Veerkracht in het Amsterdamse Corporatiebezit Welkom!

Transcriptie

1 Veerkracht in het Amsterdamse Corporatiebezit Welkom!

2 Programma 14:00 Welkom door Jeroen van der Veer, AFWC 14:10 Kees Leidelmeijer (RIGO) en Jeroen Frissen over het onderzoek Veerkracht van het corporatiebezit 14:40 Vragen 14:50 Lieselotte Bicknesse (OIS Amsterdam) Corporatiewijken, kwetsbaarheid en leefbaarheid in Amsterdam 15:10 Vragen 15:20 Yuri van der Oord en Pim Hogenboom (Eigen Haard) Veerkracht van Eigen Haard buurten 15:40 Vragen 15:50 Korte pauze 16:05 Discussie over de resultaten in de 3 presentaties over de duiding. Herkennen wij de resultaten? Wat zijn de ervaringen in de buurten waar de corporaties bezit hebben? 16:30 Discussie over de oplossingsrichtingen 17:00u Borrel

3 Leefbaarheid corporatiebezit gaat niet harder achteruit dan gemiddelde

4 Leefbaarheid buurt per stadsdeel alle woningen

5 Leefbaarheid per buurt per stadsdeel corporatiebezit

6 Leefbaarheid in laag scorende buurten gaat niet harder achteruit dan gemiddelde

7 Veerkracht in het corporatiebezit Kwetsbare bewoners en leefbaarheid Kees Leidelmeijer Jeroen Frissen Johan van Iersel

8 Leefbaarheid armste wijken gaat achteruit Nieuws?

9 Inhoud 1. Is er sprake van een toenemende instroom van kwetsbare groepen in corporatiewoningen en leidt dit tot problemen met de leefbaarheid? 2. Achtergrond bij uitkomsten 3. Ter inspiratie: kansen en belemmeringen om ongewenste situaties te verbeteren

10 1 Ontwikkelingen kwetsbare groepen en leefbaarheid

11 Ontwikkeling kwetsbare groepen Groter aandeel laagste inkomens in de instroom in sociale huur

12 Ontwikkeling kwetsbare groepen Samenstelling populatie is veranderd

13 Toenemende kwetsbaarheid Ervaren gezondheid neemt af in corporatiewoningen

14 Ontwikkeling leefbaarheid en overlast Leefbaarheid daalt weer sinds 2012

15 Verschillen tussen goede en slechte wijken Bij matige leefbaarheid, snellere toename laagste inkomensgroep

16 Verschillen tussen goede en slechte wijken Slechte wijken worden slechter

17 Leidt toename kwetsbare groepen tot lagere leefbaarheid? Ja! Niet alleen op basis van ervaringen, maar ook de cijfers geven het aan. We wisten al dat er sprake is van een samenhang, want kwetsbare groepen zijn aangewezen op goedkope woningen en die staan dikwijls in slechtste wijken. Maar is het ook de oorzaak? Bij toename van specifieke kwetsbare groepen neemt de overlast toe en de leefbaarheid af. (Ook als we corrigeren op aantal corporatiewoningen en context)

18 Voorbeeld: Meer mensen met psychiatrische problemen, meer overlast

19 Voorbeeld Toename kwetsbare groepen, verslechtering leefbaarheid Multilevel regressieanalyses op niveau sub-buurten

20 3. Toename van ruimtelijke verschillen/segregatie? Onderscheid tussen gebieden in aandeel corporatiebezit

21 Ruimtelijke verschillen Toename laagste inkomens in corporatiebuurten Veel laagste inkomens in buurten met hoogste aandeel corporatiebezit (26% meer dan gem. in NL) Verschil was minder groot (toename bijna 10% in 8 jaar) Afname of constant in buurten < 33% corporatiebezit

22 Ruimtelijke verschillen Laagste inkomens in Amsterdam AANDEEL LAAGSTE INKOMENS T.O.V. NL 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% % corporatiewoningen in sub-buurt 90% of meer 67-89% 33-67% t/m 33% geen In Amsterdam: Grotere aandelen laagste inkomens in alle typen buurten, Minder toename over de gehele linie, nog wel steeds het meest in 90% buurten Verschillen worden ook hier groter

23 Ruimtelijke verschillen Toename groepen met verminderde zelfredzaamheid Voorbeeld: Meer mensen met psychiatrische problematiek In corporatiebuurten Op tal van andere indicatoren een vergelijkbaar beeld

