Overzicht en doelstellingen van de cursus

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overzicht en doelstellingen van de cursus"

Transcriptie

1 Overzicht en doelstellingen van de cursus Jan Swevers, Joris De Schutter

2 Overzicht en doelstellingen van de cursus 1 Overzicht Doelstellingen van de cursus: kennis, vaardigheden, attitude Overzicht van de hoorcolleges/oefenzittingen/practicum Aanpak Examenvorm Studiemateriaal

3 Overzicht en doelstellingen van de cursus 2 Doelstellingen van de cursus: kennis, vaardigheden, attitude Kennis: basistechnieken voor de beschrijving en de analyse van dynamische systemen (mechanisch, elektrisch, elektromechanisch, warmte, hydraulisch) basistechnieken voor het ontwerp en de analyse van regelsystemen klassieke regelsystemen : ontwerp in tijds- en frequentiedomein moderne regelsystemen : op basis van toestandsruimtemodellen (in continue and discrete tijd) en volgens het internal model principe basistechnieken voor de identificatie van lineaire systemen in het tijdsdomein

4 Overzicht en doelstellingen van de cursus 3 Vaardigheden: Opstellen van modellen van dynamische systemen. Inzicht in gedrag van (geregelde) systemen. Ontwerp van een regelaar op basis van specificaties. Identificatie van lineaire systemen in het tijdsdomein. Computerondersteuning bij analyse en ontwerp (MATLAB). Attitudes: Steeds zo eenvoudig mogelijke oplossing nastreven. Kritische interpretatie van computerberekening op basis van fysisch inzicht.

5 Overzicht en doelstellingen van de cursus 4 Overzicht van de hoorcolleges/oefenzittingen/practicum Indeling in 3 groepen Groep 1 Studenten met achtergrond: H0M30a Systeemtheorie en regeltechniek van Prof. Joos Vandewalle Groep 2 Studenten met achtergrond: H01F7a Systeemtheorie van Prof. Hendrik Van Brussel Groep 3 Studenten die het programma over 2 jaar voor industrieel ingenieurs volgen

6 Overzicht en doelstellingen van de cursus 5 Verdeling hoorcolleges/oefenzittingen/practicum over de groepen Groep 1 blokken A en C, en oefenzittingen 1, 2, 4, 5, 6, 7, en het practicum Groep 2 blokken B en C, en oefenzittingen 2, 3, 4, 5, 6, 7, en het practicum Groep 3 blokken A, B, en C, en oefenzittingen 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, en het practicum

7 Overzicht en doelstellingen van de cursus 6 Inhoud van de verschillende blokken Blok A: 3 2u, J. Swevers A1 Process van modellering, afleiden van fysische modellen A2 Afleiden van mathematische modellen, systeemgrafen, voorbeelden A3 Afleiden van toestandsruimtemodellen Blok B: 4 2u, J. De Schutter B1 Inleiding tot regeltechniek, basiseigenschappen van systemen met terugkoppeling B2 Prestaties van systemen met terugkoppeling B3 Stabiliteit van lineaire systemen B4 Stabiliteit in het frequentiedomein

8 Overzicht en doelstellingen van de cursus 7 Inhoud van de verschillende blokken (2) Blok C: 10 2u, J. Swevers (C1-3,C9-10) J. De Schutter (C4-8) C1 Linearisatie van niet-lineaire systemen C2 Inleiding tot systeemidentificatie C3 Inleiding tot systeemidentificatie (vervolg) C4 Methode der wortellijnen C5 Ontwerp in het frequentiedomein van systemen met terugkoppeling C6 Ontwerp in het frequentiedomein van systemen met terugkoppeling (vervolg) C7 Ontwerp van regelaars op basis van toestandsterugkoppeling C8 Ontwerp van regelaars op basis van toestandsterugkoppeling (vervolg) C9 Controle van processen: Internal model control C10 Controle van processen: Internal model control (vervolg)

