Bermen en bermsloten Kiezen voor biodiversiteit. Gemeente Drimmelen

Transcriptie

1 Bermen en bermsloten Kiezen voor biodiversiteit Gemeente Drimmelen Versie 8 : Eindconcept Datum : Samengesteld door : ing. J.M. Mandemakers

2

3 Bermen en bermsloten pagina 3 van 60 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 1 INLEIDING Aanleiding Kader Doel Onderzoeksvragen Uitgangspunten Werkwijze Leeswijzer BERMEN EN BERMSLOTEN Bermen Wegenbouwkundige en verkeersfunctie Recreatieve functie Ecologische functie Bermsloten Waterhuishoudkundige functie Recreatieve functie Ecologische functie Wettelijk kader Wet- en regelgeving Gemeentelijk beleid Gedeelde verantwoordelijkheid slootbeheer Indeling bermen Bermen langs sloten en wegen Natuurterreinen Indeling sloten Leggersloten (categorie A) Schouwsloten (categorie B) Overige sloten (categorie C) Huidige werkwijze Beheer en onderhoud gemeente Drimmelen Beheer en onderhoud Waterschap Brabantse Delta Pilot verschralingbeheer Zonzeelseweg Bloemenranden door de ANV Opmerkingen huidige werkwijze MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT EN ONTWIKKELINGEN Recreatie en toerisme Biodiversiteit Alternatief en ecologisch groenbeheer De betekenis van het openbaar groen voor bijen Probleemonkruiden Gedragscode Flora- en Faunawet Zwerfvuil Handhaving Rekenkamerrapport Beeldverschillen Gedenktekens Subsidiemogelijkheden Social return Bio-energie Begrazing... 34

4 4 ANALYSE EN BELANGEN Analyse huidige situatie Speerpunten belanghebbenden Analyse informatie buurgemeenten VISIE EN REALISATIE Visie Ambitie Verhoging biodiversiteit bermen Ontwikkelingsbeheer en regulier beheer Verwerking slootmaaisel Uitwerking ambitie Realisatie Ontwerp en inrichting Beheer en onderhoud Monitoring en handhaving Communicatie en voorlichting Financiële paragraaf Huidige kosten Kostenraming per onderdeel Totale kostenraming Aanbevelingen BIJLAGEN Rapport Polderen over polderwegen Bijlage 1 Beknopte informatie buurgemeenten Bijlage 2 Startnotitie beleid onderhoud bermen en bermsloten (7 oktober 2010) Bijlage 3 Overzicht huidige kosten zoals opgenomen in begroting 2011 Bijlage 4 Overzicht gehanteerde eenheidsprijzen Bijlage 5 Kostenraming drie beheermodellen en nulvariant (bestaand beleid)

5 Bermen en bermsloten pagina 5 van 60 SAMENVATTING De gemeente Drimmelen beheert ongeveer 122 hectare bermen en 105 kilometer bermsloten. In het vastgestelde groenbeleidsplan (30 juni 2005) streeft de gemeente er naar om de komende jaren de groenstructuur duurzaam en kwalitatief in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. Aangegeven is dat hierbij op termijn een ecologische en milieuvriendelijke werkwijze past. Het bermenbeleidsplan is kaderstellend voor de inrichting en het beheer van de bermen in Drimmelen en wordt daarom ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. Gedurende langere periode is eenduidig geformuleerd beleid noodzakelijk om een kwalitatief goed beheer van de bermen en bermsloten te garanderen. De looptijd van het bermenbeleidsplan bedraagt daarom 10 jaar. Op basis van dit beleidsplan wordt in 2011 een bermbestek voor de periode opgesteld.

6

7 Bermen en bermsloten pagina 7 van 60 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding De gemeente Drimmelen beheert ongeveer 122 hectare bermen en 105 kilometer bermsloten. Een integrale visie op het onderhoud van bermen en bermsloten is niet uitgewerkt in het groenbeleidsplan Kwaliteit in beeld. Bermen zijn evenwel van belang voor een goed functionerende waterhuishouding van de weg en de aanliggende percelen en voor een aansprekend landschap. In het vastgestelde groenbeleidsplan 1 streeft de gemeente er naar om de komende jaren de groenstructuur duurzaam en kwalitatief in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. Aangegeven is dat hierbij op termijn een ecologische en milieuvriendelijke werkwijze past. Van alle groenelementen heeft het beheer en onderhoud van bermen en bermsloten de meeste raakvlakken met andere vakdisciplines zoals wegen en verkeer. Ook zijn er veel instanties en belangengroepen die een raakvlak hebben met het beheer. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de afstemming met het Waterschap Brabantse Delta. Het collegeprogramma en het afdelingsplan Openbare Werken voorzien in de ontwikkeling van beleid voor de bermen en bermsloten in de gemeente Drimmelen. 1.2 Kader Het beleidsplan is kaderstellend voor de inrichting en het beheer van de bermen in Drimmelen en wordt daarom ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. Het plan bevat een raming van de kosten zodat de financiële consequenties inzichtelijk zijn. De beschikbare middelen zoals deze zijn opgenomen in de beheerbegroting 2011 vormen hierbij een belangrijk referentiekader. Gedurende langere periode is eenduidig geformuleerd beleid noodzakelijk om een kwalitatief goed beheer van de bermen en bermsloten te garanderen. De looptijd van het bermenbeleidsplan bedraagt daarom 10 jaar. Op basis van dit beleidsplan wordt in 2011 een bermbestek voor de periode opgesteld. In 2014 wordt het uitgevoerde beheer geëvalueerd zodat een geactualiseerd onderhoudsbestek gemaakt kan worden. De evaluatie zal ter besluitvorming voorgelegd worden. 1.3 Doel Het beleidsplan heeft tot doel om specifiek voor de bermen en bermsloten in de gemeente Drimmelen voor de komende tien jaar de toekomstrichting te verwoorden, en op basis hiervan tot een bestuurlijk vastgesteld beleid te komen. Dit houdt in: Het ambitieniveau van de gemeente ten aanzien van de bermen en bermsloten verwoorden middels het formuleren van een visie; Deze visie concretiseren door middel van het uitwerken van een aantal beheersvarianten (onderhoudsmethoden vertaald in bermmodellen); Inzicht in de financiële consequenties van de uitgewerkte bermmodellen. 1 Vastgesteld in de Raadsvergadering van 30 juni 2005

