Van Poort tot Pipeline. Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam
|
|
- Marina van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Van Poort tot Pipeline Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam
2 Van Poort tot Pipeline Pipeline processor One cycle machine Calculator File of registers Assembly programming Computer architectuur Register Flipflop Embedded Systems poort Digitale techniek
3 Programma: Wat is SIM-PL? Voorbeelden van modellen Poortschakelingen Rekenmachine Hoe werkt een loopje? Harvard machine Pipeline Demonstratie van de SIM-PL Executer Construeren van componenten en schakelingen. Bouw component: xor-poort Bouw schakeling: full adder Assembler definitie Demonstratie van de SIM-PL Editor
4 SIM-PL: Geeft inzicht in de werking van ingewikkelde digitale schakelingen op alle niveau s Toont het gedrag van de hardware bij het uitvoeren van een assembler-instructie Dicht het gat tussen Digitale techniek (poorten, flipflops etc.) en complete pipeline processoren Auteursomgeving voor docenten, studenten/scholieren Beschikbaar onder GPL licentie (Free Software)
5 Wat is SIM-PL? SIM-PL bestaat uit Digitale Objecten Digitale componenten In/uitgangen zijn 0 of 1 Complexiteit Van poort tot processor Hiërarchische compositie Timing Synchroon v.s. asynchroon Functionaliteit Combinatorisch v.s. geheugenfunctie 16 bit Processor 16 bit rekenmachine 16 bit ALU 2 * 4 bit opteller Full Adder AND/OR /XORpoort
6 Componenten en schakelingen Basiscomponent Basisfiguren Input/Output Programmering Delay Schakelingen (hiërarchie) Basiscomponenten Input/Output Connecties
7 Voorbeeld: 4 bits opteller
8 Discrete Event Simulation Beginconfiguratie Gebruiker Compilers Signaalveranderingen als boodschappen Propagation Delay
9 Voorbeeld 2: Een eenvoudige rekenmachine Simpele architectuur om de werking van een computer tot in detail te kunnen begrijpen. Bekeken vanuit de hardware
10 Datapad van een rekenkundige/logische instructie: bijv. ADD Instruction Memory Registers ALU PC Instruction Address rs rt rd reg[rs] reg[rs] Data 4 bit address 16 bit data
11 Assembly Language Instruction Memory Registers ALU PC Instruction Address rs rt rd reg[rs] reg[rs] Data Syntax : ADD rd, rs, rt Voorbeeld: ADD $7, $5, $6 Betekenis: register 7 = register 5 + register 6
12 Assembly Language: 100 Hex Instruction Memory Registers ALU PC Instruction Address rs rt rd reg[rs] reg[rs] Data Syntax: ADDI rd, rs, getal Voorbeeld: ADDI $7, $5, 0x100 Betekenis: register 7 = register Hex
13 Harvardmachine Rekenmachine met loopjes Harvardmachine
14 Demo Calculator with loops
15 Instructieset: Rekenkundige en logische instructies ADD SUB AND MOVE Immediate instructies (Instucties met één constant getal) ADDI SUBI ANDI LOAD Branch instucties BZ (Branch if zero) BEQ (Branch if equal) BRA (Branch always)
16 Rekenmachine met loopjes: toevoegen: opteller en AND-poort Nieuwe stand PC Huidige stand PC Offset Opteller Instruction Memory Registers (16) Branch & Load PC Register Rs AND-poort PC Instruction Address Register Rt Register Rd Data ALU Evaluatie conditie (zero)
17 Nieuwe stand PC Huidige stand PC Offset Opteller Instruction Memory Registers (16) Branch & Load PC Register Rs AND-poort PC Instruction Address Register Rt Register Rd Data ALU Evaluatie conditie (zero) Syntax : BEQ rs, rt, label Voorbeeld: BEQ $7, $5, loop Betekenis: if (register 7 = register 5) goto loop
18 Demo Executer
19 Uitbreiding met Data Memory Instruction Memory Registers (16) ALU Data Memory PC Instruction Address Register Rs Register Rt Register Rd Data Address Data in Data out Bij een Harvard architectuur is het geheugen gescheiden in twee delen: instructiegeheugen en datageheugen( zie boekje)
20 De status van de Harvard machine na het uitvoeren van de instructie Load Immediate 0x01FD
21 Pipelining
22 Pipelining
23 Mips pipeline processor
24 Demo Mips pipeline processor
25 Ontwerpen van componenten en schakelingen Simple (basis) Basisfiguren Input/Output Programmering Delay Complex (hiërarchie) Subcomponenten Input/Output Connecties
26 Interne programmeertaal: nbit Syntax C/C++/Java Basisdatatype getallen van n bits Voorbeeld: ALU A, B: 55 bit ingang opcode: 2 bit ingang R: 55 bit uitgang switch (opcode) { case 0: R = A + B; break; case 1: R = A B; break; case 2: R = A B; break; case 3: R = A & B; break; }
27 Ontwerp XOR uit: Simple Component Bouwen AND poort Complex Component XOR poort bouwen uit poorten: NOT AND OR a b = ( a b) + ( b a)
28 Demo XOR bouwen
29 Instructiesetdefinitie: WASM Per instructie Mnemonic Type informatie argumenten register nummer adres Vertaling naar bitvelden (m.b.v. in programmafiles
30 Voorbeeld: Calculator
31 Extract WASM file verdeling opcode in bitvelden PART = [OP:5, RS:4, RT:4, RD:4, IMM:16] instructie-type ARITHI2 =[ PART rd:4/reg, rs:4/reg, imm:16/imm "RS = rs; RT = 0; RD = rd; IMM = imm; ] instructies ADDI = [ARITHI2 " OP = 0b01000; "] SUBI = [ARITHI2 " OP = 0b01010; "] ANDI = [ARITHI2 " OP = 0b01100; "]
32 Welke resultaten willen wij realiseren? Een bibliotheek met componenten en architecturen op basis van gebruikerswensen en zoals die voorkomen in de meest gebruikte theorieboeken; C-compiler om aansluiting te maken met Operating Systems Website als ankerpunt voor een Community of Practice. Implementatiegids voor zowel cursorisch als projectonderwijs.
