Samenvattingen Technische Bedrijfskunde. Bedrijfskundige Methodologie

Transcriptie

1 Samenvattingen Technische Bedrijfskunde Bedrijfskundige Methodologie Met dank aan het bestuur van S.V. Scopus Gemaakt door: Bart Wolthers Datum: Let op: S.V. Scopus is niet aansprakelijk voor mogelijke inhoudelijk en typ fouten. Echter streven wij wel naar een zo correct mogelijke samenvatting. Deze samenvatting is ter ondersteuning voor de lesstof en is daardoor niet leidend. Distributie van dit document, gratis alsmede tegen betaling, is niet toegestaan.

2 Hoofdstuk 1 Praktijkgericht onderzoek - Onderzoek dat is geworteld in de beroepspraktijk en bijdraagt aan de verbetering en innovatie van die beroepspraktijk. Dit vindt plaats door het generen van kennis en inzichten, maar ook door het leveren van toepasbare producten en ontwerpen en concrete oplossingen voor praktijkproblemen. Integraal Model voor Praktijk gericht Onderzoek Probleemidentificatie: Weten waar het probleem zit Diagnose: Wat zijn de oorzaken voor het probleem Ontwerp: Oplossing bedenken Verandering: Toepassen om tot de gewenste situatie te komen Evaluatie: Kijken of het gewenste resultaat bereikt is 5 Fasen Regulatieve cyclus, handelingscyclus (Van Strien): 1. Probleemstelling 2. Diagnose 3. Plan 4. Ingreep 5. Evaluatie Regulatieve cyclus bewerkt naar praktische organisatie, regulatieve cyclus (Van Aken): 1. Probleemkluwen 2. Probleemkeuze 3. Diagnose (analyse) 4. Plan (ontwerp) 5. Ingreep 6. Evaluatie In algemeen bedrijfskundige probleemaanpak worden zeven fasen doorlopen: 1. Probleemidentificatie 2. Formulering van de probleemaanpak

3 3. Probleemanalyse 4. Formulering van alternatieve oplossingen 5. Beslissing (het kiezen van de oplossing) 6. Implementatie van de oplossing 7. Evaluatie van de oplossing DOVE-cyclus (interventiecyclus): 1. Diagnose 2. Ontwerp 3. Veranderen 4. Evalueren In het wetenschappelijk onderzoek tracht men algemeen beruikbare theorieën te ontwikkelen. Hier gaat het vooral om het begrijpen van de werkelijkheid. Werkcyclus voor praktijkgericht onderzoek, onderzoekscyclus (Verhoeven): 1. Probleemanalyse: Vooronderzoek en vaststellen van de probleemstelling, vraagstelling, doelstellingen en afbakening. 2. Onderzoeksontwerp: Keuze van de onderzoeksstrategie en onderzoeksmethoden. 3. Dataverzameling: Verzamelen van data/informatie die je nodig hebt om je onderzoeksvragen te beantwoorden. 4. Data-analyse: Analyseren van de verkregen data/informatie om conclusies te kunnen trekken 5. Conclusies en aanbevelingen: Geven van een antwoord (conclusie) op de vraagstelling op basis van de data-analyse en de tussenconclusies en meegeven van aanbevelingen aan de opdrachtgever. 6. Rapportage en presentatie: Schrijven van het onderzoeksrapport en geven van een presentatie aan de belanghebbenden. Kwaliteitseisen: - Relevantie (onderzoeksresultaten moeten nuttig zijn) - Deugdelijkheid (vertrouwen op kwaliteit) o Betrouwbaarheid o Validiteit

