jaarverslag2009 KWaliTeiT in DiVerSiTeiT

Transcriptie

1 jaarverslag2009 KWaliTeiT in DiVerSiTeiT ergen op Zoom...Berkelland...Bernheze...Bernisse...Best...Beverwijk...Binnenmaas...Blaricum...Bloemendaal...Bodegraven...Bolsward...Borger-Odoorn...Borne...Borsele...Boxmeer...Boxtel...Breda...Breukelen...Bronckhorst...Brummen...Brunssum...Bunschoten...Buren...Bussum...Castricum radiel...gaasterlân-sleat...geertruidenberg...geldermalsen...geldrop-mierlo...gemert-bakel...gennep...giessenlanden...gilze en Rijen...Goedereede...Goes...Goirle...Gorinchem...Gouda...Grave...Graafstroom...Groningen...Haaksbergen...Haarlem...Haarlemmerliede en Spaarnwoude...Haarlemmerde Maas...Houten...Huizen...Kaag en Braassem...Kampen...Kapelle...Katwijk...Kerkrade...Koggenland...Kollumerland...Krimpen aan den IJssel...Laarbeek...Landerd...Landgraaf...Landsmeer...Leeuwarderadeel...Leiden...Leidschendam-Voorburg...Lelystad...Lemsterland...Leusden...Lingewaard.Nieuwkoop...Nijkerk (Gld)...Nijmegen...Noord-Beveland...Noordwijk...Nunspeet...Oegstgeest...Oirschot...Oisterwijk...Oldenzaal...Olst-Wijhe...Ommen...Oostflakkee...Oost Gelre...Oosterhout...Ooststellingwerf...Oostzaan...Opmeer...Opsterland...Oss...Oude IJsselstreek...Oudewater...Overbetuwe..Roermond...Ronde Venen...Roosendaal...Rotterdam...Rozenburg... s Gravenhage... s Hertogenbosch...Scherpenzeel...Schiedam...Schinnen...Schouwen-Duiveland...Sint Anthonis...Sint-Michielsgestel...Sint-Oedenrode...Sliedrecht...Slochteren...Sluis...Smallingerland...Sneek...Stadsdeel A dam Oud-...Utrechtse Heuvelrug...Vaals...Valkenburg (Lb)...Veenendaal...Veere...Veghel...Veldhoven...Venlo...Venray...Vianen...Vlaardingen...Vlissingen...Vlist...Voerendaal...Voorst...Waalwijk...Wageningen...Wassenaar...Weert...Weesp...Werkendam...Westervoort...Westland...Westvoorne...Wierden

2

3 jaarverslag2009

4

5 inhoud VOORWOORD VERSLAG VAN HET BESTUUR Het jaar 2009 in vogelvlucht Kerncijfers Gebruik van de fondsen SVn Plusfonds Productie Stimuleringsleningen Kosten, baten & resultaat Organisatie Verwachtingen voor 2010 Begroting baten en lasten d u u r z a a m h e i d s l e n i n g l e e f b a a r h e i d BESTUUR Informatie over het bestuur JAARREKENING Balans 31 december 2009 Resultatenrekening Waarderingsgrondslagen Grondslagen voor de waardering van activa en passiva particuliere woningverbetering Toelichting op de balans OVERIGE GEGEVENS ACCOUNTANTSVERKLARING DEELNEMERS f u n d e r i n g s h e r s t e l s t a r t e r s l e n i n g b e v o l k i n g s k r i m p

6 4 Voorwoord

7 SVn jaarverslag VOORWOORD Nederland herneemt zich voorzichtig na de economische recessie. Het herstel is broos en kwetsbaar. Of we de weg terug omhoog blijvend hebben ingeslagen, zal nog moeten blijken. Er zijn genoeg kapers op de kust om de prille idylle te verstoren. Op de woning- en wijkenmarkt ondervindt vooral de nieuwbouwsector flink pijn van de recessie. Stimuleringsprogramma s van rijksoverheid, gemeenten en provincies hebben de duikvlucht weliswaar niet kunnen verhinderen, maar hebben de landing wel verzacht. Waar niet is verliest de keizer zijn recht. Het is een harde realiteit die we in de aankomende jaren veelvuldig en in alle toonaarden de revue zullen zien passeren. Dit laat onverlet dat overheden onverkort hun geëigende rol van stimulator van maatschappelijk gewenste ontwikkelingen zullen moeten blijven vervullen. Stimuleringsinvesteringen verdienen zich in de regel dubbel en dwars terug, de kost gaat nog altijd voor de baat uit. Bij SVn hebben wij het afgelopen jaar volop gemerkt dat er ondanks de veelheid aan kommer en kwel om ons heen toch ook een positieve kant aan de medaille zit. Namelijk die van verrijkt inzicht, inspiratie en daadkracht. Voor onze organisatie was 2009 een van de succesvolste jaren in haar bestaan. SVn heeft geoogst wat het eerder met veel inspanning en vindingrijkheid heeft gezaaid. Naast een aantrekkelijke groei van ons deelnemersveld (gemeenten en provincies) constateren wij dat onze organisatie steeds meer bijval krijgt voor haar diversiteit aan financieringsoplossingen voor uiteenlopende problematieken in het woon- en wijkenbeleid. Zo heeft de VROM Starterslening een enorme vlucht genomen. Deels door het inzicht bij onze deelnemers meer dan de helft van de gemeenten voert inmiddels deze regeling dat dit instrument juist ook uitstekende diensten bewijst bij de

8 6 Kwaliteit in diversiteit afzet van nieuwbouwwoningen. Er is dan ook zeer gretig gebruik van gemaakt. Zo gretig zelfs dat bij het huidige uitgiftetempo van de VROM Startersleningen eind 2010 de bodem van het met 40 miljoen gedoteerde VROM Startersfonds ernstig in zicht is. Een aanvullende dotatie ligt in de rede. Daarnaast noteren wij een voorzichtige maar bemoedigende groei van het aantal deelnemers dat de Duurzaamheidslening van SVn heeft ingevoerd, waar onder inmiddels ook twee provincies. Deze zachte Stimuleringslening moet eigenaren van vooral oudere particuliere woningen over de streep trekken om energiebesparende maatregelen in de woning te treffen. Afgelopen najaar heeft SVn het onderzoeksinstituut OTB van de TU-Delft laten rapporteren over de perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad. De hoofdconclusie liegt er niet om. Een belangrijk deel van het enorme energiebesparingspotentieel in de particuliere woningvoorraad blijft onbenut. Het is twijfelachtig of met het huidige maatregelenpakket de grootscheepse ver betering van de particuliere woningvoorraad kan worden gerealiseerd die nodig is om de ambitieuze beleidsdoelstellingen van het nationale programma Meer Met Minder te halen. Om werkelijk verder te komen is een steviger beleid noodzakelijk. Het inspireren en stimuleren van woningeigenaren tot energiebesparende maat regelen kan dus flink wat peper gebruiken. Het tempo moet fors omhoog. Het voor SVn zo succesvolle jaar 2009 is niet alleen het resultaat van louter Startersleningen en Duurzaamheidsleningen. Ook in de categorie overige financieringen noteren wij een aantrekkelijke groei. Het gaat hierbij om Stimulerings leningen voor particuliere woningverbetering, groot onderhoud door verenigingen van eigenaren, funderingsherstel en wonen boven winkels. Deze financieringen in het kader van het wijkenbeleid en de stedelijke vernieuwing onderstrepen onze groeiende diversiteit aan financieringsoplossingen. De revolverende fondsen van onze deelnemers bewijzen zoveel meer conjunctuurbestendig en kostenvriendelijk te zijn dan eenmalige subsidiebijdragen waarvoor

9 SVn jaarverslag maar al te vaak en te snel op = op geldt. Dit zicht op continuïteit bij gemeenten, provincies en onze andere samenwerkingspartners geeft SVn vertrouwen in de toekomst. Juist ook wat betreft de mogelijkheden van revolverende besteding van de 1,2 miljard die het kabinet uittrekt voor stedelijke vernieuwing in de periode Met de economische krimp hopelijk definitief achter ons, ligt er nog de aanstormende problematiek van de demografische krimp. Volgens (inmiddels ex-) minister Van der Laan van WWI vergt het in goede banen leiden daarvan enkele decennia aan inspanningen. SVn oriënteert zich naarstig op de ins & outs van dit complexe verschijnsel. Ons oogmerk is dat wij van betekenis en dienst kunnen en willen zijn met de inzet en verdere ontwikkeling van onze beproefde stimuleringsen financieringsexpertise. Ons vertrouwen in de toekomst wast niet weg dat wij ons de komende tijd in een financieel en economisch schrale omgeving weten. Ook in politieke zin tekent zich een ongewisse, complexe periode af. De gemeenten, in casu onze deelnemers, gaan het moeilijk krijgen. De noodzaak om eerder voorziene investeringen in wonen en wijken in stand te houden, zal onnoemelijk grote inspanningen en creativiteit op de vierkante meter vergen. Uit de omgang met beperkingen zal het meesterschap moeten blijken. Onze deelnemers weten SVn aan hun zijde, juist ook in mindere tijden. Met revolverende fondsen doe je méér met hetzelfde geld. Ik hecht eraan op deze plek een woord van dank en voldoening uit te spreken aan directie, staf en medewerkers van het bureau van SVn. Hun inzet, betrokkenheid en creativiteit in 2009 was groot. Dit maakt het besturen van deze club tot een waar genoegen. Thom de Graaf Bestuursvoorzitter SVn

