onder tractor + afstand X-10% langs rijpad Spuitboom 42 m Verkoopsprijs 10 /100 kg Spuitboom 27 m Verkoopsprijs 10 /100 kg Spuitboom 27 m Verkoopsprijs 20 /100 kg De eerste combinatie van pootafstand met afstand X vollevelds en ook afstand X in + naast de rijpaden is de manier van werken op de meeste praktijkvelden (= niet variabel poten). De tweede combinatie vertegenwoordigt op dit proefperceel de hoogste opbrengst (maar nauwelijks verschillend van de andere combinaties). Er werden drie scenario s uitgerekend met de spuitboombreedte en de verkoopsprijs van de uiteindelijke oogst als variabelen. Hieruit blijkt dat de pootafstand verkleinen met 10% langs het rijpad financieel voordelig is, al is het verschil enorm klein. Maar dit betekent alvast wel dat de extra kostprijs voor pootgoed (door dichter te planten) voldoende gecompenseerd wordt door de extra opbrengst. Ook op de andere proefvelden werden dezelfde kleine positieve verschillen waargenomen. Kwaliteit Van uitval (rot, gekloven, misvormd) was er in 2018 heel weinig sprake. Daarom konden er ook geen verschillen vastgesteld worden tussen de pootafstand of locatie in het veld. Het lijkt er wel op dat de aardappelen afkomstig van het object vollevelds net iets minder uitval liet optekenen. Dit is logisch te verklaren omdat er geen blanco rijen naast deze veldjes lagen waarlangs de tractor ± wekelijks moest doorrijden. Ook op vlak van het onderwatergewicht en percentage drijvers werden geen verschillen vastgesteld. Omwille van een andere hoeveelheid water, licht en nutriënten kon eventueel wel een verschil verwacht worden tussen de rijen in en naast het rijpad t.o.v. de rijen vollevelds. Plantafstand aanpassen in afwijkende zones bv. schaduwrand Niet alleen in en naast de rijpaden kan men variëren in pootafstand. In zones waar er schaduw is (langs een bomenrij) of waar het te droog is, is er minder opbrengst per plant te verwachten. Daar zou men minder aardappelen kunnen poten zodat ze meer licht, water en mineralen ter beschikking hebben per plant. Hierdoor zal de plant in theorie meer opbrengst geven en zijn de kosten voor het pootgoed voor die zones lager. Dit kan zorgen voor een hogere financiële opbrengst. Op dergelijke percelen werden in 2018 geen proeven aangelegd. Variabel aardappelen poten resultaten

7 Andere grondsoort, variabele EC Eenzelfde ras telen op kleigrond of zandgrond resulteert in een ander aantal stengels per struik. Dit betekent dus ook dat de ideale pootafstand niet dezelfde is naargelang de grondsoort. Als een perceel voldoende heterogeen is, kan het nuttig zijn om variabel te gaan poten. De elektrische geleidbaarheid (EC) van de bodem is onder andere een indicatie voor de bodemtextuur (die grotendeels bepaald wordt door het kleigehalte) en/of de aanwezigheid van organische stof in de bodem. De EC kan ook in verband worden gebracht met het opbrengstpotentieel. Vaak betekent een hogere EC een hoger opbrengstpotentieel, maar dit is niet altijd zo. Een hogere EC kan bv ook wijzen op een verstoorde laag of bodemcompactie (oude kerkwegel bv). en dan wijst dit net op een lager opbrengstpotentieel. De EC wordt gemeten met een bodemscan. Op die manier kan de variatie van de elektrische geleidbaarheid binnen een perceel in kaart worden gebracht. Let wel, ook het vochtgehalte van de bodem is een bepalende factor voor de EC. Het resultaat van de bodemscan kan dus afhankelijk zijn van het moment waarop deze uitgevoerd wordt, zeker in hellende percelen. In algemeen vochtige omstandigheden zal het ganse veld een hogere EC laten optekenen. Tijdens een hierop volgende droge periode zal de natte, lagergelegen plaats in het veld langer vochtig blijven dan de rest van het perceel en zullen de relatieve verschillen dus anders worden tussen het veld en deze natte plek. Bij een vlak perceel zullen de relatieve verschillen binnen het veld wel constanter blijven, ongeacht de omstandigheden. Het is dus steeds van groot belang om de resultaten van een bodemscan goed te interpreten en hiervoor is voldoende veldkennis zeer belangrijk. Proefvelden In 2018 werden twee praktijkpercelen gescand met de Verisscanner (door Vantage Agrometius). Het ene perceel varieerde van zandleem tot zware leem en werd gepoot met het ras Markies. Het andere veld was hoofdzakelijk