24 Ruimtelijke verschillen Psychiatrie in Amsterdam In Amsterdam: Minder verschillen: hogere aandelen in buurten met weinig corporatiebezit. Wel toename van verschillen binnen buurten met corporatiebezit

25 Ruimtelijke verschillen Toename groepen met verminderde zelfredzaamheid Voorbeeld: meer mensen met licht verstandelijke beperking in corporatiebuurten

26 Ruimtelijke verschillen LVB in Amsterdam In Amsterdam: Grotere aandelen per type buurt Verschillen zijn groter en nemen toe (ook wat meer dan landelijk)

27 Ruimtelijke verschillen Toename overlast groter in corporatiebuurten Overlast t.o.v. gem. in Nederland 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% % CORPORATIE- WONINGEN IN SUB-BUURT 90% of meer 67-89% 33-67% t/m 33% geen In corporatiebuurten meer toename overlast Verschillen worden groter -10%

28 Ruimtelijke verschillen Overlast in Amsterdam In Amsterdam: Niveau overlast een stuk hoger in alle typen buurten Toename niet groter in corporatiebuurten

29 Ruimtelijke verschillen Ontwikkeling Leefbaarheid in Nederland SCORE LEEFBAAROMETER T.O.V. GEM. NL 0,4 0,2 0,0-0,2-0,4-0,6-0, % corporatiewoningen in sub-buurt 0% 1 t/m 33% 33-67% 67-89% 90% of meer Niveauverschillen veel groter dan de ontwikkelingen. Corporatiebuurten tot 2012 lichte verbetering, Daarna lichte verslechtering Verschillen worden weer iets groter

30 Ruimtelijke verschillen Leefbaarheid in Amsterdam Spreiding veel groter dan gem. in NL Trend: afname van de verschillen in Amsterdam

31 Verschillen tussen goede en slechte wijken Slechte wijken worden slechter

32 Verschillen tussen goede en slechte wijken Maar niet in Amsterdam

33 Toename ruimtelijke verschillen/segregatie? Ja, corporatiebuurten en overige buurten groeien gemiddeld genomen uit elkaar Toename van kwetsbare groepen en toename van problemen: meer overlast en verminderde zelfredzaamheid Gaat om 1,5 miljoen mensen in buurten met > 67% corporatiebezit Maar wel grote verschillen tussen wijken (zie ook Leefbaarometer) Het gaat niet overal slecht!

34 Toename ruimtelijke verschillen/segregatie? In Amsterdam per saldo juist een afname van de ruimtelijke verschillen Is dat nieuws? Niet helemaal, zie analyse Leefbaarometer 2016 In een aantal steden nemen de verschillen toe (w.o. Rotterdam, Utrecht, Breda, Arnhem, Den Haag) In andere nemen ze af. Dat zijn vaak kleinere steden (w.o. Ede, Haarlemmermeer, Almere, Enschede, Den Bosch), maar Amsterdam staat ook in dat lijstje Maar ook dat gaat om gemiddelden!

35 Toename ruimtelijke verschillen/segregatie? Ook in Amsterdam zijn er wijken (met problemen) waar het goed en minder goed gaat (o.b.v. ontwikkeling Leefbaarometer) Minder goed (veel negatieve ontw.) De Punt Bijlmer Oost (E,G,K) Bijlmer Centrum (D,F,H) Van Galenbuurt Slotermeer-Zuidwest Buikslotermeer Osdorp-Oost Banne Buiksloot Middelveldsche Akerpolder Slotervaart Noord Slotervaart Zuid Goed (weinig negatieve ontw.) Volewijck Indische Buurt Oost IJplein/Vogelbuurt Indische Buurt West Staatsliedenbuurt Tuindorp Nieuwendam Chass+ buurt Waterlandpleinbuurt Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt Transvaalbuurt Gein

36 Toename ruimtelijke verschillen/segregatie? De vraag is: wat maakt het verschil (binnen de kwetsbare wijken)? Dieper de data in (objectief en subjectief) Verschillen in beleid/beheer/maatregelen/ingrepen in de buurten Verschillen in cultuur, sociale structuren e.d.

