Risico- en Crisisbarometer

Transcriptie

1 Rapport Risico- en Crisisbarometer Basismeting juni 2013 Voor: NCTV Door: Ipsos Datum: 25 juni 2013 Project:

2 Inhoudsopgave Samenvatting 2 Inleiding 4 Resultaten: de zorgen van Nederland 6 Resultaten: het gevoel van veiligheid 9 Resultaten: vertrouwen in de overheid 14 Resultaten: informatiebehoefte bij ramp 18 Verschillen in achtergrondkenmerken 25 Bijlagen 28 In opdracht van NCTV. Ipsos Nederland Koningin Wilhelminaplein HK Amsterdam Ipsos BV. 1

3 Samenvatting

4 Samenvatting De zorgen van Nederland Nederlanders maken zich nog steeds het meeste zorgen om de economische-/eurocrisis. Men lijkt zich bovendien meer zorgen te maken over de werkloosheid, de bezuinigingen en de woningmarkt. Naast de economische crisis, maakt men zich ook zorgen over cyberaanvallen. Daarnaast lijkt het erop dat men wat banger is geworden voor een terroristische aanslag. Het gevoel van veiligheid Het gevoel van veiligheid is gelijk gebleven, een minderheid maakt zich zorgen over de eigen veiligheid en die van het gezin. Toch schat men de kans zelf betrokken te raken bij een ramp minder klein in dan een half jaar geleden. Een kleine doch stabiele minderheid voelt zich niet veilig op drukke evenementen. Daarnaast voelen Nederlanders zich niet altijd veilig in een vliegtuig, treinstation en het OV. Vertrouwen in de overheid Een derde van de Nederlandse bevolking heeft vertrouwen in de overheid en denkt dat Nederland goed voorbereid is op een grote ramp. Men lijkt hier echter kritischer over te zijn dan voorheen. Ook het vertrouwen in de informatievoorziening van de overheid bij rampen lijkt te zijn gedaald. Het afnemen van het vertrouwen kan samenhangen met de wisseling van onderzoeksmethode*. Informatiebehoefte bij een ramp Twee op de tien Nederlanders hebben onlangs iets meegekregen over wat te doen bij een ramp, dit is minder dan een half jaar geleden. De informatie hebben ze vooral via TV en radio tot zich genomen. Als er een ramp zou plaatsvinden, gaan er nu meer mensen zelf op zoek naar informatie dan voorheen het geval was. Ze doen dit vooral op het internet, maar ook TV en radio worden geraadpleegd. Nederland heeft het meeste vertrouwen in radio, TV en nieuwssites als informatiebron bij een ramp. * Zie pagina 5 voor meer uitleg over de wisseling van onderzoeksmethode 3

5 Inleiding

6 Inleiding Aanleiding en doelstelling Tijdig inzicht verkrijgen in de beleving van burgers tijdens (dreigende) crises. Dit inzicht wordt als input gebruikt voor de woordvoering over risico s en crises en de te ontwikkelen communicatiestrategieën daaromtrent. Met deze basismeting achterhalen we wat in het algemeen de risico-, crisis- en angstbeleving van Nederlanders is Methode Doelgroep: Nederlanders van 15 jaar en ouder Aanpak: twee basismetingen per jaar (juni en november) waarin via online interviews naar de beleving van burgers in gewone tijden wordt gevraagd. Ten tijden van een ramp of crisis kan onmiddellijk een ad hoc spoedmeting worden opgezet die inzicht biedt in de beleving van Nederlanders op dat moment. De resultaten van de basismetingen dienen als vergelijkingsmateriaal voor de spoedmetingen Vanaf juni 2013 vindt de datacollectie van de basismetingen via online interviews plaats. Voorheen is de datacollectie via telefonische interviews uitgevoerd. Het is mogelijk dat deze wisseling van methode kan leiden tot andere uitkomsten. Bij online onderzoek zijn mensen bijvoorbeeld vrijer / minder sociaal wenselijk in hun antwoorden dan bij telefonisch onderzoek. Dit zie je met name terug bij vragen die gaan over vertrouwen. Vragenlijst De volgende onderwerpen zijn aan de orde gekomen: Onderwerpen van zorg Kennis, houding en gedrag genoemde zorgen (Vertrouwen in) informatievoorziening ten tijden van crises 5