9 Overzicht en doelstellingen van de cursus 8 Aanpak Mogelijke benaderingswijzen : zeer wiskundig (opeenvolging van stellingen) intuïtief, gesteund op ervaring Hier : gebaseerd op wiskundige technieken, maar nadruk op: fysische modelvorming en inzicht toegepast op praktische regelsystemen met realistische specificaties Interdisciplinair vakgebied Bewegingscontrole, maar ook thermisch, hydraulisch, elektrisch voorbeelden uit diverse disciplines

10 Overzicht en doelstellingen van de cursus 9 CACSD : computer aided control systems design : Matlab : Simulink en Control systems toolbox analyse synthese

11 Overzicht en doelstellingen van de cursus 10 Examenvorm Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding. Open boek : oefeningenexamen. Een deel van het examen wordt opgelost met PC (MATLAB). Aard van de vragen : dit wordt duidelijk tijdens hoorcolleges en in oefenzittingen. Problemen oplossen zoals in oefenzittingen Geen expliciete theorievragen, maar peilen naar inzicht!

12 Overzicht en doelstellingen van de cursus 11 Studiemateriaal Boek: Feedback control of dynamic systems, Third or Fourth Edition, G.F. Franklin, J.D. Powell, A. Emani-Naeini, Addison-Wesley, 1994, ISBN Aanvullende cursusnota s: J. Swevers, H. Van Brussel, J. De Schutter, uitgegeven door VTK. Copie van transparanten via VTK web-site :

Docentenhandleiding Blok I3+I4 (H5+H6) Besturen en Regelen met de PC Reinder Jongsma

Docentenhandleiding Blok I3+I4 (H5+H6) Besturen en Regelen met de PC Reinder Jongsma Docentenhandleiding Blok I3+I4 (H5+H6) Besturen en Regelen met de PC Reinder Jongsma 1. Leerdoelen en subdoelen van het blok Leerdoelen Systematisch analyseren van een programma van eisen Doorgronden van

Nadere informatie

Systeem en Regeltechniek FMT / Mechatronica. Inleidende verkenning Inleiding

Systeem en Regeltechniek FMT / Mechatronica. Inleidende verkenning Inleiding Systeem en Regeltechniek FMT / Mechatronica Deel 1: Blok 1: Inleidende verkenning Inleiding Gert van Schothorst Philips Centre for Technical Training (CTT) Philips Centre for Industrial Technology (CFT)

Nadere informatie

Master Wiskundige Ingenieurstechnieken

Master Wiskundige Ingenieurstechnieken Master Wiskundige Ingenieurstechnieken Infosessie Karl Meerbergen, prog. dir., dept. CW David Ariëns, BASF, ir WIT Dirk Abbeloos, Nobel Biocare, ir WIT Waarom wiskundige ir? Ø Wiskundige modellen en technieken

Nadere informatie

Beschrijving onderwijseenheden

Beschrijving onderwijseenheden Bachelorgids Wiskunde 2006 23-06-2006 15:28 Pagina 166 Bijlage C Beschrijving onderwijseenheden Deze bijlage behoort bij artikel 1.2, eerste lid, van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Master Wiskundige Ingenieurstechnieken

Master Wiskundige Ingenieurstechnieken Master Wiskundige Ingenieurstechnieken Meer informatie https://wms.cs.kuleuven.be/cs/studeren/masterwiskundige-ingenieurstechnieken Of via de facultaire webpagina s of webpagina van het departement computerwetenschappen

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 2: De regelkring Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Meet- en Regeltechniek:

Nadere informatie

Evalueren aan de hand van papers

Evalueren aan de hand van papers Evalueren aan de hand van papers Sven Maerivoet sven.maerivoet@esat.kuleuven.ac.be Katholieke Universiteit Leuven Departement Elektrotechniek ESAT-SCD (SISTA) Duo/Icto zomerklassen september 2004 1 Schetsing

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en egeltechniek Les 5: Het wortellijnendiagram Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit ndustriële ngenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Meet- en egeltechniek:

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie HBO5. Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting

ECTS-fiche. 1. Identificatie HBO5. Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Pneumatica Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100% aanwezigheid Ingeschatte

Nadere informatie

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG 13/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/2018 D. LEFEBER D.