37 2 Achtergronden bij de ontwikkelingen

38 4. Oorzaken voor concentraties Sinds jaren 80 kwetsbare groepen ook bij corporaties Voor 80 kwetsbaren vooral in instellingen, in goedkope koopwoningen, in particuliere huurvoorraad, gemeentelijk woningbedrijf en pensions. Door stadsvernieuwing kopen corporaties particulier bezit aan en worden gemeentelijk woningbedrijven verzelfstandigd Voor 80 distributiemodel met selectie op nette mensen Daarna wordt de woonruimteverdeling gepolitiseerd, geobjectiveerd en gedigitaliseerd

39 Oorzaken voor concentraties Lage inkomens in corporatiewoningen al decennia lang inzet woonbeleid Sinds 80 stimulering van koop en efficiënter gebruik sociale huur Wie kan kopen wordt gestimuleerd te kopen ontstaan term scheefwonen huurtoeslag als kerninstrument van beleid. Vanaf 2000 grootschalige verkoop sociale huur, 2 e inkomen meerekenen In 2011 werd 90% sociale verhuringen toewijzen aan doelgroep ingevoerd Woningwet trekt lijn door met de eisen rond passend toewijzen en beperking corporaties tot bouwen & beheren van betaalbare huur

40 Oorzaken voor concentraties Andere oorzaken Goedkope woningvoorraad geclusterd Marktontwikkelingen die de verschillen tussen wijken vergroten (ook in huur door invoeren WOZ in WWS) Prestatieafspraken met gemeenten vaak gericht op aantallen betaalbare/beschikbare huur Extramuralisering (in het bijzonder die van de GGZ)

41 3 Kansen en belemmeringen

42 Kansen en belemmeringen uit kwalitatieve analyses De hardware Het investeren in de kwaliteit van sociale woningvoorraad werkt. De buurt wordt geliefder, mensen maken positieve keuze voor de buurt, behoud en trekt meer kansrijke doelgroep Speelt het argument van sociale duurzaamheid een rol bij prioritering renovatie en onderhoud? Het differentiëren van de woningvoorraad in eenzijdige buurten werkt ook Sociale stijgers, sociale netwerken, sociaal kapitaal blijven behouden. Compensatie voor afname sociale huur eventueel in duurdere buurten / gemeenten Belemmerend voor aanpak hardware? Onderhoud en renovatie is duur. Het concurreert met andere kostbare activiteiten zoals duurzaamheid en nieuwbouw Economisch denken bij gemeenten en corporaties (sociale huur is goedkoper op goedkope plekken) Prestatie afspraken gericht op aantallen betaalbaar/beschikbaar Niet-Daeb is niet de bedoeling

43 Kansen en belemmeringen uit kwalitatieve analyses De software Anders toewijzen Corporaties mogen 20% van de sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen boven de en daarvan de helft aan huishoudens met een inkomen boven de Minder daebwoningen beprijzen onder de aftoppingsgrenzen Buurtgerichte screening op geen inkomen uit werk en/of criminele achtergrond Meer aandacht voor de uitstroom vanuit (o.a.) de GGZ Wanneer juist spreiding, wanneer juist concentratie en voor wie is het niet aan de orde? Hoe omgaan met uitstroom vanuit ggz en hoe omgaan met zittende bewoners die bijvoorbeeld verward raken? Samen werken aan goede sociale buurtaanpak Belemmeringen Erkennen corporaties de nieuwe werkelijkheid van een toenemend aandeel kwetsbare bewoners. Zijn corporaties kwalitatief en kwantitatief toegerust op een situatie waarin meer en meer aandacht (empathie) moet uitgaan naar huurders?

44 Succes vanmiddag!

45 Corporatiewijken in Amsterdam Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) Lieselotte Bicknese

46 Amsterdam: minder en minder grote concentraties van corporatiewoningen aantal buurten % aantal inwoners % corporatiebezit , > 90% % % % geen totaal Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