10 8 Verslag van het bestuur Het jaar 2009 in vogelvlucht Het jaar 2009 is voor SVn buitengewoon succesvol verlopen. Het was bovendien een jaar met een feestelijk tintje. Onze organisatie bestond in 2009 namelijk 12,5 jaar. In de voorbije jaren hebben wij een goede, vaak ook grensverleggende invulling kunnen geven aan onze doelstelling: het verbeteren van de kwaliteit van de volkshuisvesting en de gebouwde omgeving. We mogen met gepaste trots vaststellen dat onze activiteiten binnen het brede terrein van wonen, wijken en stedelijke vernieuwing aan belang en betekenis winnen. Via SVn vindt een ruime verscheidenheid aan Stimuleringsleningen aftrek in nagenoeg het gehele land. In de grote steden, in de plattelandsgemeenten en in alles daar tussenin. Dit succes het zij hier graag beklemtoond schrijven wij voor een zeer groot deel toe aan de intensieve samenspraak en samenwerking met een gestaag groeiend legioen deelnemers en samenwerkingspartners. Gemeenten vooral, maar ook provincies, het ministerie van VROM en woningcorporaties. De problematieken en behoeften van deze essentiële spelers op de woon- en wijkenmarkt vormen de rode draad van onze activiteiten en voeden de oplossingen die wij als maatschappelijk financier aanreiken. Dat was zo; dat is zo; dat blijft zo. SVn mocht in 2009 maar liefst 21 nieuwe gemeentelijke deelnemers verwelkomen. Daarmee kwam ons deelnemersveld eind 2009 op een totaal van 296 gemeenten. Dat is 67% ofwel tweederde van alle Nederlandse gemeenten. Daarnaast verdubbelde in 2009 het aantal provinciale fondsen tot zes. Het jaar 2009 begon het zal niemand zijn ontgaan onder een weinig florissant gesternte. Een financiële en economische crisis van ongekende ernst en omvang hield de wereld en dus ook ons land in een kille greep. Duur en impact ervan lieten zich op dat moment met geen mogelijkheid inschatten. In haar verwachtingen voor 2009 moest SVn dan ook een reeks slagen om de arm houden, overigens zonder in ongefundeerd pessimisme te vervallen. Dat overheden met allerhande stimuleringsmaatregelen de scherpste kanten van de recessie zouden proberen te beteugelen, lag alleszins in de rede en is ook bewaarheid. Wellicht als geen andere financiële instelling heeft SVn de rigoreuze stimuleringsdaadkracht van gemeenten en provincies mogen ondervinden. In geen eerder jaar zijn via onze organisatie zoveel Stimuleringsleningen in de markt gezet als in De afname van onze financieringsproducten mogen wij als gretig kenschetsen. Dit feit bestempelt 2009 tot ons succesvolste jaar ooit! De behoefte aan stimuleringsregelingen (en dus ook aan Stimuleringsleningen) bleek groot, ook al zijn inmiddels de eerste broze tekenen van economisch herstel merkbaar. De overheid heeft flink ingezet op ondersteuning van de markt, met als direct gevolg een groeiend aantal gemeenten en provincies dat gebruik maakt van de diverse producten van SVn. Het op gang houden van de doorstroming op de woningmarkt en het entameren van investeringen in de eigen woning gelden in dit verband als belangrijke pijlers voor instandhouding van economische bedrijvigheid en werkgelegenheid. Vooral het aantal verstrekte Startersleningen nam in het voorbije jaar een grote vlucht: 35% meer dan in 2008, in totaal goed voor bijna leningen. De gemiddelde hoofdsom van een Starterslening nam toe tot bijna De opgetrokken bovengrens van de Nationale Hypotheek Garantie ( ) heeft daar fors toe bijgedragen. In navolging hiervan besloten veel gemeenten tot ophoging van de maximale verwervingskosten voor de Starterslening. Ook anderszins besloten veel gemeenten tot verruiming van

11 SVn jaarverslag de leningvoorwaarden. Het totaalbedrag aan verstrekte Startersleningen steeg in 2009 met 38% tot bijna 82 miljoen. De onstuimige toename van het aantal verstrekte Startersleningen manifesteerde zich vooral in de tweede helft van het jaar. Eens te meer bewijst de Starterslening haar nut en noodzaak als geëigend stimuleringsinstrument op de, op onderdelen, toch al gemankeerde Nederlandse woningmarkt. Niet alleen in tijden van economische voorspoed, maar naar nu onomstotelijk blijkt, eveneens bij economisch onweer. De Starterslening houdt een stagnerende woningmarkt in de benen. Daarvan getuigt het grote aantal leningen dat zijn weg vond in de bestaande woningvoorraad. Een bewijs daarvan is eveneens het aantal leningen dat zijn weg vond in de door sterke vraaguitval getroffen nieuwbouw. Het feit dat ook een aantal provincies meedeelt in de kosten van de Starterslening maakt het voor gemeenten in die regio s extra aantrekkelijk om deze regeling aan te bieden. Immers, via het VROM Startersfonds neemt de Rijksoverheid al de helft van de gemeentelijke kosten van de Starterslening voor haar rekening. Daar waar de provincie ook nog een kwart van die kosten betaalt, kan de gemeente vier Startersleningen voor de prijs van één aanbieden. Tot profijt van koopstarters en het functioneren van de lokale woningmarkt. Bijna onnodig te zeggen dat deze manier van kostendeling over de verschillende overheidslagen in het afgelopen jaar bijzonder veel vruchten heeft afgeworpen. Dit principe laat zich ook eenvoudig toepassen bij het gericht stimuleren van andere maatschappelijk wenselijke ontwikkelingen op de woon- en wijkenmarkt. Denk aan energiebesparingsmaatregelen en funderingsherstel in de bestaande particuliere woningvoorraad. Of aan een eveneens aan maatschappelijk belang winnend traject als wonen boven winkels. Ook de categorie overige financieringen deed het in 2009 erg goed. Het aantal Stimuleringsleningen van onze gemeentelijke deelnemers voor particuliere woningverbetering, funderingsherstel, grootonderhoud door verenigingen van eigenaren en wonen boven winkels nam met 20% toe tot 439 in aantal. Het daarmee gemoeide totaalbedrag steeg met 10% tot bijna 19 miljoen. Ook in deze financieringscategorie noteren wij de toename vooral in de tweede helft van het jaar. Ondanks de benarde financiële en economische omstandigheden hebben onze gemeentelijke en provinciale deelnemers in 2009 een bedrag van 60 miljoen in hun eigen fondsen bij SVn gestort. Een zeer groot deel van deze fondsmiddelen is zoals hierboven al aangegeven direct uitgezet in Stimuleringsleningen van uiteenlopende aard en strekking. In mei 2009 heeft SVn de Duurzaamheidslening geïntroduceerd. Deze nieuwe loot aan onze stam van maatschappelijke financieringsproducten beleefde een alleszins bemoedigende start. Eind 2009 was de regeling al operationeel in 16 gemeenten. In een aantal van deze gemeenten draagt de provincie bij in de leningkosten. Dat is het geval in Overijssel. Daarnaast voert de provincie Noord-Brabant zelfstandig de Duurzaamheidslening. De Duurzaamheidslening van SVn biedt overheden een eenvoudig en verantwoord instrument om de particuliere woningvoorraad verder te verduurzamen, onder meer door het treffen van energiebesparende maatregelen. Op de woningmarkt bestaat een sterke behoefte aan zo n gemeentelijke, liefst ook door de provincie financieel ondersteunde regeling voor particuliere woningeigenaren. De beschikbaarheid van het instrument Duurzaamheidslening en het 12,5-jarig bestaan van onze organisatie waren

12 10 Kwaliteit in diversiteit voor SVn in 2009 aanleiding om onderzoek te laten doen naar het energieverbruik en de energetische prestaties in de particuliere woningvoorraad. Ook het energiegedrag van de eigenaar/bewoners werd in kaart gebracht. Onderzoeks instituut OTB/TU-Delft heeft zich met verve van deze taak gekweten. De uitkomsten zijn verwoord, verbeeld en becommentarieerd in het rapport Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad. SVn heeft dit rapport eind 2009 verspreid onder haar bestaande en potentiële deelnemers. Gemeenten, provincies en rijksoverheid kunnen er hun voordeel mee doen: het is een bouwsteen voor krachtig en effectief stimuleringsbeleid. De conclusies uit het rapport stemmen tot nadenken en actie. Een belangrijk deel van het enorme energiebesparingspotentieel in de particuliere woningvoorraad blijft onbenut. Het is twijfelachtig of met het huidige maatregelenpakket een grootscheepse energetische verbetering van de particuliere woningvoorraad kan worden gerealiseerd, die recht doet aan de ambitieuze doelstellingen van het nationale programma Meer Met Minder. Om écht verder te komen is een steviger stimuleringsbeleid onontbeerlijk. Juist ook in termen van financiële stimulering, en inclusief kostenverdeling tussen de overheidslagen. Verspreid over 150 gemeenten kampen in ons land naar schatting meest oudere woningen met soms zeer ernstige verzakkingsproblemen. Herstel is een kostbare aangelegenheid die in veel gevallen de financiële draagkracht van de bewoners ver te boven gaat. De omvang en ernst van deze problematiek rechtvaardigt naar het oordeel van SVn een vergaande aandacht en inzet van de nationale politiek. Onze organisatie is medeondertekenaar van het breed gedragen Manifest voor funderingsherstel. Dit manifest doet een reeks aanbevelingen over hoe de rijksoverheid funderingsherstel kan stimuleren. In samenwerking met het stadsbestuur van Zaanstad een van de meest door funderingsproblemen getroffen gemeenten organiseerde SVn op 9 oktober 2009 een werkbezoek aan Zaanstad voor leden van de Vaste Kamercommissie voor Wonen, Wijken en Integratie. Groen Links, CDA, PvdA, VVD en SP gaven daaraan gehoor. In de Zaanse Havenbuurt aanschouwden de Kamerleden met eigen ogen wat funderingsproblemen doen met woningen, wijken en bewoners. Commissievoorzitter Ineke van Gent ontving die dag uit handen van wethouder Piet Keijzer van Zaanstad het Manifest voor funderingsherstel. Ons pleidooi voor een Nationaal Fonds Funderingsherstel werd voor 2010 helaas niet gehonoreerd. Leek alle aandacht in de eerste helft van 2009 vooral uit te gaan naar de economische krimp waar ons land onder gebukt ging, de komende decennia zal veel aandacht en creativiteit nodig zijn voor het in goede banen leiden van de gevolgen van een andersoortige krimp, de demografische. Bevolkingskrimp is een thematiek waar aanzienlijke delen van Nederland al mee te maken hebben of nog mee te maken krijgen. Volgens de jongste prognoses krijgt in de komende dertig jaar rond 40 procent van de gemeenten van doen met een daling van hun inwonertal; sommige gemeenten met wel 5 procent. Zeker als ook het aantal huishoudens daalt kan dit ingrijpende gevolgen hebben voor de leefbaarheid, omdat woningen komen leeg te staan en voorzieningen verdwijnen. Vanuit haar functie en verantwoordelijkheid als maatschappelijk financier oriënteert SVn zich intensief op deze weerbarstige materie. Een eerste, betekenisvolle stap daartoe hebben wij gezet met de organisatie van een diner pensant op 16 november 2009 in Den Haag.

