Cultuur, gedrag en bewustwording. Jet van Mourik 8 februari 2018

Transcriptie

1 LCOZ Cultuur, gedrag en bewustwording Jet van Mourik 8 februari 2018

2 Programma Organisatiecultuur Bewustwording Gedragsbeïnvloeding

3 Compliance 2.0 Compliance is het versterken van de integriteit van de organisatie, haar bestuur, haar medewerkers, haar data en de markt.

4 Integriteit Wat is integriteit eigenlijk? Integriteit gaat verder dan naleving van wetten en regels Integriteit gaat om de geest van de wet, om vertrouwen en betrouwbaarheid Integer gedrag van mensen vergroot de kans op naleving van regels, afspraken en beleid Integriteit gaat om gedrag, dus je wilt gedrag beïnvloeden!

5 Instagram Een trotse medewerker heeft foto s en filmpjes van zijn nieuwe kantoor op instagram geplaatst.

6 Twitter Een medewerker twittert hoe chagrijnig zijn leidinggevende vandaag weer eens is.

7 Compliance, Integriteit & Cultuur Alleen naar wet- en regelgeving en integriteitsbeleid kijken is niet meer voldoende Een stapje dieper/verder -> gedrag van mensen en cultuur van de organisatie

8 Quote uit Een lastig gesprek Een goede structuur en goede regels kunnen slecht gedrag niet voorkomen, maar goed gedrag kan wel redding brengen bij een slechte structuur en slechte regels.

9 Cultuur (1) Een organisatiecultuur speelt zich af tussen mensen en is zichtbaar en onzichtbaar aanwezig in het handelen, het denken, de patronen, de manieren van doen en de betekenisgeving. Er kan niet geen cultuur zijn: overal waar mensen met elkaar interacteren, ontwikkelen zich patronen en manieren van doen Bron: L. I. A. de Caluwé, Culturen veranderen in: R. van Es (red.) Cultuurverandering: mythe en realiteit, Kluwer, Deventer 2009.

10 Cultuur (2) Er worden drie niveaus onderkend: zichtbare uitingen zoals bijvoorbeeld kleding, taalgebruik, huisstijl, stijl van leidinggeven, waarden en normen over wat hoort en niet hoort basisaannames Bron: E.H. Schein, Organizational culture and leadership. A dynamic view, Jossey Bass, San Francisco.

11 Cultuur

12 10 waarden van een organisatiecultuur (H.R. van Hasselt. Cultuurmanagement. Bedrijfscultuur en veranderingsprocessen.) 1. Trots op de organisatie 2. Gerichtheid op prestaties 3. Teamgeest en communicatie 4. Toezicht en leiderschap 5. Winstgerichtheid en kostenbewustzijn 6. Collegiale verhoudingen 7. Klantenrelaties 8. Eerlijkheid en veiligheid 9. Opleiding en vorming 10. Innovatiegerichtheid

13

14 Integriteitsbewuste cultuur Een integere cultuur doelt vervolgens op een sfeer en klimaat waarin een instelling handelt op een manier die uitlegbaar en verantwoordbaar is, die de professionele, individuele verantwoordelijkheid stimuleert en beloont, en waarmee niet alleen de letter maar ook de geest van de wet wordt nageleefd. Bron: Toezichtthema s DNB 2010.

15 Het DNB Cultuurhuis

16 7 elementen, oftewel soft controls 1. Evenwichtig handelen: alle relevante belangen onderkennen en zichtbaar maken 2. Consistent handelen: handelen in lijn met doelstellingen 3. Bespreekbaarheid 4. Voorbeeldgedrag: tone at the top 5. Uitvoerbaarheid: realistische targets 6. Transparantie: communiceren over doelstellingen 7. Handhaving: aan niet-naleving worden consequenties verbonden

17 RvT Je werkt als een CO bij een thuiszorginstelling. Je hoort dat één van de RvT-leden eveneens RvT-lid is geworden bij een andere (concurrerende) thuiszorginstelling in de regio.

18 Noodsituatie? Eén van de bestuurders is per direct opgestapt. Binnen de zorginstelling is niet per direct een geschikte bestuurder beschikbaar. Wel een zeer goed aangeschreven interim bestuurder. Zijn tarief zou omgerekend de Wnt normen overschrijden.

19 Seminar Alle leden van de Raad van Bestuur worden uitgenodigd voor een seminar vernieuwing in de zorg. Het seminar wordt georganiseerd door een adviesbureau. Het seminar vindt plaats in een ziekenhuis in Parijs dat als pilotziekenhuis heeft gediend.