7 Resultaten De zorgen van Nederland

8 Nog steeds de meeste zorgen om economische-/eurocrisis, ook meer zorgen over werkloosheid, bezuinigingen en woningmarkt Wanneer u denkt aan zaken en gebeurtenissen die op dit moment spelen in Nederland of kunnen gaan spelen in Nederland, waarover maakt u zich dan in meer of mindere mate persoonlijk zorgen? (spontane antwoorden) Top-of-mind Overig spontaan Totaal economische-, financiële-, eurocrisis % werkloosheid/werkgelegenheid 12% 16% 28% gezondheidszorg 6% 14% 20% bezuinigingen 7% 7% 14% ontwikkeling huizenmarkt regering/politiek nergens om/geen zorgen weet niet 9% 8% 6% 9% 19% 1 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830) Overige issues door minder dan 5% genoemd Juni 13 Nov 12 Juni 12 Nov 11 economische-, financiële-, eurocrisis 34% 29% 37% 48% werkloosheid/werkgelegenheid 28% 17% 1 9% gezondheidszorg 20% 18% 1 1 bezuinigingen 14% 7% 10% 6% ontwikkeling huizenmarkt 1 5% 2% regering/politiek 9% 14% 17% 6% nergens om/geen zorgen/weet niet 28% 24% 2 27% = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 7

9 Men is vooral bang voor economische crisis en cyber aanvallen, de angst voor een terroristische aanslag lijkt te zijn gestegen Nu volgen een aantal gebeurtenissen, die als een ramp kunnen worden beschouwd. Kunt u bij iedere gebeurtenis aangeven in welke mate u hier bang voor bent dat de gebeurtenis in Nederland plaatsvindt? Bottom-3 (heel bang; bang; beetje bang) Economische crisis 75% 76% 78% 79% Cyber aanvallen 58% Terroristische aanslag 49% 38% 44% 4 Ordeverstoring in grote menigte 47% 47% 45% 45% Internationale crisis 45% 50% 49% 49% Ziektegolf onder mensen 42% 42% 4 4 Ramp met gevaarlijke stoffen 4 47% 4 47% Verkeersramp 36% 39% 40% 42% Kernongeval 34% 3 27% 3 Uitval stroom, gas, water of telefoon 34% Extreme weersomstandigheden 3 34% 3 38% Grote brand 3 36% 37% 3 Overstroming 30% 30% 26% 29% Juni 13 Nov 12 Juni 12 Nov 11 Sinds maart 2013 is het DTN verhoogd van beperkt naar substantieel Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830) = nieuw sinds juni 2013 = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 8

10 Resultaten Het gevoel van veiligheid

11 Net als een half jaar geleden, maakt een op de zeven Nederlanders zich zorgen over de eigen veiligheid en die van het gezin... In welke mate maakt u zich momenteel zorgen over de veiligheid van u en uw gezin als gevolg van mogelijke gebeurtenissen of rampen in Nederland? veel zorgen tamelijk veel zorgen niet zoveel zorgen geen zorgen juni % 14% 58% 27% 85% november % 1 56% 28% 84% juni % 17% 5 28% 79% november % 4% 14% 54% 27% 8 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=815), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 10

12 ...maar schat men de kans om betrokken te raken bij een ramp minder klein in dan een half jaar geleden In hoeverre denkt u dat u zelf of uw gezin de kans loopt om betrokken te raken bij een ramp? zeer groot groot niet klein maar ook niet groot klein zeer klein afwezig juni % 2% 3 36% 28% 2% 66% november % % 5% 76% juni % 4% % 6% 74% november % 4% 2 35% 36% 4% 75% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=813), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 11

13 Men voelt zich nog steeds het vaakst onveilig op drukke evenementen, gevolgd door een vliegtuig, treinstation en het OV Kunt u per locatie aangeven hoe veilig u zich er voelt? Helemaal niet / niet zo veilig: nov 11 juni 12 nov 12 Juni 13 helemaal niet veilig niet zo veilig tamelijk veilig heel veilig 25% 22% 26% Drukke evenementen 35% 6% 29% 56% 9% 65% 14% 12% 1 Vliegtuig 17% 5% 12% 64% 19% 8 1 9% 12% Treinstation 17% 2% 15% 65% 18% 8 9% 8% 1 Openbaar vervoer 16% 2% 14% 66% 18% 84% 8% 6% 8% Straat/weg 1 12% 69% 18% 87% 7% 5% 6% Vliegveld 12% 2% 10% 65% 2 88% 2% Openbare gebouwen 6% 6% 65% 29% 94% 2% Werk/school 2% 2% 5 47% 98% Thuis 29% 70% 99% De wisseling van onderzoeksmethode kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 12