4 Deugdelijk Ondeugdelijk Niet relevant Niet bruikbaar Kan geen kwaad Relevant Bruikbaar Gevaarlijk Het is belangrijk dat je een goed beeld hebt van de mate van grondigheid die bij een bepaalde opdracht wordt gevraagd, omdat: - Je moet kunnen aansluiten bij de verwachtingen van de belanghebbenden - Je efficiënt te werk moet gaan - Je je niet op gevaarlijk terrein moet begeven Het integraal model nader ingevuld Relevantie en deugdelijkheid verbinden - Te werken aan een vraagstuk dat zich in een bepaalde fase bevindt en waarvoor kennis en inzichten nodig zijn om het vraagstuk op te lossen (relevantie) - Te werken aan je eigen onderzoek en gebruik te maken van de juiste methoden waardoor je onderzoeksresultaten betrouwbaar en valide zijn. Probleemeigenaar: Eigenaarschap van de handelingscyclus ligt altijd bij het management van de organisatie waarvoor onderzoek wordt gedaan. Het is immers het management van de betreffende organisatie dat met het vraagstuk worstelt en niet weet hoe te handelen. Handelingsvragen: - Probleemidentificatie: Waar zit het probleem precies? - Diagnose: Wat is het probleem en hoe komen we achter de oorzaak? - Ontwerp: Welke oplossing is het meest geschikt voor het probleem? - Verandering: Wat moet er in de organisatie veranderen om de gewenste situatie te bereiken? - Evaluatie: Is de gewenste situatie bereikt of moeten we nog bijsturen? Drie aspecten die van belang zijn bij ontwikkelen competenties bij onderzoek:

5 - Informatie: In staat zijn tot het effectief en efficiënt vinden, beoordelen en gebruiken van data en informatie. - Interactie: In staat zijn te onderhandelen, een dialoog te voeren en integer om te gaan met mensen. - Intellect: In staat zijn om analytisch en conceptueel te denken, creatief te zijn en te reflecteren op het eigen gedrag en de gemaakte keuzes. Hoofdstuk 2 Probleemanalystisch onderzoek - Vaststellen van het kernprobleem dat invloed heeft op de effectiviteit of efficiëntie van de organisatie. Bij probleemanalystisch onderzoek is het belangrijk om met verschillende brillen naar de werkelijkheid te kijken, ook wel meervoudig of pluriform kijken. Integrale diagnosemodellen: - INK-model - 7S-model van McKinsey - Organisatiemodel van Cummings en Worley - Aandachtspuntenmatrix van Camp Relatiediagram - Model om uiteindelijk tot het kernprobleem te komen, en is een hulpmiddel om logische verbanden (relaties) tussen diverse problemen duidelijk te maken. Diagnostisch onderzoek - Inzicht krijgen in de achtergronden en oorzaken van het gekozen kernprobleem. Bij dit type onderzoek lever je verklarende kennis. Dat betekent dat je aangeeft waarom iets op een bepaalde manier in elkaar zit en wat de reden is van de probleemsituatie. Opinieonderzoek - Bij een opinieonderzoek wil je inzicht krijgen in hoe de betrokkenen zelf tegen de betreffende probleemsituatie aankijken, wat hun meningen en belangen zijn, en wat zij als mogelijke oorzaken zien.

6 Oorzaak-gevolg schema: Visgraatdiagram: Ontwerpgericht onderzoek - Het vinden van oplossingen of van mogelijkheden om de gewenste toekomstige situatie te creëren. Ontwerpen - Bedenken van iets nieuws Herontwerpen - Aanpassen van het bestaande, zodat het de gewenste prestatie gaat leveren. Drie fasen ontwerpproces: 1. Specificatie: Vaststellen doel, randvoorwaarden en prestatiecriteria 2. Ontwerpen: Genereren alternatieve oplossingen en kiezen oplossing 3. Testen: Werkt de gekozen oplossing Ex ante evaluatie - (onafhankelijke) Toets op het (beleids)ontwerp. Er wordt zo onafhankelijk mogelijk beoordeeld op aannames, redeneringen, haalbaarheid etc. E = K x A Effectiviteit = Kwaliteit x Acceptatie