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG 13/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/2018 D. LEFEBER D. BA1 IR tweede zit 2017-2018 Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Economie en bedrijfsleven Informatica (theorie Phyton) Lineaire algebra wiskundige

Nadere informatie

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG 13/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/2018

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG 13/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/2018 BA1 IR tweede zit 2017-2018 Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Economie en bedrijfsleven Informatica (theorie Phyton) Lineaire algebra wiskundige

Nadere informatie

Universiteit Twente. Inleiding systeemen regeltechniek

Universiteit Twente. Inleiding systeemen regeltechniek Universiteit Twente Faculteit Construerende Technische Wetenschappen Werktuigbouwkundige Automatisering Motor Inleiding systeemen regeltechniek Rechtgeleiding Scheve Sinus s.2m r K 2pi/p r Fp kp kp Fv

Nadere informatie

Regeltechniek. Les 6: Het wortellijnendiagram. Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot

Regeltechniek. Les 6: Het wortellijnendiagram. Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Regeltechniek Les 6: Het wortellijnendiagram Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Regeltechniek: Vakinhoud

Nadere informatie

Differentiaalvergelijkingen Wi1909TH. I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 12 november 2018

Differentiaalvergelijkingen Wi1909TH. I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 12 november 2018 Differentiaalvergelijkingen Wi1909TH, 12 november 2018 Inleiding van Mourik Broekmanweg 6, kamer 3.W.700 tel : (015 27)86408 e-mail : I.A.M.Goddijn@TUDelft.nl homepage : http: //fa.its.tudelft.nl/ goddijn

Nadere informatie

1 BA IR 2e semester

1 BA IR 2e semester 1 BA IR 2e semester Chemie : structuur en transformaties Chemie : structuur en transformaties Golven en elektromagnetisme van de materie van de materie H. RAHIER - I. DEGRAEVE H. RAHIER - I. DEGRAEVE F.

Nadere informatie

OLV Hemelvaart Officiële feestdag D. LEFEBER D. LEFEBER

OLV Hemelvaart Officiële feestdag D. LEFEBER D. LEFEBER BA1 IR tweede zit 2018-2019 Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Economie en bedrijfsleven Informatica (theorie Phyton) Lineaire algebra wiskundige

Nadere informatie

ECTS-fiche HBO5 100 %

ECTS-fiche HBO5 100 % ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Thermodynamica Code 7366 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100 % aanwezigheid Ingeschatte

Nadere informatie

1 BA IR 2e semester

1 BA IR 2e semester 1 BA IR 2e semester Chemie : structuur en transformaties Chemie : structuur en transformaties Golven en elektromagnetisme van de materie van de materie H. RAHIER - I. DEGRAEVE H. RAHIER - I. DEGRAEVE F.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

KATHOLIEKE HOGESCHOOL LIMBURG. Automatisering. Regeltechniek. Deel I. Basis Regeltechniek. Dr ir J. Baeten. cursus gedoceerd aan

KATHOLIEKE HOGESCHOOL LIMBURG. Automatisering. Regeltechniek. Deel I. Basis Regeltechniek. Dr ir J. Baeten. cursus gedoceerd aan KATHOLIEKE HOGESCHOOL LIMBURG Departement Industriële wetenschappen en technologie Automatisering Regeltechniek Deel I Basis Regeltechniek Dr ir J. Baeten cursus gedoceerd aan 3 jaar Academische Bachelor

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 14 Algebraïsche vaardigheden 15 Toetsen van hypothesen 16 Toepassingen van de differentiaalrekening

vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 14 Algebraïsche vaardigheden 15 Toetsen van hypothesen 16 Toepassingen van de differentiaalrekening vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 13.1 Kansberekeningen 13.2 Kansmodellen 13.3 De normale verdeling 13.4 De n -wet 13.5 Discrete en continue verdelingen 13.6 Diagnostische toets 14 Algebraïsche

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 7: De klassieke regelaars Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Meet- en Regeltechniek:

Nadere informatie

Scientific Computing

Scientific Computing WISB356, Utrecht, 10 september 2012 Scientific Computing Gerard Sleijpen Rob Bisseling Alessandro Sbrizzi Department of Mathematics http://www.staff.science.uu.nl/ sleij101/ Docenten Gerard Sleijpen WG