13 SVn jaarverslag De kansen en bedreigingen van bevolkingskrimp voor de gebouwde omgeving en de lokale en regionale woningmarkten vormden de centrale stof tot nadenken en uitwisseling van inzichten en ideeën. Onder de aanwezigen waren vertegenwoordigers van de Kamercommissie voor Wonen, Wijken en Integratie, gemeenten, provincies, rijksoverheid, woningcorporaties, kennisinstituten, bouwbedrijven en ontwikkelaars en brancheorganisaties. Personen dus die elk in hun professionele omgeving met het krimpthema te maken hebben of gaan krijgen en geacht worden bij te dragen aan werkbare oplossingen. Voormalig wethouder van Amsterdam en oud-minister Frank de Grave was gespreksleider van dit diner pensant. Legio creatieve ideeën kwamen ter tafel, variërend van oproepen tot nauwe samenwerking, regionale aanpak en schaalgrootte tot het benutten van bevolkingskrimp voor innovatie en uitgaan van de kracht van de regio. De formule diner pensant biedt SVn een uitgelezen mogelijkheid om vroegtijdig te anticiperen op actuele problemen en dreigende knelpunten in haar werkvelden. Onze deelnemers mogen van SVn verwachten dat wij hen helpen met het ontwikkelen van effectieve financiële instrumenten bij krimpvraagstukken. Dat geldt als vanzelfsprekend. De basis voor de mooie resultaten zoals die in 2009 door onze organisatie en haar deelnemers zijn geboekt, ligt in samenwerking. Gemeenten, provincies, rijksoverheid en woningcorporaties zijn voor SVn onmisbare samenwerkingspartners. SVn, zo mogen wij verheugd vaststellen, fungeert steeds meer als financiële verbindingsschakel tussen de verschillende overheidslagen. Gelet op de aanhoudend omvangrijke en complexe opgaven voor wonen, stedelijke vernieuwing, energiebesparing/verduurzaming en aan bevolkingskrimp gerelateerde vraagstukken rondom leefbaarheid, zal deze financiële verbindings - functie van SVn in de komende jaren verder aan belang en betekenis winnen. Dit betreft met nadruk ook onze samenwerking met de woningcorporaties. Zij vervullen immers een essentiële rol in de aanpak van alle hierboven aangehaalde opgaven. Per 1 oktober 2009 heeft SVn twee nieuwe bestuursleden mogen verwelkomen. Het zijn de heer Ko van der Maas, voormalig algemeen directeur van Rabobank Utrecht e.o. en mevrouw Margriet Drijver, bestuurder van de Rotterdamse woningcorporatie Com wonen. Hun benoeming en aantreden heeft de unanieme instemming van onze deelnemers. Ko van der Maas is bestuurslid namens de RaboVastgoedgroep, Margriet Drijver is de liaison naar de voor SVn belangrijke corporatiewereld. Met de twee nieuwe leden is het bestuur van SVn (weer) op volle sterkte om verder handen, voeten en inhoud te geven aan de maatschappelijke financieringsuitdagingen van de nabije toekomst. SVn wil een waardevolle bijdrage leveren aan een goed woon- en leefklimaat in steden en plattelandsgemeenten. Jaarlijks stelt SVn een deel van haar eigen vermogen beschikbaar in een revolverend fonds, het SVn Plusfonds. Uit dit fonds worden laagrentende leningen beschikbaar gesteld voor deelnemende gemeenten. Deelnemers kunnen hiervoor projecten indienen die een bijdrage leveren aan de verbetering van de leefbaarheid en leefkwaliteit van wijken en dorpskernen. Het beschikbare budget voor het SVn Plusfonds voor 2009 bedroeg 6 mln. Daarmee zijn 8 gemeentelijke projecten gehonoreerd. Wie zoals onze organisatie samenspraak en samenwerking met de professionele omgeving ziet als onmisbare

14 12 Kwaliteit in diversiteit voedingsbron voor haar inzet en creativiteit, hecht ook veel belang aan de kwaliteit van haar communicatie en communicatie-uitingen. Daarnaast heeft en voelt SVn op dat vlak een bijzondere verantwoordelijkheid naar de niet-professionele afnemers van haar leningproducten, zijnde de burgers van Nederland. In 2009 heeft onze organisatie veel ondernomen op communicatiegebied, onder meer met een breder gebruik van communicatiekanalen. Ons nieuwe financieringsproduct Duurzaamheidslening trok veel aandacht van vooral de schrijvende media. Daarbij lag inhoudelijk de nadruk op het informeren van gemeenten en provincies. Daarnaast hebben wij ook in 2009 weer diverse advertorials geplaatst in voor SVn relevante branche- en vakbladen. Ons periodiek SVn Nieuws verscheen in 2009 vier keer. hierin een aantrekkelijke verbetering van onze informatieen dienstverlening aan woonconsumenten. Dat dit aanslaat, mag blijken uit het feit dat het bezoek aan onze website sindsdien is verdubbeld. In 2009 heeft SVn flink geïnvesteerd in de aanmaak van nieuw informatiemateriaal. Zo hebben wij, zowel voor gemeenten als voor particuliere woningeigenaren, zogeheten flyers gemaakt over de werking en aanvraag van ons nieuwe product Duurzaamheidslening. Op onze website is bovendien een prospectus voor de Duurzaamheidslening beschikbaar. Ook kunnen gemeenten, provincies en woonconsumenten nu via onze website informatiemateriaal over onze leningproducten inzien. In het late najaar van 2009 heeft SVn naarstig gewerkt aan haar nieuwe corporate brochure. Deze verscheen in het eerste kwartaal van In het belang van de uitwisseling van inzichten en oplossingsrichtingen bezoekt SVn op geregelde basis de voor wonen, wijken en stedelijke vernieuwing verantwoordelijke wethouders en provinciebestuurders. Daarnaast zijn er intensieve contacten met de beleids- en uitvoeringsmedewerkers van de gemeentelijke en provinciale diensten. Zowel bij onze bestaande als potentiële deelnemers. SVn wil graag haar financieringsproducten aanbieden aan deelnemers en consumenten. Jaarlijks maken wij een keuze voor deelname en voordrachten op congressen, symposia en informatiemarkten. In 2009 gaf SVn acte de présence op onder meer het jaarcongres van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en op informatiemarkten voor verenigingen van eigenaren in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven en Nieuwegein. Sinds juli 2009 kunnen koopstarters op onze website svn.nl zelf de hoogte van hun Starterslening berekenen. Wij zien Onze activiteiten, handelwijze en positie als betrokken maatschappelijk financier voor wonen, wijken en stedelijke vernieuwing staat geheel in het teken van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Dit houdt in dat SVn voortdurend oog en hart heeft voor de noodzakelijke balans tussen mens, milieu en economie. Onze organisatie koestert deze welbewuste keuze; wij zullen hier onverkort aan vasthouden en ons profiel als maatschappelijk verantwoorde organisatie in nog sterkere mate uitdragen. Ook onze interne werkprocessen vormen onderwerp van MVO-toetsing. Zo zijn wij medio 2009 gestart met het project Papierarm Werken, waarbij een deel van onze werkprocessen papierarm is gegaan. Dit bleek niet eens zo eenvoudig, maar intussen mogen we constateren dat deze aanpak nu al prettige gevolgen heeft voor zowel onze deelnemers en leningafnemers als voor onze interne organisatie zelf. En natuurlijk voor het milieu. In de komende tijd gaan wij papierarm werken verder

15 SVn jaarverslag uitbreiden. Ons streven is uiteindelijk te geraken op een punt van permanent verantwoord minimaal papiergebruik in onze interne werkprocessen. Al met al is 2009 voor SVn een jaar om met trots en genoegen op terug te zien.