zandleem en hier werd Bintje gepoot. De proefopzet was op beide percelen dezelfde. Er werden telkens een aantal zones afgebakend met lage of hoge EC. Binnen elke zone werden verschillende pootafstanden gebruikt. Na de loofdoding werd in elke zone proefrooiingen uitgevoerd en de sortering bepaald. Op beide proefvelden bleek de zone met de hoogste EC gemiddeld gezien de hoogste opbrengst te halen. Dichter poten in die vruchtbaarste zone resulteerde niet verder in een hogere opbrengst. De lagere EC duidde op beide proefvelden op een lager opbrengstpotentieel. Op beide locaties zorgde de ruimste pootafstand voor dezelfde of een grotere opbrengst ( +besparing van pootgoed). Variabel aardappelen poten resultaten

8 Voordelen en bottlenecks in de praktijk van variabel poten Enerzijds vond er overleg plaats met de landbouwer, loonwerker en constructeur binnen deze operationele groep. Ook tijdens het overleg met de Nationale Proeftuin voor Precisielandbouw uit Nederland kwamen vaak gemeenschappelijke bottlenecks naar boven. Anderzijds werd in de literatuur gezocht naar kennis over de verschillende facetten en ervaringen van het variabel poten en dit in binnen- en buitenland. Voordelen Eén van de redenen waarom telers/loonwerkers willen overstappen naar variabel poten is omwille van het verbeteren van de uniformiteit en kwaliteit (minder uitval) van de aardappelen. Vooral bij het gebruik van rijpaden is dit een belangrijk aandachtspunt omdat de rijen in en naast de rijpaden een hoger opbrenstpotentieel hebben (meer licht, nutriënten, water). Maar ook op heterogene percelen (bv op vlak van EC, textuur) of in geval van bomenrijen wijkt het opbrengstpotentieel af binnen een perceel. Vooral in de pootgoedteelt en aardappelen bestemd voor de versmarkt is die uniforme sortering van belang. Maar ook bij rassen die nogal grof kunnen uitgroeien is het belangrijk om in de rijpaden nauwer te poten. Pootgoed is een kostbaar iets en telers willen deze dan ook zo optimaal mogelijk inzetten. Dit kan onder andere door de pootafstand aan te passen aan het opbrengstpotentieel op het veld. De beschikbaarheid van plantmachines die variabel kunnen poten is op de dag van vandaag geen probleem meer. Alle belangrijke constructeurs hebben hier aandacht voor en steeds een aanbod in hun gamma. Nog niet alle machines kunnen de pootafstand per rij aanpassen. Bottlenecks De techniek is wel voorhanden, maar de mogelijkheid om variabel te kunnen poten betekent wel een meerkost bij de aanschaf van een nieuwe plantmachine. Een plantmachine gaat ook lang mee. Er is dus niet steeds meteen een reden om een nieuwe te kopen, vooral bij individuele landbouwers. Daarom vinden nieuwe technieken vaak langzaam hun ingang in de praktijk. Loonwerkers schaffen sneller een nieuwe planter aan, maar omwille van de meerkost kiezen ze niet meteen voor de optie om de pootdensiteit in elke rij afzonderlijk te kunnen aanpassen. Hun klanten, de telers, zien heel vaak nog niet de meerwaarde in van deze nieuwe teelttechniek. Het gebruik van rijpaden is nog geen algemeen gebruikte manier van werken in Vlaanderen, laat staan dat er dan gecombineerd wordt met variabele pootafstanden. Niet elk perceel is ook duidelijk heterogeen of omzoomd door een bomenrij. De loonwerker zou graag de extra kostprijs en leertijd bv bij het gebruik van taakkaarten kunnen doorreken aan hun klanten, maar die zijn hier uiteraard (nog) geen vragende partij voor. Een andere bottleneck is het gebruik van taakkaarten in Vlaanderen. Telers/loonwerkers zijn nog maar recent aan het overschakelen naar het werken op GPS. Dit is wel een vereiste vooraleer variabel poten kan toegepast worden. Om variabel poten haalbaar te maken zijn taakkaarten een vereiste om automatische wisseling tussen de pootafstanden mogelijk te maken. Hiervoor ontbreekt Variabel aardappelen poten resultaten