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie Faculteit Technische Natuurwetenschappen Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie (art. 7.13 en 7.59 WHW) Inhoudsopgave Artikel

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2011-2012

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2011-2012 Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2011-2012 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Christiaan Huygens Verdiepingssymposium

Christiaan Huygens Verdiepingssymposium Christiaan Huygens Verdiepingssymposium Systeemtheorie: een vakgebied vol dynamiek en interactie! onderdeel van de leerstoel Optimalisatie en Systeemtheorie Jacob van der Woude 21 maart 2011 1 Delft University

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde

Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) 1. Kennis De afgestudeerde bachelor 1.1 beheerst de basisbegrippen, theorieën,

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 4: De regelkring Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Meet- en Regeltechniek:

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA DE OPLEIDINGEN DRIE GROTE RICHTINGEN BURGERLIJK INGENIEUR BURGERLIJK INGENIEUR-ARCHITECT INDUSTRIEEL INGENIEUR

Nadere informatie

Regeltechniek. Les 1: Inleiding en modelvorming. Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot

Regeltechniek. Les 1: Inleiding en modelvorming. Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Regeltechniek Les 1: Inleiding en modelvorming Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Onderzoeksafdeling STADIUS

Nadere informatie

Facultaire informatie Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde (voltijds/deeltijds)

Facultaire informatie Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde (voltijds/deeltijds) Facultaire informatie Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde Bachelor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde (voltijds/deeltijds) Taal : N Studiepunten : 180 Algemene informatie De studenten

Nadere informatie

Laatste aanpassing op 5/12/2017

Laatste aanpassing op 5/12/2017 BA1 IR tweede zit 2016-2017 Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Analyse: : afleiden, integreren, Lineaire

Nadere informatie

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 1: Inleiding en modelvorming Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Onderzoeksafdeling

Nadere informatie

Opleiding. Marketing. Code + officiële benaming van de module. A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016. Semester.

Opleiding. Marketing. Code + officiële benaming van de module. A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016. Semester. Opleiding Marketing Code + officiële benaming van de module A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016 Semester 1 Studieomvang 6 studiepunten Totale studietijd 120 Aantal lestijden 80 Aandeel

Nadere informatie

LIJST VOOR STUDENTEN - Per vak, vaknummer en adres ombuds

LIJST VOOR STUDENTEN - Per vak, vaknummer en  adres ombuds LIJST VOOR STUDENTEN - Per vak, vaknummer en e-mailadres ombuds GEMEENSCHAPPELIJKE VAKKEN VAN DE BACHELOR 1 H01A8A Algemene en technische scheikunde ombuds.studentenbegeleiding@eng.kuleuven.be 1 H01B0A

Nadere informatie

Praktische Numerieke Wiskunde

Praktische Numerieke Wiskunde Wiskunde, Utrecht Praktische Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Paul Zegeling Department of Mathematics http://www.math.uu.nl/people/sleijpen Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: 030-2531732 sleijpen@math.uu.nl

Nadere informatie

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Keuze profielen Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek Wiskunde C Wiskunde A wiskunde A wiskunde

Nadere informatie

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica ECTS-fiche Identificatie 1. Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module toegepaste mechanica Code 7369 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste aanwezigheid 100%

Nadere informatie

Software Ontwikkeling

Software Ontwikkeling Overzicht Bachelor Software Ontwikkeling Voorbereiding Visitatie ZAP vergadering donderdag 7/2/2008 2/15 Situatie Inleiding 6sp Klassiek ex-cathedra basisvak Oberon-2 Basisprincipes programmeren Inhoud

Nadere informatie

Systeemtheorie: een vakgebied vol dynamiek en interactie!

Systeemtheorie: een vakgebied vol dynamiek en interactie! Christiaan Huygens Verdiepingssymposium Systeemtheorie: een vakgebied vol dynamiek en interactie! Jacob van der Woude 21 maart 2011 1 Delft University of Technology Systeem met terugkoppeling 21 maart

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen

Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen 201500122 Dr. ir. J.P. Schilder De evaluatiecommissie heeft verschillende moduleonderdelen van Module 5 Dynamische Systemen via emailenquêtes geëvalueerd.