8 1.4 Onderzoeksvragen Wat zijn de randvoorwaarden voor de inrichting en beheer van de bermen in het buitengebied van de gemeente Drimmelen? Hoe wordt het beheer in een aantal omringende gemeenten uitgevoerd? Op welke plaatsen liggen kansen voor een verhoging van de biodiversiteit? Hoe gaan we om met de afvoer of verwerking van (sloot)maaisel? Wat zijn de beheerkosten van de verschillende onderhoudsmethoden en wat zijn vervolgens de beheerkosten per beheervariant (bermmodel)? Wat is de bijdrage van het oneigenlijk (illegaal) in gebruik nemen van bermen of er illegaal voorwerpen in plaatsen op het landschappelijk beeld en wat zijn de kosten voor handhaving? 1.5 Uitgangspunten In de Opinieronde van 7 oktober 2010 zijn onderstaande opmerkingen gemaakt. Deze opmerkingen liggen als uitgangspunten ten grondslag aan het voorliggend beleidsplan bermen en bermsloten. Focussen op beheer en verbetering Verhoog biodiversiteit Aandacht voor veiligheid Tijdstip en manier van maaien: klepelen versus gewoon maaien Aandacht voor samenwerking met partijen Door het college is toegezegd dat de financiële gevolgen inzichtelijk gemaakt worden en dat deze bij de kerntakendiscussie worden meegenomen zodat keuzes gemaakt kunnen worden. De handhavingkosten worden daarbij eveneens uiteengezet. 1.6 Werkwijze Om tot het bermbeleidsplan te komen is gewerkt met een aantal processtappen die inhoud hebben gegeven aan dit beleidsplan. De gevolgde werkwijze is: Bijeen brengen van informatie en belangen. Dit is bereikt door het houden van drie klankbordgroepbijeenkomsten en het in beeld brengen van bestaand beleid. Bij één of meerdere bijeenkomsten waren vertegenwoordigers aanwezig van de Agrarische Natuurvereniging (ANV), Bijenhoudersgilde St. Ambrosius te Made, Imkerij De Biesbosch, Madese Natuurvrienden, Staatsbosbeheer, Waterschap Brabantse Delta en ZLTO Drimmelen. Vanuit de gemeente Drimmelen waren daarbij de volgende vakgebieden vertegenwoordigd: groen, wegen, verkeer, toerisme en milieu. Om daarbij de laatste ontwikkelingen op het gebied van bermenbeheer en -beleid te kunnen betrekken is een literatuurstudie gemaakt van recente beleidsplannen en vakliteratuur. Daarnaast is informatie opgevraagd bij de gemeente Breda, gemeente Gilze- Rijen en de gemeente Woensdrecht. In bijlage 1 is een beknopte weergave van deze gemeenten opgenomen.

9 Bermen en bermsloten pagina 9 van 60 Behandeling startnotitie in de opinieronde van 7 oktober 2010 De startnotitie beleid onderhoud bermen en bermsloten (zie bijlage 2) is op basis van de eerste klankbordgroepbijeenkomst opgesteld en is ter beoordeling rondgegaan langs de klankbordgroepleden. Met behulp van de behandeling in de opinieronde zijn de uitgangspunten voor het beleidsplan bepaald. Op basis van deze uitgangspunten en de verkregen informatie is een visie opgesteld. Deze visie is vertaald naar een concrete ambitie die vervolgens uitgewerkt is in drie bermmodellen. Middels een nulvariant zijn de kosten van het huidige bermbeheer geraamd. Opstellen beheergroepen Voor het onderhouden ven de bermen en bermsloten zijn beheergroepen geformuleerd. Elke berm, gebied of sloot binnen de gemeente Drimmelen is ondergebracht bij een van deze beheergroepen. Per beheergroep zijn de te nemen onderhoudsmaatregelen inzichtelijk gemaakt. Kostenindicatie Met behulp van de beheergroepen en de uitwerking naar bermmodellen inclusief een nulvariant is een raming gemaakt van de reguliere en cyclische beheerkosten. Ook is gekeken naar de kosten van bijkomende éénmalige ingrepen en handhaving. 1.7 Leeswijzer Het beleidsplan bestaat uit vier onderdelen. Het eerste deel, beschreven in hoofdstuk 2, geeft een samenvatting van de functies van bermen en bermsloten, het wettelijk kader en een beschrijving van de huidige beleidsinstrumenten. Het bestaand beleid en de regelgeving die raakvlakken hebben of randvoorwaarden geven voor het beleid worden nader toegelicht. In het tweede deel, hoofdstuk 3, wordt ingegaan op de maatschappelijke context en ontwikkelingen die ten grondslag liggen aan een actueel beleid. In het derde deel, hoofdstuk 4 wordt de huidige situatie geanalyseerd en worden kansen, risico s en belangen benoemd. Op basis hiervan kan een samenhangend berm en bermslotenbeleid geformuleerd worden. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 een beleidsvisie op de bermen en bermsloten gegeven. Daarbij wordt aangegeven welke ambitie de gemeente Drimmelen heeft. Vier onderwerpen worden beschreven om tot realisatie van de visie en ambitie te komen. 1. Ontwerp en inrichting 2. Beheer en onderhoud 3. Monitoring en handhaving 4. Communicatie en voorlichting Het beleidsplan wordt in hoofdstuk 5 afgesloten met een financiële paragraaf waarin per bermmodel een raming is gemaakt van het benodigde uitvoeringsbudget. Voorliggend beleidsplan bevat een aantal bijlagen waarnaar in de tekst wordt verwezen. In aanvulling op voorliggend beleidsplan Bermen en bermsloten is in opdracht van de gemeente onderzocht hoe de polderwegen op een duurzaam veilige wijze ingericht kunnen worden. Dit rapport Polderen over polderwegen is als een aparte bijlage los van het beleidsplan Bermen en bermsloten te lezen.

10

11 Bermen en bermsloten pagina 11 van 60 2 BERMEN EN BERMSLOTEN 2.1 Bermen Wegenbouwkundige en verkeersfunctie In de Wegenwet wordt bepaald dat de bermbeheerder verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud van een weg. De berm is volgens de wet onderdeel van een weg. Dus waar de gemeente Drimmelen wegbeheerder is, is zij ook verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en de inrichting van de wegberm. Dit ongeacht of de berm in eigendom van de gemeente is. De wegenbouwkundige en de verkeersfunctie zijn de twee hoofdfuncties van een weg. De berm geeft namelijk stabiliteit aan het weglichaam en dient dus constructief stevig te zijn. De berm is ook van belang voor de afwatering van de weg zoals het afvoeren van hemelwater. Vanuit de verkeersfunctie bezien dienen bermen veilig te zijn en mogen deze het uitzicht niet belemmeren. Ze zorgen voor verkeersbegeleiding en bieden uitwijkmogelijkheden. Een berm biedt plaats voor straatmeubilair, zoals bijvoorbeeld verkeersborden, lichtmasten, reflectorpaaltjes en bewegwijzering. Een berm biedt middels uitwegen ontsluitingsmogelijkheden aan naastliggende percelen. Tenslotte heeft de berm nog een civieltechnische nevenfunctie zoals ruimte bieden voor het ingraven van kabels en leidingen Recreatieve functie Bermen hebben naast bovengenoemde technische functies ook een recreatieve functie. Bermen kunnen worden gebruikt voor de harmonieuze inpassing van wegen in het landschap. Een goed ontwikkelde berm, met verschillende bloemen en planten zorgt voor een hoge belevingswaarde zowel voor de recreant als de automobilist. Verder bieden brede bermen ruimte voor bankjes en een plek om bijvoorbeeld te picknicken. Wanneer de vegetatie over een fietspad hangt kan de berm ook hinderlijk zijn voor een recreant Ecologische functie Naast de bovengenoemde functies voor de mens hebben bermen ook een belangrijke functie voor de flora en fauna. Planten die van een voedselarm milieu houden zijn, door de intensieve bemesting in de landbouw, veel zeldzamer geworden. Circa de helft van de ongeveer 1450 Nederlandse platensoorten komen in wegbermen voor, 15% van de soorten in de berm staan op de rode lijst 2. In een voedselarme berm kunnen deze soorten zich beter handhaven. Een berm is ook van belang voor de fauna. Het vormt vaak een goede verbinding tussen het voedselgebied en het leefgebied en/of het overwinteringgebied en het voortplantingsgebied van dieren. Ook vormen bermen vaak een groeiplaats voor beplanting en bomen. 2 Rode lijsten zijn lijsten waarop per land de in hun voortbestaan bedreigde dier- en plantensoorten staan.