20

21 Compliancecyclus

22 Compliancecyclus (4) Regels handhaven Vaststellen reikwijdte Regels monitoren Uitvoeren risicoanalyse Regels uitleggen Regels maken

23

24 Compliance awareness Alweer een container begrip?

25 Gedrag beïnvloeden

26 Gedrag beïnvloeden Weten Willen Kunnen Doen! toch?

27 Weerstand! Reactantie Scepsis Inertia

28 Reactantie Gevoel dat handelingsvrijheid wordt beperkt Moeilijk, passief, agressief, opstandig Tegen beïnvloeder Aanpak: Erken de weerstand Maak het offer klein Herdefinieer de relatie: Samen lossen we het op Biedt keuzes, alternatieven

29 Scepsis Ambivalentie Kritisch, twijfel, onzeker Tegenspreken, ja, maar Tegen de boodschap Aanpak: Accepteer verzet Beargumenteer Stel garanties, doe beloftes Herformuleer het voorstel Kijk vooruit, doe vooraankondigingen

30 Inertia Eens zijn, maar niet doen: passiviteit Ontwijkend gedrag Loskoppelen situatie Aanpak Lok met motieven die ontvankelijk zijn Gebruik commitment en consistentie techniek

31 Weerstanden overzicht Reactance Scepsis Inertia Gevoel dat vrijheid wordt aangetast Voelt zich gedwongen Conformeert zich niet graag aan boodschap/verzoek Laat zich moeilijk door ander vertellen wat te doen Gaat op oude manier verder Verzet zich tegen boodschapper/beinvloeder Twijfelachtig/kritisch over veranderingen Wantrouwt de verzoeker/boodschapper Stelt voortdurend vragen en gaat in discussie (ja maar ) Probeert medestanders te vinden Is onzeker over impact verandering Verzet zich tegen boodschap Eens met doel maar geen zin om in actie te komen Ziet geen noodzaak om zelf energie te steken in verzoek Vergeet bepaalde taken uit te voeren Is moeilijk in beweging te krijgen Vermijdt taken die met verzoek/boodschap te maken hebben Koppelt eigen gedrag los van probleemsituatie 31

32 Weerstanden: to do Reactance Scepsis Inertia Erken de weerstand Accepteer verzet Lok met motieven waarvoor doelgroep ontvankelijk is Maak het offer klein Beargumenteer Gebruik commitment en consistentie techniek Herdefinieer de relatie: Stel garanties, doe beloftes Altercasten Samen lossen we het op Herformuleer het voorstel Implementatie-intenties Bv Filerijden of spitsmijden Biedt keuzesalternatieven Kijk vooruit, doe vooraankondigingen 32

33 Gedragsbeïnvloeding-valkuilen Als we mensen maar bewust maken van belang dan gaan ze het toch wel doen? Als we maar roepen hoe hard we hebben opgetreden, dan veranderen ze toch zeker wel? Kleine stap vooruit is toch maar een druppel op gloeiende plaat? Als beleidsmakers weten we het toch beter? Antwoord: NEE! 33

34 Kleine stapjes

35 Awareness creëren Door met regelmaat en op verschillende wijzen aandacht te vragen voor het onderwerp bereik je awareness. De ultieme awareness wordt bereikt wanneer medewerkers onbewust juist handelen, uit zichzelf het juiste doen. Dit betekent dat geschreven en ongeschreven regels worden nageleefd, omdat ze binnen de waarden en normen van de organisatie maar ook binnen die van de individuele medewerker vallen.

36 Awareness programma Bepaling doelgroepen Onderwerpen afgeleid uit risico s of waarden Trainingmethoden Periodiciteit Rol van compliance en anderen Intern/ extern

37 Awareness acties (1) Class room sessies E-learning

38 Awareness acties (2) Dilemmatrainingen / moreel beraad 1-op-1

39 Awareness acties (3) Bijwonen MT/ afdelingsoverleg Mededelingen via Intranet Communicatie personeelsblad

40 Awareness acties (4) Ontwikkelen van een toolkit compliance

41 Rol van compliance en anderen bij awareness Compliance en of HR Initiator en trekker van awareness activiteiten Optreden als deskundige Faciliteren Management: Toon en gedrag vanuit de top Voldoende budget

42 Het interventiekompas Waarom worden regels, beleid of afspraken overtreden? Inzicht in gedrag (bewust én onbewust) Wat werkt? Aan de slag:

43 Vragen? Mr. M.J. van Mourik (Jet) Antonius Zorggroep