Veranderingen toepassing ketenbepaling Rijksambtenaren krijgen een nieuwe rechtspositie. Factsheet voor HR-adviseurs

Transcriptie

1 Veranderingen toepassing ketenbepaling Rijksambtenaren krijgen een nieuwe rechtspositie Factsheet voor HR-adviseurs

2 De Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) zorgt ervoor dat de rechtspositie van ambtenaren bij het Rijk gaat veranderen. Ambtenaren krijgen zoveel mogelijk dezelfde rechten als de ruim zes miljoen werknemers in het bedrijfsleven. Deze nieuwe rechtspositie gaat waarschijnlijk in op 1 januari Een van de bepalingen waar ambtenaren en hun werkgevers nu al mee te maken hebben is de ketenbepaling (ook wel flexbepaling genoemd) uit het Burgerlijk Wetboek (BW). In deze factsheet vind je: een korte uitleg van de huidige situatie (volgens het ARAR en het RDBZ); een uitleg over de veranderingen in de ketenbepaling door de overgang naar de nieuwe rechtspositie (volgens het BW); een aantal voorbeelden van de gewijzigde toepassing van de ketenbepaling. De ketenbepaling regelt wanneer elkaar opvolgende tijdelijke dienstverbanden overgaan in een dienstverband voor onbepaalde tijd. Nu al kan het aangaan of verlengen van een tijdelijke aanstelling andere gevolgen hebben dan de gevolgen die we kennen op basis van de huidige rechtspositie. Vanwege de nieuwe rechtspositie kan het verlengen van een al bestaande tijdelijke aanstelling ertoe leiden dat een ambtenaar op termijn een vast dienstverband krijgt. De ketenbepaling in de nieuwe rechtspositie (artikel 7:668a van het BW) werkt namelijk anders dan de huidige ketenbepaling voor Rijksambtenaren (artikel 6 van het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR) en artikel 19 van het Reglement Dienst Buitenlandse Zaken (RDBZ)). Wat niet verandert door de Wnra is dat voor structureel werk een vast dienstverband het uitgangspunt is. Ketenbepaling op basis van het ARAR Een tijdelijke aanstelling wordt automatisch omgezet in een vaste aanstelling wanneer: er meerdere opeenvolgende tijdelijke aanstellingen zijn verleend, bij hetzelfde bevoegd gezag, voor een periode van in totaliteit langer dan 3 (drie jaar). Er ontstaat automatisch een vaste aanstelling op het moment dat de periode van 3 is overschreden. Dit geldt niet als er slechts één tijdelijke aanstelling van meer dan 3 is verleend; er voor de vierde opeenvolgende keer een tijdelijke aanstelling is verleend door hetzelfde bevoegde gezag. Als er tussen opeenvolgende tijdelijke aanstellingen een tussenpoos van meer dan drie maanden zit waarin de ambtenaar geen aanstelling had bij hetzelfde bevoegde gezag, begint de telling van de keten opnieuw. Bij de berekening van de keten worden perioden meegeteld waarin een ambtenaar werkt als extern ingehuurde medewerker (bijvoorbeeld als externe adviseur, uitzendkracht of zzp er). Voorwaarde is dat de ambtenaar als extern ingehuurde onder het gezagsbereik van hetzelfde bevoegde gezag dezelfde werkzaamheden verricht als in de aansluitende ambtelijke aanstelling. Bij uitzendkrachten moet worden gekeken naar de verhouding uitzendbureau-inlener (aantal inleningen) Checklist Als een nieuwe medewerker tijdelijk wordt aangenomen, een (eerder) ingeleende kracht of uitzendkracht tijdelijk in dienst wordt genomen of wanneer er een verlenging wordt overwogen, is het belangrijk om na te gaan wat het arbeidsverleden van de medewerker is. Check in dat geval: welke eerdere dienstverbanden een medewerker heeft gehad bij de Staat der Nederlanden bij welke organisatie voor welke periode wat de betreffende werkzaamheden waren en de vervulde functie Dat is allemaal van belang om te kunnen beoordelen welk soort dienstverband gesloten kan worden. Ketenbepaling op basis van het BW Anders dan op basis van het ARAR en RBDZ ontstaat in het private arbeidsrecht automatisch een vast dienstverband ( voor onbepaalde tijd) als: er meerdere opeenvolgende tijdelijke dienstverbanden zijn aangegaan voor een periode van in totaliteit langer dan 24 maanden (twee jaar). Er is automatisch een vast dienstverband op het moment dat de periode van 24 maanden is overschreden. Dit geldt niet als er slechts één tijdelijk dienstverband van meer dan 24 maanden is aangegaan door dezelfde werkgever, gevolgd door een dienstverband van ten hoogste drie maanden; met een werknemer voor de vierde opeenvolgende keer een tijdelijke is overeengekomen bij dezelfde werkgever. 3