16 Duurzaamheidslening Miljoenen bestaande woningen wachten op transformatie. Verduurzaming noemen we dat. r u p s w o r d t v l i n d e r. We bedoelen vooral dat die huizen vele malen meer energiezuinig worden gemaakt dan ze nu zijn. Daar valt álles voor te zeggen. Minder verbruik van fossiele energie; minder uitstoot van schadelijk broeikasgas. Verduurzaamde woningen zijn stukken comfortabeler dan hun voorgangers. Aangenamer en vaak ook gezonder om in te wonen. De Duurzaamheidslening van SVn helpt daarbij een handje.

17

18 duurzaamheidslening STIMULEREN MET BELEID Geef het welbekende kontje en het gaat rollen In 2020 moet in 2,4 miljoen bestaande woningen en gebouwen het energieverbruik 30 procent lager zijn. Zo luidt de ambitie van het nationale energiebesparingsprogramma Meer Met Minder. Een uiterst zinvolle operatie: in de bestaande woningvoorraad blijft veel besparingspotentieel nog onbenut. Als maatschappelijk financier onderschrijft SVn de doelstellingen van Meer Met Minder van harte. Onze organisatie voegde voorjaar 2009 de daad bij het woord met de introductie van de Duurzaamheidslening. Deze zachte lening biedt gemeenten (en provincies) een eenvoudig en verantwoord instrument dat particuliere huiseigenaren aanmoedigt tot het treffen van effectieve energiebesparingsmaatregelen in de eigen woning. Onze inzet van de borgstelling Garantie Energiebesparingskrediet (GEBK) biedt gemeenten extra zekerheid. De Duurzaamheidslening past bovendien naadloos in het lokale beleid voor energie- en klimaatneutraliteit. Eind 2009 hadden al 16 gemeenten en één provincie de Duurzaamheidslening ingevoerd. Een zeer bemoedigende start. Toch ligt het energiebesparingstempo onder particuliere eigenaren nog veel te laag om de ambitie van Meer Met Minder ook maar bij benadering te halen. De recente rapportage Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad van SVn en OTB/TU-Delft bepleit daarom een veel robuuster beleid, onder meer in de vorm van een samenhangende, stimulerende maatregelenmix van subsidies, stimuleringsleningen, fiscale voordelen en aangescherpte regelgeving. Rijk, provincies en gemeenten moeten bij de financiële stimulansen voor particuliere eigenaren veel nadrukkelijker de kar gaan trekken. Een beproefde en succesvolle weg daartoe is kostendeling van Duurzaamheidsleningen door overheden. Dát is stimuleren met beleid! Of het goed komt met duurzaam wonen in Nederland? Ja, als er maar meer afstemming plaatsvindt met hoe het in de praktijk toegaat: weten hoe de hazen lopen. Er is een groot verschil tussen het door beleidsmakers verzonnen pad en het kruip-door-sluip-door-pad van de praktische realiteit. Consumenten doen vaak anders dan beleidsmakers denken. Je hoeft mensen bijvoorbeeld nauwelijks meer te overtuigen. Maar de boodschap gaat nog steeds vooral over het waarom. Het gaat juist om de vraag: bij wie moet ik als huiseigenaar zijn om de klus deugdelijk, snel en liefst ook betaalbaar geklaard te krijgen? Verduurzamen van een woning moet simpel zijn. En verleidelijk. Het heeft veel met emotie te maken. Het moet voor huiseigenaren vooral heel gemakkelijk worden om energie te besparen. Op alle fronten. Met verplichten kom je er niet. Dat is draaien aan één knop. Er moet meer gebeuren. Financiële oplossingen voor mensen die het niet kunnen betalen. Bijscholing voor de mensen die het moeten doen. Mensen aan de hand nemen. We moeten ook veel meer prikkelen en stimuleren en partijen die het goed doen belonen. Dit is de tijd dat veranderen mogelijk is, anders valt iedereen na de crisis in zijn oude routine terug en staan we gewoon stil. Aantrekkelijke, laagdrempelige, lokale initiatieven daar gaat het om. Inclusief financiële prikkels. De wil is er, de behoefte is er. Dus geef het welbekende kontje en het gaat rollen. De Duurzaamheidslening van SVn past daar prima in. Als die maar geen 27 loketten en 27 formulieren vergt om te verkrijgen. Houd het vooral eenvoudig, dan is de slagingskans extra groot. Prof. Dr. Ir. Anke van Hal, hoogleraar duurzaam bouwen aan Nyenrode Business Universiteit en Faculteit Bouwkunde TU/Delft.

19

20 18 Kwaliteit in diversiteit kerncijfers (bedragen x 1.000,-) Portefeuille financieringen SVn Plusleningen (VROM) Startersleningen Duurzaamheidsleningen Gemeentelijke Stimuleringsleningen Overige (stimulerings)leningen Productie SVn Plusleningen (VROM) Startersleningen Duurzaamheidsleningen Gemeentelijke Stimuleringsleningen Overige (stimulerings)leningen Overige gegevens Resultaat SVn Plusfonds (Eigen Vermogen) Omvang SVn Plusfonds Vastgelegd in SVn Plusleningen Beschikbaar voor nieuwe SVn Plusleningen

21 SVn jaarverslag Het aantal deelnemers SVn is in 2009 gestegen tot 303 (296 gemeenten, 6 provincies en het ministerie van VROM). In 2008 telde onze organisatie 279 deelnemers. Vooral het aantal deelnemende gemeenten nam in 2009 fors toe (van 275 naar 296). Dit komt voornamelijk door de VROM Startersregeling. Verder heeft SVn in 2009 de provincies Utrecht, Noord-Brabant en Drenthe als nieuwe deelnemers mogen begroeten. Het fondsvermogen (exclusief VROM Startersfonds) is ten opzichte van 2008 met 9% toegenomen. Van de fondsen is per 31 december 2009 in totaal 304 mln. besteed in de vorm van laagrentende of renteloze leningen (eind 2008: 273 mln.). Dit is 63% (2008: 62%). * Uit de 40 mln. VROM Startersfonds kan voor circa 150 mln. aan VROM Startersleningen verstrekt worden. Hiervan is per ultimo ,5% (2008: 24,8%) besteed. Gebruik van de fondsen Hieronder geven wij in grote lijnen aan welke fondsen er beschikbaar zijn en hun omvang. Aansluitend lichten wij het financiële verloop van de fondsen kort toe. Per 31 december 2009 (2008) zijn de volgende fondsen beschikbaar: (bedragen x ) Gemeentelijke revolverende fondsen Gemeenterekeningen VROM Starterslening Gemeentelijke Duurzaamheidsfondsen 6 - Provinciale Startersfondsen Provinciale Duurzaamheidsfondsen 2 - Overige fondsen Sub totaal Beschikbaar vanuit VROM Startersfonds * Totaal

22 20 Kwaliteit in diversiteit Omvang beschikbaar en aangewend fondsvermogen (in ) % Beschikbaar werkelijk Aangewend begroot % 77% 62% Aangewend werkelijk

23 SVn jaarverslag Totale Gemeentelijke revolverende fondsen Gemeentelijke deelnemers hebben in 2009 gezamenlijk voor in totaal 48 mln. (bij)gestort in de hierna genoemde fondsen. Het totale gemeentelijke fondsvermogen bedraagt per ultimo mln. Gemeentelijke revolverende fondsen (exclusief gemeenterekeningen VROM Starterslening en gemeentelijke Duurzaamheidsfondsen) Gemeenten hebben in mln. gestort in de revolverende fondsen. Er is bijna 4 mln. rente toegevoegd en 13 mln. opgenomen door gemeentelijke deelnemers. Daarnaast is voor ruim 7 mln. overgeboekt naar de gemeenterekeningen VROM Starterslening en gemeentelijke Duurzaamheidsrekeningen. Er is 1 mln. beheervergoeding aan de fondsen onttrokken. Het saldo van de gemeentelijke revolverende fondsen staat daarmee per 31 december 2009 op 281 mln. Gemeenterekening VROM Starterslening Gemeenten die gebruik maken van de VROM Starterslening hebben daarvoor een aparte Gemeenterekening VROM Starterslening geopend. Het gezamenlijke saldo bedraagt ultimo mln. Deelnemers hebben ruim 30 mln. gestort en 5 mln. overgeboekt vanuit de gemeentelijke revolverende fondsen. Daarnaast is 0,2 mln. rente bijgeschreven en 0,3 mln. beheervergoeding in rekening gebracht. Gemeentelijke Duurzaamheidsrekeningen In 2009 zijn er ook gemeentelijke revolverende fondsen geopend van waaruit Duurzaamheidsleningen worden verstrekt. Er is door de gemeenten ruim 4 mln. gestort en 2 mln. overgeboekt vanuit de gemeentelijke revolverende fondsen. Hiermee komt het saldo per 31 december 2009 uit op 6 mln. Provinciale fondsen In 2009 zijn de provincies Utrecht, Noord-Brabant en Drenthe deelnemer van SVn geworden. Provinciale Startersfondsen Het saldo van de provinciale Startersfondsen (Limburg, Gelderland, Overijssel, Utrecht en Noord-Brabant) steeg van 9,5 mln. ultimo 2008 naar 22 mln. ultimo Provinciale Duurzaamheidsfondsen Het saldo van het provinciale Duurzaamheidsfonds Overijssel bedraagt per ultimo ,5 mln. Overige fondsen De overige fondsen bestaan uit: De Bouwfonds gelden; De ABN AMRO gelden; Beter Wonenfonds. Rabo Vastgoedgroep gelden Bij de start van SVn in 1996 heeft het toenmalige Bouwfonds Nederlandse Gemeenten een renteloze lening van 22,7 mln. beschikbaar gesteld. Met deze lening zijn de stortingen van gemeentelijk Bouwfondsdividend verdubbeld of met 50% verhoogd. Deze renteloze lening heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de onbezorgde start van SVn. De aanloopverliezen konden zo worden opgevangen en er werd een begin gemaakt met de opbouw van het eigen vermogen. Daarnaast hebben de deelnemers van SVn in de periode goed gebruik gemaakt van de verdubbelingsbijdrage. In 1998 waren de beschikbare