12 2.2 Bermsloten Waterhuishoudkundige functie De belangrijkste functie van bermsloten is de waterhuishoudkundige functie. De sloten zijn bedoeld om overtollig hemel- of grondwater af te voeren, of in droge perioden, juist aan te voeren. In samenhang met de berm zorgen de sloten die langs de weg liggen voor een goede ontwatering van het weglichaam en wordt het hemelwater van de weg opgevangen. De laatste jaren neemt de categorie retentiesloten toe die zijn aangelegd ten behoeve van het verhard oppervlak. Deze sloten hebben een functie voor de vertraagde afvoer en/of berging van hemelwater in bebouwd gebied. Ook wordt steeds vaker hemelwaterafvoer afgekoppeld van de riolering en krijgt het hemelwater een eigen afvoersysteem. Sloten maken hier veelal onderdeel vanuit Recreatieve functie De maat en schaal van het landschap wordt door de aanwezige landschapselementen zoals sloten, bomen en houtsingels bepaald. Bermsloten vervullen dus ook een belangrijke functie in de waardering van het landschap. Indien de sloot onderdeel uitmaakt van een ecologische verbindingszone (EVZ) herbergt deze een rijke flora en fauna en wordt de recreatieve functie versterkt Ecologische functie De bermsloten die onderdeel uitmaken van een ecologische verbindingszone (EVZ) hebben evenals de bermen een belangrijke ecologische functie. Ze herbergen vaak een grote diversiteit aan flora en fauna die aan water gebonden zijn. Deze lijnvormige sloten leggen vaak verbindingen tussen natuurgebieden. In landbouwgebieden zijn deze verbindingssloten vaak de enige echte natuurlijke elementen tussen de akkers en weilanden. Voor diverse dieren bieden deze sloten vlucht en schuilgelegenheid. De sloten zijn ook interessant voor vlinders en andere insecten. Samenvatting belangrijkste functies van bermen en (berm-)sloten: - Verhoging van de stabiliteit van de weg (constructieve functie) - Afwatering van hemelwater en onderdeel van de waterhuishouding - Uitwijkmogelijkheid voor het verkeer - De weggebruiker vrijwaren van bermvrees opdat de rijstrook effectief wordt benut - Ontsluitingsmogelijkheden bieden aan naastliggende percelen (uitweg) - Ruimte voor wegmeubilair (verkeersborden, lichtmasten, bebakening) - Ruimte voor beplanting - Ruimte voor kabels en leidingen - Verfraaiing dorpsaangezicht/verbetering woon- en leefklimaat - Functie voor flora en fauna

13 Bermen en bermsloten pagina 13 van Wettelijk kader Wet- en regelgeving Wegenwet Artikel 15 van de Wegenwet regelt het onderhoud van de weg. Belangrijk is dat het onderhoud van bermen en bermsloten ook onder het onderhoud van de weg valt. In de Wegenwet 4 staat hierover: Tot het onderhoud van een weg, behoort mede het onderhoud van een tot dien weg behoorenden berm of een tot dien weg behoorende bermsloot, echter slechts voor zoover het onderhoud van den berm of de bermsloot dient ten behoeve van de instandhouding en de bruikbaarheid van den weg en voor zoover het onderhoud niet, uit welken hoofde ook, tot de verplichting van anderen behoort. Kaderrichtlijn Water 2000 Sinds 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. Deze richtlijn verplicht de lidstaten tot het behalen van ecologische en chemische waterkwaliteitsdoelen voor geselecteerde waterlichamen. Natuurgebiedsplan 2007 In het natuurgebiedsplan West-Brabant van de provincie Noord-Brabant is de landelijke Ecologische Hoofdstructuur op perceelsniveau uitgewerkt en begrensd. Met het natuurgebiedsplan wordt sturing gegeven aan de Subsidieregeling Natuurbeheer De natuurdoeltypenkaart geeft invulling aan de doelen voor de Ecologische Hoofdstructuur. Er zijn verscheidene subsidievormen binnen de Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 voor de realisatie van deze natuurdoeltypen. De Ecologische Hoofdstructuur binnen de gemeente Drimmelen heeft voornamelijk betrekking op gebieden van Staatsbosbeheer zoals de Zonzeelse polder en binnenpolder Terheijden. Waterwet De Waterwet is een nieuwe wet die de organisatie van het waterbeheer regelt. De Waterwet kent formeel slechts twee waterbeheerders: het Rijk, als de beheerder van de rijkswateren, en de waterschappen, als de beheerders van de overige wateren. Waterschappen zijn daarnaast ook verantwoordelijk voor het zuiveringsbeheer. Provincies en gemeenten zijn formeel geen waterbeheerder, maar ze vervullen wel waterstaatkundige taken. Zo blijft de Provincie voorlopig bevoegd gezag voor drie categorieën grondwateronttrekkingen en infiltraties: de openbare drinkwaterwinning, bodemenergiesystemen en industriële onttrekkingen van meer dan m3 per jaar. Gemeenten hebben een zorgplicht voor hemel- en grondwater. Deze zorgplicht is in 2008 via de Wet gemeentelijke watertaken opgenomen in de Wet op de waterhuishouding. In de Waterwet is opgenomen dat rechthebbende burgers en bedrijven sommige waterbeheeractiviteiten moeten gedogen of dulden. Deze inbreuken op rechten, zoals het eigendomsrecht, worden gedoogplichten genoemd. Zo mag op gronden, gelegen aan of in een watersysteem, specie of maaisel dat vrijkomt bij onderhoudswerkzaamheden worden achtergelaten. In de loop van 2009 is de nieuwe Waterwet in werking getreden. De wet vormt het kader voor het waterbeheer en stelt nieuwe eisen aan de keur van het waterschap Brabantse Delta. In 2009 is daarom ook een aangepaste keur inwerking getreden. 3 Datum van inwerkingtreding 1 oktober Artikel 15 lid 3