3 Als er tussen opeenvolgende tijdelijke en een tussenpoos van meer dan zes maanden zit waarin de werknemer geen had bij dezelfde werkgever, begint de telling van de keten opnieuw. Ook bij de ketenbepaling op basis van het BW tellen perioden waarin een werknemer werkt als extern ingehuurde medewerker (bijvoorbeeld als externe adviseur, zzp er of uitzendkracht) mee. Ook hier geldt de voorwaarde dat de werknemer als extern ingehuurde dezelfde of soortgelijke werkzaamheden verricht als in het daaropvolgende dienstverband. Verder geldt dat niet langer naar het aantal inleningen wordt gekeken, maar naar de verhouding uitzendkracht-inlener (aantal uitzendovereenkomsten tussen uitzendkracht en Staat der Nederlanden). Als er sprake is van een overeenkomst van opdracht in plaats van een tellen de perioden niet mee. De ketenbepaling betreft namelijk alleen opeenvolgende en. Voor dit onderscheid speelt de gezagsverhouding tussen de zzp er en de opdrachtgever mee, de mate van zelfstandigheid en of er nog andere opdrachtgevers waren. Concrete gevolgen die zich nu al voordoen Het beginsel binnen de sector Rijk is en blijft dat voor structureel werk een vast dienstverband het uitgangspunt is. Bij tijdelijke werkzaamheden kan wel worden gekozen voor een tijdelijk dienstverband. De Wnra brengt daarin geen verandering. Bij de overgang naar het private arbeidsrecht zullen de voorafgaande tijdelijke aanstellingen gaan meetellen voor de ketenbepaling die vanaf 1 januari 2020 voor rijksambtenaren gaat gelden. Veiligheidshalve en vanuit zorgvuldig werkgeverschap is er voor gekozen om dit als uitgangspunt te nemen. De verwachting is dat de kantonrechter dit ook zal doen. Een belangrijke verandering in de nieuwe rechtspositie is dat de werkgever de Staat der Nederlanden is. Bij toepassing van de ketenbepaling moet dus niet langer per organisatie/bevoegd gezag worden gekeken. Tot de Staat der Nederlanden behoren alle ministeries, de gerechten, de Hoge Colleges van Staat en de zelfstandige bestuursorganen zonder eigen rechtspersoonlijkheid. Welke organisaties dit zijn is te vinden op de laatste pagina van deze factsheet. Als het private arbeidsrecht per 1 januari 2020 voor rijksambtenaren gaat gelden, betekent dit dat er automatisch een vast dienstverband ontstaat als: met een werknemer voor de vierde opeenvolgende keer een tijdelijk dienstverband (aanstellingen en en opgeteld) is of wordt aangegaan; een werknemer meerdere tijdelijke aaneengesloten dienstverbanden heeft (aanstellingen en en opgeteld) die de periode in totaal 24 maanden (twee jaar) of meer overschrijden (in plaats van 3/drie jaar). Dit geldt niet als een dienstverband van 24 maanden of langer onmiddellijk wordt opgevolgd door een dienstverband van ten hoogste drie maanden (artikel 7:668a, derde lid, van het BW). dit is ook het geval wanneer binnen een periode van zes maanden (in plaats van drie maanden) een dienstverband voor bepaalde tijd tot stand komt, waardoor de periode van twee jaar wordt overschreden of een keten van vier tijdelijke dienstverbanden ontstaat of is ontstaan. De (nieuwe) ketenbepaling geldt voor alle elkaar opvolgende tijdelijke dienstverbanden binnen de Staat der Nederlanden die doorlopen tot na 1 januari Ook geldt deze voor dienstverbanden die binnen zes maanden volgen op een in 2019 afgelopen aanstelling. Het formele werkgeverschap verschuift namelijk onder de nieuwe rechtspositie van het bestuursorgaan (bevoegd gezag) naar de rechtspersoon (Staat der Nederlanden). Hierdoor tellen vanaf 1 januari 2020 ook de tijdelijke dienstverbanden van andere organisaties binnen de sector Rijk mee. Het gaat dus niet alleen om de organisatie waarbij betrokkene op dat moment in dienst is. Er ontstaat namelijk een keten als een reeks opeenvolgende tijdelijke dienstverbanden tussen juridisch dezelfde partijen is gesloten, ook al is sprake geweest van andere werkzaamheden. Het gaat hierbij dus om tijdelijke dienstverbanden die afgesloten zijn binnen de Staat der Nederlanden. Het type werkzaamheden blijft wel van belang bij de extern ingehuurde medewerker, zie hiervoor. Wijziging nu straks Werkgeverschap Per organisatie (bevoegd gezag) Staat der Nederlanden (rechtspersoon) Onderbreking Meer dan 3 maanden Meer dan Maximale duur tijdelijke dienstverbanden 3 jaar 2 jaar 4