14 Een op de zes Nederlanders mijdt drukke evenementen vanwege een gevoel van onveiligheid U gaf aan zich op/in <locatie> niet (zo) veilig te voelen. Heeft dit gevoel ervoor gezorgd dat u minder op/in <locatie> aanwezig bent? Juni 13 Niet veilig en hierdoor minder aanwezig: nov 11 juni 12 nov 12 niet veilig en hierdoor minder aanwezig niet veilig, maar kwam al niet op de locatie (nvt) niet veilig maar hierdoor niet minder aanwezig tamelijk veilig heel veilig 1 10% 12% Drukke evenementen 16% 8% 1 56% 9% 7% 5% 4% Vliegtuig 6% 4% 7% 64% 19% 5% 4% Treinstation 5% 4% 8% 65% 18% 5% 4% Openbaar vervoer 6% 7% 66% 18% 2% 2% Straat/weg 4% 9% 69% 18% 4% Vliegveld 4% 5% 65% 2 Openbare gebouwen 2% 65% 29% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden.de data aan de linkerkant van de grafiek, is gebaseerd op Nederlanders die zich helemaal niet of niet zo veilig voelen op de betreffende locatie, gepercenteerd op alle respondenten. = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 13

15 Resultaten Vertrouwen in de overheid

16 Ruim een derde van de Nederlanders heeft vertrouwen in de overheid, dit vertrouwen lijkt wel te zijn gedaald Hoeveel vertrouwen heeft u in het algemeen in de overheid, dus los gezien van rampenbestrijding? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen juni % 1 49% 37% 38% november % 1 36% 49% 4% 5 juni % 10% 39% 47% 4% 5 november % 36% 54% 4% 57% De wisseling van onderzoeksmethode kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=802), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 15

17 Een derde denkt dat Nederland niet goed is voorbereid op een grote ramp, men lijkt hier kritischer over te zijn dan voorheen In hoeverre denkt u dat Nederland in het algemeen voorbereid is op een grote ramp? helemaal niet voorbereid niet echt voorbereid redelijk voorbereid goed voorbereid heel goed voorbereid juni % 4% 3 48% 15% 2% 65% november % 17% 5 2 5% 79% juni % 14% 55% 25% 8 november % 4% 15% 5 26% 8 De wisseling van onderzoeksmethode kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 16

18 Ook het vertrouwen in de informatievoorziening van de overheid lijkt te zijn gedaald, zes op de tien heeft weinig vertrouwen Hoeveel vertrouwen heeft u in het algemeen in de informatievoorziening door de overheid bij een grote ramp? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen juni % 7% 5 40% 2% 42% Top 3 redenen geen/weinig vertrouwen: november % 5% 34% 56% 5% 6 onduidelijke informatie jun 13: 15% nov 12: 14% jun 12: 15% nov 11: 12% juni % 7% 32% 55% 6% 6 Informatie was te laat jun 13: 1 nov 12: 18% jun 12: 1 nov 11: 17% november % 5% 3 56% 5% 6 Achterhouden informatie jun 13: 12% nov 12: 2 jun 12: 28% nov 11: 2 De wisseling van onderzoeksmethode kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=800), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 17

19 Resultaten Informatiebehoefte bij een ramp

20 Twee op de tien Nederlanders heeft onlangs iets meegekregen over wat te doen bij een ramp, dit is minder dan een half jaar geleden Heeft u onlangs iets gezien, gehoord of gelezen over wat te doen bij een mogelijk grote ramp? nee ja juni % 22% november % 44% juni % 32% november % 38% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=729), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 19

21 Wanneer men iets heeft gezien/gehoord, is dit voornamelijk via TV en radio geweest Op welke wijze heeft u over wat te doen bij rampen iets gezien, gehoord of gelezen? juni 2013 november 2012 juni 2012 november % 68% 60% 54% % 10% 15% 1 7% 9% 8% 5% 7% 9% 7% 6% 5% 4% 5% 6% 4% Televisie Radio Krant Folder Internet (algemeen) Media (algemeen) Gemeente (algemeen) Niets gezien, gehoord of gelezen Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=729), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 20

22 Nederlanders gaan nu vaker zelf op zoek naar informatie als er een ramp plaatsvindt dan in voorgaande jaren... Stel er vindt een grote ramp plaats in Nederland die mogelijk voor u ook gevolgen heeft. In hoeverre gaat u dan zelf op zoek naar informatie over deze ramp? ik ga dan zeker zelf op zoek naar informatie ik ga dan misschien zelf op zoek naar informatie ik ga dan niet zelf op zoek naar informatie, maar wacht af op de informatie die mij wordt aangeboden weet niet juni % 17% 5% november % 12% 1 juni % 14% 15% 2% november % 1 16% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830) = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 21

23 85% 75% 69% 72%...en doet dit vooral op het internet, maar ook de televisie en radio worden geraadpleegd 66% 52% 50% 50% 50% 4 40% 36% 37% 34% 29% 24% 9% 8% 8% 1 12% 12% 1 5% 14% 16% 18% Als u zelf op zoek gaat naar informatie over deze ramp, op welke manier, of via welk kanaal zoekt u dan naar informatie? juni 2013 november 2012 juni 2012 november 2011 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=802), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 22