14 Verordening waterhuishouding Noord-Brabant 2005 Hoofdstuk 7 van deze verordening bevat bepalingen over beheer en onderhoud. Zo is hierin geregeld dat de verplichtingen/verboden van een eigenaar doorschuiven naar de erfpachters of vruchtgebruikers als sprake is van erfpacht of vruchtgebruik. Daarnaast is vastgelegd dat het waterschap een legger dient bij te houden waarin minimaal de oppervlaktewateren die in onderhoud zijn bij het waterschap zijn opgenomen. Meest relevant voor het feitelijk beheer en onderhoud van de sloten is artikel Hierin wordt geregeld dat elke eigenaar van gronden die grenzen aan een leggerwaterloop (aangelande) verplicht is om de helft van de bij het onderhoud van de waterloop vrijkomende specie of maaisel te ontvangen, tenzij de legger anders bepaalt. De eigenaar of gebruiker is tevens verplicht om de specie of het maaisel op te ruimen. De provinciale Verordening Waterhuishouding en de Waterschapskeur kennen het onderscheid tussen leggersloten (die wel) en niet-leggersloten (die niet) in de waterschapslegger zijn opgenomen. De waterschapslegger is een kaart met gegevensregister over de wateren die het waterschap in onderhoud heeft of waarvoor derden onderhoudsplichtig zijn. Voor niet-leggersloten zijn de eigenaren van de gronden die aan de sloten grenzen verantwoordelijk voor het onderhoud. De meeste bermsloten zijn niet-leggersloten. Leggersloten worden in principe door het waterschap onderhouden (tenzij het in de legger anders geregeld is. Los daarvan onderhoudt de gemeente bepaalde locaties zelf (structureel). Het gaat dan om sloten die vallen onder de schouw door het Waterschap, sloten waarover met het Waterschap (of anderszins) afzonderlijke afspraken zijn gemaakt. Keur waterkeringen en oppervlaktewateren waterschap Brabantse Delta 2009 De belangrijkste regels met betrekking tot beheer en onderhoud waar eigenaren en aangelanden 5 van sloten zich aan moeten houden zijn opgenomen in de keur van het waterschap. Daarnaast bevat de keur wettelijke regels voor het onderhoud van dijken om de afvoer van water te waarborgen en het gebied tegen overstroming te beschermen. De onderhoudsplicht voor wateren die op de legger staan, ligt over het algemeen bij het waterschap en dan in het bijzonder de categorie A waterlopen. De onderhoudsplicht voor de wateren die niet op de legger staan berust bij de aangelanden, elk voor de helft van de sloot. Waterschap Brabantse Delta controleert jaarlijks het onderhoud aan de sloten en andere waterlopen. Grondeigenaren, grondgebruikers en pachters in West-Brabant zijn verplicht onderhoud uit te voeren aan sloten die belangrijk zijn voor aan- en afvoer van water. De onderhoudsplicht betekent dat begroeiing gemaaid moet worden en dat het uitkomende maaisel moet worden opgeruimd. De opruimplicht geldt alleen als maaisel verzameld wordt en niet als het maaisel gelijkmatig verspreid wordt over de kant van de sloot. Ook dienen kunstwerken zoals duikers onderhouden te worden. Vanaf 1 december controleert het waterschap jaarlijks of de sloten zijn schoongemaakt. Daarbij kijken de medewerkers van het waterschap of de waterplanten en vuil op de bodem zijn weggehaald, de oevers zijn gemaaid en andere onderhoud- en herstelwerkzaamheden zijn uitgevoerd. Als bij de schouw blijkt dat de eigenaar/gebruiker van een sloot zich niet heeft gehouden aan de verplichtingen, dan wordt handhavend optreden en kan er procesverbaal worden opgemaakt. 5 Eigenaren of gebruikers van aan de sloot grenzende percelen

15 Bermen en bermsloten pagina 15 van 60 Ontvangstplicht De ontvangstplicht van maaisel en specie is in eerste instantie geregeld in de waterwet en vervolgens in de keur van het waterschap. De onderhoudsplicht voor watergangen kan uitsluitend via de keur en legger van het waterschap aan aangelanden worden opgelegd. Waar Staatsbosbeheer ontvangstplicht heeft in een Natte Natuurparel (Zonzeel) wordt al het schouwvuil door het waterschap afgevoerd naar de rand van het terrein. De meerkosten worden door Staatsbosbeheer betaald. Waterbeheerplan Brabantse Delta Het waterschap werkt aan een beter watersysteem, voor mensen en voor flora en fauna. Het watersysteem moet robuuster worden: veiliger, minder kwetsbaar voor regenval en droogte, schoner, natuurlijker en beter toegankelijk voor recreanten. Deze thema s pakt het waterschap in samenhang aan, omdat een integrale aanpak meerwaarde oplevert voor het resultaat. In het waterbeheerplan staan de doelen en de noodzakelijke ingrepen. Bij de keuze daarvan heeft het waterschap een afweging gemaakt tussen belangen van boeren, bedrijven, burgers, natuurbeheerders en andere partijen. Beleidsregel Waterloop op orde In deze beleidsregel zijn de uitgangspunten vastgelegd voor het rangschikken van oppervlaktewateren naar de mate waarin zij van belang zijn voor de waterhuishouding. Tevens geeft de beleidsregel regels voor het uitvoeren van onderhoud aan categorie A waterlopen door waterschap Brabantse Delta. Flora- en faunawet 2002 De Flora- en faunawet regelt de bescherming van circa 500 planten- en diersoorten. In de Flora- en faunawet zijn EU-richtlijnen voor de bescherming van soorten opgenomen (Habitatrichtijn en Vogelrichtlijn) en het internationale CITES-verdrag voor de handel in bedreigde diersoorten. Onder de Flora- en faunawet zijn als beschermde soort aangewezen: - een aantal inheemse plantensoorten; - alle van nature in Nederland voorkomende zoogdierensoorten (behalve de zwarte rat, de bruine rat en de huismuis); - alle van nature op het grondgebied van de Europese Unie voorkomende vogelsoorten; - alle van nature in Nederland voorkomende amfibieën- en reptielensoorten; - alle van nature in Nederland voorkomende vissoorten (met uitzondering van soorten in Visserijwet 1963); - een aantal overige inheemse diersoorten; - een aantal uitheemse dier- en plantensoorten. De Flora- en faunawet kent een algemene zorgplicht waarbij iedereen geacht wordt om handelingen die nadelig voor planten of dieren kunnen zijn achterwege te laten. De zorgplicht geldt voor alle planten en dieren, beschermd of niet. Daarnaast kent de wet een aantal verbodsbepalingen om ervoor te zorgen dat in het wild levende soorten zoveel mogelijk met rust worden gelaten. Deze verbodsbepalingen houden onder andere in dat (beschermde) planten niet geplukt mogen worden. Dieren (beschermd of niet) mogen niet gedood, verwond of gevangen worden. Ook de plaatsen waar dieren verblijven zijn beschermd. Het uitzetten van dieren of planten in de vrije natuur is niet toegestaan, net zomin als het kopen of verkopen van (beschermde) planten of dieren, of producten die van (beschermde) planten of dieren zijn gemaakt. 6 Bron en meer informatie:

16 Regulier beheer- en onderhoud, waaronder bermen- en bermslotenonderhoud is toegestaan. Hierop is de gedragscode Bestendig beheer gemeentelijke groenvoorzieningen van toepassing 7. In deze gedragscode is vastgelegd op welke manier zorgvuldig met aanwezige flora- en fauna moet worden omgegaan. In de praktijk betekent dit dat zorgvuldig uitgevoerde reguliere beheermaatregelen afgestemd op eventueel aanwezige beschermde flora en fauna jaarrond kunnen worden uitgevoerd. Bij uitbesteding van het bermen- en bermslotenonderhoud zal als eis in het onderhoudsbestek opgenomen moeten worden dat medewerkers van het uitvoerend bedrijf gecertificeerd zijn voor de gedragscode Flora- en faunawet. In paragraaf 3.6 wordt nader ingegaan op de gedragscode Bestendig beheer gemeentelijke groenvoorzieningen van toepassing. Besluit vrijstellingen stortverbod buiten inrichtingen 2005 Het verbod uit de Wet milieubeheer om afvalstoffen buiten inrichtingen te storten of anderszins op of in de bodem te brengen leidde tot onnodige belemmeringen bij een aantal gangbare landbouwpraktijken en het beheer van sloten, bermen en natuurterreinen. Daarom is in dit besluit vastgelegd dat maaisel, afkomstig van sloot-, berm- of natuurbeheer kan worden toegepast in de directe nabijheid van de plaats waar het vrijkomt. De nadere regels inzake de vrijstelling van het stortverbod buiten inrichtingen van plantenresten en tarragrond (Vrijstellingsregelingplantenresten en tarragrond) staan in de Staatscourant van 11 november 2005 nr. 220 op pagina 20 opgenomen. Provinciale Akkerdistelverordening Noord Brabant De Provinciale Staten hebben op 14 juli 1953 de akkerdistelverordening in het leven geroepen en in de daaropvolgende jaren een aantal malen gewijzigd (1961 en 1986). In 2007 is de verordening aangepast aan de inzichten en wetgeving van deze tijd. De verordening verplicht landeigenaren, en hun gebruikers, akkerdistels (Cirsium arvense) van hun grond te verwijderen voordat zij in bloei komen. 7 De gedragscode is ontwikkeld in opdracht van Vereniging Stadswerk Nederland, Vakgroep Groen, Natuur en Landschap en Vereniging van Hoveniers en Groenvoerzieners (VHG). 8 Meer informatie op de site van Provincie Noord-Brabant:

17 Bermen en bermsloten pagina 17 van Gemeentelijk beleid Groenbeleidsplan Het groenbeleidsplan Kwaliteit in Beeld is een raamwerk dat op hoofdlijnen inhoud geeft aan het groenbeleid voor de langere termijn. Het is daarmee een afstemmingskader voor het onderwerp bermen en bermsloten. Met het groenbeleidsplan is de onderstaande lange termijn visie vastgesteld: De gemeente streeft er naar om de komende jaren de groenstructuur op zowel stedelijk als landelijk niveau binnen de gemeente Drimmelen duurzaam en kwalitatief in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. De inrichting en het beheer zullen daarbij zijn gericht op een optimale gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde. Hierbij past op termijn een ecologische en milieuvriendelijke werkwijze. Beleidsplan Verkeer en Vervoer (BVV) Drimmelen Het beleidsplan Verkeer en Vervoer is een kaderstellend beleidsplan, met voorstellen voor beleidsafspraken en beleidskeuzes. Het is richtinggevend en kan als richtlijn dienen voor verdere uitvoering en planvorming. Daar waar mogelijk in deze fase van planvorming, voorziet het BVV ook direct in concrete acties en concrete verbeterpunten. In aanvulling op voorliggend beleidsplan Bermen en bermsloten is in opdracht van de gemeente onderzocht hoe de polderwegen op een duurzaam veilige wijze ingericht kunnen worden. Dit rapport Polderen over polderwegen is geschreven als afstudeeropdracht voor de opleiding Verkeerskunde aan de NHTV te Breda. Het vormt een aanvulling op de richtlijnen voor wegontwerp van erftoegangswegen buiten de bebouwde kom oftewel 60 kilometer wegen. Het rapport is als een losse bijlage te lezen. Het resultaat is dat een wegbeheerder nu precies kan bepalen wat de meest wenselijke vormgeving van de betreffende polderweg(en) is. Hierdoor ontstaat een meer uniform wegbeeld en wordt de verkeersveiligheid vergroot. Landschapsvisie 10 In de landschapsvisie van de gemeente Drimmelen worden drie landschapstypen onderscheiden: - Het zandgebied in het zuidoosten, wat zich kenmerkt door kleinschaligheid. - Het zeekleigebied in het noordwesten, wat zich kenmerkt door een grootschalig open karakter; de weinige beplanting die hier aanwezig is concentreert zich veelal op en direct rond dijken. - Het overgangsgebied met venige en moerige gronden daartussen in. De mogelijkheid om de biodiversiteit in de gemeente Drimmelen te verhogen is sterk afhankelijk van de karakteristiek van bovengenoemde drie landschapstypen. Op het zandgebied is het eenvoudiger om verschralingbeheer toe te passen dan op het zeekleigebied. Op de volgende bladzijde is de visie van de gemeente op natuur en landschap in beeld gebracht. 9 Vastgesteld in de Raadsvergadering van 30 juni Vastgesteld in de Raadsvergadering van 24 januari 2008