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie Faculteit Technische Natuurwetenschappen Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie (art. 7.13 en 7.59 WHW) Inhoudsopgave Artikel

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Wijzigingen worden door de docent in Edmodo of in de les doorgegeven. Hoofdstuk 1 Lineaire en exponentiële functies. Week Onderwerp Opgaven

Wijzigingen worden door de docent in Edmodo of in de les doorgegeven. Hoofdstuk 1 Lineaire en exponentiële functies. Week Onderwerp Opgaven Hoofdstuk 1 Lineaire en exponentiële functies 34 1-1 Lineaire verbanden 35 1-2 1-3 1-4 Gebieden ax + by < c Exponentiële verbanden Logaritmische schaalverdeling 36 1-5 1-6 SV TJZ Verdubbelings- en halveringstijd

Nadere informatie

Praktische. Pijlers (exacte) wetenschap. Programma. Wiskunde, Utrecht Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel:

Praktische. Pijlers (exacte) wetenschap. Programma. Wiskunde, Utrecht Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: Praktische Wiskunde, Utrecht Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: 030-2531732 sleijpen@math.uu.nl http://www.math.uu.nl/people/sleijpen >Lectures>Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Paul

Nadere informatie

totale studielast: 320 uur Dit vak heeft ook een Centraal Examen, dat voor 50% het eindcijfer bepaalt.

totale studielast: 320 uur Dit vak heeft ook een Centraal Examen, dat voor 50% het eindcijfer bepaalt. PTA wiskunde A HAVO cohort 2014-2016 ST=SE-toets SP=SE-praktische opdracht VT=voortgangstoets VP=voortgangs-praktische opdracht HD=handelingsdeel Weeknummers zijn een indicatie: er kunnen geen rechten

Nadere informatie

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Technische Bedrijfskunde

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Technische Bedrijfskunde Where innovation starts Vakken eerste jaar Vakken eerste jaar In de major krijg je uiteenlopende vakken en projecten op het gebied van wiskunde, technische bedrijfskunde en integratie (het toepassen van

Nadere informatie

Evalueren van grote groepen

Evalueren van grote groepen Groep Wetenschap en Technologie Hapje Onderwijs 17 maart 2010 Evalueren van grote groepen in groep? Dirk De Vos, namens de docenten chemie 1 ste Bac Bio-Ingenieur Chemie in eerste Bac Bio-Ingenieur Algemene

Nadere informatie

Regeltechniek in Beweging

Regeltechniek in Beweging Regeltechniek in Beweging Maarten Steinbuch Intreerede 19 september 2003 1 Populatie uitnodigingen wetenschap industrie relaties 2 Wetenschappelijke conferenties universiteit industrie 3 Werktuigbouwkunde

Nadere informatie

1.1 Inleiding. Gehanteerde input. - referentiekaders van de opleidingen:

1.1 Inleiding. Gehanteerde input. - referentiekaders van de opleidingen: Uittreksel uit het visitatierapport iw: elektromechanica, 7 december 2009 Het domeinspecifieke referentiekader academisch gerichte bachelor Industriële wetenschappen: elektromechanica en de academisch

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 11: Niet-lineaire regeltechniek en aan-uit regelaars Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven,

Nadere informatie

Handleiding PI practicum PAO cursus Slimmer Waterbeheer met Real-Time Control, maart 2016

Handleiding PI practicum PAO cursus Slimmer Waterbeheer met Real-Time Control, maart 2016 Handleiding PI practicum PAO cursus Slimmer Waterbeheer met Real-Time Control, 15-16 maart 2016 R. R. P. van Nooijen. 14 maart 2016 Samenvatting PI practicum handleiding PAO cursus Slimmer Waterbeheer

Nadere informatie

NATUURKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NATUURKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NATUURKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek

Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek Inhoud dr.ir. L. Jóźwiak augustus 2005 1 Inleiding 1 2 Algemene informatie 1 3 Inhoud van het vak 2 4 Operationele doelstellingen 3 5 Plaats in het curriculum 3 6 Onderwijsvorm

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

Studiewijzer (ECTS-fiche)

Studiewijzer (ECTS-fiche) Studiewijzer (ECTS-fiche) Opzet van de studiewijzer is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één studiewijzer voor elke module. 1. Identificatie

Nadere informatie

4021WDD10Y\r \rwdd-1 (4021WDD10Y)\rNo. of responses = 282

4021WDD10Y\r \rwdd-1 (4021WDD10Y)\rNo. of responses = 282 WDDY\r \rwdd (WDDY)\rNo. of responses = Terugkoppeling van coördinatoren op laatste pagina. Overall indicators Kwaliteit van het vak: WDD (α =.) Leeropbrengsten: WDD (α =.) av.=, Practicum: WDD (α =.)

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Uitgangspunten, plaats en globale doelstelling van de cursus 5 2 Inhoud van de cursus 5 3 De structuur van het schriftelijk materiaal 6 4 Het bestuderen van de cursus

Nadere informatie

De comfortabele auto

De comfortabele auto De comfortabele auto 1e Matlab practicum Inleiding Wiskundige Systeemtheorie (156056) (inleveren tot en met vrijdag 13 Maart 2009, via Teletop). Dit is de eerste van twee verplichte Matlab/Simulink-practica

Nadere informatie

Where innovation starts. Vakken eerste jaar major Technische Bedrijfskunde

Where innovation starts. Vakken eerste jaar major Technische Bedrijfskunde Where innovation starts Vakken eerste jaar major Technische Bedrijfskunde TU/e Bachelor College De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) bundelt haar bacheloronderwijs in het Bachelor College. Als student

Nadere informatie

Meet- en Regeltechniek

Meet- en Regeltechniek Meet- en Regeltechniek Les 1: Inleiding en modelvorming Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Onderzoeksafdeling

Nadere informatie

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) (nieuw programma) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk examen.

Nadere informatie

Software Engineering. Universiteit Antwerpen

Software Engineering. Universiteit Antwerpen Software Engineering 3de BAC Informatica (Computer Science) [Academic year 2010-2011] Prof. Serge Demeyer Universiteit Antwerpen HOOFDSTUK 0 Praktische Zaken Doel Professionele Informaticus Plaats in het

Nadere informatie

CONSTRUCTIEMECHANICA 3

CONSTRUCTIEMECHANICA 3 CT2031 INTRODUCTIE CONSTRUCTIEMECHANICA 3 CONSTRUCTIEMECHANICA in de BSc-FASE WIE WAT WAAR HOE? Colleges, Leermiddelen, Oefeningen, COZ, Tentamen INHOUD EN DE RELATIE MET ANDERE VAKKEN Docent : ir J.W.

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

DEMCON Gestructureerde aanpak van mechatronische projecten

DEMCON Gestructureerde aanpak van mechatronische projecten DEMCON Gestructureerde aanpak van mechatronische projecten Ruud Jeurissen Ruud.Jeurissen@demcon.nl 22 september 2011 Inhoud Probleemstelling Oplossing Resultaten 2 Inhoud Uitdaging Aanpak Voorbeeld 3 Inhoud

Nadere informatie

Software Engineering. Universiteit Antwerpen

Software Engineering. Universiteit Antwerpen Software Engineering 3de BAC Informatica (Computer Science) [Academic year 2010-2011] Prof. Serge Demeyer Universiteit Antwerpen HOOFDSTUK 0 Praktische Zaken Doel Professionele Informaticus Beoordelingscriteria

Nadere informatie

cursus Optische Communicatie

cursus Optische Communicatie Kath. Univ. Leuven Dept. ESAT-Elektrotechniek cursus Optische Communicatie (H05H6a) Cursusnota s eerste gedeelte: optische basistechnieken en lasers versie 2009/2010 Prof. Jan Engelen Inleiding Deze cursusnota's

Nadere informatie

De finale responsgraad voor alle opleidingen is 40% met een verdeling over de faculteiten zoals gegeven in onderstaande figuur.