47 Huisvesting kwetsbare groepen Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

48 Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

49 Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

50 Buurten met > 90% corporatiewoningen in de Leefbaarometer Trend Hakfort Huigenbos Zeer Zeer Ruim Ruim Zeer + / - onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende G-buurt Noord Zeer Zeer Zeer Zeer Zeer = onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende Tuindorp Ruim Ruim Ruim Ruim Ruim = Amstelstation voldoende voldoende voldoende voldoende voldoende Holendrecht W. Zeer Zeer Zeer Zeer Zeer = onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende Buurt 6 Ruim Ruim Onvoldoende Ruim Onvoldoende + onvoldoende onvoldoende onvoldoende Bertelmanplein Ruim Ruim Ruim Goed Goed + buurt voldoende voldoende voldoende Buurt 5 Noord Ruim Ruim Ruim Ruim Ruim = onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende Reigersbos Noord Zeer Zeer Zeer Zeer Zeer = onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende Bijlmermuseum N. Zeer Zeer Ruim Ruim Onvoldoende + onvoldoende onvoldoende onvoldoende onvoldoende Kolenkitbuurt N. Zeer Zeer Onvoldoende Onvoldoende zwak ++ onvoldoende onvoldoende Amsterdam voldoende Ruim voldoende Ruim voldoende Ruim voldoende Ruim voldoende + Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

51 Rapportcijfer eigen buurt in buurten met % corporatiewoningen 8,5 8 7,5 7 6,5 6 5,5 7,5 6,6 6,3 7,8 6,3 6 8,1 5,6 6,2 7,2 6, , Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

52 Rapportcijfer eigen buurt in wijken met 66% - 82% corporatiewoningen 8,5 8 7,5 7 6,5 6 5,5 Amsterdam N63 Tuindorp Buiksloot M57 Betondorp N62 Tuindorp Nieuwendam N60 Volewijck N61 IJplein/Vogelbuurt K26 Zuid Pijp F89 Slotervaart Zuid E39 De Kolenkit T96 Holendrecht/Reigersbos M32 Indische Buurt Oost Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

53 Hoe vindt u dat uw buurt zich ontwikkelt? (wijken met 66-82% corporatiewoningen) % vooruit achteruit Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

54 Rapportcijfer burenoverlast in buurten met 88% -100% corporatiewoningen Hakfort/Huigenbos 6,2 5,9 6,6 6,7 7,1 1,2 G-buurt Noord 6,2 6,5 7,1 7 0,8 Tuindorp Amstelstation 6,3 6, ,4 7,3 0,3 Holendrecht Noordwest 6,7 6,6 6,7 7,3 6,6 0 Buurt 6 6,9 7 7,4 6,8 6,7 7-0,4 Bertelmanpleinbuurt 6,9 7,3 6, ,9 0,5 Buurt 5 Noord 6,6 6,6 6,3 6,5 6,6 6,4 0,1 Bijlmermuseum Noord 6,9 6,6 7 7,4 6,6 0 Reigersbos Noord 7 6,3 6,4 6 6,9 6,1-0,3 Kolenkitbuurt Noord 6,5 5,9 6,6 6,3 6,7 7,1 0,5 Amsterdam 7,3 7,2 7,2 7,3 7,3 7,3 0,1 Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

55 Hoe ontwikkelt de overlast zich in uw buurt? (wijken met 66% -82% CW) 25 % toegenomen 10 5 afgenomen 0 Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

56 Werkgroep Kwetsbaarheid: Sociale kracht op buurtniveau Sociale cohesie (3-jaarsgemiddelde) Rapportcijfer betrokkenheid buurtbewoners Aantal activiteiten en bewonersinitiatieven SES-score voor alle Amsterdammers o.b.v. inkomen en opleiding Kwetsbaarheid: Laag inkomen ja/nee Lage opleiding ja/ nee Werk ja / nee Kwetsbare gezondheid ja/ nee Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen

57 Veerkracht van Eigen Haard buurten Polarisatie in leefbaarheid Yuri van der Oord Pim Hogenboom 6 december 2018

58 Onderwerpen Aanleiding analyse Eigen Haard Bewonersonderzoek Trends Tevredenheid woning, Tevredenheid buurt, Overlast buren Trends leefbaarheid en verwachte ontwikkeling: polarisatie Beleidsinstrumenten (Pim) Liberaliseren? Verkoop? Sloop nieuwbouw? Optoppen? ?

59 Aanleiding analyse EHBO 2017: sterke daling Tevredenheid woning en Overlast Buren Signalen afdeling Zorg & Overlast: toenemende problemen Vermoedens over oorzaken: Passend toewijzen Toename kwetsbare groepen LVB UMO s Andere psychiatrische problemen Statushouders Vooral zichtbaar in slechtste wijken. Is de reden selectieve toewijzing? limiet veerkracht bereikt? doorstromen stimuleren uitstroom kansrijken? RIGO onderzoek voor Aedes Trends al langer zichtbaar; ook vóór het passend toewijzen Hoe zit dat dan bij ons? Op totaalniveau leek het stabiel.