33 Project Digitale Universiteit Van Flipflop tot Pentium Doelen project: Verdere ontwikkeling SIM-PL Implementeren in een zevental bestaande cursussen Partners: Universiteit van Amsterdam: AMSTEL Instituut Hogeschool van Amsterdam: Technische Informatica Hogeschool van Amsterdam: E-technology Fontys Hogeschool voor Informatica: Technische Informatica Periode: Dit jaar
34 Mogelijk vervolg: opschalingsproject Stichting SURF Opschalen implementatie SIM-PL SIM-PLVHDL converter Schakelingen ontwerpen met SIM-PL en deze realiseren in te reconfiguren hardware zoals FPGAs. Heeft U belangstelling om mee te doen? Dat willen we graag weten. Meer info:
Hoe werkt een computer precies?
Hoe werkt een computer precies? Met steun van stichting Edict Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam Overview Introductie SIM-PL Simulatietool voor werking computer
Nadere informatieSIM-PL, auteursomgeving voor digitale componenten
SIM-PL, auteursomgeving voor digitale componenten Ben Bruidegom en Wouter Koolen-Wijkstra, AMSTEL-insituut UvA Samenvatting SIM-PL is een auteursomgeving om componenten te construeren en te simuleren voor
Nadere informatieHoe werkt een rekenmachine?
Hoe werkt een rekenmachine? Uit welke hardware-componenten bestaat een rekenmachine? Welke instructies kan de machine uitvoeren? Practicum met de rekenmachine I Constante getallen Instructies van het type
Nadere informatieAntwoorden vragen en opgaven Basismodule
Antwoorden vragen en opgaven Basismodule Antwoorden van vragen en opgaven van hoofdstuk 1 1. Is elke combinatorische schakeling een digitale schakeling? Zo nee, waarom niet? Antwoord: Elke combinatorische
Nadere informatieAntwoorden zijn afgedrukt!!!!!!!
Computerorganisatie INF/TEL (233) februari 2, 9. 2.3 uur 8 bladzijden met 9 opgaven 3 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam, studentnummer, naam vak, vakcode,
Nadere informatieStudentnummer:... Opleiding:...
Computerorganisatie INF/TEL (233) februari 2, 9. 2.3 uur 8 bladzijden met 9 opgaven 3 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam, studentnummer, naam vak, vakcode,
Nadere informatieDigitale technieken Deeltoets II
Digitale technieken Deeltoets II André Deutz 11 januari, 2008 De opgaven kunnen uiteraard in een willekeurige volgorde gemaakt worden geef heel duidelijk aan op welke opgave een antwoord gegegeven wordt.