24 22 Kwaliteit in diversiteit bijdragen al in hun geheel toegekend. Bouwfonds besloot daarop ook voor 1999 een budget beschikbaar te stellen. De toegekende aanwijzingsrechten zijn vrijwel geheel voor kwaliteitsver beteringprojecten in wijken en dorpskernen aangewend. De resterende aanwijzingsrechten Bouwfonds bedroegen per 31 december ,8 mln. Per 31 december 2009 zijn deze aanwijzingsrechten vervallen. VROM Startersrekening In december 2006 heeft het ministerie van VROM bij SVn 40 mln. op de VROM Startersrekening gestort. Vanuit dit fonds worden de rentekosten van het door SVn te financieren deel van de VROM Startersleningen gedekt. Bij het ingaan van een VROM Starterslening wordt de Netto Contante Waarde (NCW) van de rentekosten overgeboekt van de VROM Startersrekening naar het Rentedekkingsfonds. Over het te hanteren percentage NCW zijn bij aanvang van de samenwerking tussen VROM en SVn afspraken gemaakt. Het percentage NCW is in 2009 niet gewijzigd en het gehele jaar 25% geweest. In 2009 is 9,9 mln. NCW aan de VROM Startersrekening onttrokken. SVn heeft 0,1 mln. rente bijgeboekt en 0,4 mln. beheervergoeding in rekening gebracht. Het saldo van het VROM Startersfonds komt daarmee ultimo 2009 op 22,5 mln. Het verstrekken van VROM Startersleningen had een langere aanlooptijd nodig dan gedacht. Daardoor is in 2007 en 2008 minder NCW onttrokken aan de VROM Startersrekening dan waarmee bij het sluiten van het convenant met VROM rekening is gehouden. In 2009 is de productie VROM Startersleningen flink toegenomen. De verwachting is dat wij dit niveau voor 2010 zullen overtreffen. Dit betekent dat de NCW-onttrekkingen een ander verloop zullen kennen dan begroot. Op basis van de huidige inzichten zal de VROM Startersrekening eind 2010 zijn uitgeput.

25 SVn jaarverslag Het SVn Plusfonds omvat het revolverend gemaakt eigen vermogen van SVn en behelst een extra financieringsfaciliteit voor de deelnemers. Uit dit fonds kunnen deelnemers een zogeheten Pluslening aanvragen voor het stimuleren van projecten ten behoeve van de leefbaarheid in stadswijken en dorpskernen. Per 31 december 2009 is het SVn Plusfonds 30,8 mln. groot en is voor 14,3 mln. aan Plusleningen in omloop. Voor 2009 heeft het bestuur 6 mln. budget beschikbaar gesteld voor de uitgifte van nieuwe Plusleningen. Dit bedrag is 1,5 mln. hoger dan het toegekende budget voor Dit extra budget is beschikbaar gekomen doordat er twee SVn Plusleningen uit het budget van 2008 niet zijn afgenomen. Het bestuur maakt in de vergadering van maart 2010 een selectie uit de aanvragen Pluslening SVn Plusfonds In maart 2009 heeft het bestuur 8 Plusleningen (aanvragen 2008) gehonoreerd. Het gaat om de volgende projecten: 1. Wonen boven Winkels (gemeente Amersfoort) 2. Project Molenstraat-Zuid (gemeente Best) 3. Speelgebied De Oude IJsbaan (gemeente Hellevoetsluis) 4. Eerstelijns Medisch Centrum en 39 appartementen voor woongroep senioren (gemeente Houten) 5. Multifunctioneel centrum met brede school Bloesemgaerde (gemeente Medemblik) 6. Inbreidingsplan en herinrichting terrein Da Costaschool (gemeente Putten) 7. Herinrichting wijk De Blekkerhoek (gemeente Raalte) 8. Multifunctioneel centrum Stokhasselt (gemeente Tilburg)

26 24 Kwaliteit in diversiteit Productie StimuleringSleningen In 2009 hebben de deelnemers voor 105,2 mln. aan Stimuleringsleningen in omloop gebracht (2008: 79,2 mln.). Dit is 25,7 mln. meer dan begroot voor 2009 en betekent een stijging van 33% ten opzichte van de omzet Er zijn fors meer Startersleningen en overige Gemeentelijke Stimuleringsleningen verstrekt. In 2009 verstrekte SVn in totaal leningen (2008: 2.141) met een gemiddelde hoofdsom van (2008: ). Onderstaande tabel vermeldt de productiecijfers over 2008 en 2009 voor de verschillende productsoorten. Ook hebben wij de portefeuillestanden per ultimo 2008 en 2009 weergegeven. (VROM) Startersleningen Eind 2009 voeren nog 9 gemeenten de eigen Startersregeling en 233 gemeenten de VROM Startersregeling. Er zijn in totaal (VROM) Startersleningen verstrekt voor een bedrag van 81,9 mln. Daarvan waren 63 eigen gemeen telijke Startersleningen en 2 Corporatie Startersleningen (samen 2,4 mln.). Er zijn VROM Startersleningen verstrekt voor een bedrag van 79,5 mln. Aan 497 (22%) van deze leningen hebben provincies een (financiële) bijdrage geleverd. (bedragen x 1.000,-) productie 2009 productie 2008 portefeuille aantal bedrag aantal bedrag bedrag bedrag SVn Plusleningen (VROM) Startersleningen Duurzaamheidsleningen Gemeentelijke Stimuleringsleningen Overige (stimulerings)leningen Totaal Leningen Bouwkredieten

27 SVn jaarverslag Hertoets Startersleningen Na het 3 e jaar kunnen huishoudens met een (VROM) Starterslening een hertoets aanvragen. Bij een hertoets bekijkt SVn of het huishouden voldoende financiële ruimte heeft om volgens de geldende normen rente en aflossing te betalen. In 2009 kwamen 558 huishoudens voor een hertoets in aanmerking. Er zijn 138 hertoetsingen aangevraagd en in behandeling genomen. In totaal zijn 365 huishoudens marktconform gaan betalen, 111 huishoudens betalen een deel van de rente en op 27 leningen wordt noch rente noch aflossing ontvangen. Van de gemiddelde marktconforme rente van 5,1% wordt 4,0% betaald. In 2009 zijn 134 leningen vroegtijdig afgelost, waarvan er 55 voor hertoetsing in aanmerking kwamen. Dit betekent dat ruim 65% van de 558 huishoudens die in aanmerking kwamen voor een hertoets, marktconform is gaan betalen, 10% de lening vroegtijdig heeft afgelost, 20% een deel van de rente gaat betalen (ruim driekwart van de rente) en 5% betaalt rente noch aflossing. Het gewogen gemiddelde over de jaren 2006 tot en met 2009 geeft ongeveer hetzelfde beeld. Hier geldt dat bijna 60% van de huishoudens die in aanmerking kwamen voor een hertoets marktconform gaat betalen en ruim 20% een deel van de rente gaat betalen (ongeveer de helft van de rente). Daarnaast heeft ruim 10% van de huishoudens de lening vroegtijdig afgelost en betaalt ongeveer 8% rente noch aflossing. Markt- en economische omstandigheden spelen een grote rol bij het patroon van aflossen en marktconform betalen. Toch zijn deze cijfers veelzeggend. Een groot deel van de mensen dat tussen 2003 en 2006 een Starterslening nodig had om hun eerste woning te kopen, kan nu op eigen financiële kracht verder. De Starterslening bewijst daarmee haar nut als welkom steuntje in de rug voor koopstarters op de woningmarkt. Ook kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de rentederving voor gemeenten en provincies op de verstrekte Startersleningen zich voor een belangrijk deel beperkt tot drie jaar. Hertoetsing aantal huishoudens 558 Aantal huishoudens dat marktconform gaat betalen Aantal huishoudens dat gedeeltelijk of nog niet betaalt Vroegtijdig afgelost (in aanmerking voor hertoetsing) 55 0

28 leefbaarheid We hebben allemaal op z n minst een vermoeden wat leefbaarheid is. Het is niet altijd gemakkelijk dit containerbegrip precies te duiden. alles w a t n i e t o n l e e f b a a r is? Je kunt er vele kanten mee uit, gelukkig meestal de goede. Hart hebben voor de leefkwaliteit van mensen in wijken, buurten en dorpskernen vormt de filosofie achter het SVn Plusfonds. Geld lenen voor leefbaarheid in vele fysieke gedaanten: een Plus in maatschappelijk financieren.