60 Bewonersonderzoek 2017 Sinds 2008, maar vergelijkbaar vanaf 2010 (fusie WGH) Alleen online 2017: ingevulde enquêtes, respons 43% Veldwerk november - december 2017 Vanaf 2017 in eigen beheer, geen onderzoeksbureau

61 Bewonersonderzoek 2017: Woning en overlast buren Indicatie orde van grootte t.o.v Tevredenheid woning: Slotermeer Zuidwest (-1,3) Osdorp Wildeman (-0,9) Osdorp Centrum (-0,7) Geuzenveld Zuid (-0,6) IJburg (-0,6) -0,2 op totaalniveau Overlast van buren: Slotermeer Zuidwest (-1,0), Osdorp Wildeman (-0,9), Landlust (-0,8), Europarei (-0,8), Westindische buurt (-0,7), Middelveldsche Akerpolder/Sloten (-0,6) -0,2 op totaalniveau

62 Bewonersonderzoek : Trends Tevredenheid buurt op totaalniveau stabiel Vooral Overlast Buren al langer dalend Woning totaal ook dalend sinds 2010

63 EHBO : Trends goede en slechte wijken 5 beste wijken stabiel Buurtoordeel zelfs licht stijgend 5 slechtste wijken dalend Vooral vanaf Samen in 1 grafiek is het verschil duidelijker

64 Ranking SCHOON VEILIG OVERLAST PRETTIG Eigen Haard Leefbaarheid Speciaal voor Woonservice Alleen beïnvloedbare aspecten Verschil goede en slechte buurten nóg duidelijker: LEEFBAARHEID AMSTERDAM % CORPHUUR Slotermeer Noordoost 6,01 6,07 5,63 5,47 60% Geuzenveld Zuid 6,19 6,18 6,02 5,58 96% Slotervaart Zuid 6,36 6,31 5,98 5,69 68% Slotermeer Zuidwest 6,51 6,70 6,66 5,72 85% Venserpolder 6,26 6,31 6,29 5,81 70% Sloter- en Riekerpolder 7,06 7,22 7,33 6,92 36% Stadionbuurt 7,25 7,21 7,03 6,97 44% Amsterdam Centrum rest 6,95 7,14 7,00 7,15 32% Frankendael + Middenme 7,20 7,28 7,50 7,24 18% Oostelijk Havengebied 7,40 7,21 7,27 7,31 27%

65 Leefbaarheid: verschillen goede en slechte wijken groter Kleinste gap 2012: 0,4 rapportpunt Grootste gap 2012: 1,4 rapportpunt Kleinste gap 2017: 1,1 rapportpunt Grootste gap 2017: 2,0 rapportpunt

66 Leefbaarheid: Toekomstverwachting LEEFBAARHEID AMSTERDAM % CORPHUUR Slotermeer Noordoost 6,01 6,07 5,63 5,47 60% Geuzenveld Zuid 6,19 6,18 6,02 5,58 96% Slotervaart Zuid 6,36 6,31 5,98 5,69 68% Slotermeer Zuidwest 6,51 6,70 6,66 5,72 85% Venserpolder 6,26 6,31 6,29 5,81 70% Sloter- en Riekerpolder 7,06 7,22 7,33 6,92 36% Stadionbuurt 7,25 7,21 7,03 6,97 44% Amsterdam Centrum rest 6,95 7,14 7,00 7,15 32% Frankendael + Middenme 7,20 7,28 7,50 7,24 18% Oostelijk Havengebied 7,40 7,21 7,27 7,31 27% Verwachte buurtontwikkeling Slotermeer Noordoost 5,8 Geuzenveld Zuid 5,3 Slotervaart Zuid 5,9 Slotermeer Zuidwest 5,5 Venserpolder 6,1 Sloter- en Riekerpolder 6,7 Stadionbuurt 7,2 Amsterdam Centrum rest 7,1 Frankendael + Middenmeer 7,8 Oostelijk Havengebied 7,1 Optimisme alleen in de al goede wijken Polarisatie goed/slecht wordt sterker Waken voor gettovorming Onverdeelde stad?

67 Beleidsinstrumenten (Pim Hogenboom) Liberaliseren? Optoppen? ? Verkoop? Sloop nieuwbouw? Andere instrumenten? Maar vooral: samen kijken, samen doen.

68 Vragen?