Nadere informatieVHDL overzicht. Digitale Systemen (ET1 410) VHDL? VHDL? Sequentieel vs. Concurrent 2/15/2011
VHDL overzicht Digitale Systemen (ET1 410) Arjan van Genderen Stephan Wong Faculteit EWI Technische Universiteit Delft Cursus 2010 2011 Wat is VHDL? Waarvoor gebruiken we het? Deze college Sequentieel
Nadere informatieDe CPU in detail Hoe worden instruc4es uitgevoerd? Processoren 28 februari 2012
De CPU in detail Hoe worden instruc4es uitgevoerd? Processoren 28 februari 2012 Tanenbaum hoofdstuk 2 von Neumann - architectuur. Tanenbaum, Structured Computer Organiza4on, FiMh Edi4on, 2006 Pearson Educa4on,
Nadere informatieDigitale en analoge technieken
Digitale en analoge technieken Peter Slaets February 14, 2006 Peter Slaets () Digitale en analoge technieken February 14, 2006 1 / 33 Computerarchitectuur 1 Processors 2 Primair geheugen 3 Secundair geheugen
Nadere informatieTentamen Computersystemen
Tentamen Computersystemen baicosy06 2e jaar bachelor AI, 2e semester 23 september 2013 13u-15u IWO 4.04A (blauw), Academisch Medisch Centrum, Meidreef 29, Amsterdam ZuidOost Het is niet toegestaan communicatieapparatuur
Nadere informatieTentamen Computersystemen
Tentamen Computersystemen baicosy6 2e jaar bachelor AI, 2e semester 21 oktober 213, 9u-11u OMHP D.9 vraag 1 Van een Single Cycle Harvard machine hebben de componenten de volgende propagation delay time:
Nadere informatieJava virtuele machine JVM
Implementatie Java Java virtuele machine JVM Java programma vertaald naar byte code instructies Byte code instructies uitgevoerd door JVM JVM is processor architectuur kan in principe in hardware worden
Nadere informatieMicrocontrollers Introductie INLMIC Jesse op den Brouw INLMIC/2014-2015
Microcontrollers Introductie INLMIC Jesse op den Brouw INLMIC/2014-2015 Microcontroller Uit Wikipedia A microcontroller (sometimes abbreviated µc or uc) is a small computer on a single integrated circuit
Nadere informatieHoofdstuk 7. Computerarchitectuur
Hoofdstuk 7 Computerarchitectuur 1 controlebus CPU MEMORY I/O databus adresbus Figuur 71 Schematische opbouw van een computersysteem 8 Figuur 72 Een busverbinding Buslijn Out E A In Out E B In Out E C
Nadere informatiescc = b) CD AB
Computerarchitectuur en -organisatie (213030) Dinsdag 21 januari 2040, 13.30 17.00 uur 7 bladzijden met 8 opgaven 4 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam,
Nadere informatieinformatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo)
informatica hardware overzicht moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) 1 moederbord basis van de computer componenten & aansluitingen chipset Northbridge (snel) Southbridge ("traag") bussen FSB/HTB moederbord
Nadere informatieassembleertaal F. Vonk versie
2017 assembleertaal F. Vonk versie 1 8-8-2017 inhoudsopgave 1. inleiding... - 3-2. Zeer Eenvoudige Processor v2 (ZEP2)... - 4-3. de code, simulator en geheugen... - 6-4. optellen... - 11-5. vermenigvuldigen...
Nadere informatieHoofdstuk 4. Digitale techniek
Hoofdstuk 4 Digitale techniek 1 A C & =1 F Figuur 4.1: Combinatorische schakeling. A C & & F A = & F C Figuur 4.2: Drie-input AND. A C _ >1 & F Figuur 4.3: Don t care voorbeeld A? F Figuur 4.4: Onbekende
Nadere informatieFrom High-Level Language to language of the hardware
Overzichtscollege 1 Abstractieniveaus Een computersysteem bestaat uit een hiërarchie van lagen Elke laag heeft een goed gedefinieerde interface naar de bovenliggende en onderliggende lagen Essentieel bij
Nadere informatievon-neumann-architectuur Opbouw van een CPU Processoren 1 december 2014
von-neumann-architectuur Opbouw van een CPU Processoren 1 december 2014 Herhaling: Booleaanse algebra (B = {0,1},., +, ) Elke Booleaanse functie f: B n B m kan met., +, geschreven worden Met Gates (electronische
Nadere informatieComputerarchitectuur. H&P Appendix A: Instruction Set Principles
Computerarchitectuur H&P Appendix A: Instruction Set Principles Kristian Rietveld http://ca.liacs.nl/ Instruction Sets Een processor moet precies worden verteld wat deze moet doen. Dit staat opgeschreven
Nadere informatieComputerarchitectuur. H&P Appendix A: Instruction Set Principles
Computerarchitectuur H&P Appendix A: Instruction Set Principles Kristian Rietveld http://ca.liacs.nl/ Instruction Sets Een processor moet precies worden verteld wat deze moet doen. Dit staat opgeschreven
Nadere informatieDigitale Systemen (ET1 410)
Digitale Systemen (ET1 410) Arjan van Genderen Stephan Wong Faculteit EWI Technische Universiteit Delft Cursus 2011 28-4-2011 EE1 410 (Stephan Wong) Pagina 1 Verschil simulatie en synthese Simulatie: functioneel
Nadere informatieEE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , 10e hoorcollege
EE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, 2012-2013, 10e hoorcollege Arjan van Genderen, Stephan Wong, Computer Engineering 13-5-2013 Delft University of Technology Challenge the future Hoorcollege 10
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering
Computerarchitectuur en netwerken 2 Memory management Assembler programmering Lennart Herlaar 10 september 2018 Inhoud 1 Protectie: Hoe het O.S. programma s tegen elkaar kan beschermen modes memory management
Nadere informatieEE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , vragencollege 2
EE4: Digitale Systemen BSc. EE, e jaar, 22-23, vragencollege 2 Arjan van Genderen, Stephan Wong, Computer Engineering 7-6-23 Delft University of Technology Challenge the future Vragencollege Tentamen dinsdag
Nadere informatieWat is Arduino? Arduino = microprocessor (Atmel)
Intro tot Arduino Wat is Arduino? Volgens de website: Arduino is an open-source electronics prototyping platform based on flexible, easy-to-use hardware and software. It's intended for artists, designers,
Nadere informatie11011 Processor MMI Intro. Binaire representatie. Computer: Logische opbouw (Von Neumann) 3-input 1-hot detector.