9 vaak nog de kunde en/of de tijd om te leren werken met taakkaarten. Want dit is zeker in het begin geen evidentie. Ook zijn niet alle GPS-systemen en taakkaarten op elkaar afgestemd. Meer uniformiteit zou hiervoor een oplossing kunnen bieden. Steeds meer komen firma s op de markt die het opmaken van taakkaarten aanbieden (bv. op basis van bodemscans, schaduwrijen op basis van satellietbeelden). Maar de schakel tussen de taakkaarten en de dienstverlening rond de adviezen voortvloeiend uit de taakkaarten ontbreken nog. Ook het universeel kunnen inlezen van taakkaarten door de terminals van verschillende constructeurs is momenteel nog niet aan de orde. Nu moeten taakkaarten vaak nog met een usbstick op de terminal gezet worden. Draadloos werken zou veel handiger en sneller verlopen. Gebruik in de praktijk anno 2019 Slechts een beperkt aantal telers/loonwerkers hebben bewust een plantmachine gekocht waarmee variabel kan gepoot worden (pootdensiteit aanpassen per plantrij). Dit zijn steeds telers die al sterk vertrouwd zijn met het werken op GPS en werken met rijpaden. Andere telers beschikken over een plantmachine die variabel kan poten omdat dergelijk planter net in stock te koop stond voor een goede prijs, maar de optie om variabel te poten wordt nauwelijks of niet gebruikt. Er zijn ook telers/loonwerkers die wel bewust een pootmachine kopen waar veel opties mogelijk zijn waaronder het variabel poten omdat ze een moderne machine willen kopen om in de toekomst geen spijt te hebben dat bepaalde mogelijkheden niet aanwezig zijn. Een pootmachine gaat normaal toch heel wat jaren mee. Momenteel wordt variabel poten in functie van de rijpaden voornamelijk gedaan in de rijpaden zelf (nauwer) en niet bij de twee rijen links en rechts van het rijpad; dit omwille van praktische overwegingen. Veel moeten wisselen tijdens het poten vraagt extra aandacht in een heel drukke periode. Een andere pootafstand in het rijpad is makkelijker automatisch in te stellen (plantmachine weet sowieso al via gps wanneer hij een rijpad aan het planten is). Variabel aardappelen poten resultaten

10 Besluit Op de meeste proefvelden bleek dat, voor het ras Fontane, variabel poten naast en in de rijpaden wel degelijk zorgde voor een hogere opbrengst in de belangrijke sorteringen. De verschillen t.o.v. het volledige veld poten aan de standaard densiteit, bleven wel klein. Het was echter niet duidelijk of 10 of 20% nauwer poten in en naast de rijpaden de beste afstand was. Hiervoor is verder onderzoek nodig. De ideale variatie in pootafstand zal ook verschillen van ras tot ras. Zo had het ras Innovator het nogal moeilijk in het droge, warme groeiseizoen van Hierdoor konden de planten in de rijen grenzend aan een lege rij niet veel extra opbrengst geven. Rijpaden zorgen in elk geval niet voor extra uitval en er waren geen verschillen aan het licht gekomen op vlak van het onderwatergewicht. Doordat de rijen grenzend aan een lege plantrij meer licht, water en nutriënten krijgen mogen we verwachten dat daar een groter opbrengstpotentieel zit. Deze extra opbrengst compenseert al een deeltje voor de lege plantrijen (in de rijpaden). Door nauwer te poten werden deze lege rijen nog iets extra gecompenseerd (maar nooit helemaal). Bij Innovator ging dit verhaal in 2018 niet op; vermoedelijk omwille van de extreme droogte. Voor zowel Fontane als Innovator compenseert de extra opbrengst in elk geval de grotere pootgoedkost (door nauwer te poten). Bodemscans geven een duidelijk beeld over de variatie in onder andere de elektrische geleidbaarheid binnen een perceel. Let wel op dat de gemeten variatie verschillende oorsprongen of redenen kunnen hebben waardoor een hogere EC niet steeds een hoger opbrengstpotentieel betekent. Een goede veldkennis naast de bodemscans is belangrijk. Het moeilijke bij proeven in verband met precisielandbouw en/of pootafstanden is dat we heel vaak vertrekken vanuit heterogeen uitgangsmateriaal. Bij de potermaat 28/35mm bv zijn de kleinste poters 20% kleiner dan de grootste poters. Op het perceel in Tongeren werd gebruik gemaakt van potermaat 45/52 mm, ook hier bedroeg het verschil in grootte tussen de grootste en kleinste poters nog 13 %. De belangrijkste machineconstructeurs bieden planters aan waarbij de pootafstand variabel kan ingesteld worden (al dan niet per plantrij). Vooral het leren werken met taakkaarten zodat het variabel poten automatisch kan verlopen zal nog enige leertijd vragen. Partners binnen Operationele Groep Variabel aardappelen poten Praktijkcentra: Constructeur: Landbouwers/loonwerker: K. Verduyn, G. Tailleu, M. Lemaire, F. Clarebout, E. Avermaete Met de financiële steun van het Departement van Landbouw en Visserij Variabel aardappelen poten resultaten