Beoordeling SKML QC voor steroïden

Transcriptie

1 Beoordeling SKML QC voor steroïden Jacquelien Hillebrand Laboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam 9-- Externe QC laboratorium bepalingen Inzicht of de meetresultaten overeenkomen met laboratoria die dezelfde of een vergelijkbare meetmethode gebruiken (juistheid) Inzicht over de consistentie van de meetmethode over een langere periode Een benchmark voor de prestaties van het laboratorium ten opzichte van anderen (score systeem)

2 Externe QC laboratorium bepalingen Inzicht of de meetresultaten overeenkomen met laboratoria die dezelfde of een vergelijkbare meetmethode gebruiken (juistheid) Inzicht over de consistentie van de meetmethode over een langere periode Een benchmarkvoor de prestaties van het laboratorium ten opzichte van anderen (score systeem, ISO9) Externe QC laboratorium bepalingen Ronde samenvattingsrapport, histogrammen, jaaroverzicht: Welke methode worden gebruikt (in NL) Prestaties van verschillende methode groepen Externe QC laboratorium bepalingen Ronde samenvattingsrapport, histogrammen, jaaroverzicht: Welke methode worden gebruikt (in NL) Prestaties van verschillende methode groepen ACTH Androsteendion Cortisol Aldosteron C-peptide DHEAS Digoxine Ferritine Hormonen in serum: o.a. steroiden Hormonen in urine: cortisol, cortison Hormonen in speeksel: cortisol, cortison ± deelnemers ± 7 deelnemers ± deelnemers Folaat Groeihormoon Insuline Oestradiol Progesteron,7OH PTH T FSH IGF- LH Progesteron Prolactine SHBG T, vrij T T, vrij TBG Testosteron TSH Vit. D, (OH) Vitamine B Vitamine D, OH

3 Externe QC laboratorium bepalingen Welke kwaliteit heb je nodig voor diagnose en behandeling van: glucocorticoid excess pubertas praecox androgeen excess Is huidige kwaliteit voldoende? jaaroverzicht bindingsanalyse (de Lentjes plots) ronde overzichten hormonen in serum/urine/speeksel Glucocorticoid excess Diagnose + follow-up behandeling: Cortisol plasma na dexamethason Cortisol urine Cortisol speeksel middernacht gebruikelijk: cortisol < nmol/l sterk afh van methode gebruikelijk: cortisol < nmol/l Is de kwaliteit voldoende? Referentie: Holleman Fet al. Evaluation of endocrinetests. B: screening forhypercortisolism. NethJ Med, ; : - Bons J et al. Cortisolen het syndroom van Cushing. NTvG;:AQ

4 7 9 LWBA jaaroverzicht Cortisol (µmol/l) L H..9.. Elecsys..7 Centaur.. Access Architect Immulite Access LEIA RIA Eigen LCMS-MS Architect LIA 7 9 Advia/Centaur/ACS LIA 7 Immulite / LEIA Immulite x LEIA Elecsys LIAb Lentjes -- Cortisol in serum LWBA jaaroverzicht RIA+ Eigen LCMS-MS 7 HPLC 7 7 Architect LIA 7 Advia/Centaur/ACS LIA Immulite x LEIA 7 Elecsys LIAb Urine cortisol (nmol/l) L H Lentjes --

5 7 LWBA jaaroverzicht H 7. Immulite Elecsys. LCMS Architect Lentjes -- RIA+ Eigen L. 9 Urine cortisol (nmol/l) HPLC LCMS-MS 7 HPLC 7 7 Architect LIA 7 Advia/Centaur/ACS LIA Immulite x LEIA 7 Elecsys LIAb 7 9 Cortisol in urine Cortisol in speeksel

6 Glucocorticoid excess Conclusies: Variatie tussen platforms Noodzaak tot standaardiseren/harmoniseren Tot die tijd: eigen referentiewaarden / cut-off vaststellen Diagnose + follow-up behandeling: Cortisol plasma na dexamethason AMC <9 nmol/l Cortisol urine AMC < nmol/l Cortisol speeksel AMC <. nmol/l Referentie: Holleman Fet al. Evaluation of endocrinetests. B: screening forhypercortisolism. NethJ Med, ; : - Bons J et al. Cortisolen het syndroom van Cushing. NTvG;:AQ Pubertas Praecox Pubertas Praecox Oestradiol, Testosteron Diagnose: GnRH stimulatietest: LH > U/L, LH/FSH > Basaal LH >, U/L LH/FSH > Is de kwaliteit voldoende? Referentie: Werkboek kinderendocrinologie BritoVN et al. Diagnosticvalueof fluorometricassaysin the evaluationof precociouspuberty. JCEM999 Oct;():9-.