7 Trans disciplinair - Werken vanuit de denk- en werkwijze van een andere dan de eigen discipline. Verandergericht onderzoek - Moet duidelijk maken wat de impact is van het invoeren van de oplossing op de organisatie en op de mensen. Twee soorten verandergericht onderzoek: - Prescriptief onderzoek - Evaluatief onderzoek Perspectief onderzoek: De resultaten van een prescriptief onderzoek worden doorgaans verwerkt in een veranderplan. Dit plan kun je als een voorschrift beschouwen. Richt zich op planmatige of geplande veranderingen. Voor het doelgericht veranderen van organisaties zijn twee vormen van kennis en vaardigheden vereist: ontwerpkundige (verstand hebben van organisaties) en veranderkundige(verstand van mensen) Verandergericht onderzoek is doorgaans gericht op: - De organisatie en de eerdere ervaringen met veranderingen - De verandercapaciteit - De betrokkenen, hun rollen en belangen - De veranderstrategie - Het bepalen van interventies - De communicatie - De wijze van monitoring Niveaus van interventies: Twee belangrijkste disfunctionele patronen bij evaluatieonderzoek: - Unconflicted change: Men is geneigd te geloven dat meer van hetzelfde volstaat om de problemen te lijf te gaan, ondanks dat dat niet werkt. Dit om weerstand te vermijden. - Hypervigilance: Men gelooft dat andere zaken allemaal zo urgent en belangrijk zijn, dat er geen tijd is om te evalueren. Ex post evaluatie - Er moet duidelijk zijn welke gewenste situatie men voor ogen had, bij voorkeur in termen van (prestatie) criteria, normen of standaarden. Pas dan kan worden onderzocht of de feitelijk situatie overeenkomt met de gewenste situatie. Drie typen ex post evalutieonderzoek: - Productevaluatie: Zijn de resultaten bevredigend? - Procesevaluatie: Is het veranderplan goed uitgevoerd?

8 - Planevaluatie: Waren de probleemkeuze, de diagnose en het ontwerp correct Evaluatief onderzoek kan een organisatie uit het énkelslag leren halen (hetzelfde (nog) beter doen) en naar het dubbelslag leren leiden door bestaande praktijken en inzichten tegen het licht te houden of zelfs naar het drieslag leren. drieslag leren richt zich op het niveau van principes en waarden en is gericht op de totale context. Hoofdstuk 3 Valkuilen intakegesprek: - Je weet te weinig van de organisatie - Je doelstelling is vaag - Je hebt niet zelf over een onderwerp nagedacht - Je houding is niet professioneel Verkenning van de opdracht:

9 Veel organisaties zijn sterk oplossingsgericht, dat is op zich een prima kwaliteit, maar bij lastige vraagstukken kan dat leiden tot symptoombestrijding, omdat er geen sprake is van probleemidentificatie, diagnose, ontwerp. Veld waarbinnen een onderzoek wordt uitgevoerd: Evidence-based practice - Houdt in dat een beroepsbeoefenaar zijn inzicht, handeling of oplossing baseert op de best beschikbare informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid. Bij een logboek is het altijd belangrijk om de bronnen te noteren waar je de informatie uit haalt.

10 Hoofdstuk 4 Van handelingsvraag naar kennisvraag: Het is aan te bevelen om de probleemanalyse in te gaan met een voorlopige vraagstelling. Als bijvoorbeeld de opdracht is om onderzoek te doen naar achterblijven van de prestaties van afdeling X van organisatie Y, dan zou de voorlopige vraagstelling kunnen luiden: Wat zijn de oorzaken van het niet behalen van de gewenste prestaties van afdeling X? Systeembenadering: Systeem - Verzameling objecten die onderling zodanig zijn gerelateerd dat er geen elementen zijn geïsoleerd van de overige. De elementen in het systeem hebben bepaalde relaties met elkaar en met de totale werkelijkheid buiten het systeem. De verzameling van relaties noemen we de structuur van het systeem en er bestaat dus een interne structuur en een externe structuur, met daartussen een open grens. De