De finale responsgraad voor alle opleidingen is 40% met een verdeling over de faculteiten zoals gegeven in onderstaande figuur. Resultaten 2012-2013 De online onderwijsevaluatie is in 2012-2013 voor de vierde keer universiteitsbreed geïmplementeerd. Het betrof een bevraging over de opleidingsonderdelen in alle bacheloropleidingen,

Nadere informatie

Voorbereidende sessies. Wiskunde: 10 januari 2000 Regeltechniek: 11 januari 2000 Matlab softwarepakket: 13 januari 2000. Module 1

Voorbereidende sessies. Wiskunde: 10 januari 2000 Regeltechniek: 11 januari 2000 Matlab softwarepakket: 13 januari 2000. Module 1 Wetenschappelijke coördinatie: Prof. dr. ir. E. Noldus, Vakgroep Regeltechniek en Automatisering, RUG Instituut voor Permanente Vorming - FTW Voorbereidende sessies Wiskunde: 10 januari 2000 Regeltechniek:

Nadere informatie

Aanvulling opleidingsbrochure. Master en Schakel in de industriële wetenschappen

Aanvulling opleidingsbrochure. Master en Schakel in de industriële wetenschappen Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen Campus Geel Aanvulling opleidingsbrochure Master en Schakel in de industriële wetenschappen 1-1 WAAROM EEN MASTEROPLEIDING NA EEN PROFESSIONELE BACHELOR? Tijdens

Nadere informatie

Opleidingsstatuut. Studiejaar Deel 4 Onderwijsarsenaal

Opleidingsstatuut. Studiejaar Deel 4 Onderwijsarsenaal Opleidingsstatuut Voor de volledig aan het experiment leeruitkomsten deelnemende deeltijdse Associate degree programma Systeemspecialist Automotive van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen: Automotive

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling (art W.H.W.)

Uitvoeringsregeling (art W.H.W.) Uitvoeringsregeling (art. 7.13 W.H.W.) Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Bacheloropleiding Electrical Engineering 2009-2010 Versie 6, april 2009 Belangrijkste

Nadere informatie

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING De opleiding is zo veel mogelijk georganiseerd conform de uniforme 3TU (TU Eindhoven, Universiteit Twente en TU Delft) jaarindeling in samenspraak met de

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Minor Goede doelen, filantropie en non-profits I Inhoudsopgave Vak: Geschiedenis van de filantropie 1 Vak: Inleiding Filantropie 1 Vak: Non-Profit and Charity Marketing 2 Vak: Verklaringen voor prosociaal

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2010-2011

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2010-2011 Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2010-2011 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2010-2011 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Project P1 ENDP4P01 1 O Project P2 ENDP4P02 2 O Project P3 ENDP4P03 2 O Project P4 ENDP4P04 2 O. Duurzaam Methodisch Ontwerp

Project P1 ENDP4P01 1 O Project P2 ENDP4P02 2 O Project P3 ENDP4P03 2 O Project P4 ENDP4P04 2 O. Duurzaam Methodisch Ontwerp Studiejaar 2 Ad specialisatie Installatie Ba W Studiejaar 1 Associate degree Projectleider Techniek Bachelor E / TB / W Engineering Deeltijd: Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde, Werktuigbouwkunde

Nadere informatie

Artikel 1 : Internationaal kader

Artikel 1 : Internationaal kader Interuniversitaire overeenkomst tussen Université catholique de Louvain en Katholieke Universiteit Leuven, betreffende de organisatie van duale masterprogramma s van 120 ECTS credits voor opleidingen in

Nadere informatie

Probleemoplossen en ontwerpen (P&O3)

Probleemoplossen en ontwerpen (P&O3) Probleemoplossen en ontwerpen (P&O3) Interdisciplinair onderwijs: Doen 5 februari 2016 Patrick De Causmaecker Studentengroep: homogeen Bachelor in de wiskunde Kortrijk en Bachelor in de fysica Kortrijk