NOT NOT NOT NOT NOT NOT 9-09-7 Intro MMI The Digital World 2 Peter van Kranenburg Vandaag: Terugblik vorige week Werking CPU Soorten instructies Werking CPU Cache Pipelining Digitale representatie Tekst
Nadere informatieBeter, Sneller, Mooier. Processoren 12 januari 2015
Beter, Sneller, Mooier Processoren 12 januari 2015 Beter! Sneller! Krachtigere CPU: maak instructies die meer doen Snellere CPU: pipeline, out-of-order execution Sneller RAM: cache meer mogelijkheden...
Nadere informatieHOE WERKT EEN COMPUTER NU PRECIES?
FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM HOE WERKT EEN COMPUTER NU PRECIES? VO-MODULE DIGITALE TECHNIEK EN ARCHITECTUUR BEN BRUIDEGOM AMSTEL INSTITUUT FNWI
Nadere informatieFaculteit Elektrotechniek - Leerstoel ES Tentamen Schakeltechniek. Vakcode 5A050, 19 januari 2005, 14:00u-17:00u
Faculteit Elektrotechniek - Leerstoel ES Tentamen Schakeltechniek Vakcode 5A050, 19 januari 2005, 14:00u-17:00u achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen is het gebruik
Nadere informatieGeheugenbeheer. ICT Infrastructuren 2 december 2013
Geheugenbeheer ICT Infrastructuren 2 december 2013 Doelen van geheugenbeheer Reloca>e (flexibel gebruik van geheugen) Bescherming Gedeeld/gemeenschappelijk geheugen Logische indeling van procesonderdelen
Nadere informatieInformatica Universiteit van Amsterdam. Een multi-architectuur C-compiler voor SIM-PL. Robin Perz. 20 augustus Bachelor Informatica
Bachelor Informatica Informatica Universiteit van Amsterdam Een multi-architectuur C-compiler voor SIM-PL Robin Perz 20 augustus 2013 Supervisor(s): Toto van Inge (UvA) Signed: Toto van Inge (UvA) 2 Samenvatting
Nadere informatiescc =!F3.!F2 b) CD AB
Computerarchitectuur en -organisatie (213030) Dinsdag 21 januari 2040, 13.30 17.00 uur 7 bladzijden met 8 opgaven 4 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam,
Nadere informatieFaculteit Elektrotechniek - Leerstoel ES Tentamen Schakeltechniek. Vakcode 5A050, 19 januari 2005, 14:00u-17:00u
Faculteit Elektrotechniek - Leerstoel ES Tentamen Schakeltechniek Vakcode 5A050, 19 januari 2005, 14:00u-17:00u achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen is het gebruik
Nadere informatieEen.NET-besturingssysteemtoolkit. Discovering Cosmos. Sijmen J. Mulder
Een.NET-besturingssysteemtoolkit Discovering Cosmos Sijmen J. Mulder Agenda Boek 1 Cosmos: a very short introduction Boek 2 Modern Operating Systems Pauze Boek 3 The Design and Implementation of the Cosmos
Nadere informatieInleiding Digitale Techniek
Inleiding Digitale Techniek Week 4 Binaire optellers, tellen, vermenigvuldigen, delen Jesse op den Brouw INLDIG/25-26 Optellen Optellen is één van meest gebruikte rekenkundige operatie in digitale systemen.
Nadere informatieDe Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2)
De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 Procescomputer 1.1 Microprocessoren algemeen De informatie-verwerking zoals is behandeld, is vrijwel geheel
Nadere informatieFlex_Rooster WERKBOEK. INTRODUCTIE iseries. Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen.