29 LEEFBAARHEID RECREATIE RECREATIE WATER EN NATUUR GOEDE INFRASTRUCTUUR UITGAAN P R E T T I G E L E E F O M G E V I N G SPORT POLITIE VEILIGHEID OP STRAAT LEVENDIGHEID VEILIGHEID HORECA SPEELTUIN VERSCHEIDENHEID AAN WONINGEN LAGE VEILIGHEIDSRISICO S ROND WINKELSTRAAT WINKELCENTRUM OPENBAAR TOILET BUURTCENTRUM BEDRIJVEN AAN WONINGEN SCHOON MILIEU OPENBAAR VERVOER P KINDERBOERDERIJ GEEN GELUIDS- EN STANKOVERLAST SCHOOL PROJECT WONEN/ZORG GENOEG PARKEERGELEGENHEID P WERK- GELEGENHEID INDUSTRIE BUURTWACHT TREINSTATION LEEFKWALITEIT

30 Marieke de Lange, Gemeente Hellevoetsluis, (links) en Diana Mostert, Stichting Anders Spelen

31 SVn plusfonds lenen voor leefbaarheid Sinds 2004 reserveert SVn jaarlijks een deel van haar eigen vermogen in een revolverend fonds, het SVn Plusfonds. Het Plusfonds biedt een extra financieringsfaciliteit aan uitsluitend gemeentelijke deelnemers in de vorm van laagrentende SVn Plusleningen. Om voor een Pluslening van maximaal in aanmerking te komen, moet het financieel te ondersteunen project een duurzame bijdrage leveren aan betere leefbaarheid in wijken en dorpskernen. Het gaat hierbij in de regel om voor gemeenten lastig te financieren projecten. In 2009 kende SVn een Pluslening toe aan acht gemeenten: Amersfoort, Best, Hellevoetsluis, Houten, Medemblik, Putten, Raalte en Tilburg. Hellevoetsluis: speelgebied De Oude IJsbaan De gemeente Hellevoetsluis realiseerde in de jaren 70 en 80 een nieuwe woon- en leefomgeving voor stadsvernieuwingsurgenten uit Rotterdam: de wijken De Struyten en De Kooistee, samen rond woningen. Momenteel is in deze wijken sprake van een verschraald woonen leefklimaat. Verbetering van de leefbaarheid en de openbare ruimte staat dan ook hoog op de agenda. Met dat motief leggen gemeente en wijkbewoners verenigd in de Stichting Anders Spelen (SAS) een natuurlijk, avontuurlijk en educatief speelgebied aan op het terrein van de voormalige ijsbaan: precies op de groene grens van de twee wijken, nabij volkstuintjes, kinderboerderij en sportcomplex. Hellevoetsluis wordt nu een voorziening rijker die de sociale cohesie helpt versterken en het woon- en leefklimaat op een aangenamer plan brengt. De oplevering is in mei De maximale Pluslening van Hellevoetsluis dekt precies de investeringskosten. Raalte: wijkverbetering De Blekkerhoek In de gemeente Raalte is wijk De Blekkerhoek het toneel van intensieve herstructurering. Opzet is deze, in de jaren 50 ontstane wijk weer voor de komende dertig jaar als een aantrekkelijke en gedifferentieerde woonwijk te laten functioneren. In De Blekkerhoek pakt woningcorporatie SallandWonen haar woningvoorraad van 361 huurwoningen stevig en grondig aan: 188 woningen worden kwalitatief opgeplust, 81 woningen worden gerenoveerd, 92 woningen worden gesloopt en vervangen door een gemengd gezelschap van 90 eengezinswoningen, startersappartementen, multifunctionele woningen, seniorenwoningen en seniorenappartementen. De hele operatie komt de woningcorporatie op een investering van 27 miljoen te staan. Gemeente en Salland- Wonen tekenen samen voor de verbetering van de leefbaarheid en de openbare ruimte in wijk De Blekkerhoek. Deze paragraaf omvat onder meer: het scheppen van een veilige en toegankelijke woonomgeving, zodat de wijk gaat voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen; speciale aandacht voor groen en groenbeheer, parkeer- en speelvoorzieningen en waterhuishouding; aanpassing van het rioolstelsel aan de huidige standaarden en waar mogelijk afvoer van het hemelwater van de verharde oppervlakten niet meer via het vuilwaterriool maar reïnfiltreren in de gebiedsbodem; installatie van elk afzonderlijk dimbare energiezuinige verlichtingsarmaturen, uit een oogpunt van energie besparing en vermindering van CO₂-uitstoot. De herstructurerings kosten van De Blekkerhoek worden geraamd op ruim drie miljoen euro, te bekostigen uit 1 miljoen ISV-bijdrage van de provincie Overijssel en een aandeel van elk 1 miljoen voor rekening van woningcorporatie SallandWonen en de gemeente Raalte. SVn heeft de gemeentelijke aanvraag van een maximale Pluslening ( ) gehonoreerd. Naar verluidt krijgt de aanpak van het openbaar gebied voor het grootste deel in 2010 zijn beslag.

32 30 Kwaliteit in diversiteit Kosten, baten & resultaat Baten De totale baten over 2009 bedragen 7,1 mln. (2008: 7,7 mln.). De opbouw is als volgt: Renteresultaat Beheervergoeding Provisieopbrengsten Overige opbrengsten Bijzondere baten Totaal er dus geen onttrekkingen aan de rentevoorziening meer verwacht worden. De bijzondere bate komt via het resultaat in het SVn Plusfonds en is dan beschikbaar voor Plusleningen aan onze deelnemers. Kosten SVn heeft in 2009 voor 3,8 mln. aan kosten gemaakt (2008: 3,5 mln.). Als gevolg van groei van onze activiteiten en een hogere productie is de organisatie hierop aangepast en het personeelsbestand uitgebreid. Ook stegen de kosten van automatisering. SVn boekt net als in 2008 een goed renteresultaat. Dit komt grotendeels voort uit de bijzondere omstandigheden op de geld- en kapitaalmarkt in Door de kredietcrisis waren de (variabele) rentestanden bijzonder laag. Ook was er veel verschil in rente bij de verschillende financiële instellingen. Deze omstandigheden waren gunstig voor het renteresultaat. De beheervergoedingen en de provisieopbrengsten stegen met ruim 0,8 mln. Dit komt voort uit een hogere productie over Financieel resultaat SVn behaalt over 2009 een positief financieel resultaat van 3,3 mln. (2008: 4,2 mln.). Dit bedrag omvat 3,0 mln. resultaat reguliere bedrijfsvoering (2008: 2,7 mln.) en 0,3 mln. bijzondere baten. Door toevoeging van dit resultaat groeit het eigen vermogen van SVn naar 30,8 mln. In 2009 is het laatste deel van de rentevoorziening aanwijzingsrechten ABN AMRO gelden vrij gevallen. Dit uit zich in een bijzondere bate van 0,3 mln. Vanaf 2001 is deze rentevoorziening gevormd. Zij dient ter afdekking van rentelasten van verstrekte Bouwfonds Stimuleringsleningen 2000, voor zover deze niet worden gedekt uit door ABN AMRO hiervoor beschikbaar gestelde middelen. Door het verstrijken van de tijd valt steeds exacter in te schatten welk bedrag er in de voorziening nodig is. In 2009 heeft wederom een herberekening plaatsgevonden op de rentevoorziening aanwijzingsrechten. Daaruit blijkt dat naar de huidige inzichten de rentelasten volledig worden afgedekt en dat

33 SVn jaarverslag Organisatiestructuur In 2009 is de organisatie sterk gegroeid als gevolg van de toegenomen productie. Deze groei is deels ingevuld met tijdelijke krachten en deels door uitbreiding van de vaste formatie. Eind 2009 heeft SVn 23,3 vaste formatieplaatsen. Naast het Stichtingsbestuur bestaat de organisatie uit directie, secretariaat en staf, de afdeling Kredietverlening en Beheer en de afdeling Verkoop en Communicatie. De organisatiestructuur volgens onderstaand schema: De werkorganisatie omvat de volgende personen en functies: Directie mw. E. van Sluis-Barto Staf Directeur R. Veldman Senior beleidsmedewerker mw. S.B. Vos Secretariaat Kredietverlening en Beheer Stichtingsbestuur Directeur markt ontwikkeling en strategie Controller Staf Verkoop en Communicatie Secretariaat mw. M. Peek-Kiestra Secretaresse mw. I. Vellekoop Secretaresse Afdeling Kredietverlening en Beheer A.A. van Rossem Hoofd Kredietverlening en Beheer M.G. Drost Coördinator informatievoorziening en organisatie R. Duursema Kredietbeheerder mw. M.J.C. Egas Kredietadviseur M.S. de Haas Kredietadviseur mw. A.M. Ossendrijver Kredietadviseur R.A. Peek Kredietadviseur G.J. Holsappel Kredietadviseur A. van Bussum Medewerker financieringen en beheer mw. P. Staal Medewerker financieringen S. van der Hek Medewerker beheer mw. Z. Türker-Kabadayi Administratief medewerker Afdeling Verkoop en Communicatie R.F.A. Luigjes Hoofd Verkoop en Communicatie W.J. Beertema Senior accountmanager N.F. van Est Accountmanager P.P.A. van Lisdonk Accountmanager mw. C. Bolt Stafmedewerker communicatie mw. E. Meijer Senior medewerker voorlichting en advies Organisatie