Nadere informatie

Talen en wetenschappen

Talen en wetenschappen Talen en Grieks- Industriële Latijn-moderne talen Latijn- Moderne talen-wiskunde Wetenschappen-wiskunde Techniek- Studieaanbod derde graad 1 Grieks Aardrijkskunde 1 2 Esthetica 1 0 Grieks 4 4 Biologie 2 1

Nadere informatie

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Inhoud: I. Eindtermen van de bacheloropleiding; II. Doorstroommasteropleidingen; III. Majoren en minoren

Nadere informatie

De regelkring. Hoofdstuk 2. 2.1 Modelvorming. Doelstellingen

De regelkring. Hoofdstuk 2. 2.1 Modelvorming. Doelstellingen Hoofdstuk 2 De regelkring Doelstellingen 1. Weten hoe men tot een wiskundig model van een systeem komt 2. Weten hoe men tot een transfertfunctie komt 3. Weten hoe je een blokdiagram interpreteert 4. Kunnen

Nadere informatie

BESLUIT: De volgende onderwijs- en examenregeling voor de vijfjarige opleiding Technische Natuurkunde vast te stellen:

BESLUIT: De volgende onderwijs- en examenregeling voor de vijfjarige opleiding Technische Natuurkunde vast te stellen: O N D E R W I J S - e n E X A M E N - R E G E L I N G v i j f j a r e n o p l e i d i n g p o s t p r o p e d e u t i s c h e f a s e I N H O U D art Par. 1 Algemeen 1 t/m 5 Par. 2 Propedeuse 6 en 7 Par.

Nadere informatie

Koen Van Riet VTK Didactiek

Koen Van Riet VTK Didactiek Koen Van Riet VTK Didactiek 395 masterstudenten Deze enquete: enkel globaal overzicht Resultaten per richting / fase: excels Ook enquete bij de Bachelor Niet opgenomen (wel beschikbaar) Voor CIT hebben

Nadere informatie

ECTS-fiche. HBO5 Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100 %

ECTS-fiche. HBO5 Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100 % ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste

Nadere informatie

Programma van toetsing en afsluiting. Schooljaar atheneum

Programma van toetsing en afsluiting. Schooljaar atheneum Schooljaar 2016-2017 5 atheneum Berger Scholengemeenschap Vak: Nederlandse taal en literatuur en Spellen en formuleren toetsweek 2 20 Nieuw Nederlands: - Cursus Spellen - Cursus Formuleren Literatuurgeschiedenis

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO

LANDSEXAMEN VWO Examenprogramma NATUURKUNDE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2018-2019 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

Data-driven modelering voor thermische systemen in big science en industrie

Data-driven modelering voor thermische systemen in big science en industrie Data-driven modelering voor thermische systemen in big science en industrie regeltechniek systeem identificatie thermisch natuurkunde Matthijs van Berkel namens DIFFER en Nikhef TU Eindhoven DIFFER and

Nadere informatie

presenteert Wis en waarachtig stem met het accent op wiskunde o.be o.be Wat?

presenteert Wis en waarachtig stem met het accent op wiskunde o.be o.be Wat? presenteert Wis en waarachtig stem met het accent op wiskunde wendy.luyckx@g o.be wim.verreycken@g o.be S Een gezonde levensstijl opbouwen, onderhouden en versterken. Plaatsbegrip hanteren om lokale, nationale

Nadere informatie

Modellering in het onderwijs

Modellering in het onderwijs Modellering in het onderwijs Kees Vuik en Marleen Keijzer InterTU studiedag TU Delft, Delft, Juni 24, 2016 Inhoud: Modelleren bij de TU Delft Observaties MOOC Modelleren Conclusies 4TU.AMI Applied Mathematics

Nadere informatie

Meten, sturen en regelen

Meten, sturen en regelen Meten, sturen en regelen R.R.P. van Nooijen Afdeling Water management Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen Technische Universiteit Delft Slimmer Waterbeheer met Real-Time Control, 11-12 oktober

Nadere informatie

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor)

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Real Time Operating Systems (RTOS) Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Kennis nodig voor: Operating systems Niveau: inleidend Diplomavoorwaarde: bachelor, schakelprogramma

Nadere informatie