Flex_Rooster WERKBOEK INTRODUCTIE iseries Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen. ICS Opleidingen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
Nadere informatieComputerarchitectuur. H&P App. C. Pipelining
Computerarchitectuur H&P App. C. Pipelining Kristian Rietveld http://ca.liacs.nl/ Motivatie Pipelining is een techniek die tegenwoordig in iedere CPU wordt gebruikt om de performance te verbeteren. Idee:
Nadere informatieSamenvatting Computer Architectuur 2006-2007
Sequentiële logica Wat is sequentiële logica We noemen dit ook wel final state machine. Het neemt een ingang en een huidige toestand en vertaalt die via een combinatorische functie in een uitgang en een
Nadere informatieHoofdstuk 3: Processen: Beschrijving en Besturing. Wat is een proces? Waarom processen? Wat moet het OS ervoor doen? Is het OS zelf een proces?
Hoofdstuk 3: Processen: Beschrijving en Besturing Wat is een proces? Waarom processen? Wat moet het OS ervoor doen? Is het OS zelf een proces? 1 Wat is een proces? Een proces is een programma in uitvoering
Nadere informatieDebugging in embedded en native systemen met GDB
Debugging in embedded en native systemen met GDB A.M. ten Doesschate July 15, 2015 Abstract Een korte beschrijving : intro gebruik met welke tools en hulpmiddelen van de GDB setup en een summier aantal
Nadere informatieVRIJ TECHNISCH INSTITUUT Burg.Geyskensstraat 11 3580 BERINGEN. De PLC geïntegreerd in de PC. Vak: Toegepaste informatica Auteur: Ludwig Theunis
Burg.Geyskensstraat 11 3580 BERINGEN De PLC geïntegreerd in de PC. Vak: Toegepaste informatica Auteur: Ludwig Theunis Versie: vrijdag 2 november 2007 2 Toegepaste informatica 1 De Microprocessor Zowel
Nadere informatieCentrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen??
Vragen?? Vandaag Hoofdstuk 4: threads (tentamenstof : 4.1 t/m 4.2) Kleine Opgaven 4.1 (niet alleen ja of nee, ook waarom!) en 4.4 inleveren maandag Centrale begrippen hoofdstuk 3 processen proces state:
Nadere informatieSequentiële gepijplijnde machine
Sequentiële gepijplijnde machine Samenvatting controlesignalen Als we de controlesignalen van vorig hoofdstuk nemen, kunnen we per cyclus een naam geven aan de stap. We plaatsen hiervoor wel de registerbeschrijving
Nadere informatieTentamen Computersystemen
Tentamen Computersystemen baicosy06 2e jaar bachelor AI, 2e semester 24 september 2013 13u-15u IWO 4.04A (blauw), Academisch Medisch Centrum, Meidreef 29, Amsterdam ZuidOost Het is niet toegestaan de communicatie
Nadere informatieFaculteit Elektrotechniek - Leerstoel ES Tentamen Schakeltechniek. Vakcode 5A050, 17 november 2004, 9:00u-12:00u
achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen is het gebruik van rekenmachine of computer niet toegestaan. Vul je antwoorden in op dit formulier. Je dient dit formulier
Nadere informatieStudentnummer:... Opleiding:... a) Met welke term wordt het interface tussen software en hardware van een processor aangeduid?
Computerorganisatie (213110) Dinsdag 15 augustus 2000, 13.30 17.00 uur 7 bladzijden met 6 opgaven 3 bladzijden met documentatie Bij dit tentamen mag geen gebruik worden gemaakt van boeken, dictaten of
Nadere informatieFaculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek. Vakcodes 5A010/5A050, 26 november 2003, 14:00u-17:00u
Faculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek Vakcodes 5A010/5A050, 26 november 2003, 14:00u-17:00u achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen
Nadere informatieSequentiële Logica. Processoren 24 november 2014
Sequentiële Logica Processoren 24 november 2014 Inhoud Eindige automaten Schakelingen met geheugen Realisatie van eindige automaten Registers, schuifregisters, tellers, etc. Geheugen Herinnering van week
Nadere informatievrijdag 20 januari 2006 Blad 1 tijd: uur achternaam: voorletters: identiteitsnummer: opleiding:
vrijdag 20 januari 2006 Blad 1 Tijdens dit tentamen is het geruik van rekenmachine of computer niet toegestaan. Vul je antwoorden in op dit formulier. Je dient dit formulier aan het einde van het tentamen
Nadere informatieFaculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek. Vakcodes 5A010/5A050, 19 januari 2004, 9:00u-12:00u
Faculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek Vakcodes 5A010/5A050, 19 januari 2004, 9:00u-12:00u achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering
Computerarchitectuur en netwerken 2 Memory management Assembler programmering Lennart Herlaar 12 september 2016 Inhoud 1 Protectie: Hoe het O.S. programma s tegen elkaar kan beschermen modes memory management
Nadere informatieComputerarchitectuur. Terugblik / discussie / oefenopgaven
Computerarchitectuur Terugblik / discussie / oefenopgaven Kristian Rietveld http://ca.liacs.nl/ Trends & Performance Voorkennis We bouwden een 4-bit microprocessor bij Digitale Technieken. Bij computerarchitectuur
Nadere informatieMicrocontrollers Week 1 Introductie microcontroller Jesse op den Brouw INLMIC/2014-2015
Microcontrollers Week 1 Introductie microcontroller Jesse op den Brouw INLMIC/2014-2015 Computersysteem Een systeem dat rekenkundige operaties, data manipulaties en beslissingen kan uitvoeren, aan de hand
Nadere informatieDe AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2)
De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2) Timloto o.s. / E. Gernaat / ISBN 978-90-79302-06-2 Op dit werk is de Creative Commens Licentie van toepassing. Uitgave: september 2012
Nadere informatie2 Elementaire bewerkingen
Hoofdstuk 2 Elementaire bewerkingen 19 2 Elementaire bewerkingen 1 BINAIRE GETALLEN In het vorige hoofdstuk heb je gezien dat rijen bits worden gebruikt om lettertekens, getallen, kleuren, geluid en video
Nadere informatieInhoudsopgave. Optimalisatie van de mmips. Forwarding optie 1. Design flow. implementation
2 Inhoudsopgave Optimalisatie van de mmips pc Sander Stuijk Veel gestelde vragen Hoe moet ik forwarding implementeren? Hoe moet ik clipping implementeren? Waarom is mijn simulatie zo traag? Hoe kan ik
Nadere informatie2 Elementaire bewerkingen
Hoofdstuk 2 Elementaire bewerkingen 17 2 Elementaire bewerkingen In dit hoofdstuk leer je hoe werken met binaire getallen en hexadecimale getallen omgezet wordt naar een decimaal getal en omgekeerd. Vervolgens
Nadere informatieInformatica 2. Met uitwerkingen n.a.v. document van Elvire Theelen in Luc bijgewerkt door Peter van Diepen
Informatica 2 Met uitwerkingen n.a.v. document van Elvire Theelen in Luc bijgewerkt door Peter van Diepen 1 Op dit lesmateriaal is een Creative Commons licentie van toepassing. 2014 Remie Woudt remie.woudt@gmail.com
Nadere informatie2 Algemene opbouw van een computersysteem
Procescomputer E. Gernaat 1 Microprocessoren algemeen Informatie-verwerking zoals behandeld is momenteel vrijwel geheel overgenomen door microprocessoren. Wanneer we voortborduren op het idee van combinatorische
Nadere informatieVAN HET PROGRAMMEREN. Inleiding
OVERZICHT VAN HET PROGRAMMEREN Inleiding Als je leert programmeren lijkt het nogal overweldigend om die eerste stappen te doorworstelen. Er zijn dan ook heel wat programmeertalen (Java, Ruby, Python, Perl,
Nadere informatieEE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , 8e hoorcollege
EE4: Digitale Systemen BSc. EE, e jaar, 22-23, 8e hoorcollege rjan van Genderen, Stephan Wong, Computer Engineering 3-5-23 Delft University of Technology Challenge the future Hoorcollege 8 Combinatorische
Nadere informatieNIOC 2004 proceedings
proceedings 2005/1/14 9:16 page 1 #1 NIOC 2004 proceedings Rein Smedinga Jos Tolboom editors 3 en 4 november 2004 Groningen proceedings 2005/1/14 9:16 page 2 #2 ISBN 90 5452 124 4 Uitgeverij Passage, Groningen
Nadere informatieWaarmaken van Leibniz s droom
Waarmaken van Leibniz s droom Artificiële intelligentie Communicatie & internet Operating system Economie Computatietheorie & Software Efficiënt productieproces Hardware architectuur Electronica: relais
Nadere informatieDeel 1: Arduino kennismaking. Wat is een microcontroller, structuur van een programma, syntax,
Deel 1: Arduino kennismaking Wat is een microcontroller, structuur van een programma, syntax, Wat is een microcontroller Wat is een microcontroller? Microcontroller = kleine dedicated computer. - Beperkt
Nadere informatieExamen computerarchitectuur
Examen computerarchitectuur Vrijdag 6 juni 2008, 14:00 Prof. Koen De Bosschere Naam, Voornaam: Richting: Belangrijk 1. Vergeet niet uw naam en voornaam te vermelden. 2. Schrijf de antwoorden in de daarvoor
Nadere informatieProeftentamen in1211 Computersystemen I (Opm: de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Informatietechnologie en Systemen Afdeling ISA Basiseenheid PGS Proeftentamen in1211 Computersystemen I (Opm: de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)
Nadere informatieWouter Geraedts Processen & Processoren
FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Wouter Geraedts Overzicht Welkom op het 2 e werkcollege van Processen & Processoren! Uitwerkingen vorige opgavenserie Behandelen oefenopgaven