11 wisselwerking tussen een systeem en zijn omgeving vindt plaats via de zogenoemde ingangs- en uitgangsgrootheden. Voor het bepalen van de grens van een systeem hanteren we vier criteria: - De zaken die het systeem en de omgeving met elkaar uitwisselen zijn binnen het systeem intensiever dan erbuiten. - De onderlinge relaties binnen het systeem zijn talrijker dan de relaties met de omgeving. - Er gebeurt meer binnen het systeem dan tussen het systeem en de omgeving. - De functie van het systeem is binnen het systeem zelf duidelijker dan erbuiten. Open benadering - Probleem niet als systeem benaderen maar ga je van de problematiek uit, zonder onderscheid tussen interne en externe betrokkenen van de organisatie. Een handig hulpmiddel bij de probleemanalyse is de 6W-formule: 1. Wat is het probleem? 2. Wie heeft het probleem? 3. Wanneer is het probleem ontstaan? 4. Waarom is het een probleem? 5. Waar doet het probleem zich voor? 6. Wat is de aanleiding Als afsluiting van de probleemanalyse formuleer je de probleemstelling. Probleemstelling - Korte duidelijke beschrijving van het kernprobleem. Centrale vraagstelling - Het belangrijkste onderdeel van je onderzoek, het is namelijk de vraag die sturend is voor je verdere onderzoek. Gesloten vragen - Twee antwoordmogelijkheden, bevestiging of ontkenning (kun je beter niet stellen). Open vragen - Hier haal je de meeste informatie uit, maar moeten wel goed geformuleerd zijn. Vraagtypen: Vraagtype beschrijvend Verklarend Voorschrijvend (prescriptief) Evaluerend Vergelijkend Definiërend Voorbeeldvragen Wat zijn de kenmerken? Welke eigenschappen heeft het? Waaruit bestaat het? Waarom is het zo? Hoe komt het dat? Wat zijn de oorzaken? Hoe ka het verbeterd worden? Wat zijn de geschikte maatregelen? Wat moet er wel en niet gebeuren? Hoe werkt het? Wat is de waarde van? Wat zijn de voor- en/of nadelen? Wat zijn de verschillen? Wat zijn de overeenkomsten? Hoe omschrijf je het? Wat is de plaats in het grote geheel? Hoe kan het getypeerd worden?

12 Doelstelling - Wat moet er met het onderzoek bereikt worden? Doelstelling onderdelen: - Het externe doel: Hiermee geef je aan welke bijdrage je wilt leveren aan de oplossing van het handelingsprobleem, dus wat de praktische relevantie is. - Het interne doel: Hiermee geef je aan welke soort kennis jouw onderzoek gaat opleveren, zodat daarmee een bijdrage geleverd kan worden aan het oplossen van het handelingsprobleem. Theorie: Een complexe verzameling uitspraken en hypothesen over het waarom van een bepaald domein van verschijnselen. In een theorie wordt een verschijnsel met andere begrippen in verband gebracht en wordt het verband begrijpelijk gemaakt. Ook worden belangrijke begrippen gedefinieerd. In het theoretisch kader breng je de theorieën samen die je gaat gebruiken voor jouw onderzoek. Wat kun je allemaal gebruiken voor het theoretisch kader: - Vakliteratuur - Documentatie - Internet - De media - Het onderzoeksveld - Andere onderzoeken over het onderwerp - De ervaringen van onderzoekers en experts 6 regels voor het zoeken naar informatie: 1. Definieer het probleem, de zoekopdracht 2. Kies de juiste zoekstrategie (de manier waarop je op zoek gaat naar informatie) 3. Bepaal waar je gaat zoeken (bibliotheek, internet etc.) 4. Bestudeer de informatie en selecteer wat je echt nodig hebt 5. Organiseer de informatie door de gegevens te ordenen en te rubriceren op relevantie, zodat je kunt zien in welke bronnen de meeste informatie te vinden is met betrekking tot jouw zoekopdracht 6. Evalueer het resultaat Conceptueel model - Visuele weergave van het theoretisch kader en geeft een schematisch overzicht van de eenheden, eigenschappen en kenmerken die je gaat onderzoeken.

13 In het voorbeeld: - Medewerkers de eenheden - Duurzame inzetbaarheid de eigenschap - Zijn werk, normen en waarden, gezondheid en competities de kenmerken Wat je met het conceptueel model doet, is de validiteit van je onderzoek transparant maken, zodat voor iedereen duidelijk is welke kenmerken of indicatoren je gaat onderzoeken. Ook is het conceptueel model een handig hulpmiddel om je onderzoek te operationaliseren, het vertalen van een begrip in meetbare kenmerken. Operationaliseren doe je door de begrippen te beschrijven die je in de centrale vraagstelling gebruikt. Het is de bedoeling dat je van alle begrippen in de centrale vraagstelling een beschrijving of definitie geeft. Op die manier kan over de begrippen in de rapportage geen misverstand meer ontstaan op het moment dat je de resultaten bespreekt. Operationaliseren van een begrip: Vanaf hier kun je zeer specifieke vragen stellen, zoals Hoe ervaar u het werktempo? De antwoorden op deze deelvragen geven dan een beeld van het kernmerk werk.