4 Bijzonderheid: De Staat der Nederlanden is niet wettelijk gedefinieerd. Als gevolg van de Wnra gaat de nieuwe rechtspositie gelden voor rijksambtenaren. Hiervan zijn ambtenaren van het ministerie van Defensie en rechterlijke ambtenaren uitgezonderd. Omdat naar verwachting een rechter een dienstverband bij bijvoorbeeld het ministerie van Defensie zal meetellen in de keten van dienstverbanden bij andere ministeries, tellen we deze voor de toepassing van de ketenregeling mee. Andersom geldt dit niet, omdat de nieuwe rechtspositie niet voor Defensie gaat gelden. Meer informatie of vragen? Bekijk ook de animatie over de veranderingen rond de ketenbepaling. Regeerakkoord 2017 In het regeerakkoord staat het voornemen om de periode aan te passen in de ketenbepaling waarna elkaar opeenvolgende en automatisch overgaan in een contract voor onbepaalde tijd. Deze periode wordt verlengd van 24 maanden (twee jaar) naar 3 (drie jaar). De tussenpoos tussen twee opeenvolgende tijdelijke dienstverbanden wijzigt niet: deze blijft zes maanden. Het wetsvoorstel wordt in internetconsultatie gebracht. Het streven is dit wetsvoorstel tegelijkertijd in werking te laten treden met de invoering van de Wnra. Gedurende dit (wetgevings)proces kan het wetsvoorstel nog wijzigingen ondergaan. Met het voornemen kan dan nu ook nog geen rekening worden gehouden als vaststaand feit. Om die reden wordt in deze factsheet uitgegaan van de huidige periode van twee jaar. Voorbeeld 1: nieuwe situatie Vier keer een tijdelijke van zes maanden levert een vast dienstverband op. Meer dan 3 en Bij onderbreking van meer dan begint de telling opnieuw Voorbeeld 2: nieuwe situatie bij het ministerie van en vervolgens bij het ministerie van. ministerie van van 7 maanden Meer dan 2 jaar en/of meer dan 3 tijdelijke en Bij onderbreking van meer dan begint de telling opnieuw 7 MND 5