18 Figuur 1 Landschapsvisie gemeente Drimmelen

19 Bermen en bermsloten pagina 19 van 60 Subsidieregeling Groen Blauw Stimuleringskader 11 Het Groen Blauw Stimuleringskader is bedoeld als aanvulling op landelijke subsidieregelingen als Programma Beheer. Daarom vallen gebieden binnen de ecologische Hoofdstructuur buiten de regeling. De gemeenten, het Waterschap en de Provincie willen het typisch Brabantse Landschap behouden en waar mogelijk verbeteren. Daarom ondersteunen zij middels de subsidieregeling gezamenlijk agrariërs en andere particuliere grondgebruikers die zich actief willen inzetten voor de kwaliteit van natuur en landschap in het agrarische cultuurlandschap. Bijvoorbeeld door het aanplanten van een elzensingel of de aanleg van een bloemrijke rand langs akkers, of door het onderhoud van een mooie rij oude knotwilgen. Voor de gemeente Drimmelen is een werkkaart gemaakt waarop gebieden zijn aangegeven waar de financiële middelen met prioriteit worden ingezet. Op 11 juni 2008 is door de deelnemende partijen het gebiedscontract ondertekend en op 1 juli 2008 is de nieuwe subsidieregeling 12 binnen de gemeente opengesteld. De afspraken met grondgebruikers worden in beginsel vastgelegd in 6 jarige overeenkomsten. Samenwerkingsovereenkomst realisatie natte ecologische verbindingszones 13 Om de natte ecologische verbindingszones in de gemeente Drimmelen te realiseren is een samenwerkingsovereenkomst tussen het Waterschap Brabantse Delta en de gemeente Drimmelen opgesteld. Hierin wordt o.a. grondverwerving, aanleg en onderhoud geregeld. Per uitvoeringsproject wordt een onderhoudsplan aan beide partijen ter goedkeuring voorgelegd. Voor de grondverwerving, aanleg en inrichting van natte ecologische verbindingszones kan volgens de gewijzigde beleidsregel subsidie natuur en landschap (22 april 2008) 100% subsidiëring verkregen worden. Voor beheer en onderhoud is vooralsnog geen subsidie. Primaire doelstelling van een ecologische verbindingszone is de verplaatsing van dieren en planten tussen natuurgebieden mogelijk te maken en hierdoor de noodzakelijke uitwisseling vanonder meer genen plaats te laten vinden. Dit om het duurzaam voortbestaan van populaties te kunnen garanderen. Op de volgende bladzijde treft u van de EVZ s een overzichtskaart aan. Algemene plaatselijke verordening (1 oktober 2010) In de algemene plaatselijke verordening is ten aanzien van het onderhoud van sloten artikel 4:9 Toestand van sloten en andere wateren en niet-openbare riolen en putten buiten gebouwen opgenomen. Sloten en andere wateren en niet-openbare riolen en putten buiten gebouwen mogen zich niet bevinden in een toestand die gevaar oplevert voor de veiligheid, nadeel voor de gezondheid of hinder voor de gebruikers van de gebouwen of voor anderen. Beleidsplan wegen Het concept beleidsplan wegen Op weg naar Duurzaamheid heeft als doel het leggen van een bestuurlijke, beheersmatige en financiële basis voor het technisch beheer van de wegverhardingen in de komende vijf jaar. In dit beleidsplan worden de beleidskaders omschreven en uitgewerkt tot beleidsdoelstellingen en strategieën. In het beleidsplan wordt voor het groot onderhoud één scenario besproken zijnde een minimaal onderhoudsregime zonder dat er sprake is van kapitaalsvernietiging of vermindering. 11 Vastgesteld in Raadsvergadering 24 januari Meer informatie over de pakketten: 13 Vastgesteld in Raadsvergadering 29 januari 2009

20 Figuur 2 Natte EVZ s Drimmelen Indicatief tracés

21 Bermen en bermsloten pagina 21 van 60 Waterbeleidsplan gemeente Drimmelen Het waterbeleidsplan is primair bedoeld om het water in Drimmelen (in de breedste zin van het woord) een plek te geven. Dit betekent het ontsluiten van kennis over de werking van het watersysteem en de keten, het expliciet maken en nader invullen van het beleidskader en het aangeven welke (beleidsmatige) opgaven er liggen en wat hiervoor de oplossingsrichtingen en bijbehorende concrete maatregelen zijn. Het waterbeleidsplan heeft de status van een kaderstellend beleidsplan. De beleidsuitgangspunten zijn in dat opzicht hard te noemen. Het plan kent geen directe planologische doorwerking. De geformuleerde doelstellingen dienen wel door te werken in ruimtelijke afwegingen (bijvoorbeeld bestemmingsplannen). Het waterbeleidsplan is daarmee richtinggevend voor (water)projecten binnen de gemeente Drimmelen en hierdoor een parapluplan voor andere gemeentelijke plannen waarin water een rol speelt. Bovendien schept dit beleidsplan randvoorwaarden en uitgangspunten voor milieu- en ROplannen binnen de gemeente Drimmelen. Bijenbeleid gemeente Drimmelen Om de behandeling van meldingen inzake bijen 14, hommels en wespen éénduidig te laten verlopen is vorig jaar een interne werkwijze opgesteld. Zoals ook uit voorliggend beleidsstuk blijkt past het binnen het beleid van de gemeente Drimmelen om zorgvuldig met de flora en fauna om te gaan. Van mei tot juli vermeerderen bijenvolken zich. Zij doen dit door een zogenaamde zwerm. Een flink deel van een volk, enkele duizenden bijen, gaat er vandoor met een koningin in hun midden. Ze gaan op zoek naar een nieuw onderkomen. Voordat ze dit hebben gevonden maakt de zwerm vaak een tussenstop en vormen een tros bijen aan een boom, een hekje of dakrand. Daar blijven ze een paar uur tot soms een paar dagen hangen. Hoewel een bijenzwerm er dreigend uit kan zien, is ze niet gevaarlijk. Bijen zijn er niet op uit om te steken en zeker niet als er geen honingvoorraad te verdedigen valt. Wanneer een melding bij de gemeente binnenkomt die betrekking heeft op schepbare bijen of verplaatsbare hommels in nestjes dan wordt door de gemeente contact opgenomen met een lokale imker. De imker bepaalt in overleg met de melder, hoe, wanneer en tegen welke condities de zwerm geschept kan worden. Indien de melding betrekking heeft op wespen dan wordt de melder doorverwezen naar reguliere ongedierte bestrijdingsbedrijven. Afgesproken is dat bij twijfel de medewerker van de gemeente contact opneemt met een lokale imker Gedeelde verantwoordelijkheid slootbeheer Op basis van de in paragraaf omschreven wet- en regelgeving is het onderhoud van sloten een gedeelde verantwoordelijkheid voor aangelanden. Alleen van de leggersloten (categorie A) is het onderhoud bijna geheel voor het waterschap met dien verstande dat de aangelanden wel het maaisel dienen op te ruimen. Voor de schouwsloten (categorie B en C), de bermsloten en alle overige sloten zijn beide aangelanden in gelijke mate verantwoordelijk. De invulling van die verantwoordelijkheid is een zaak tussen de aangelanden onderling. Zie ook de Waterwet. In veel situaties is de gemeente Drimmelen een aangelande (denk aan alle sloten langs wegen en paden). Het onderhoud van de andere helft is de verantwoordelijkheid van de andere aangelande, veelal agrariërs. Daarnaast zijn er situaties waarin de gemeente aan weerszijden van de sloot de aangelande is. 14 Meer informatie: en