34 32 Kwaliteit in diversiteit Fondsenbeheer Nederland De dienstverlening van Fondsenbeheer Nederland aan SVn is in 2007 contractueel vastgelegd in een managementovereenkomst. In samenhang daarmee werken SVn en Fondsenbeheer samen via de methodiek van kostendeling. Fondsenbeheer gaat via deze methodiek verplichtingen aan (bijvoorbeeld voor personeel, huisvesting, kantoorautomatisering e.d.) voor rekening en risico van SVn en de andere fondsen waarmee Fondsenbeheer soortgelijke overeenkomsten heeft gesloten. zetten van internet automatiseringstrajecten. Bij het aanscherpen van de bestaande functionaliteit is er een verbetering van overzichten waar de deelnemers van SVn van profiteren. Bij het in gang zetten van internet auto ma tise rings trajecten is het online kunnen berekenen van de Starterslening een goed voorbeeld. Hiermee kan de starter zelf al een inschatting maken of hij/zij in aanmerking komt voor een Starterslening en zo ja, wat de waarschijnlijke hoofdsom zal zijn. Hiermee is een eerste stap gezet in de online service en kwaliteit richting de particuliere klant. Fondsenbeheer Nederland is onderdeel van de Rabo Vastgoedgroep, een volle dochter van Rabobank. Rabobank en de Rabo Vastgoedgroep tonen een warme belangstelling voor de activiteiten van SVn. De activiteiten van Fondsenbeheer Nederland passen goed binnen het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zoals Rabobank en Rabo Vastgoedgroep dat voor ogen staat. Opleidingen Met continu opleiden zowel intern als extern houden wij de kennis en vaardigheden van onze medewerkers op het vereiste niveau. In verband met het optimaliseren van de financierings- en kredietbeoordelingskennis hebben diverse medewerkers de opleiding Erkend Hypotheekadviseur gevolgd. Daarnaast volgden twee medewerkers een universitaire opleiding (Bestuurskunde en Rechten). Ook hebben diverse medewerkers verschillende vakopleidingen gevolgd. Tot slot heeft Fondsenbeheer Nederland schrijf-, netwerken klantgerichtheidstrainingen voor onze medewerkers georganiseerd. Automatisering In 2009 lag de focus enerzijds op het aanscherpen van de bestaande functionaliteiten en anderzijds op het in gang Treasury Alle treasuryactiviteiten van SVn vonden in 2009 plaats binnen de kaders van het lopende Treasury Statuut. SVn voert een risicomijdend treasurybeleid. Alle door SVn beheerde gelden kunnen alleen worden ondergebracht bij Nederlandse financiële instellingen met een minimale rating AA. Bij de uitvoering van treasuryactiviteiten werkt SVn nauw samen met Fondsenbeheer Nederland. Dit waarborgt zowel de aanwezigheid van de vereiste specialistische kennis als de toegang tot de geld- en kapitaalmarkt. SVn houdt sinds 2006 een rekening aan bij het Ministerie van Financiën. Op deze rekening staan de middelen die het Ministerie van VROM heeft gestort in het VROM Startersfonds. Het zogeheten Geïntegreerd Middelen Beheer ( Schatkistbankieren ) stelt verplicht dat deze storting bij het Ministerie van Financiën wordt aangehouden. De liquiditeitspositie van SVn (inclusief de gelden aangehouden bij het Ministerie van Financiën) is gedaald van 200 mln. ultimo 2008 tot 166 mln. ultimo De liquide middelen zijn in 2009 aangehouden bij Rabobank, ING Bank, ABN AMRO Bank en Ministerie van Financiën.

35 SVn jaarverslag Risicomanagement SVn hecht aan een laag risicoprofiel. Het beleid is gericht op voortdurende zorgvuldige bewaking en beheersing van risico s die de activiteiten van SVn met zich meebrengen. De voornaamste te beheersen risico s bij SVn zijn het kredietbeheer, het balansbeheer en het operationele risico. Kredietbeheer De door SVn verstrekte kredieten uit de daarvoor beschikbare fondsen zijn altijd gedekt door garanties van overheden, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) of het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Kredieten uit het hiervoor beschikbare eigen vermogen (SVn Plusfonds) verstrekken wij uitsluitend aan gemeenten. SVn verstrekt geen financieringen voor eigen risico. Balansbeheer Het balansbeheer betreft bij SVn vooral het beheer van door de deelnemers gestorte middelen en vindt plaats binnen de kaders van het Treasury Statuut. Het beleid is erop gericht renterisico s te minimaliseren. Daartoe werken wij nauw samen met Fondsenbeheer Nederland. Operationele risico s SVn beheerst haar operationele risico s door een continue Kwaliteitsbewaking op het juist naleven van procedures. Bevindingen vanuit de Kwaliteitsbewaking worden periodiek gerapporteerd aan het management en de externe accountant. Tweejaarlijks voor het laatst in december 2009 wordt een audit uitgevoerd op de geautomatiseerde informatievoorziening (EDP audit). Rapportage van Kwaliteitsbewaking en EDP audit geven aan dat de uitvoering van processen en het gebruik van geautomatiseerde hulpmiddelen in control zijn. Wet op het Financieel toezicht (het onderdeel voormalige Wet toezicht kredietwezen) De activiteiten van SVn vallen onder de werking van dit onderdeel van de Wet op het financieel toezicht (Wft), waarbij het grootste deel van de activiteiten valt onder de vrijstellingsregeling. Voor een dergelijke vrijstelling is een melding afdoende. Deze melding is in 2005 gedaan. Voor een beperkt deel van de activiteiten is in 2005 ontheffing aangevraagd. Deze activiteiten betreffen de door zogenaamde niet-professionele partijen bij SVn aangehouden gelden. Deze ontheffing is door De Nederlandsche Bank in 2006 verleend en in 2009 voor 3 jaar verlengd. Wet op het Financieel toezicht (het onderdeel voormalige Wet financiële dienstverlening) Per 1 januari 2006 is dit onderdeel van de Wft van kracht. SVn heeft eind 2007 een vergunning voor dit onderdeel van de Wft ontvangen. Bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) is begin 2006 al een verzoek tot ontheffing voor de toenmalige wet Financiële dienstverlening aangevraagd. Dit vanwege het bijzondere karakter van de activiteiten van SVn. Over dit ontheffingsverzoek heeft de AFM nog geen uitsluitsel gegeven. Overigens voldoet SVn in de praktijk aan nagenoeg alle eisen van de Wfd. Onder andere aansluiting bij een geschillencommissie heeft in afwachting van de beantwoording van het ontheffingsverzoek nog niet plaatsgevonden.

36 34 Kwaliteit in diversiteit Verwachtingen voor 2010 Of SVn straks ook 2010 tot net zo n succesvol jaar als 2009 mag bekronen, is met vraagtekens en twijfels omgeven. De eerste helft van 2010 laat zich positief aanzien. In onze beschouwing van 2009 gaven wij aan dat de uitbundige uitgifte van Startersleningen en overige financieringen zich vooral in de tweede jaarhelft heeft gemanifesteerd. Daar is bij het overschrijden van de jaargrens allerminst een einde aan gekomen. Sterker nog, aanbod en afname van Stimuleringsleningen zetten zich in versterkte mate voort. Daarnaast verwachten wij dat ook weer nieuwe gemeentelijke en provinciale deelnemers en ook woningcorporaties voor stimulering en financiering via SVn zullen kiezen. Er is immers aan veel fronten nog meer dan voldoende te verbeteren aan de kwaliteit en leefbaarheid van onze gebouwde omgeving. Dood geld brengt hier geen verandering in; investeren en stimuleren wél. Dit wordt goeddeels in de hand gewerkt door de omstandigheid dat het ingetreden economisch herstel zich nog dusdanig fragiel laat aanzien, dat aanvullende stimuleringsmaatregelen door overheden voorlopig onmisbaar zullen zijn. De meer dan eens bewezen eenvoud en effectiviteit van onze financieringsproducten zullen onze bestaande deelnemers én nieuwe deelnemers over de streep trekken. Ook verwachten wij dat de afname van ons nieuwe financieringsproduct Duurzaamheidslening in het komende jaar de weg verder omhoog zal vinden. Er is immers grote winst te behalen in het terugdringen van het energieverbruik in de bestaande woningvoorraad. Met andere woorden: opportunity knocks! Noodzaak niet minder. Wij spreken dan ook de verwachting uit dat gemeenten en provincies extra goede notie zullen nemen van de aanbevelingen uit de rapportage Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad. Kostendeling over de verschillende overheidslagen kan hier een opmerkelijk verschil maken. Juist ook in 2010 zullen wij krachtig voor dit mechaniek blijven pleiten. Over de tweede helft van 2010 moeten wij noodgedwongen aanzienlijk voorzichtiger zijn in onze verwachtingen. Veel zal ervan afhangen hoe snel en onder welk economisch gesternte een nieuw kabinet aantreedt, hoe omvangrijk de aangekondigde structurele miljardenombuigingen in de overheidsfinanciën feitelijk zullen uitpakken, en welke impact een en ander zal hebben op de bestedingsruimte van gemeenten, provincies, corporaties en last but not least de woonconsument. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat wij daar niet zo n ontspannen voorgevoel bij hebben. In die uiterst onzekere context putten wij vertrouwen uit het feit dat in de periode een bedrag van 1,2 miljard beschikbaar komt voor investeringen in stedelijke vernieuwing. Niet alleen de hoogte van dit bedrag voedt dit vertrouwen. Dat doet ook het in de afgelopen jaren bij gemeenten en provincies sterk gegroeide en verankerde inzicht dat het revolverend stimuleren met ISV-middelen via SVn zo ongeveer de meest effectieve en beleidscontinuïteit biedende keuze is die men kan doen. Het is meteen ook deze boodschap die wij pregnant over het voetlicht zullen brengen bij de nieuw aangetreden gemeenteraden en colleges van B & W. Stimuleren in de beste traditie van SVn is van huis uit een optimistische activiteit. Onze organisatie heeft dit in de afgelopen 12,5 jaar van oor tot oor uitgestraald en met succes in de praktijk gebracht. Dat kostte soms veel energie en overtuigingskracht; soms ook moesten onneembaar geachte hobbels en obstakels worden genomen. We deden het!