24 45% Specifiek gekeken naar internet, wordt Nu.nl het meest gebruikt om informatie over rampen te zoeken, gevolgd door websites van een krant en de gemeente 35% 30% 22% 16% 15% 1 10% 1 16% 12% 5% 14% 16% 18% Welke websites zou u dan bezoeken als u op zoek gaat naar informatie over deze ramp? juni 2013 november 2012 juni 2012 november 2011 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=802), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 23

25 Nederland heeft het meeste vertrouwen in radio, TV en nieuwssites als informatiebron bij een ramp Hoeveel vertrouwen heeft u in de volgende informatiebronnen tijdens een (mogelijke grote) ramp? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen juni 13 nov 12 Radio 8% 7% 67% 2 88% 88% TV 10% 9% 67% 20% 87% 87% Nieuwssites op internet 12% % 75% Krant 2 18% 64% 9% 7 67% 1 2% 9% 29% 8% 37% 36% Twitter 46% 15% 3 19% 22% 16% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830), antwoorden weet niet, ken ik niet worden niet getoond in deze grafiek = significant hoger of lager dan vorige periode (nov 2012), let op, methodeverschil sinds juni 13 (online ipv telefonisch) 24

26 Resultaten Verschillen in achtergrondkenmerken

27 Verschillen tussen man/vrouw, leeftijd en opleiding Vrouwen maken zich in het algemeen meer zorgen en zijn vaker bang voor rampen en crises dan mannen. Specifiek zien we dat vrouwen meer zorgen hebben over bezuinigingen en de gezondheidszorg dan mannen. De grotere zorgen van vrouwen uiten zich in het vaker onveilig voelen op drukke evenementen, een vliegveld en in een vliegtuig. Ook maken vrouwen zich meer zorgen over de veiligheid van hun gezin dan mannen. Wat betreft informatievoorziening bij rampen gebruiken mannen iets vaker een sms en vrouwen iets vaker het publieksnummer van de gemeente. Mannen zijn sceptischer over Twitter dan vrouwen. Laag opgeleiden en ouderen zijn vaker bang voor crises of rampen dan hoger opgeleiden en jongeren. Een voorbeeld is dat zij zich meer zorgen maken over hun AOW en ouderenzorg. Maar ook de veiligheid van hun gezin baart hen meer zorgen. Hoger opgeleiden maken zich vaker zorgen over immigratieproblemen en omgangsvormen dan lager opgeleiden Laag opgeleiden gaan minder vaak zelf op zoek naar informatie bij rampen dan hoog opgeleiden Laag opgeleiden en ouderen hebben bovendien minder vertrouwen in de overheid dan hoog opgeleiden en jongeren 26

28 Verschillen tussen werkende, werkloze, gepensioneerde en schoolgaande Nederlanders Schoolgaande mensen maken zich over het algemeen minder zorgen over crises en rampen dan werkenden en gepensioneerden. Zij denken ook dat Nederland beter voorbereid is op een crisis of ramp. Gepensioneerden zijn juist vaker bang voor crises en rampen Werkzame Nederlanders hebben vaker iets gezien/gehoord over wat te doen bij een ramp dan niet-werkenden Werkzame Nederlanders en huishoudens met kinderen hebben meer vertrouwen in de overheid 27

29 Bijlagen

30 Bijna negen op de tien Nederlanders is in meer of mindere mate bang voor minstens een voorgelegde gebeurtenis Nu volgen een aantal gebeurtenissen, die als een ramp kunnen worden beschouwd. Kunt u bij iedere gebeurtenis aangeven in welke mate u hier bang voor bent dat de gebeurtenis in Nederland plaatsvindt? Bottom-3 (heel bang; bang; beetje bang) Aantal gebeurtenissen waarvoor men (een beetje / heel) bang is: Totaal jun 13 Man Vrouw Opleiding: hoog Opleiding: midden Opleiding: laag Alleenstaand Volwassen huishouden Huishouden met kinderen 0 van de 13 keer bang 12% 17% 8% 12% 14% 1 17% 12% van de 13 keer bang 3 37% 30% 4 35% 2 39% 28% 37% 5-7 van de 13 keer bang 22% % 22% 19% 19% 22% 2 8 of meer van de 13 keer bang 3 26% 39% 22% 30% 50% 26% 39% 30% Vet wijkt binnen het achtergrondkenmerk significant af van onderstreept Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830) 29

31 Responsverantwoording Online Start veldwerk: 3 juni 2013 Datum reminder: 10 juni 2013 Einde veldwerk: 11 juni 2013 Gemiddelde invulduur vragenlijst: 8 minuten # % Totaal aantal verstuurde uitnodigingen Vragenlijst niet geopend 967 Vragenlijst voortijdig afgesloten 162 Totaal aantal geslaagde interviews 830 Respons* 42% *) Respons=totaal aantal geslaagde interviews/totaal aantal verstuurde uitnodigingen 30