14 Eisen formulering vraagstelling en deelvragen: - Antwoord op centrale vraagstelling moet voldoende zijn om de externe doelstelling van je onderzoek te helpen bereiken - De antwoorden op de deelvragen geven bij elkaar een voldoende antwoord op de centrale vraagstelling waaruit je ze hebt afgeleid Criteria deelvraag: - Specifiek zijn - Kennisvraag zijn - Verband houden met hoofdvraag - Onderzoekbaar zijn Bij het onderzoeksontwerp geef je aan hoe je onderzoeksvragen gaat beantwoorden, hierbij beschrijf je de volgende onderdelen: - Waarover gaat het onderzoek (vraag naar eenheden van het onderzoek) - Hoe ga je onderzoeken? (welke vorm, welke onderzoeksstrategie, welke gegevens heb je nodig en hoe ga je deze verzamelen) - Waar ga je onderzoeken? (waar denk je gewenste informatie te vinden) - Hoeveel wil je onderzoeken (afbakening in breedte (aantal fasen)en in diepte(eenheden, eigenschappen en kenmerken)) - Wanneer doe je het onderzoek? (werkplanning) Bij Lineair onderzoek ben je op zoek naar harde conclusies om daarmee de stakeholders te overtuigen. Het onderzoek is in grote mate gestandaardiseerd, met over het algemeen meer kwantitatieve dan kwalitatieve onderzoeksmethoden zoals statistische methoden. Het onderzoek is vooral gebaseerd op theorie. Er wordt gewerkt met een onderzoeksmodel en een concreet onderzoeksplan. Cyclisch onderzoek is onderzoek dat als onderwerp heeft: het beter functioneren van de onderzoeker zelf, van de groep of het team, of van de organisatie waar de onderzoeker werkzaam is. Bij dit type onderzoek wordt meer gebruikgemaakt van kwalitatieve dan kwantitatieve onderzoeksmethoden en het onderzoek is open. Dit betekent dat het niet gestructureerd is volgens een onderzoeksmodel. Conclusies zijn van de onderzoeker zelf of van de groep en hebben tot doel een verandering tot stand te brengen. Lineair onderzoek Gericht op kennis Gestandaardiseerd en volgens wetmatigheden Onafhankelijke diagnose Onderzoeker buiten het onderzoeksveld Theorie en modellen als uitgangspunt Gebruik van onderzoeksmethoden Harde conclusies Conclusies door denken Gebruik van de onderzoekscyclus Cyclisch onderzoek Gericht op verandering Niet gestandaardiseerd en minder strakke regels Zelfdiagnose Onderzoeker binnen het onderzoeksveld De situatie en de context als uitgangspunt Gebruik van interventiemethoden Geen harde conclusies Conclusies door doen Gebruik van de handelingscyclus Cyclisch onderzoek vraagt veel van onderzoeker, onder andere: - Goede communicatieve vaardigheden - Goed inzicht in hoe een organisatie werkt

15 - Vertrouwd zijn met interventietechnieken - Procesbegeleider kunnen zijn - Een balans vinden tussen betrokkenheid en onafhankelijkheid Ethiek - Is het vakgebied van de filosofie dat zich bezighoudt met wat goed en slecht is. Ook bij het uitvoeren van onderzoek moet je je afvragen of het juist is wat je doet en hoe je het doet. In het onderzoeksplan worden doorgaans de volgende onderdelen opgenomen: - Aanleiding tot het onderzoek - De probleemstelling - Doelstellingen - Centrale vraagstelling - Theoretisch kader - Deelvragen - Onderzoeksontwerp o Onderzoekseenheden o De vorm, strategie, methoden en bronnen o Afbakening o Planning - Voorlopige literatuurlijst Hoofdstuk 5 Dataverzamelingsmethoden Onderzoeksstrategie: kwantitatief of kwalitatief onderzoek - Kwantitatief: data die je verzamelt uit cijfermatige gegevens die je vervolgens verwerkt met behulp van statistische methoden en technieken. Vind plaats op het niveau van onderzoekseenheden. - Kwalitatief: verkrijgen van nieuwe inzichten, en wil je vooral begrijpen wat er in het onderzoeksveld gebeurt. -