Nadere informatiecomputerarchitectuur antwoorden
2017 computerarchitectuur antwoorden F. Vonk versie 1 2-8-2017 inhoudsopgave hardware... - 3 - CPU... - 3 - bussen... - 4 - bridges... - 4 - RAM... - 4 - hardware architectuur... - 5 - Dit werk is gelicenseerd
Nadere informatieSamenvatting Computer Architectuur 2006-2007
Controletransferinstructies = Instructies die verandering brengen in de zuiver sequentiële uitvoering van de instructies. Ze doen dit door de instructiewijzer een andere waarde te geven. Ze kunnen met
Nadere informatieWouter Geraedts Processen & Processoren
FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Wouter Geraedts Overzicht Welkom op het 5 e werkcollege van Processen & Processoren! Uitwerkingen vorige opgavenserie Behandelen (oefen)opgaven
Nadere informatieTentamen Elektronische Schakelingen (ET1205-D2)
Vul op alle formulieren die je inlevert je naam en studienummer in. Tentamen Elektronische chakelingen (ET1205-2) atum: donderdag 30 augustus 2007 Tijd: 09.00 12.00 uur Naam: tudienummer: Cijfer Lees dit
Nadere informatieLinux Assembly Uitwerkingen van de vragen en opdrachten
Linux Assembly Uitwerkingen van de vragen en opdrachten The choice of a GNU generation Hoofdstuk 3 1. (a) Een system call is een functie geleverd door de kernel (het operating system, een interface tussen
Nadere informatieStudiewijzer Inleiding Digitale Techniek, versie 1.6, , J.E.J. op den Brouw
2018/2019 Elektrotechniek Semester 1.1 Studiewijzer Inleiding Digitale Techniek (E-INLDIG-13 ) 3 studiepunten Verantwoordelijk docent: Jesse op den Brouw J.E.J.opdenBrouw@hhs.nl Overige docent(en): Ben
Nadere informatieOefeningen Interpretatie I Reeks 6 : Registermachines
Oefeningen Interpretatie I Reeks 6 : Registermachines Deze oefeningenreeks behandelt het beschrijven van computationele processen aan de hand van registermachineprogrammaʼs. Registermachines manipuleren
Nadere informatieWat is een busverbinding?
Wat is een busverbinding? gemeenschappelijke verbinding tussen CPU, geheugen en I/O-schakelingen onderscheid tussen: databus/adresbus/controlbus intern/extern serieel/parallel unidirectioneel/bidirectioneel
Nadere informatieSoftware Reverse Engineering. Jacco Krijnen
Software Reverse Engineering Jacco Krijnen Opbouw Inleiding en definitie Techniek Assemblers/Disassemblers Compilers/Decompilers Toepassingen Security Overige Softwarebeveiliging Piracy Anti RE technieken
Nadere informatieBachelor Kunstmatige Intelligentie
Computer Systemen baicosy06 Bachelor Kunstmatige Intelligentie Deeltentamen Datum: 25 september 2015 Tijdstip: 13u-15u Aantal pagina s (inclusief voorblad): 12 Aantal vragen: 6 VOORDAT U BEGINT Controleer
Nadere informatieInformatica gaat net zo min over computers als astronomie gaat over telescopen. (Edsger W. Dijkstra)
1. inleiding Informatica gaat net zo min over computers als astronomie gaat over telescopen. (Edsger W. Dijkstra) Om informatica toe te passen en "tot leven te brengen" hebben we computer hardware (computers)
Nadere informatieModule 4 Hoofdstuk 1. Programmeertalen
Module 4 Hoofdstuk 1 Programmeertalen Programmeertalen Een programmeertaal is een taal waarin de opdrachten worden geschreven die een computer moet uitvoeren Reeksen van die opdrachten of instructies vormen
Nadere informatieVakgroep CW KAHO Sint-Lieven
Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Objecten Programmeren voor de Sport: Een inleiding tot JAVA objecten Wetenschapsweek 20 November 2012 Tony Wauters en Tim Vermeulen tony.wauters@kahosl.be en tim.vermeulen@kahosl.be
Nadere informatieLes B-03 Technologie: de werking van de processor
Les B-03 Technologie: de werking van de processor 2008, David Lans 3.0. Doel De gebruiker van een computer voert begrijpelijke informatie in (opdrachten, procedures, programma s, gegevens, bestanden) en
Nadere informatiePeripheral Interface Controllers. BRAC clubavond 5-105 PE2WDO
Peripheral Interface Controllers -10 PE2WDO Programma Introductie Wat is een PIC Wat heb je nodig om te beginnen Praktijkopdrachten: Voorbeeld met uitleg Opdrachten pag. 2 Wat is een PIC Programmable Intelligent
Nadere informatieToets Digitale Systemen 01/06/2006, 8.45 10.30 uur
Toets igitale Systemen 0/06/2006, 8.45 0.30 uur e toets is open boek en bestaat uit 0 multiple-choice (MC) vragen en 3 open vragen. e MC-vragen dienen beantwoord te worden op het uitgereikte MC-formulier.