37 SVn jaarverslag Het SVn van nu kan tegen een stootje. Met die ingebedde optimistische houding en visie kijken wij naar het jaar 2010 en verder. Met vertrouwen in eigen kunnen, met vertrouwen in onze deelnemers. Deskundig, solide en integer. Begroting baten en lasten 2010 (bedragen x 1.000,-) Productie financieringen 2010 bedragen aantallen SVn Plusleningen Stimuleringsleningen VROM Startersleningen Duurzaamheidsleningen Baten en Lasten Rentebaten Rentelasten Rentemarge Ontvangen afsluitprovisie Ontvangen beheervergoeding Overige baten 50 Som der bedrijfsopbrengsten Beheerkosten Overige lasten 654 Som der bedrijfslasten Resultaat 2.114

38 36 Bestuur Informatie over het bestuur Samenstelling en mutaties Het Stichtingsbestuur is het hoogste besluitorgaan bij SVn en geeft strategische richting aan het fonds. Het bestuur telt minimaal drie en maximaal zeven leden. In 2009 is het bestuur uitgebreid met één bestuurslid tot vijf bestuurders. In principe heeft het bestuur vier geplande vergaderingen per jaar. Extra vergaderingen kunnen op ieder gewenst moment worden belegd. Vastgoedgroep als geheel van toepassing zijn. Deze laatste is veelal onderworpen aan wettelijk toezicht, onder andere door De Nederlandsche Bank. Voor de interne procesgang is de keten van goed beschreven procedures, de Kwaliteitsbewaking daarop en de eindcontrole door de externe accountant, welke onder andere resulteert in het rapport naar aanleiding van de jaarrekeningcontrole, de waarborg op een gecontroleerde bedrijfsvoering. Algemeen Bestuursreglement De statuten van SVn voorzien in de mogelijkheid om door het bestuur één of meerdere reglementen te laten vaststellen. Het Algemeen Bestuursreglement legt nadere regels vast over het functioneren van het bestuur. In de bestuursvergadering van maart 2008 is het bestuursreglement vastgesteld. Bestuursreglement bevoegdhedenstructuur Het bestuursreglement bevoegdhedenstructuur geeft de bevoegdhedenstructuur van SVn weer en is in de bestuursvergadering van maart 2008 vastgesteld. Deels is hiermee de bestaande werkwijze en situatie herbevestigd en deels sluit deze aan op de managementovereenkomst met Fondsenbeheer Nederland. Uit de bevoegdhedenstructuur is in 2008 de interne procuratieregeling aangepast en ingevoerd. Governance SVn hecht aan haar reputatie als deskundige, solide en integere financiële partner van deelnemende gemeenten/overheden/marktpartijen. In het algemeen heeft SVn haar governance goed op orde. De inzet en kwaliteit van onze medewerkers vormt hiervoor de basis. SVn heeft een goed toegeruste werkorganisatie die op vele facetten valt onder richtlijnen en regelingen die voor Rabo Benoeming van bestuursleden Conform de statuten worden bestuursleden voorgedragen en benoemd door de deelnemers. Deelnemers zijn Nederlandse publiekrechtelijke rechtspersonen, zoals (deel)gemeenten, (stads)provincies en samenwerkingsverbanden van (deel)gemeenten. De bestuursleden worden benoemd voor een periode van maximaal vier jaar. Na vier jaar zijn de zittende bestuursleden terstond herbenoembaar, voor maxi maal nog één termijn van vier jaar. De bestuurleden treden af volgens een door het bestuur opgesteld rooster van aftreden. Daarin is geregeld dat het aftreden van bestuur ders goed gespreid plaatsvindt, mede rekeninghoudend met specifieke deskundigheden van de bestuurders. Mr. Th. C. de Graaf, Voorzitter - eerste benoeming: Einde huidige termijn: Functie: Burgemeester van Nijmegen Drs. H.J.J. Lenferink, Secretaris en Penningmeester - eerste benoeming: Einde huidige termijn: Functie: Burgemeester van Leiden Drs. F.A.M. Kerckhaert, Bestuurslid - eerste benoeming Einde huidige termijn: Functie: Burgemeester van Hengelo

39 SVn jaarverslag Mevrouw M. Drijver, Bestuurslid - eerste benoeming: Einde huidige termijn: Functie: Bestuurder woningcorporatie Com wonen Ing. J.E. van der Maas, Bestuurslid - eerste benoeming: Einde huidige termijn: Ing. J.E. van der Maas is een door Rabo Vastgoedgroep voorgedragen bestuurslid Het rooster van aftreden per eind 2009 is: Bestuurslid Aftredend in Nog herbenoembaar Mr. Th. C. de Graaf (voorzitter) 2010 ja Drs. H.J.J. Lenferink (Secretaris/Penningmeester) 2013 nee Drs. F.A.M. Kerckhaert (Bestuurslid) 2012 ja Mevrouw M. Drijver (Bestuurslid) 2013 ja Ing. J.E. van der Maas (Bestuurslid) 2013 ja Verantwoordelijk voor de uitvoering van de activiteiten B.V. Fondsenbeheer Nederland te Hoevelaken Accountant Deloitte Accountants B.V. te Zwolle

40 Drs. F.A.M. Kerckhaert E. van Sluis-Barto Drs. H.J.J. Lenferink M. Drijver Ing. J.E. van der Maas Mr. Th. C. de Graaf Bestuurslid Directeur Secretaris en Penningmeester Bestuurslid Bestuurslid Voorzitter

41 het bestuur

42

43 particuliere woningverbetering Het is geen geheim dat in de oudere en lagere regionen van de particuliere woningvoorraad nog werelden te winnen zijn. a c h t e r s t a l l i g o n d e r h o u d, w o o n t e c h n i s c h e verbeteringen, e n e r g i e b e s p a r i n g, f u n d e r i n g s h e r s t e l. Zie hier de moeder van alle binnenstedelijke uitdagingen. Stimuleren maar! Voor doeltreffende financieringsoplossingen wijst SVn de weg. Daarmee zien gemeenten hun beleidsambities sneller verwezenlijkt.

44

45 PARTICULIERE WONINGVERBETERING loont meer dan de moeite De behoefte aan grote uitbreidingsplannen is voorbij. De nieuwbouw heeft het momenteel toch al extra lastig door de krappe portemonnee van potentiële kopers en het terughoudende financieringsbeleid van banken en hypotheekverstrekkers. Juist in tijden van economisch kwakkelen richten gemeenten, woningcorporaties en eigenaar/ bewoners hun investeringsvizier vooral op verbetering van de bestaande woningvoorraad. Een terechte koers, omdat herstructurering en woningverbetering resulteert in de gewenste aantrekkelijke, vitale wijken en in één adem een aanzienlijke brok werkgelegenheid in de bouw- en aanpalende sectoren in stand houdt. In 2009 ziet SVn deze beweging krachtig bevestigd met een ruime toename van Gemeentelijke Stimuleringsleningen richting de meest kwetsbare delen van de particuliere woningvoorraad: vooral vooroorlogse en vroeg naoorlogse woningen in bezit van eigenaar/ bewoners of verenigingen van eigenaren. Er is een overvloed aan valide argumenten om de actuele aandacht voor de oudere particuliere woningvoorraad in de tijd te bestendigen en al is het tegen de financiële verdrukking in te intensiveren. Stimuleringsleningen via SVn bewijzen daarbij een zeer effectieve prikkel te zijn. Het is geen geheim dat in de lagere regionen van de particuliere woningvoorraad nog werelden te winnen zijn met het wegwerken van achterstallig onderhoud, woontechnische verbeteringen, energiebesparing en verduurzaming en het herstel van slechte funderingen. Ook wonen boven winkels mogen we hiertoe rekenen, al is dit meer een zaak van ondernemers in de oudere stadswijken en van gespecialiseerde vehikels waarin gemeenten en woningcorporaties participeren. Het is evenmin een geheim dat de individuele of verenigde eigenaren van deze kwetsbare vooroorlogse en vroeg naoorlogse woningen in de regel niet tot de financieel meest draagkrachtigen in de samenleving behoren. Toch zijn deze eigenaren indien toegerust met een tijdelijk financieel steuntje in de rug meestal bereid om in de eigen woningverbetering te investeren. Dit levert een meer dan aantrekkelijke multiplier op waar feitelijk de hele samenleving van profiteert. Bij de aanpak van straten, buurten en wijken is het stimuleren en laten welslagen van particuliere woningverbetering zo ongeveer de moeder van alle binnenstedelijke uitdagingen. Het is in termen van communicatie, organisatie, uitvoering en verantwoorde financiering vaak een uiterst complex karwei. Zeker op die locaties met geheel of gedeeltelijk gemengd bezit van individuele eigenaar/bewoners, verenigingen van eigenaren, particuliere verhuurders en woningcorporaties. De stapeling van verbe teropgaven maakt het er ook niet eenvoudiger op, maar het loont allerwegen de moeite. Veruit de handigste remedie is de onderhouds- en woontechnische ingrepen in één vloeiende beweging te combineren met het treffen van energie besparende maatregelen. Eind goed, al goed. Bij herstructureringsoperaties kunnen woningcorporaties zich het lot van de kwetsbare eigendomswoningen aantrekken. Waardevermeerdering van het particuliere bezit is per slot van rekening gunstig voor de waardeontwikkeling van het omringende corporatiebezit. Gemeentelijke regie (en betrokkenheid in stimulerende zin) bij particuliere woningverbetering is onontbeerlijk. Dit geldt met nadruk de financiële stimulans om eigenaren aan te zetten tot investeren in hun woning. Hier ontmoeten maatschappelijke doelstellingen en financiële draagkracht van particuliere eigenaren elkaar. De lage lasten aan rente en aflossing van Gemeentelijke Stimuleringsleningen maken de particuliere investeringen eerder rendabel en haalbaar. Daarmee zien gemeenten hun beleidsambities sneller verwezenlijkt. Doen!

46

47 Jaarrekening