16 Kwantitatief Gesloten onderzoeksvraag Onderzoeksvraag ligt vast Doel is vooral toetsen en beschrijven van tevoren vastgelegde ideeën Er wordt op een standaardmanier data verzameld, bijvoorbeeld met een vragenlijst Resultaat van dataverzameling en cijfers Data worden met behulp van statische analyses geëvalueerd Kwalitatief Open onderzoeksvraag Onderzoeksvraag kan tijdens het onderzoeksproces worden aangepast Doel is vooral het ontwikkelen van (nieuwe) ideeën De dataverzameling is hier niet standaard, vaak worden er participerende observaties en open interviews gehouden Resultaat van dataverzameling zijn bijvoorbeeld observatie en gespreksverslagen Observatie- en gespreksverslagen worden meestal eerst gereduceerd tot labels en vervolgens wordt getracht daar een structuur in te ontdekken Vormen onderzoeksstrategie: - Survey: vorm van onderzoek die erop gericht is om meningen, houdingen en kennis bij (grote) groepen personen waar te nemen of te meten. Een survey kan dan ook een kwantitatieve of kwalitatieve onderzoek benadering hebben. Een voorbeeld van een survey is een casestudy, waarbij je er als onderzoeker op let dat je: o Informatie verkrijgt van verschillende niveaus o Zo veel mogelijk methoden van dataverzameling gebruikt o Ook de context bestudeert waartoe de casus behoort - Experiment: Bij een experiment gaat het om effectmeting. Het gaat dan om het vinden van één of meer oorzaak-gevolgrelaties. Je wilt bijvoorbeeld weten of een bepaalde interventie invloed heeft op het welbevinden van de medewerkers. Onderzoeksmethoden: Vraagtype Voorbeeldvragen Onderzoeksmethoden Beschrijven Wat zijn de kenmerken? Welke eigenschappen heeft het? Waaruit bestaat het Analyse van bestaand materiaal Enquete Observatie Verklaren Voorschrijven (prescriptief) Evalueren Waarom is het zo? Hoe komt het dat? Wat zijn de oorzaken? Hoe kan het verbeterd worden? Wat zijn geschikte maatregelen? Wat moet er wel en niet gebeuren? Hoe goed werkt het? Wat is de waarde van? Wat zijn de voor- en of nadelen? Vergelijken Wat zijn de verschillen? Enquête Literatuuronderzoek Observatie Enquête Experiment Literatuuronderzoek Interviews Experiment Literatuuronderzoek Enquête Interviews Groepsgesprek

17 Definiëren Wat zijn de overeenkomsten? Op welke punten stemt het overeen? Wat is de aard? Wat is de plaats in het grotere geheel? Hoe kan het getypeerd worden? Experiment Observatie Analyse van bestaand materiaal Observatie Analyse van bestaand materiaal Enquête Literatuuronderzoek De volgende stap is het bepalen van de bronnen: Onderzoeksmethode Steekproef Enquêteren Meten en testen Interviewen Diepte-interview Observeren Literatuuronderzoek Documentenonderzoek Inhoudsanalyse Actieonderzoek Bron Personen of objecten Personen Personen of objecten Personen Personen, gedrag en werkwijzen Gedrag en werkwijzen (vak) literatuur Documenten Documenten en audiovisueel materiaal Personen, gedrag en werkwijzen Hoe beoordeel je of onderzoeksmethode voor jou bruikbaar is: - Wat houdt de methode in? - Bij welke problematiek wordt die normaal gesproken gebruikt? - Hoe wordt de methode gebruikt? - Welke problemen doen zich bij het gebruik voor? Zodra je hier antwoord op hebt, kun je bepalen of de onderzoeksmethode geschikt is. Triangulatie - Beproefde manier om aantasting van de betrouwbaarheid en validiteit van een onderzoek tegen te gaan, en wil ook wel zeggen dat je onderzoek informatie op meer dan een manier verzamelt en verwerkt, dit kan door triangulatie door: - Operationalisaties - Informatiebronnen - Onderzoekers - Methoden en meetinstrumenten Steekproef - onderzoek waarbij een aantal personen of onderzoekseenheden die representatief zijn voor de hele onderzoekspopulatie. Een steekproef moet: 1. Representatief zijn 2. Steekproef randomselect trekken of stratificeren 3. Voldoende groot zijn Een Goede vragenlijst enquête is: - Bruikbaar - Leesbaar en helder