Nadere informatieRCL Arduino Workshop 1
RCL Arduino Workshop 1 Leren door doen april 2015 - slides voor RCL Arduino workshop 1 ON4CDU & ON8VQ Workshop Leren door doen Werken in een groep Beperkte tijd Alleen essentiele vragen stellen Thuis oefenen
Nadere informatieInhoud vandaag. Interrupts. Algemeen ARM7 AIC
Inhoud vandaag Interrupts Algemeen ARM7 AIC Interrupts Wat is een interrupt? Een interrupt is een onderbreking van de huidige bezigheden ten gevolge van een externe gebeurtenis, zodanig dat de bezigheden
Nadere informatieOpleiding: ESE, HAN Opl.variant: vt Groep/Klas: ES2 Digitaal Signaal Ontwerpen 26 januari 2012 Tijd: 13:30 15:00
Tentamen Engineering 2011/2012: Opleiding: ESE, HN Opl.variant: vt Groep/Klas: ES2 Digitaal Signaal Ontwerpen 26 januari 2012 Tijd: 13:30 15:00 Vakcode: DSO deel 2 Lokaal: Docent: RZ antal tentamenbladen:
Nadere informatieInleiding Visual Basic en VBA. Karel Nijs 2009/01
Inleiding Visual Basic en VBA Karel Nijs 2009/01 Leswijze Eerst wat theorie Begeleid met (korte) oefeningen Ms Excel 2003 Online hulp: http://www.ozgrid.com/vba/ http://msdn.microsoft.com/en-us/library/sh9ywfdk(vs.80).aspx
Nadere informatieled 0 aan Opdracht: 1 Opdracht: 4
Opdracht: 1 Maak een set meetkabels zoals op foto blz.7 is aangegeven, lengte 60cm. Maak een programmeerkabel zoals op de foto van blz.5 is aangegeven. Houd je ook hier exact aan de kabel kleuren en posities
Nadere informatieProcessoren. Marc Seutter & David N. Jansen 10 November 2014
Processoren Marc Seutter & David N. Jansen 10 November 2014 Leerdoelen Inzicht krijgen in de opbouw van de hardware van een computer en de instructies van een processor. je construeert een (eenvoudige)
Nadere informatieDe computer als processor
De computer als processor DE FYSIEKE COMPUTER Componenten van de computerconfiguratie Toetsenbord Muis Scanner Microfoon (Extern geheugen) Invoerapparaten Uitvoerapparaten Monitor Printer Plotter Luidspreker
Nadere informatieZelftest Informatica-terminologie
Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u
Nadere informatiehardware F. Vonk versie
2015 hardware F. Vonk versie 3 24-11-2015 inhoudsopgave 1. inleiding... - 2-2. hardware... - 3-3. moederbord... - 4 - bussen... - 5 - cpu... - 5 - bridges... - 6 - voorbeelden... - 6 - RAM... - 9-4. CPU...
Nadere informatieAlgoritmiek. 8 uur college, zelfwerkzaamheid. Doel. Hoe te realiseren
Algoritmiek Doel Gevoel en inzicht ontwikkelen voor het stapsgewijs, receptmatig oplossen van daartoe geëigende [biologische] probleemstellingen, en dat inzicht gebruiken in het vormgeven van een programmeerbare
Nadere informatieAccelerometer project 2010 Microcontroller printje op basis van de NXP-LPC2368
Accelerometer project 2010 Microcontroller printje op basis van de NXP-LPC2368 Handleiding bij het gebruik van een microcontroller in het Accelerometerproject (Project II) Er zijn speciaal voor het Accelerometerproject
Nadere informatieRegister Transfer Level systemen en de Delta I processor
Register Transfer Level systemen en de Delta I processor Arjan J.C. van Gemund (bewerkt door Arjan van Genderen) Dit diktaatje beoogt een bekopte aanvulling te geven bij de sheets van hoorcollege 10. In
Nadere informatieVAN HET PROGRAMMEREN. Inleiding. Het spiraalmodel. De programmeertaal. vervolgens de berekening van het totale bedrag, incl. BTW:
OVERZICHT VAN HET PROGRAMMEREN Inleiding Als je leert programmeren lijkt het nogal overweldigend om die eerste stappen te doorworstelen. Er zijn dan ook heel wat programmeertalen (Java, Ruby, Python, Perl,
Nadere informatie