22 2.4 Indeling bermen Bermen langs sloten en wegen Binnen de gemeente Drimmelen liggen de meeste bermen langs sloten en wegen. De verharde wegen worden gebruikt voor het agrarisch en doorgaand verkeer. Op deze wegen ligt de snelheid op 60 of 80 kilometer per uur. Voor de verkeersveiligheid is een goed uitzicht van groot belang. De halfverharde en zandwegen zijn meestal bedoeld voor recreatief gebruik of bestemmingsverkeer. Snelheden zijn niet hoger dan 60 kilometer per uur. Voor de verkeersveiligheid is een goed uitzicht hier minder van belang Natuurterreinen Onder de natuurterreinen die in beheer zijn bij de gemeente kunnen o.a. de volgende gebieden aangemerkt worden: Wandelbos De Putten Made, Wandelbos De Ronde Bergen Made en Zandwinput Wagenberg. In deze gebieden vindt géén ontwikkelingsbeheer (maaien en afvoeren maaisel) plaats. Twee keer per jaar worden de bermen geklepeld waarbij het maaisel blijft liggen. Bij de tweede klankbordgroepbijeenkomst is aangegeven dat de plaatselijke omstandigheden hier waarschijnlijk goed zijn om ontwikkelingsbeheer toe te passen. Op termijn kan er een schrale/voedselarme kruidenrijke bermvegetatie ontstaan. Er komen uiteindelijk meer bloeiende kruiden in de berm en de grasproductie neemt geleidelijk af. De bermen zullen voor de recreanten visueel aantrekkelijker worden en bovendien hebben soortenrijke en bloemrijke vegetaties een grotere soortenrijkdom voor de fauna tot gevolg. Om de biodiversiteit te kunnen verhogen is aanpassing van het huidige beheer noodzakelijk. De beheermaatregel verschraling is alléén zinvol als de plaatselijke omstandigheden dermate gunstig zijn dat er een schrale/voedselarme kruidenrijke vegetatie kan ontstaan. Ook dient goed gekeken te worden naar andere beheermaatregelen zoals het uitmaaien van waterlopen. Hierbij wordt het slootafval op de kant gezet wat door zijn voedselrijkdom een ongunstige invloed heeft op de verschraling. Zoals uit voorgaande blijkt is een deel van de bermen wel geschikt en een deel niet geschikt voor verschraling. 2.5 Indeling sloten Vanuit de regelgeving (Waterwet, provinciale Verordening Waterhuishouding en Keur waterschap Brabantse Delta) zijn onderstaande drie soorten oppervlaktewaterlichamen te onderscheiden. Voor elk van deze sloten gelden andere onderhoudsverplichtingen. 1. Leggersloten (categorie A-oppervlaktewaterlichaam*) 2. Schouwsloten (categorie B-oppervlaktewaterlichaam*) 3. Overige sloten (categorie C-oppervlaktewaterlichaam*) *Oppervlaktewaterlichaam. Hierna te noemen sloot. Voor niet leggersloten (schouwsloten en overige sloten) geldt dat er twee belangrijke onderscheidende factoren zijn 15. Enerzijds het aantal belanghebbenden die een 15 Bron Waterschap Brabantse Delta: Waterlopen op orde (16 augustus 2005)

23 Bermen en bermsloten pagina 23 van 60 rechtstreeks belang hebben bij de sloot. Anderzijds het gegeven of de sloot deel uitmaakt van het watersysteem, of daarvan geïsoleerd is. Ten aanzien van de eerste onderscheidende factor geldt, dat er sloten zijn die slechts één belanghebbende hebben. Indien deze sloot in minder goede staat van onderhoud verkeert, betekent dit in theorie dat alleen die ene belanghebbende zelf benadeeld wordt. Ten aanzien van de tweede onderscheidende factor geldt dat indien een sloot deel uitmaakt van het watersysteem er sprake is van enig belang voor de waterhuishouding. Ook kleine sloten kunnen een functie hebben voor de water aan- en afvoer en kunnen ook een bijdrage leveren aan het waterbergende vermogen van het watersysteem. Het waterschap heeft voor de categorisering van de sloten beleid opgesteld zijnde Waterlopen op orde. In dit beleidsstuk staat aangegeven wanneer een sloot een categorie A, B of C-oppervlaktewaterlichaam is Leggersloten (categorie A) De meeste leggersloten zijn in eigendom bij het waterschap. Deze sloten hebben de aanduiding categorie A. Het onderhoud wordt bijna altijd door het waterschap uitgevoerd Schouwsloten (categorie B) De schouwsloten zijn niet in eigendom bij het waterschap. Onderscheid kan gemaakt worden tussen sloten die een gedeeld eigendom (scheidingssloten) hebben en sloten die volledig in eigendom zijn bij de gemeente (meestal bermsloten). Bij sloten die een gedeeld eigendom hebben ligt de kadastrale grens in het midden van de sloot. Op de schouwsloten rust een onderhoudsplicht 16. De sloten moeten jaarlijks gemaaid worden. Zoals in paragraaf aangegeven hebben de aangelanden een gedeelde verantwoordelijkheid voor het onderhoud. Ten behoeve van een goede waterbeheersing hanteert Waterschap Brabantse Delta de Keur. Deze wordt onder andere gebruikt bij het schouwen van oppervlaktewateren en voor eventuele handhaving. Dit betekent letterlijk dat iedere aangelande (de eigenaar, de beperkte gerechtigde en gebruiker een aan een water grenzend perceel) ieder voor de helft de sloot moet maaien en het vrijkomende maaisel zelf moet afvoeren Overige sloten (categorie C) Voor zowel de legger- als de schouwsloten geldt dat de gemeente weinig beleidsvrijheid heeft. De overige sloten bestaan vaak uit bermsloten die in eigendom zijn van de gemeente (wegbeheerder). Hier ligt formeel géén onderhoudsplicht op en hierop wordt door het waterschap ook niet gecontroleerd. Pas als er problemen ontstaan met betrekking tot wateroverlast, zal het waterschap de aangelanden op hun onderhoudsplicht aanspreken. De wijze van onderhoud kan dus door de aangelanden zelf bepaald worden, zolang er maar geen overlastsituaties ontstaan. 16 Meer informatie:

24 2.6 Huidige werkwijze Het berm- en bermslotenbeheer is momenteel niet gebaseerd op heldere beleidsuitgangspunten. Op basis van beschikbaar budget en praktische ervaringen zijn in het verleden keuzes gemaakt voor onderstaande onderhoudsmaatregelen. Het onderhoud van de bermen is te verdelen in jaarlijks, speciaal, groot en cyclisch meerjaren onderhoud Beheer en onderhoud gemeente Drimmelen Jaarlijks onderhoud - Het klepelen van de berm vindt jaarlijks twee keer plaats in mei/juni en september/oktober waarbij het maaisel blijft liggen. - De eerste meter van de bermen langs de fietspaden wordt met het regulier gazononderhoud ongeveer vijftien keer per jaar gemaaid. - Rond de obstakels en bomen wordt één keer per jaar gemaaid. Dit wordt na de tweede maaibeurt uitgevoerd. - De (schouw-)sloten worden jaarlijks met behulp van een maaikorf gemaaid. In principe wordt het slootafval (maaisel en specie) dat uit de sloot komt verdeeld over de aangrenzende percelen. Het deel van het slootafval dat in de wegbermen terechtkomt wordt grotendeels afgevoerd. Omdat de gemeente de gebruiker is van alle openbare wegen, is de gemeente ook deels verplicht de sloten die langs deze wegen liggen te onderhouden. Deels omdat de gebruiker aan de andere kant van de sloot dus óók die verplichting heeft. Echter, uit praktische overwegingen worden de sloten door de gemeente gemaaid. Het vrijkomende maaisel wordt verdeeld over de grond van de aangelanden. - Het maaien van overstortsloten 17. Overstorten worden extra uitgemaaid (4 keer per jaar). Mocht in een dergelijke sloot een overstort plaatsvinden dan kan heel snel het slib afgevoerd worden. Door het vaker maaien kan riet zich niet ontwikkelen. Nadat een overstort heeft plaatsgevonden dient het slib 18 tot 500 meter van het lozingspunt afgevoerd te worden. Speciaal onderhoud - In het voorjaar (april/mei) worden de uitzichthoeken in de bermen (kruisingen) in verband met de verkeersveiligheid met een klepelmaaier gemaaid. - Incidenteel wordt extra met een klepelmaaier gemaaid om overlast van akkerdistels, Jacobs kruiskruid, riet en dergelijke te verminderen. - In sloten en waterpartijen wordt in verband met de zuurstofhuishouding waternavel (bijvoorbeeld sloten langs de Biezelaar in Terheijden) weggenomen. - Sloot herprofileren Groot onderhoud Als uit de jaarlijkse weginspectie of meldingen blijkt dat de bermen te hoog of te laag zitten of een gevaarlijke situatie opleveren wordt daar actie op ondernomen (zoals bermroven of aanvullen). De laatste tijd zijn er diverse proeven gedaan om schade aan de berm tegen te gaan. Zoals de aanleg van parkeerstroken en diverse soorten van verstevigingen berm. 17 Overstorten zijn de nooduitlaten van een rioolsysteem die noodzakelijk zijn bij hevige neerslag om het water, wat niet meer afgevoerd kan worden door de pompinstallaties, gestuurd af te voeren ter voorkoming van wateroverlast in straten en mogelijk woningen. Zodoende komt het overtollig water in waterlopen die wij overstortsloten noemen. Na overstort dienen deze opgeschoond te worden. 18 Slib is verdeeld in klasse 1 t/m 3. Klasse 3 slib bevat de zwaarste vervuiling.

25 Bermen en bermsloten pagina 25 van 60 Cyclisch meerjarenonderhoud Onderhoud poelen. Dit vindt momenteel plaats op basis van incidenteel onderhoud Beheer en onderhoud Waterschap Brabantse Delta Maaien leggersloten (categorie A / ontvangstplicht) De aangelanden ontvangen één of meerdere keren per jaar slootmaaisel. Het waterschap onderhoudt alle hoofdsloten (categorie A). Deze worden, afhankelijk van de noodzaak, één of meerdere keren per jaar onderhouden. Baggeren leggersloten (categorie A / ontvangstplicht) In principe wordt één keer per zeven jaar een sloot uitgebaggerd. In de praktijk kan het zijn dat dit in een aantal jaren wordt uitgevoerd. Ook hierbij zijn de aangelanden ontvangstplichtig. Aan de hand van bemonsteringsgegevens wordt de kwaliteit van de baggerspecie bepaald. Binnen de meerjarenraming van de gemeente zijn voor de afvoerkosten van de baggerspecie bij dit cyclisch onderhoud géén structurele gelden opgenomen Pilot verschralingbeheer Zonzeelseweg In overleg met de gemeente heeft de Agrarische Natuurvereniging (ANV) in 2009 en 2010 het onderhoud verzorgd aan de bermen van de Zonzeelseweg met als doel om de bermen te verschralen. Afgelopen jaren is gebleken dat een goede afstemming tussen de diverse partijen (belanghebbenden) héél belangrijk is om tot geslaagd verschralingbeheer te komen. In het eerste jaar (2009) ging het mis doordat de aannemer de berm in zijn regulier beheer mee had genomen. In 2010 werd de eerste maaironde van de gemeente vroeg in het seizoen uitgevoerd. De ANV had het maaien, in verband met de ontwikkeling van de berm, op een later moment ingepland. De aangrenzende agrariër is toen zelf gaan klepelen. In het najaar heeft het waterschap de sloten uitgemaaid. Het slootvuil is op de kant gezet waardoor de ANV niet meer in de gelegenheid was om te maaien. Uit de ervaringen met dit pilotproject blijkt overduidelijk dat vele partijen invloed hebben op het bermbeheer. Voorlichting en een goede afstemming zijn essentieel. Daarnaast kan opgemerkt worden dat verschralingbeheer in gebieden en/of bermen met minder beheerders en slootonderhoud een grotere kans van slagen heeft. In subparagraaf wordt aangegeven dat het pilotproject niet voortgezet wordt Bloemenranden door de ANV Door de agrarische Natuurvereniging worden incidenteel bloemenranden en wandelpaden over boerenland geregeld. De opzet is dat boeren die willen meewerken een vergoeding krijgen voor het gebruik van hun land. Ook de bloemenzaden zijn kostbaar. De basis hiervoor zou moeten zijn dat er via organisaties zoals provincie, gemeente, LTO, Brabants Landschap, Waterschap en Staatsbosbeheer geld beschikbaar komt. De praktijk is echter dat de gemeente daadwerkelijk een bijdrage levert. Ook heeft de ANV leden, donateurs en sponsoren die voor enige middelen zorgen. De bestuursleden van de ANV verrichten ook hand- en spandiensten ten behoeve van akker- en weidevogelbeheer, het ganzenbeheer en zwaluwenprojecten. Soms kan daaruit een kleine bijdrage gegenereerd worden om bloemenranden te realiseren. Uit voorgaande blijkt duidelijk dat de ambities van de ANV verder reiken dan wat ze nu kunnen realiseren. Uitbreiding van de financiële middelen is daarvoor noodzakelijk.