18 - Compleet - Bevat vragen die meten wat je wilt meten - Neutraal - Niet te lang, maar zo compact mogelijk - Wordt geen vergaarbak van alles wat je altijd al wilde weten - Bevat vragen die enkelvoudig zijn - Bevat vragen die geen dubbele ontkenning hebben - Bevat vragen die onafhankelijk zijn Het is belangrijk om een pilot te doen, om eventuele fouten uit de enquête te halen. Meten - Kwantitatief bepalen van een kenmerk aan de hand van een gestandaardiseerde schaal. Een bijzonder vorm van meten is testen, waarbij tests moeten voldoen aan eisen van efficiëntie, standaardisatie, normering, objectiviteit, betrouwbaarheid, validiteit en generaliseerbaarheid. Interview zie blz. 88 Drie soorten interviews: - Volledig gestructureerd: strakke, gestileerde vorm van communicatie met gesloten vragen - Ongestructureerd: Open gesprek over meerdere onderwerpen - Hal gestructureerd: vooraf een aantal vragen onderzoeksvragen formuleren die je beantwoordt wilt hebben en daarbuiten gewoon een open gesprek. Fasen interview blz Diepte interview - Goede manier om gerichte informatie te krijgen, met behulp van zo n interview kun je namelijk veel relevante informatie boven water halen. Je kunt doorvragen, waardoor je een betrouwbaar beeld krijgt over bijvoorbeeld verwachtingen of motieven van de geïnterviewde. Observeren houd in dat je verschijnselen doelgericht waarneemt en vastlegt. Je kijkt en luistert van een afstand, direct of via filmbeelden of video-opnamen. Hoe objectiever je tegenover de onderzoekssituatie staat, des te beter je kunt observeren. Vier hoofdsoorten van observatie: - Participerende (je neemt ook deel aan de geobserveerde activiteit) en niet participerende (je bent buitenstaander, zonder aan de situatie deel te nemen) observatie. - Openlijke en verborgen observatie - Directe en indirecte (via apparatuur, filmbeelden etc.)observatie - Ongestructureerde en gestructureerde observatie Observatiesysteem Checklist Tijdschaal Categorieënsysteem Doel Nagaan of bepaalde verschijnselen zich voordoen, bijvoorbeeld hoe vaak een docent positieve feedback geeft Nagaan hoelang een verschijnsel duurt, bijvoorbeeld hoelang een persoon aan het woord is. Nagaan waar een verschijnsel betrekking op heeft, bijvoorbeeld de vraag of een persoon rookt of niet rookt.