5 Voorbeeld 1: overgangsperiode ketenbepaling Medewerker is voor het eerst in tijdelijke dienst bij het ministerie van SZW vanaf 1 februari 2017 tot 1 augustus 2017 en krijgt hierna bij het ministerie van VWS een nieuwe tijdelijke aanstelling tot 1 februari Op 1 januari 2020 ontstaat van rechtswege een vast dienstverband door overschrijding van de maximumtermijn van twee jaar. aanstelling SZW van Meer dan 2 jaar aanstelling VWS van 30 maanden SZW VWS 30 MND Voorbeeld 2: overgangsperiode ketenbepaling Medewerker is voor het eerst in tijdelijke dienst vanaf 1 februari 2017 tot 1 augustus 2017 bij het ministerie van Defensie. Op 1 augustus 2017 krijgt de medewerker een tijdelijke aanstelling in een andere functie bij het ministerie van tot 1 februari Medewerker krijgt hierna opnieuw een tijdelijke aanstelling aangeboden tot 1 februari 2019 en vervolgens tot 1 februari Op 1 januari 2020 ontstaat om twee redenen van rechtswege een vast dienstverband. Allereerst door overschrijding van de tweejaarstermijn. Daarnaast is er op 1 januari 2020 sprake van vier opeenvolgende tijdelijke dienstverbanden bij dezelfde werkgever, namelijk de Staat der Nederlanden. dienstverbanden bij het ministerie van Defensie tellen tellen we mee in de ketenregeling. Zie voor nadere toelichting bovenaan pagina 3 (Bijzonderheid). aanstelling 1 ministerie van Defensie van aanstelling 2 ministerie van van Meer dan 2 jaar en/of meer dan 3 tijdelijke aanstellingen aanstelling 3 ministerie van van 12 maanden aanstelling 4 ministerie van van 12 maanden DEF 12 MND 12 MND Voorbeeld 3: overgangsperiode ketenbepaling Een ICT- medewerker heeft een tijdelijke aanstelling van een jaar bij het ministerie van I&W van 1 februari 2018 tot 1 februari Aansluitend werkt hij 5 maanden bij KPN. Vervolgens krijgt hij op 1 juli 2019 voor 9 maanden een aanstelling bij het ministerie van SZW. Deze medewerker krijgt van rechtswege een vast dienstverband op 1 februari maanden na zijn eerste aanstelling krijgt hij een vast dienstverband en daarbij telt de onderbreking van maximaal mee. aanstelling I&W van 12 maanden Meer dan 2 jaar Tijdelijk dienstverband KPN van 5 maanden aanstelling SZW van 9 maanden I&W 12 MND KPN 5 MND SZW 9 MND 6

6 Heb je vragen? Neem gerust contact op met het Kennispunt Nieuwe Rechtspositie (sector Rijk) van het Expertisecentrum Organisatie & Personeel (EC O&P) Het Kennispunt Nieuwe Rechtspositie is bereikbaar: per per telefoon: (iedere maandag van tot uur) Kijk voor meer informatie ook op: of op de speciale pagina op Rijksportaal Personeel of op Ook verzorgt het Kennispunt Nieuwe Rechtspositie presentaties en workshops over de Wnra en de implementatie ervan. Staat der Nederlanden Hieronder vallen: alle ministeries; de Hoge Colleges van Staat (Eerste Kamer, Tweede Kamer, Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale Ombudsman); de Hoge Raad van Adel; het Kabinet van de Koning; de Kanselarij der Nederlandse Orden; het secretariaat van de commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten; Raad voor de rechtspraak; de gerechten (rechtbanken, gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep, het College van beroep voor het bedrijfsleven); en de zbo s zonder rechtspersoonlijkheid: 1. Autoriteit Consument en Markt 2. Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming 3. Autoriteit Persoonsgegevens 4. Centrale Commissie Dierproeven 5. Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek 6. College gerechtelijk deskundigen 7. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen 8. College van toezicht collectieve beheersorganisaties 9. College voor de Rechten van de Mens 10. College voor Toetsen en Examens 11. Commissie Eindtermen Accountantsopleiding 12. Grondkamer Noord 13. Grondkamer Noordwest 14. Grondkamer Oost 15. Grondkamers (Cluster) 16. Grondkamer Zuid 17. Grondkamer Zuidwest 18. Huis voor klokkenluiders 19. Huurcommissie 20. Kamer voor de Binnenvisserij 21. Kiesraad 22. Nederlandse Emissieautoriteit 23. Raad voor plantenrassen 24. Referendumcommissie April 2018 UBR EC O&P levert tweedelijns dienstverlening op het gebied van personeel en organisatie: bedrijfszorg, organisatieadvies, arbeidsjuridisch advies, mobiliteit, werving & selectie en arbeidsmarktcommunicatie. Deze brochure is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld op basis van de huidige wetgeving en toepassing daarvan. Toch kan niet uitgesloten worden dat een rechter in een individueel geval anders oordeelt. Twijfelt u? Neem dan gerust contact op met het Kennispunt Nieuwe Rechtspositie (voor contactgegevens, zie de laatste pagina van deze brochure). 7