7 LWBA jaaroverzicht Oestradiol (nmol/l) L H Elecsys Lentjes -- Access LEIA 9 7 VIDAS FEIA 7 Architect LIA 9 Advia/Centaur/ACS LIA 7 Immulite / LEIA Immulite x LEIA 9 RIA DPC 7 Autodelfia FIA Elecsys LIAb Dimension Vista LIA 9 Oestradiol in serum Although modern immunoassays and liquid chromatography/tandem mass spectrometry-based methods for estradiolare reasonably well suited to the diagnosis and management of infertility (nonetheless, imprecision and methodtomethoddifferences remain problematic), the very low concentrations that appear to be crucial in nonreproductivetissues are a separate and more difficult issue. Such levels of estradiolare too low to be routinely measured accurately or precisely, and further evolution of analyticalmethodsand thewayin which estradiolis standardized is needed.(j ClinEndocrinolMetab9: 7 7, ) 7

8 LWBA jaaroverzicht LH (E per L) L H AutoDelfia Basale cut-off verstandig?.. - Lentjes -- Access LIEMA VIDAS FIEMA Architect ILMA Advia/Centaur/ACS 7 Immulite LIEMA Immulite X LIEMA 9 7 AutoDelfia IFMA Elecsys/Modular Dimension Vista ILMA 9 LH in serum LWBA jaaroverzicht FSH (E/L) L H AutoDelfia. 7. Lentjes -- - Access LIEMA Architect ILMA 9 Advia/Centaur/ACS ILMA 7 Immulite LIEMA Immulite X LIEMA 7 AutoDelfia IFMA 7 Elecsys/Modular ILMA Dimension Vista ILMA 9

9 FSH in serum Pubertas Praecox Conclusies: Variatie tussen platforms, noodzaak tot standaardiseren of harmoniseren Tot die tijd: eigen referentiewaarden / cut-offs vaststellen Rol voor basale LH discutabel Androgeen excess 9

10 7 Androgeen excess Diagnose en behandeling: 7OHP Androsteendion Testosteron Is de kwaliteit voldoende? LWBA jaaroverzicht 7-hydroxy-Progesteron (nmol/l) L H RIA.. RIA RIA LCMS.. RIA RIA+ Eigen RIA Biosource RIA+ CIS 9 LCMS-MS RIA DPC EIA Overig Lentjes -- 7OHP in serum

11 Late onset AGS: Screening: < nmol/l (LCTMS) LWBA jaaroverzicht Testosteron (nmol/l) L H Access LCMS Elecsys Lentjes -- Access LEIA 9 7 RIA Overig Liaison LEIAb LCMS-MS 7 Architect LIA 9 Advia/Centaur/ACS LIA 9 7 Immulite / LEIA Immulite x LEIA RIA DPC 7 Elecsys LIAb Testosteron in serum

12 7 Our most salient recommendation is: laboratory proficiency testing should be based on the ability to accurately and precisely measure a sample containing a known concentration of T and not only on agreement with peers using the same method. When such standardization is in place, normative values for TT and FT should be established taking into account all the appropriate variables,e.g. gender, age, race, stage of puberty, time of day, etc. We believe that this goal can be accomplished. LWBA jaaroverzicht Androsteendion (nmol/l) L H Immulite.. RIA RIA.7. RIA RIA DSL LCMS Lentjes -- RIA Overig 9 RIA+ Eigen RIA+ Overig RIA DSL LCMS-MS Immulite x LEIA 7 7 Androsteendion in serum

13 Androgeen excess Conclusies: Vaker gemeten met LC-MS, waardoor minder problemen van kruisreactiviteit Verwachting van verminderde spreiding bij LC-MS komt nog niet geheel uit Androgeen excess Conclusies: Vaker gemeten met LC-MS, waardoor minder problemen van kruisreactiviteit Verwachting van verminderde spreiding bij LC-MS komt nog niet geheel uit Testosteron vrouwen Androsteendion Referentie: Butttler et al. Comparison of 7 Published LC-MS/MS Methods for the Simultaneous Measurement of Testosterone, Androstenedione, and Dehydroepiandrosterone in Serum. Clinical Chemistry : 7 ()

14 Concluderend: Externe QC laboratorium bepalingen Belangrijk: inzicht in juistheid methode, ISO9 Variatie tussen methoden blijft bestaan LC-MS niet altijd beter; tussen LC-MS labs nog aanzienlijke variatie: Calibratie?, methode optimalisatie?, matrix?, ionisatie suppressie?, Noodzaak tot standaardisatie/harmonisatie Noodzaak tot methode-specifieke referentiewaarden/cut-offs Vragen?