19 Observatieschaal Nagaan wat de kwaliteit is van het geobserveerde verschijnsel, bijvoorbeeld hoe goed of slecht een taak is uitgevoerd. Kritische vragen en valkuilen blz. 94 Drie categorieën fouten bij een observatie: - Je gebruikt niet alle relevantie indicatoren - Je gebruikt irrelevante indicatoren - Je maakt systematische fouten Indicator - Geoperationaliseerde variabele of een deel daarvan die staat voor een abstract kenmerk, een eigenschap of een grootheid die verschillende waarden kan aannemen. Literatuuronderzoek - Het raadplegen van boeken, artikelen en vakbladen, kun je systematisch aanpakken via bibliotheken of internet, aan de hand van inhoudsregisters of auteurs. Zorg wel dat je niet in de overdaad aan informatie verdrinkt. Documentonderzoek - Alle documenten neem je door op inhoud die voor jouw onderzoek relevant is, vaak vind je meer verwijzingen naar andere documenten met ook weer relevante inhoud, relevant wil hier zeggen: de informatie helpt je om de vraagstelling te beantwoorden. Inhoudsanalyse - Een dataverzamelingstechniek die je gebruikt voor het verkrijgen van gegevens uit documenten, uit media en uit sociale en fysieke situaties. De techniek is goed bruikbaar voor het verzamelen van gegevens over gedragingen, opvattingen en interpretaties. Inhoudsanalyse kun je gebruiken om: - feitelijk gegevens te verzamelen om de inhoud duidelijk te maken - belevingen en betekenissen te achterhalen - de maatschappelijke richting of psychologische instelling van de opsteller van documenten vast te stellen. Actieonderzoek - Richt zich op praktische problemen die individuele personen of groepen ondervinden in hun dagelijks handelen in hun woon-leefsituatie, werksituatie of beroepssituatie. Daarbij gaat het om met behulp van praktische kennis individueel of collectief te handelen, en mogelijk de sociale situatie waarin dat handelen plaatsvindt, te verbeteren. Drie mogelijkheden uitvoeren actieonderzoek: - Actieonderzoek wordt uitgevoerd door een onderzoeker van buitenaf - Actieonderzoek wordt uitgevoerd door professionals die via dit onderzoek werken aan hun eigen professionele ontwikkeling - Actieonderzoek wordt uitgevoerd door professionals die via dit onderzoek een groep mensen ondersteunen met als doel hun situatie of handelen te verbeteren. Centrale kenmerken actieonderzoek: - Reflectie en onderzoek - Inzicht en verbetering - Indicatoren voor verbetering - Een combinatie van onderzoeken, leren en veranderen - Eigen handelen en de situatie waarin dat handelen plaatsvindt, onderzoeken en verbeteren - Individueel en gezamenlijk handelen - Anderen fungeren voor de onderzoeker als een soort klankbord of netwerk

20 - De leden van het netwerk functioneren in de voortgangsbesprekingen als critical friends; ze helpen elkaar kritisch te reflecteren op wat ze willen gaan doen. Voorbeelden actieonderzoek blz. 99 Action learning - Leren en werken gaan gelijk op, zodat kennis direct toepasbaar is. Uitvoeringsaspecten actieonderzoek: - De fasen van actieonderzoek zijn dezelfde als de fasen van de handelingscyclus - Er is een wederzijdse oriëntatie van onderzoeker en onderzochten: verheldering van ieders positie, belangen en mogelijkheden, van het eigenlijke probleem en de actoren die erbij betrokken worden. - Er is sprake van zowel objectieve als subjectieve analyse van het probleem. - Het probleem wordt uiteengezet in deelproblemen en hun onderlinge samenhang. - Het gaat om het oplossen van een of meer problemen - Er is een voortdurend ontwikkelen van ideeën over de vraag hoe, met wie en met welke middelen men het probleem kan benaderen - Het onderzoek moet leiden tot stabilisering van de verandering en de verspreiding van de resultaten Ponte (netwerk vormen van critical friends), drie regels: - Er worden in principe alleen vragen gesteld - Beoordelingen over opmerkingen worden niet gemaakt, ook niet in de vorm van vragen - Oplossingen voor wat wordt ingebracht, worden niet gegeven Hoofdstuk 6 Kwantitatieve gegevens - Gegevens uitgedrukt in cijfers, het gaat om een numerieke, getalsmatige weergave. Kwalitatieve gegevens - Niet getalsmatig maar beschouwend, in de vorm van woorden of beelden. Meetniveau - Geeft aan in welke mate je de waarden die aan de categorieën zijn toegekend, kun gebruiken om mee te rekenen. Twee grootheden voor het meten van een variabele: - Abstracte verzameling van getallen met al haar kenmerkende regels en procedures - Variabele zelf met zijn karakteristieke eigenaardigheden of kenmerken 4 meetniveaus: - Nominaal (alleen keuze uit bepaalde kwalitatieve categorieën, bijv. man of vrouw) o Enkele waarden o Losse categorieën o Kwalitatief - Ordinaal (ook kwalitatieve maar dan op rangorde, bijv. mbo hbo wo ) o Enkele waarden o Rangorde o Kwalitatief - Interval (je kunt rekenen met variabelen)

21 o Gelijke intervallen o Geen natuurlijk nulpunt o Kwalitatief - Rationiveau (variabelen zijn numeriek) o Gelijke intervallen o Natuurlijk nulpunt o Gelijke verhoudingen o Kwantitatief